sredniowiecze072aangelsa

Temat: Wprowadzenie do średniowiecza.

Nazwę średniowiecza (z łac. media tempora - wieki średnie) wprowadzili twórcy
renesansowi, dla oznaczenia okresu rozciągającego się pomiędzy antykiem a nowymi
czasami odrodzenia. Przyjęta nazwa stanowiła wyraz pogardy w stosunku do
poprzedniej epoki, której zarzucano odejście od kultury antycznej i jej
zniekształcenie, a także uległość w stosunku do barbarzyńskich zdobywców
cesarstwa rzymskiego. Średniowiecze określano jako wiek "bezpłodny, mroczny i
ciemny". Dopiero późniejsze badania nad tą epoką, przeprowadzone w XVIII i XIX
w. doprowadziły do zmiany tego poglądu. Szczególnie podkreślano wielkość i
potęgę średniowiecznej sztuki. Mimo, że nadal pozostawała stara nazwa, nie
posiadała ona już tak ujemnego zabarwienia.
Okres średniowiecza poprzedzało kilka ważnych wydarzeń historycznych. W roku 306
wstępuje na tron Konstantyn Wielki, który zapewnia wolność wyznania
chrześcijanom (tzw. edykt mediolański - 313 r.). Ponadto przenosi on stolicę
imperium z Rzymu do Bizancjum (Konstantynopola). Zmiana ta jest jedną z
przyczyn, które w roku 395 doprowadziły do powstania rozłamu w Europie i
powstania dwóch kręgów kulturowych: wschodniego, opartego na kulturze greckiej i
zachodniego, wspieranego kulturą łacińską.
Za zasadniczą datę, rozpoczynającą okres średniowiecza uznaje się jednak rok 476
- oznaczający upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego i podbicie Rzymu przez
plemiona germańskie.
Jako koniec okresu średniowiecza przyjmuje się rok 1453, wiążący się z upadkiem
Konstantynopola i ostatecznym zlikwidowaniem Cesarstwa Bizantyjskiego. Jednak
niekiedy podaje się dwie inne daty: r. 1450 - wynalezienie druku oraz rok 1492 -
odkrycia Ameryki.
W tej stosunkowo długo trwającej epoce wyróżnia się trzy okresy: wczesnego
średniowiecza (V - X w.), jego rozkwitu (XI - XIII w.) i zmierzchu (XIV - XV
w.). Stulecia od XI do XIV to okres sporu o władzę pomiędzy papiestwem i
cesarstwem. Mimo tego ówczesna Europa, rozwarstwiona stanowo i monarchicznie,
stanowiła jednak pewnego rodzaju wspólnotę, spojoną tą samą religią i
zwierzchnictwem Kościoła, reprezentującego powszechną, łacińską, ponadnarodową
kulturę.
Średniowiecze to okres bardzo ważnych przemian ustrojowych w całej Europie:
rozpowszechnia się feudalizm, a społeczeństwo dzieli się na odrębne stany, coraz
bardziej różnicujące się zakresem przywilejów i pozycją społeczną. Naczelne
miejsce w hierarchii społecznej zajmują rycerstwo (które w późniejszym okresie,
ok. XIII i XIV w. przekształci się w szlachtę) oraz duchowieństwo. Znacznie
niżej stoją mieszczanie i chłopi, tworzące tzw. stany niższe. Średniowiecze to
okres, w którym zarysowuje się obejmująca niemalże cały kontynent walka między
władzą kościelną a świecką (spór papiestwa z cesarstwem). Z walki tej zwycięsko
wychodzi papiestwo.
Kultura średniowiecza, ze względu na dominację władzy kościelnej, staje się
kulturą uniwersalną, ponadnarodową, spójną i połączoną wspólnymi celami ideowo -
religijnymi. Tak więc, pomimo widocznego rozwarstwienia stanowego i
zróżnicowania obyczajowego, kultura średniowiecza zdaje się być czynnikiem
raczej łączącym niż dzielącym Europę.
Średniowiecze w Polsce obejmuje okres od X do XV w.. Rok 966 to chrzest Polski,
jej wejście w krąg kultury łacińskiej, zrównanie w prawach z innymi państwami
chrześcijańskimi.
Jest to okres rozkwitu gospodarczego kraju, rozwoju miast, budownictwa
świeckiego, architektury i sztuki. Wzrasta znaczenie kraju na arenie
międzynarodowej. Intensywnie rozwija się szkolnictwo, powstają szkoły przy
klasztorach i kościołach. Miały one na celu przygotowanie do stanu duchownego. W
tym czasie powstaje Akademia Krakowska (1364 r.), zreformowana w roku 1400,
będąca jedną z najważniejszych szkół wyższych w Europie. Z Akademii tej wywodził
się m.in. Mikołaj Kopernik.
Średniowieczna literatura polska, tworzona zarówno w języku łacińskim, jak i
polskim, rozwijała się nieco później (bo od XI w.) od innych literatur
europejskich. Mimo to zachowała zasadnicze do nich podobieństwo, co wynikało z
obowiązującego wówczas modelu literatury.