ków laboratorium Rogera Andersona. polach naftowych. Western Atlas, jak si�
GEOLOGIA STOSOWANA
Z"oŻe eksploatowano przez 20 lat. Da"o to dzieje coraz cz�Ęciej, pokry"a koszt
ono w tym czasie dwa razy wi�cej ropy prac nad oprogramowaniem w zamian
Poszukiwanie ropy niŻ spodziewano si� na podstawie stan- za prawa autorskie.  Obecnie po zakoł
-
dardowych za"oŻeł
. Zaskoczeni na- czeniu zimnej wojny instytucje takie jak
w czterech wymiarach
ukowcy wystąpili o finansowanie z Columbia myĘlą bardziej praktycznie 
Departamentu Energii USA oraz z kilku mówi prowadzący projekt Anderson. 
Oprogramowanie uwzgl�dniające
kompanii naftowych, aby zbada� z"oŻe W przeciwieł
stwie do rządu przemys"
zmiennoĘ� czasową u"atwia
o powierzchni 23 km2. �ącząc mapy z lat p"aci za efekt koł
cowy, a nie finansuje
wydobycie ropy naftowej.
1985 1994, stworzyli obrazową histo- poniesionych kosztów. Finansowanie
ri� tego miejsca, co u"atwi"o odkrycie rządowe natomiast zmniejsza praktycz-
ydobywanie ropy naftowej ropy nap"ywającej z g"�bokich zbiorni- noĘ� nauki.
do niedawna przypomina"o ków leŻących poniŻej. ZauwaŻono z"o- Inaczej niŻ g"ówni konkurenci na  ryn-
Wposzukiwanie z"ota. Pozyski- Żone procesy wypychające rop� do gó- ku zmian czasowych , czyli Schlum-
wano ją przypadkowo z warstw skal- ry.  By"o to jedno z tych nieoczeki- berger i Petroleum Geo Services, La-
nych, oczek wodnych i odpadów gór- wanych przypadkowych odkry�  mó- mont-Doherty przetwarza i analizuje
niczych. AŻ do lat osiemdziesiątych wi Anderson. dane za pomocą jednego programu, co
wydobywano tylko jedną bary"k� ropy JednoczeĘnie zwi�kszenie mocy obli- jest rozwiązaniem lepszym i mniej kosz-
na kaŻde dwie leŻące w ziemi. Nast�p- czeniowej komputerów umoŻliwi"o urze- townym. Kompanie naftowe mogą rów-
nie, stosując techniki pozwalające na czywistnienie dawno juŻ znanego pomy- nieŻ zakupi� program (za mniej wi�cej
trójwymiarowe mapowanie z"óŻ, moŻ- s"u w"ączenia do algorytmów danych 100 tys. dolarów), a nast�pnie interpre-
na by"o wydoby� jeszcze pó" bary"ki. o zmianach czasowych. Program zwany towa� w"asne informacje, oszcz�dzając
Obecnie dzi�ki u"oŻeniu w czasie se- Lamont-Doherty 4-D zmienia metody po- w ten sposób miliony dolarów, a takŻe
kwencji trójwymiarowych obrazów in- szukiwania ropy, podobnie jak obrazo- przystosowa� go do swoich potrzeb.
Żynierowie mają nadziej� wydobywa� wanie zmian czasowych zrewolucjoni-  MoŻemy dopasowywa� idee Lamon-
dwie bary"ki z kaŻdych trzech. Techno- zowa"o prognozowanie pogody oraz ta do wewn�trznych potrzeb i "ączy� je
logia ta, zwana obrazowaniem przebie- obrazowanie medyczne. Dzi�ki obrazom z naszymi pomys"ami  mówi James Ro-
gów czasowych, pomaga zlokalizowa� czterowymiarowym (4-D) naukowcy binson, naukowiec w kompanii Shella
nie znane jeszcze rezerwy ropy i uzu- mogą symulowa� wyp"yw ropy przy wykorzystującej ten program.  Dzi�ki
pe"nia inne nowe metody wykrywania róŻnych po"oŻeniach wieŻy wiertniczej niemu szybko spostrzegamy zmiany.
utajonych zasobów. Post�p przychodzi oraz znajdowa� pomini�te rezerwy, ob- Oprogramowanie moŻe u"atwia� stoso-
we w"aĘciwym momencie, poniewaŻ serwując w czasie wyp"ywy ropy i gazu. wanie innych technologii, takich jak po-
wed"ug szacunków znane dotąd z"oŻa Obrazy takie, które uwidaczniają na- dawanie do z"óŻ dwutlenku w�gla, mi-
wielkoĘci biliona galonów wyczerpią gromadzenia ropy i gazu drgające ni- krobakterii, ciep"a lub wody w celu
si� w ciągu najbliŻszych 45 lat. czym galaretki wĘród zbiorników wody, wydobycia z nich wi�kszej iloĘci ropy.
Naukowcy z Columbia University La- warstw skalnych i s"upów solnych, otrzy- ChociaŻ 4-D i odpowiednie techno-
mont-Doherty Earth Observatory byli mywane są z niskocz�stotliwoĘciowych logie umoŻliwią przeci�tne wydobycie
pierwszymi, którzy do wydobywania fal dęwi�kowych. Jeden po drugim ob- oko"o 65% z"oŻa, Lamont-Doherty pla-
ropy zastosowali czwarty wymiar, czy- razy falowe odzwierciedlają cechy z"oŻa nuje osiągną� 75% przez wprowadze-
li czas. Jak cz�sto bywa w nauce, trud- ropy w róŻnym czasie. Kompanie nafto- nie interakcyjnoĘci programu. By"oby
na do rozwiązania zagadka przycią- we mogą wówczas wykorzystywa� w to dla platform wiertniczych Exxona
gn�"a w 1991 roku na pole roponoĘne swoim oprogramowaniu dane sejsmiczne. tym samym, czym CAD-CAM, czyli pro-
Eugene Island w Zatoce Meksykał
skiej Czerpanie takich utajonych zasobów wy- jektowanie i produkcja wspomagane
badaczy, w tym przypadku pracowni- maga innej wspó"czesnej nowinki tech- komputerowo, w przypadku Boeinga
nicznej: gi�tkiej ru- 777. Naukowcy mogliby przej� od sy-
ry lub studni wiert- mulacji wiercenia do rzeczywistego wy-
niczej. Inaczej niŻ dobycia za naciĘni�ciem guzika.
odwierty tradycyj- Aby do tego dojĘ�, muszą zrozumie�,
ne mogą one prze- jak oddzia"ują na siebie niepe"na próŻ-
biega� w�Żowato nia w otworze wiertniczym oraz kiesze-
przez d"ugie pok"a- nie cieczy i gazu róŻniące si� g�stoĘcią.
dy ropy i mu"u.  Do zbudowania naprawd� dobrego sy-
Oprogramowa- mulatora lotu trzeba mie� model zacho-
nie czterowymiaro- wania si� samolotu. W przypadku pola
we, obecnie testo- naftowego modelu takiego brak. Obec-
wane na danych z nie obserwujemy jedynie przep"ywy;
Morza Pó"nocnego w rzeczywistoĘci nie znamy fizyki zja-
i Zatoki Meksykał
- wiska  zauwaŻa Anderson. Dzi�ki od-
skiej, powsta"o w powiedniej wiedzy b�dzie moŻna tak
1995 roku dzi�ki skonstruowa� program, aby przewidy-
po"ączeniu wysi"- wa" wyp"ywy ropy i modyfikowa" in-
ków Lamont-Do- formacje o przep"ywach w czasie rze-
herty oraz Western czywistym. Oddali to dat� nieuniknio-
SYMULACJA podziemnego przep"ywu ropy wykazuje,
Atlas International nego wyczerpania si� zasobów ziem-
jak ropa (czarne kropki) z czasem przep"ywa
 kompanii Ęwiad- skiego czarnego z"ota.
w kierunku odwiertu. Czerwone plamy to z"oŻa ropy,
które moŻna by wydobywa� w nowych odwiertach. czącej us"ugi na Kimberly Martineau
18 �WIAT NAUKI Styczeł
1998
LAMONT-DOHERTY EARTH OBSERVATORY