sredniowiecze015aangelsa

Temat: Dążenie do ideału etycznego w literaturze średniowiecza.(święci
alek i franc)

Krzyż i miecz były symbolami ideałów średniowiecznego człowieka. Wytyczne dla
życia duchowego i materialnego człowieka tworzyły dwór i kościół. Tu zrodziły
się ideały etyczne: rycerza i świętego. Teocentryczny system średniowiecza
stworzył ideę o wyższości dóbr duchowych nad materialnymi. Ideę tą wyrażała
sztuka i literatura średniowiecza. Propagowała określony ideał etyczny,
wyrzeczenie się wartości doczesnych. Człowiek miał dążyć do zbawienia -
nadrzędnego celu życia. Drogą do tego była asceza. Częste motywy w literaturze
średniowiecznej związane z tym ideałem etycznym - myśl o śmierci, marność nad
marnościami i wszystko marność.
Pod koniec XI, w XII i XIII w. pojawia się w literaturze religijnej pesymizm.
Przejawy: naturalistyczne obrazy śmierci i agonii, katastroficzne obrazy
śmierci, końca świata, sądu ostatecznego. Powstał wtedy hymn Tomasza z Coleno
"Dies Irae". Obok pesymizmu nurt refleksji na temat dobrej śmierci
chrześcijanina. Teologowie opracowują zasady dobrego umierania. Popularne stają
się w literaturze religijnej: żywotopisarstwo, hagiografia. Przedstawiają one
ideał epoki - ideał ascety. Literatura hagiograficzna idealizuje życie świętych
i ascetów. Najsłynniejsze legendy o świętych - "Złota kronika" biografia własna
Varaigne. Legenda z łac. to opowieść godna czytania. Wśród ascetów
średniowiecznych wyróżnia się święty Aleksy. Autentycznie żył w IV w., jego
legenda zaczyna się w IX w. W IX w. zaczynają powstawać w Europie różne utwory
hagiograficzne o nim. Wielka popularność tego tematu. Polska wersja "Legendy o
świętym Aleksym" pochodzi z XV w.. Święty ukazany jest jako jedyny syn księcia
Rzymu. W wieku 24 lat poślubia cesarską córkę. Dokonuje wyboru - odrzuca
ziemskie przyjemności, rozkosze. W Bogu odnajduje sens życia. Oddaje żonie
pierścień i dziedzictwo. Następnego dnia wyjeżdża ze złotem i srebrem, które
rozdaje ubogim. Staje się żebrakiem, leży pod kościołem, tam z ołtarza schodzi
obraz i mówi klucznikowi by wpuścił Aleksego do kościoła bo jest zimno. Klucznik
rozgłasza cudi Aleksy staje się sławny, ucieka do rodzinnego miasta.Przez 16 lat
leży pod schodami, gdzie spadają na niego pomyje. Potem opisuje w liście swoje
dzieje i umiera - dzwony same biją w kościołach, ludzie są uzdrawiani dzięki
cudownej mocy ciała. Nikt nie mógł wyjąć listu z jego ręki prócz żony. Ludzie
dowiedzieli się o męczeństwie świętego Aleksego. W legendach podkreślano cnoty
świętych praktykowane przez nich w życiu heroicznym. Nieprawdopodobne
umartwienia np. Aleksy 16 lat pod schodami ojca.
Święci - najdoskonalszy ideał, wzorzec do naśladowania. Kronika Wielkopolska
daje przykład władcy ascety - Przemysława (nie myje się, zakłada włosienicę).
Model umartwiania ciała obcy był ascezie franciszkańskiej. Święty Franciszek
sprzeciwiał się skrajnym praktykom wobec "brata ciała". Ideał ascezy
franciszkańskiej "Kwiatki świętego Franciszka" - zbiór legend o nim. Adaptacja
łacińskiego tekstu sporządzona w XIV w. przez włoskiego mnicha. Franciszkanizm
stworzył nowy typ ascezy - pogodnej, prostej wiary. Istotą była
wszechogarniająca miłość poddana nakazom ewangelicznym: miłosierdzia i ubóstwa.
Franciszek na nowo odczytał Ewangelię, gdy kościół odszedł od istoty - nie był
ubogi. Asceza dla niego - radość w przeżywaniu Boga, w każdym stworzeniu
odnajduje Boga. Odrzucał upokarzanie ciała.