ków laboratorium Rogera Andersona. polach naftowych. Western Atlas, jak si´
GEOLOGIA STOSOWANA
Z"oÅ»e eksploatowano przez 20 lat. Da"o to dzieje coraz cz´Ä˜ciej, pokry"a koszt
ono w tym czasie dwa razy wi´cej ropy prac nad oprogramowaniem w zamian
Poszukiwanie ropy niÅ» spodziewano si´ na podstawie stan- za prawa autorskie.  Obecnie po zakoÅ‚
-
dardowych za"oŻeł
. Zaskoczeni na- czeniu zimnej wojny instytucje takie jak
w czterech wymiarach
ukowcy wystąpili o finansowanie z Columbia myĘlą bardziej praktycznie 
Departamentu Energii USA oraz z kilku mówi prowadzący projekt Anderson. 
Oprogramowanie uwzgl´dniajÄ…ce
kompanii naftowych, aby zbadaç z"oÅ»e W przeciwieÅ‚
stwie do rzÄ…du przemys"
zmiennoĘç czasowÄ… u"atwia
o powierzchni 23 km2. ¸Ä…czÄ…c mapy z lat p"aci za efekt koÅ‚
cowy, a nie finansuje
wydobycie ropy naftowej.
1985 1994, stworzyli obrazową histo- poniesionych kosztów. Finansowanie
ri´ tego miejsca, co u"atwi"o odkrycie rzÄ…dowe natomiast zmniejsza praktycz-
ydobywanie ropy naftowej ropy nap"ywajÄ…cej z g"´bokich zbiorni- noĘç nauki.
do niedawna przypomina"o ków leŻących poniŻej. ZauwaŻono z"o- Inaczej niŻ g"ówni konkurenci na  ryn-
Wposzukiwanie z"ota. Pozyski- Å»one procesy wypychajÄ…ce rop´ do gó- ku zmian czasowych , czyli Schlum-
wano jÄ… przypadkowo z warstw skal- ry.  By"o to jedno z tych nieoczeki- berger i Petroleum Geo Services, La-
nych, oczek wodnych i odpadów gór- wanych przypadkowych odkryç  mó- mont-Doherty przetwarza i analizuje
niczych. AÅ» do lat osiemdziesiÄ…tych wi Anderson. dane za pomocÄ… jednego programu, co
wydobywano tylko jednÄ… bary"k´ ropy JednoczeĘnie zwi´kszenie mocy obli- jest rozwiÄ…zaniem lepszym i mniej kosz-
na kaÅ»de dwie leŻące w ziemi. Nast´p- czeniowej komputerów umoÅ»liwi"o urze- townym. Kompanie naftowe mogÄ… rów-
nie, stosujÄ…c techniki pozwalajÄ…ce na czywistnienie dawno juÅ» znanego pomy- nieÅ» zakupiç program (za mniej wi´cej
trójwymiarowe mapowanie z"óŻ, moÅ»- s"u w"Ä…czenia do algorytmów danych 100 tys. dolarów), a nast´pnie interpre-
na by"o wydobyç jeszcze pó" bary"ki. o zmianach czasowych. Program zwany towaç w"asne informacje, oszcz´dzajÄ…c
Obecnie dzi´ki u"oÅ»eniu w czasie se- Lamont-Doherty 4-D zmienia metody po- w ten sposób miliony dolarów, a takÅ»e
kwencji trójwymiarowych obrazów in- szukiwania ropy, podobnie jak obrazo- przystosowaç go do swoich potrzeb.
Å»ynierowie majÄ… nadziej´ wydobywaç wanie zmian czasowych zrewolucjoni-  MoÅ»emy dopasowywaç idee Lamon-
dwie bary"ki z kaÅ»dych trzech. Techno- zowa"o prognozowanie pogody oraz ta do wewn´trznych potrzeb i "Ä…czyç je
logia ta, zwana obrazowaniem przebie- obrazowanie medyczne. Dzi´ki obrazom z naszymi pomys"ami  mówi James Ro-
gów czasowych, pomaga zlokalizowaç czterowymiarowym (4-D) naukowcy binson, naukowiec w kompanii Shella
nie znane jeszcze rezerwy ropy i uzu- mogÄ… symulowaç wyp"yw ropy przy wykorzystujÄ…cej ten program.  Dzi´ki
pe"nia inne nowe metody wykrywania róŻnych po"oŻeniach wieŻy wiertniczej niemu szybko spostrzegamy zmiany.
utajonych zasobów. Post´p przychodzi oraz znajdowaç pomini´te rezerwy, ob- Oprogramowanie moÅ»e u"atwiaç stoso-
we w"aĘciwym momencie, poniewaŻ serwując w czasie wyp"ywy ropy i gazu. wanie innych technologii, takich jak po-
wed"ug szacunków znane dotÄ…d z"oÅ»a Obrazy takie, które uwidaczniajÄ… na- dawanie do z"óŻ dwutlenku w´gla, mi-
wielkoĘci biliona galonów wyczerpią gromadzenia ropy i gazu drgające ni- krobakterii, ciep"a lub wody w celu
si´ w ciÄ…gu najbliÅ»szych 45 lat. czym galaretki wĘród zbiorników wody, wydobycia z nich wi´kszej iloĘci ropy.
Naukowcy z Columbia University La- warstw skalnych i s"upów solnych, otrzy- ChociaŻ 4-D i odpowiednie techno-
mont-Doherty Earth Observatory byli mywane sÄ… z niskocz´stotliwoĘciowych logie umoÅ»liwiÄ… przeci´tne wydobycie
pierwszymi, którzy do wydobywania fal dÄ™wi´kowych. Jeden po drugim ob- oko"o 65% z"oÅ»a, Lamont-Doherty pla-
ropy zastosowali czwarty wymiar, czy- razy falowe odzwierciedlajÄ… cechy z"oÅ»a nuje osiÄ…gnÄ…ç 75% przez wprowadze-
li czas. Jak cz´sto bywa w nauce, trud- ropy w róŻnym czasie. Kompanie nafto- nie interakcyjnoĘci programu. By"oby
na do rozwiÄ…zania zagadka przyciÄ…- we mogÄ… wówczas wykorzystywaç w to dla platform wiertniczych Exxona
gn´"a w 1991 roku na pole roponoĘne swoim oprogramowaniu dane sejsmiczne. tym samym, czym CAD-CAM, czyli pro-
Eugene Island w Zatoce Meksykał
skiej Czerpanie takich utajonych zasobów wy- jektowanie i produkcja wspomagane
badaczy, w tym przypadku pracowni- maga innej wspó"czesnej nowinki tech- komputerowo, w przypadku Boeinga
nicznej: gi´tkiej ru- 777. Naukowcy mogliby przejĘç od sy-
ry lub studni wiert- mulacji wiercenia do rzeczywistego wy-
niczej. Inaczej niÅ» dobycia za naciĘni´ciem guzika.
odwierty tradycyj- Aby do tego dojĘç, muszÄ… zrozumieç,
ne mogą one prze- jak oddzia"ują na siebie niepe"na próŻ-
biegaç w´Å»owato nia w otworze wiertniczym oraz kiesze-
przez d"ugie pok"a- nie cieczy i gazu róŻniÄ…ce si´ g´stoĘciÄ….
dy ropy i mu"u.  Do zbudowania naprawd´ dobrego sy-
Oprogramowa- mulatora lotu trzeba mieç model zacho-
nie czterowymiaro- wania si´ samolotu. W przypadku pola
we, obecnie testo- naftowego modelu takiego brak. Obec-
wane na danych z nie obserwujemy jedynie przep"ywy;
Morza Pó"nocnego w rzeczywistoĘci nie znamy fizyki zja-
i Zatoki Meksykał
- wiska  zauwaÅ»a Anderson. Dzi´ki od-
skiej, powsta"o w powiedniej wiedzy b´dzie moÅ»na tak
1995 roku dzi´ki skonstruowaç program, aby przewidy-
po"Ä…czeniu wysi"- wa" wyp"ywy ropy i modyfikowa" in-
ków Lamont-Do- formacje o przep"ywach w czasie rze-
herty oraz Western czywistym. Oddali to dat´ nieuniknio-
SYMULACJA podziemnego przep"ywu ropy wykazuje,
Atlas International nego wyczerpania si´ zasobów ziem-
jak ropa (czarne kropki) z czasem przep"ywa
 kompanii Ęwiad- skiego czarnego z"ota.
w kierunku odwiertu. Czerwone plamy to z"oŻa ropy,
które moÅ»na by wydobywaç w nowych odwiertach. czÄ…cej us"ugi na Kimberly Martineau
18 ÂWIAT NAUKI StyczeÅ‚
1998
LAMONT-DOHERTY EARTH OBSERVATORY