Akademia
PRACE POD
NAPI
CIEM
Szkolenie dla prac pod napięciem
przy urzÄ…dzeniach i instalacjach elektroenergetycznych
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego,
realizowany pod nadzorem Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości
Sesja 7
Prace pod napięciem
przy urzÄ…dzeniach i instalacjach elektroenergetycznych
Wykładowcy:
inż. Stanisław Cader, mgr inż. Bogumił Dudek, inż. Roman Fober,
mgr inż. Tadeusz Gontarz, mgr inż. Witold Wiśniewski
Wykład siódmy
Organizacja prac pod napięciem
Wykonywanie zabiegów eksploatacyjnych na BHP dotyczące wykonywania prac w różnych gałę-
urządzeniach będących pod napięciem wymaga ziach pracy).
szczególnych zasad organizacji tych prac. Prace pod Dla zakładów eksploatujących urządzenia i in-
napięciem mogą być wykonywane w określonych stalacje energetyczne przepisy bezpieczeństwa i hi-
warunkach gwarantujących bezpieczeństwo pra- gieny pracy zostały sprecyzowane w Rozporządze-
cownika i urządzenia. Szczególne zasady organizacji niu Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r.
tych prac wynikają z zapisów wymienionych poniżej w sprawie BHP przy urządzeniach i instalacjach
aktów prawnych. energetycznych.
Kodeks pracy w art. 207 (Dział dziesiąty  Bez- W zakładowych instrukcjach organizacji bezpiecz-
pieczeństwo i higiena pracy, rozdział pierwszy, Pod- nej pracy podano również wymagania przepisów za-
stawowe obowiązki pracodawcy) nakłada na praco- wartych w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki
dawcę odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. z póz
niejszymi
pracy w zakładzie oraz obowiązek organizowania zmianami w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeń-
pracy w sposób zapewniający bezpieczne warunki stwa i higieny pracy.
pracy; art. 212 (Dział dziesiąty, rozdział drugi, Prawa
i obowiązki pracownika) wymaga od osób kierują-
Hierarchia dokumentów prawnych
cych pracownikami organizowania pracy zgodnie
dotyczących bezpieczeństwa prac
z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny
pracy; art. 237 (Dział dziesiąty, rozdział ósmy Szko-
lenie) nakłada na pracodawcę obowiązek zaznaja-
SEJM
miania pracowników z przepisami bezpieczeństwa
Ustawy
Kodeks Pracy
pracy oraz wydawania szczegółowych instrukcji
i wskazówek dotyczących bezpieczeństwa pracy na
stanowiskach pracy.
Z powyższych zapisów Kodeksu pracy wynika, że Ministrowie
RozporzÄ…dzenia
pracodawca jest zobowiązany sprecyzować zasady
(np. w sprawie BHP)
bezpieczeństwa pracy w zakładzie i na poszczegól-
nych stanowiskach pracy. ObowiÄ…zek ten praco-
dawca wypełnia wydając zwykle Instrukcję organi-
Pracodawcy
zacji bezpiecznej pracy w zakładzie oraz Instrukcje
Instrukcje ogólne
organizacji bezpiecznej pracy na stanowiskach
i stanowiskowe
pracy.
Zasady BHP określone w tych instrukcjach wyni-
kają także z rozporządzeń ministrów precyzujących
przepisy bezpieczeństwa pracy dla poszczególnych
Pracownicy
gałęzi pracy, w konsekwencji zapisu art. 237 Kodeksu
pracy (Dział dziesiąty, rozdział trzynasty, Przepisy
www.e-energetyka.pl
strona 426 (34) czerwiec 2006
Tak więc ogólne zasady organizacji bezpiecznej Wymagania w tej sferze związane są z ustawą
pracy pod napięciem powinny wynikać przede Prawo energetyczne i rozporządzeniami wykonaw-
wszystkim z zatwierdzonej przez pracodawcę in- czymi do niej, jak choćby Rozporządzenie MGPiPS
strukcji bezpiecznej pracy. z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych
Praca pod napięciem została zaliczona przez zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez
Ministra Gospodarki do prac realizowanych w wa- osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji
runkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i ży- i sieci (Dz. U. 03.89.828 z póz
n. zm.).
cia pracownika, więc zasady jej organizacji muszą W konsekwencji w każdym zakładzie dystrybu-
spełniać wymagania nakazane przez Ministra Pracy cji i przesyłu energii elektrycznej opracowane i za-
i Polityki Socjalnej oraz Ministra Gospodarki dla prac twierdzane sÄ… Instrukcje Ruchu i Eksploatacji Sieci
szczególnie niebezpiecznych. odpowiednio albo dystrybucyjnej, albo przesyło-
Minister Pracy i Polityki Socjalnej wymaga, by wej.
pracodawca określił zasady bezpiecznej pracy przy
pracach szczególnie niebezpiecznych, zapewnił bezpo-
średni nadzór nad tymi pracami wyznaczonych osób, Instrukcja pracy pod napięciem
odpowiednie środki zabezpieczające oraz instruktaż
pracowników. Zgodnie z wymienionym rozporządzeniem MPiPS
Minister Gospodarki wymaga by prace pod napię- instrukcja powinna w sposób zrozumiały dla pra-
ciem wykonywane były właściwymi technologiami cowników wskazywać czynności do wykonywania
i przy użyciu narzędzi i środków określonych w przed rozpoczęciem danej pracy, zasady i sposoby
instrukcji wykonywania tych prac. bezpiecznego wykonywania danej pracy, czynno-
Uwzględniając wymagania wymienionych aktów ści do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady
prawnych i precyzując zasady bezpiecznej pracy pod i sposoby postępowania w sytuacjach awaryjnych,
napięciem pracodawca powinien zawrzeć w instruk- stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia
cji wykonywania tych prac wymagania: realizacji pracowników.
pracy, przez co najmniej dwie osoby, zapewnienia
bezpośredniego nadzoru nad pracą pod napięciem, Instrukcja prac pod napięciem, jak każda inna
przeprowadzenia instruktażu osób wykonujących instrukcja, powinna charakteryzować się, co naj-
prace, wykonywanie jej właściwą technologią, przy mniej następującymi cechami:
użyciu wymaganych narzędzi określonych w in-
strukcji. lð powinna być jasna, czytelna i zrozumiaÅ‚a dla
Pozostałe zasady organizacji i wykonywania prac wszystkich, dla których jest przeznaczona,
pod napiÄ™ciem zawarte w instrukcji tych prac powin- lð jednoznaczna,
ny wynikać z zasad bezpieczeÅ„stwa obowiÄ…zujÄ…cych lð zapewniajÄ…ca uzyskanie powtarzalnych (tych
w zakładzie i ewentualnie specjalnych wymagań samych) rezultatów przy postępowaniu zgodnie
sprecyzowanych przez pracodawcÄ™. z niÄ….
Umocowanie aktów prawnych dotyczących prac pod napięciem
Kodeks Pracy Prawo energetyczne
Rozporządzenie MG Rozdział I. 1.5.b
RozporzÄ…dzenie MGiPS
z 17 września 1999 r. Rozporządzenie MGPiPS
z 26 września 1997 r.
w sprawie BHP przy z 28 kwietnia 2003 r.
w sprawie
urzÄ…dzeniach i instalacjach w sprawie kwalifikacji
ogólnych przepisów BHP
elektroenergetycznych
Instrukcja Ruchu i Eksploatacji
Instrukcja organizacji
Sieci Przesyłowej
bezpiecznej pracy
(Dystrybucyjnej)
w zakładzie
Instrukcja PPN
Instrukcja stanowiskowa PPN
www.e-energetyka.pl
czerwiec 2006 strona 427 (35)
Optymalna instrukcja prac pod napięciem powin- eksploatujących urządzenia elektroenergetyczne
na składać się z trzech części. i sprecyzowanych w rozporządzeniu Ministra Gospo-
Pierwsza część, ogólna, powinna zawierać definicje darki dotyczącym BHP przy urządzeniach energe-
zasady bezpiecznej organizacji prowadzenia prac pod tycznych i powtórzone w zakładowych instrukcjach
napięciem i uwarunkowania ich wykonywania przy organizacji bezpiecznej pracy.
uwzględnieniu czynników wpływających na sposób Instrukcja prac pod napięciem powinna określać
ich realizacji. również warunki bezpiecznego wykonania pracy na
Druga część powinna precyzować właściwą tech- niewyłączonych urządzeniach. Pracodawca określa
nologię, to znaczy stanowić zbiór informacji i proce- warunki jej wykonania wynikające z techniki prac
dur umożliwiających realizację różnych zabiegów pod napięciem, to jest wymagania dotyczące zachowa-
eksploatacyjnych na urządzeniach elektroenerge- nia minimalnych odległości od części pozostających
tycznych. pod napięciem względem pracownika, zasad realizacji
Trzecia część powinna określać sprzęt i wyposaże- pracy jedną z metod pracy pod napięciem. Warunki
nie niezbędne do realizacji pracy, to znaczy określać te zostały zawarte w normie dotyczącej eksploata-
jego cechy, przeznaczenie, zasady przechowywania, cji urządzeń elektroenergetycznych PN-EN 50110
konserwacji i transportu oraz zasady i kryteria i pracodawca może skorzystać dla określenia tych
oceny ich przydatności do użycia oraz kontroli warunków z zapisów tej normy.
okresowej. W warunkach wykonania pracy powinno siÄ™
znalez
ć wymaganie, by praca pod napięciem była
Część ogólna instrukcji PPN realizowana na polecenie pisemne, bo tak powinny
być wykonywane prace w warunkach szczególnego
Zwykle część ta zaczyna się od określenia prze- zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego wg rozporzą-
znaczenia i zakresu stosowania instrukcji. dzenia Ministra Gospodarki dotyczÄ…cego BHP przy
W sytuacji, gdy instrukcja przeznaczona byłaby urządzeniach i instalacjach energetycznych.
dla wszystkich zakładów prowadzących eksploatację Instrukcja w części ogólnej powinna precyzować
urządzeń elektroenergetycznych zasadne byłoby również inne uwarunkowania zewnętrzne, w tym
określanie przedziału napięciowego, którego instruk- środowiskowe, ograniczające możliwość wykonania
cja dotyczy. Natomiast, gdy instrukcja obowiązuje na pracy, przykładowo warunki atmosferyczne, wyso-
terenie określonego zakładu powinno się ją odnieść kość miejsca pracy, lub w innych zagrożeniach: praca
do urządzeń, na których będzie się wykonywało pra- w warunkach skrzyżowania z inną linią energetycz-
cę, czyli np. w zakładzie energetycznym instrukcja ną, drogą, koleją itp.
powinna być odniesiona do urządzeń o napięciu zna- Powinny tu być również sprecyzowane uwarunko-
mionowym 0,4 kV, bo nie ma w zakładzie urządzeń wania wynikające z korzystania ze specjalistycznego
o napięciu innym jak 0,4 kV w przedziale do 1 kV. wyposażenia, np. podnośników, dz
wigów, świdrousta-
Jeżeli instrukcja obowiązuje w zakładzie świad- wiaczy, drabin, słupołazów.
czącym usługi eksploatacyjne w różnych firmach, Instrukcja powinna regulować sprawę udziału w
gdzie eksploatuje się urządzenia o różnych napię- pracy zespołu do PPN osób bez upoważnień do tych
ciach w przedziale do 1 kV zasadne jest, by zakres prac. Osoby te mogą wykonywać prace pomocnicze
obowiązującej w zakładzie instrukcji dotyczył prze- poza napięciem, mogą to być również operatorzy
działu do 1 kV. Oczywiście część technologiczna tej podnośników, dz
wigów itp. Warunki uczestniczenia
instrukcji powinna również obejmować urządzenia tych osób w zespole prac pod napięciem powinien
z tego przedziału napięciowego. sprecyzować pracodawca.
W części ogólnej definiuje się pojęcia, które będą Część organizacyjna instrukcji prac pod napięciem
użyte w instrukcji, tak by możliwe było jednoznaczne powinna określać zasady organizacji wykonania za-
zrozumienie dalszych jej zapisów. dania eksploatacyjnego. Powinna określać czynności
Dalej są określane wymagania kwalifikacyjne, wykonywane przez kierującego zespołem i zespół
zdrowotne i psychofizyczne dla pracowników organi- przed dopuszczeniem do pracy i po wykonaniu mery-
zujących i wykonujących pracę. Pracodawca określa torycznej części zadania. Celem tych czynności jest:
tu również inne dodatkowe wymagania, które muszÄ… lð identyfikacja zagrożeÅ„ wystÄ™pujÄ…cych w miejscu
spełnić pracownicy upoważnieni przez niego do or- pracy oraz podjęcie decyzji o zastosowanych środ-
ganizowania i wykonywania pracy pod napięciem. kach redukcji ryzyka,
Na przykÅ‚ad może to być wymaganie ukoÅ„czenia lð przeprowadzenie instruktażu, to jest szczegółowe
specjalistycznego kursu. Pracodawca określa tu rów- omówienie sposobu wykonania zadania z uwzględ-
nież zasady weryfikowania i utraty upoważnień do nieniem wszystkich czynników warunkujących
pracy pod napięciem. wykonanie pracy,
W tej części instrukcji okreÅ›la siÄ™ również zakres lð sprawdzenie sprzÄ™tu, narzÄ™dzi i wyposażenia
obowiązków osób uczestniczących w organizacji pra- osobistego,
cy pod napiÄ™ciem i jej wykonaniu. ObowiÄ…zki tych lð uzyskanie zgody od koordynujÄ…cego na dopuszcze-
osób w zasadzie są identyczne z obowiązkami osób nie do pracy,
www.e-energetyka.pl
strona 428 (36) czerwiec 2006
A po wykonaniu zadania m.in.: informacje. Karty te powinny być przygotowane dla
lð sprawdzenie poprawnoÅ›ci wykonania pracy, poszczególnych elementów lub grup wyposażenia do
lð czyszczenie, sprawdzenie i skÅ‚adanie sprzÄ™tu, pracy pod napiÄ™ciem.
i narzędzi,
lð likwidacja miejsca pracy; zawiadomienie o tym
koordynujÄ…cego. Polecenie wykonania pracy
po napięciem
Część technologiczna instrukcji PPN W myśl zapisu Rozporządzenia Ministra Gospo-
darki w sprawie BHP przy urzÄ…dzeniach energe-
W części technologicznej pracodawca określa tycznych  & prace w warunkach szczególnego za-
właściwą technologię do realizacji zadań eksploata- grożenia dla zdrowia i życia ludzkiego należy wy-
cyjnych. Technologia ta może być przedstawiona konywać na polecenie pisemne przy zastosowaniu
w postaci kart technologicznych stanowiących odpowiednich środków zabezpieczających&  prace
zbiór procedur realizacji poszczególnych zadań eks- pod napięciem powinny być wykonywane na pole-
ploatacyjnych. Zbiór ten może być uzupełniony cenie pisemne.
opisami powtarzających się w różnych procedurach Ogólną treść polecenia na pracę przedstawiono
czynności. Opisy te w instrukcjach nazwane są w powyższym rozporządzeniu. Forma i treść polece-
pracami elementarnymi. W zasadzie praktykowane nia powinna być zawarta w instrukcji organizacji
jest dopuszczenie przez pracodawcę realizacji zadań, bezpiecznej pracy obowiązującej w zakładzie.
dla których nie przygotował on karty technolo- Polecenie na pracę pod napięciem może zawierać
gicznej. Wówczas praca wykonywana jest wg pro- pewne odmienności, wynikające z ich specyfiki, w
cedury przygotowanej przez kierującego zespołem stosunku do polecenia na pracę wykonywaną z wy-
i zaakceptowanej przez zespół. Procedura ta musi łączeniem napięcia.
być przygotowana z uwzględnieniem wymagań Jeżeli instrukcja PPN przewiduje możliwość
i uwarunkowań zapisanych w instrukcji prac pod uczestniczenia w składzie zespołu osób bez upoważnie-
napięciem. nia do prac pod napięciem poleceniodawca powinien
Ponieważ rozporządzenie Ministra Gospodarki wskazać liczbę osób w zespole z upoważnieniami i bez
wymaga by praca pod napięciem wykona była wg nich. Osoby bez upoważnień do prac pod napięciem to
 właściwej technologii pracodawca powinien wska- pracownicy do prac pomocniczych wykonywanych
zać pracownikom kartę technologiczną (właściwą poza napięciem, operatorzy podnośników, kierowcy,
technologię) albo zezwolić im na jej wybór ze zbioru upoważnieni poleceniem wykonania pracy w okre-
kart technologicznych, lub zezwolić na wykonanie ślonym zakresie.
pracy wg przygotowanej własnej karty technolo- W poleceniu na pracę poleceniodawca powinien
gicznej. wskazać nazwiskiem lub stanowiskiem dopusz-
czającego. Przy wykonywaniu prac pod napięciem
dopuszcza się, ze względu na specyficzny sposób
Część instrukcji określająca wymagane narzędzia przygotowania miejsca pracy i jej wykonanie, by
i środki ochronne dopuszczającym był kierujący zespołem, jeżeli tak
zdecyduje poleceniodawca.
Treść tej części jest konsekwencją zapisu w W poleceniu należy określić również środki i wa-
rozporządzeniu Ministra Gospodarki wymagającej runki bezpiecznego wykonania pracy. Ponieważ
 by prace pod napięciem wykonywane były przy ogólnie warunki bezpiecznej organizacji pracy spre-
zastosowaniu wymaganych technologią narzędzi cyzowane są w Instrukcji organizacji bezpiecznej
i wyposażenia określonych w instrukcji wykonywa- pracy w zakładzie, do przestrzegania której zobo-
nia tych prac. wiązani są wszyscy pracownicy, w poleceniu należy
W części tej powinny być określone cechy i właś- wskazać specjalne uwarunkowania dla realizacji
ciwości narzędzi i wyposażenia niezbędnego do wyko- pracy pod napięciem. Należy wskazać, wg jakiej
nywania prac pod napięciem. W tym celu wskazuje instrukcji praca ma być wykonana. Należy rów-
się dokumenty precyzujące ich własności np.: nor- nież, ze względu na zapis rozporządzenia Ministra
my, warunki techniczne, dokumentacje techniczno Gospodarki  (...) PPN wykonać w oparciu o właściwą
ruchowe itp., oraz dodaje się informacje zezwalające technologię&  , wskazać określoną kartę technologicz-
na poprawną i bezpieczną eksploatację tego wyposa- ną do realizowania poleconej pracy lub pozostawić
żenia, to jest zasady przechowywania, konserwacji kierującemu zespołem możliwość wyboru odnośnej
i transportu sprzętu, zasady oceny przydatności do karty technologicznej.
użycia przed pracą, kontroli okresowej oraz kryteria Poleceniodawca może zezwolić na wykonanie
tych ocen. pracy wg karty technologicznej opracowanej przez
Optymalną formą tej części instrukcji jest zestaw kierującego zespołem, jeżeli zapisze to w warunkach
kart technicznych, w których zawarto powyższe i środkach bezpiecznej pracy.
www.e-energetyka.pl
czerwiec 2006 strona 429 (37)
Jeżeli poleceniodawca przewidział udział w ze- i jej realizacje pełnić również funkcję dopuszczają-
spole osób do prac pomocniczych, bez upoważnień do cego zespół do pracy.
prac pod napięciem, powinien nakazać kierującemu Do obowiązków poleceniodawcy należy określenie
zespołem przeprowadzenie instruktażu pracownika liczby członków zespołu (monterów). Liczba członków
pomocniczego, obejmujące przekazanie mu zakresu zespołu nie może być mniejsza od minimalnej liczby
obowiązków i informacje o zagrożeniach występują- określonej w karcie technologicznej, według której
cych w miejscu pracy. Poleceniodawca może wskazać ma zostać wykonana praca. Do prac pod napięciem
tu propozycję specjalnych działań w celu redukcji mogą być dopuszczeni wyłącznie pracownicy prze-
ryzyka od wszystkich zagrożeń w miejscu pracy, szkoleni, znający technologię wykonania poleconych
o których powinien wiedzieć. im zadań. W skład zespołu do prac pod napięciem
mogą wchodzić pracownicy bez upoważnień do prac
pod napięciem, jeżeli zezwala na to instrukcja organi-
Zakres obowiązków osób organizujących zacji tych prac. W takim przypadku poleceniodawca
i wykonujących pracę pod napięciem powinien określić liczbę osób z upoważnieniami do
pracy pod napięciem oraz osoby do czynności pomoc-
Poleceniodawca  jest to pracownik posiadający niczych, bez upoważnienia do pracy pod napięciem.
kwalifikacje  D , przeszkolony w zakresie PPN oraz Do obowiązków poleceniodawcy należy ponadto:
upoważniony przez kierownika zakładu do wydawa- wyznaczenie dopuszczającego, wskazanie koordynu-
nia poleceń w zakresie prace pod napięciem. jącego, prowadzenie rejestru wydanych poleceń.
Do obowiązków poleceniodawcy należy podjęcie Rejestr poleceń pisemnych i ustnych powinien
decyzji o wydaniu polecenia na pracę pod napięciem. być prowadzony na ogólnych zasadach organizacji
Decyzja ta musi być poprzedzona analizą rodzaju bezpiecznej pracy obowiązujących w każdym za-
zadań przewidzianych do wykonania oraz sprawdze- kładzie, może to być oddzielny rejestr dla prac pod
niu, czy prace te opisane są w części technologicznej napięciem.
instrukcji prac pod napięciem.
W przypadku polecania prac, na które nie ma Koordynujący  jest to pracownik posiadajacy
opracowanych kart technologicznych, poleceniodaw- kwalifikacje  D , przeszkolony w zakresie PPN.
ca powinien nakazać opracowanie takiej karty kie- Do obowiązków koordynującego należy:
rujÄ…cemu zespoÅ‚em, jeżeli zezwala na to instrukcja. lð dokonanie przeÅ‚Ä…czeÅ„ w ukÅ‚adzie sieci przewi-
Poleceniodawca może również zezwolić kierującemu dzianych w poleceniu, np. zablokowanie automa-
zespołem na wybór karty technologicznej odpowied- tyki SPZ i zdalnego sterowania pracą urządzeń
niej dla realizowanej pracy, gdy sam nie jest w stanie w miejscu prac pod napięciem (jeżeli nakazał to
wskazać właściwej karty, uwzględniającej wyniki poleceniodawca w warunkach bezpiecznego wyko-
rozeznania miejsca pracy dokonywanego przez zespół nania pracy lub jest to niezbędne do stworzenia
przed podjęciem pracy, np. w celu usunięcia awarii. bezpiecznych warunków pracy);
W przypadku urzÄ…dzeÅ„ o napiÄ™ciu wyższym od lð wydanie zezwolenia na dopuszczenie do pracy pod
1 kV oraz w innych uzasadnionych przypadkach napięciem; wydając zezwolenie, koordynujący
wskazane jest, aby poleceniodawca dokonał oglądu przyjmuje do wiadomości, że podjęta została praca
miejsca pracy zanim podejmie decyzję o wydaniu przez zespół w określonym miejscu i tak prowadzi
polecenia na pracę pod napięciem. Ogląd ten ma na ruch sieci, aby w miejscu pracy zespołu nie powsta-
celu ścisłe sprecyzowanie warunków i środków bez- ły dodatkowe zagrożenia wynikające np. z przepięć
piecznej pracy. łączeniowych, doziemień itp.;
Do obowiÄ…zków poleceniodawcy należy ustalenie lð utrzymanie Å‚Ä…cznoÅ›ci z kierujÄ…cym zespoÅ‚em;
miejsca, zakresu i terminu wykonania pracy, okre- wymóg ten jest związany z koniecznością przeka-
ślenie środków i warunków bezpiecznego wykonania zywania informacji mających wpływ na bezpie-
pracy, w tym określenie niezbędnych przełączeń czeństwo osób wykonujących prace pod napięciem,
w układzie sieci, zwłaszcza w przypadku potrzeby przebieg pracy oraz przekazanie innych poleceń,
dokonania podziału sieci w miejscu pracy, wprowa- o ile mogą one wpływać na możliwości realizacyjne
dzenia urządzeń w specjalny tryb eksploatacji, np. prac;
blokada automatyki, zmiana nastawieÅ„ zabezpie- lð powiadomienie kierujÄ…cego zespoÅ‚em o zdarzeniach,
czeń itp. W tym przypadku poleceniodawca powinien które mogą wpłynąć na zmianę warunków pracy;
wskazać instrukcję, wg której praca będzie wyko- koordynujący przekazuje kierującemu zespołem
nywana, właściwą technologię i inne uwarunkowa- wszystkie informacje mogące mieć wpływ na
nia, jak np. poinstruowanie pracowników bez upo- bezpieczeństwo wykonujących prace, dotyczące
ważnień itp. zmiany warunków wykonania pracy, przełączeń
Do obowiązków poleceniodawcy należy wyzna- ruchowych, zmiany układu sieci, przewidywanego
czenie kierującego zespołem. Kierujący zespołem pogorszenia warunków atmosferycznych itd.;
wyznaczony imiennie przez poleceniodawcÄ™ może ze lð polecenie przerwania pracy w przypadkach uza-
względu na specyfikę przygotowania miejsca pracy sadnionych;
www.e-energetyka.pl
strona 430 (38) czerwiec 2006
lð przyjÄ™cie meldunku od kierujÄ…cego zespoÅ‚em o za- uð uzyskanie od koordynujÄ…cego zezwolenia na
kończeniu pracy; jest to informacja ważna dla koor- przygotowanie i dopuszczenie do pracy; warunek
dynującego ze względu na konieczność przywróce- ten wynika z konieczności skoordynowania pla-
nia normalnego ruchu urządzeń z uwzględnieniem nowanej pracy z ruchem sieci w celu zapewnienia
wyników wykonanej pracy pod napięciem, np.: optymalnych warunków bezpieczeństwa pracują-
zakończenie przeglądu linii, wykonanych napraw, cym monterom i otoczeniu; czynność ta zwykle
podpięcie nowych odbiorców itd.; łączona jest ze sprawdzeniem łączności z koordynu-
lð zapisanie otrzymanych informacji w dzienniku jÄ…cym,
operacyjnym. uð omówienie z podlegÅ‚ymi czÅ‚onkami zespoÅ‚u
technologii wykonania pracy; jest to bardzo ważna
Kierujący zespołem  jest to pracownik posiada- czynność, która w znacznej mierze decyduje o spraw-
jący kwalifikacje  E , przeszkolony i upoważniony ności, bezpieczeństwie i poprawności technologicznej
do wykonywania PPN. Kierujący zespołem kieruje wykonania prac; kierujący zespołem ma obowiązek
i nadzoruje pracą zespołu, wykonując jednocześnie ustalić strategię prowadzenia pracy, wskazać wystę-
jedynie czynności pomocnicze. pujące i mogące wystąpić zagrożenia w miejscu pra-
Do obowiązków kierującego zespołem należy: cy, ustalić sposoby redukcji ryzyka, omówić sposób
uð dobór czÅ‚onków zespoÅ‚u o odpowiednich kwalifi- prowadzenia prac na podstawie odpowiednich kart
kacjach; wszyscy członkowie zespołu wykonują- technologicznych rozdział zadań dla poszczególnych
cego pracę pod napięciem muszą być przeszkoleni członków zespołu; konieczne jest wyjaśnienie wszel-
i posiadać upoważnienia do wykonywania prac kich wątpliwości członkom zespołu dotyczących
pod napięciem nadane przez kierownictwo jed- omawianego sposobu wykonania pracy i uzyskanie
nostki zatrudniajÄ…cej pracownika; kierujÄ…cy od nich potwierdzenia jego zrozumienia,
zespoÅ‚em nie może powierzyć wykonania pracy uð dopuszczenie do pracy; czynność ta, zwiÄ…zana
pod napięciem osobie nie przeszkolonej w zakresie z odpowiedzialnością kierującego zespołem, stanowi
technologii wykonywanych prac; osoba znajdująca zakończenie etapu prac przygotowawczych; może
się w złym stanie psychofizycznym powinna zostać być wykonana po uzyskaniu zgody od koordynu-
wyłączona z zespołu przeznaczonego do wykonania jącego, powinna być odnotowana w poleceniu na
prac; pracÄ™,
uð sprawdzenie i utrzymanie Å‚Ä…cznoÅ›ci z koordynu- uð nadzór nad prawidÅ‚owym przebiegiem pracy;
jącym; kierujący zespołem ma obowiązek spraw- w technice PPN kierujący zespołem musi sprawować
dzenia łączności z koordynującym i razie potrzeby ciągły nadzór nad czynnościami wykonywanymi
ustalenia sposobu jej nawiązania w celu przeka- przez pozostałych członków zespołu; nadzór ten
zywania koordynującemu wszelkich informacji dotyczy zarówno bezpieczeństwa pracy, jak i prawi-
związanych z wykonywaniem pracy pod napię- dłowości wykonania pracy; kierujący zespołem może
ciem, ze stanem urządzeń, bezpieczeństwem osób wykonywać prace pomocnicze,
wykonujÄ…cych prace; należy przewidywać również uð egzekwowanie od czÅ‚onków zespoÅ‚u stosowania
potrzebę nawiązania łączności w celu wezwania właściwych narzędzi, sprzętu ochronnego i zabez-
pomocy w razie zaistnienia wypadku, awarii spe- pieczającego; kierujący zespołem nadzoruje przy-
cjalistycznego sprzętu, samochodu itp.; gotowanie, sprawdzenie i stosowanie właściwych
uð przeprowadzenie rozeznania miejsca pracy oraz narzÄ™dzi, sprzÄ™tu i wyposażenia przez podlegÅ‚ych
podjęcie decyzji o wykonaniu pracy techniką PPN; mu pracowników,
obowiÄ…zek ten jest najważniejszÄ… czynnoÅ›iÄ…, jakÄ… uð przestrzeganie wÅ‚aÅ›ciwej technologii i jakoÅ›ci
należy wykonać w celu sprawnego przebiegu pracy, wykonanej pracy; kierujący zespołem odpowiada
zapewnienia bezpieczeństwa wykonującym pracę za wykonanie pracy pod napięciem według tech-
oraz otoczeniu; rozeznanie miejsca pracy obejmuje: nologii (karty technologicznej) określonej przez
szczegółowe rozeznanie stanu eksploatacyjnego li- poleceniodawcę lub samodzielnie dobiera właściwą
nii, stanu technicznego urządzenia, poszczególnych kartę technologiczną w miejscu pracy  zależnie od
jego elementów w miejscu pracy oraz warunków postanowień szczegółowych instrukcji obowiązują-
środowiskowych; cych w poszczególnych zakładach; karta technolo-
kierujący zespołem w wyniku rozeznania miejsca giczna opisuje poszczególne czynności, jakie należy
pracy może podjąć decyzję o tym czy praca może wykonać w odpowiedniej kolejności dla zapewnienia
być wykonana bezpiecznie i o zastosowanych bezpieczeństwa monterów oraz wymaganej jakości
środkach redukcji ryzyka; podjęcie decyzji o wy- pracy,
konaniu pracy technikÄ… PPN uwarunkowane jest uð dopilnowanie likwidacji miejsca pracy po jej
omówieniem i uzgodnieniem z członkami zespołu zakończeniu.; likwidacja miejsca pracy może być
sposobu wykonania pracy, sprawdzeniem wyma- przeprowadzona po zakończeniu pracy i pozostawie-
ganego sprzętu i wyposażenia, oceną warunków niu urządzenia w stanie zapewniającym jego popraw-
atmosferycznych, stanu psychiczno-fizycznego ną i bezpieczną pracę; polega na zdjęciu ogrodzenia
członków zespołu; i oznaczenia miejsca pracy,
www.e-energetyka.pl
czerwiec 2006 strona 431 (39)
uð informowanie koordynujÄ…cego o przerwach W uzasadnionych przypadkach poleceniodawca może
w pracy, gotowości jej wznowienia i o zakończeniu wyznaczyć na dopuszczającego inną osobę spełniają-
pracy; kierujący zespołem powinien informować cą powyższe warunki.
koordynującego o przerwach w pracy i o jej zakoń- Do obowiązków dopuszczającego należy:
czeniu, podać czas zakończenia pracy i likwidacji przeprowadzenie z kierującym zespołem rozezna-
miejsca pracy. nia miejsca pracy,
uzyskanie od koordynujÄ…cego zgody na dopuszcze-
Członek zespołu  pracownik posiadający kwali- nie do pracy,
fikacje  E , przeszkolony i upoważniony do wykony- dopuszczenie zespołu do pracy po podjęciu przez
wania prac pod napięciem lub osoba bez upoważnień kierującego zespołem decyzji o jej wykonaniu pod
do PPN wyznaczona do prac pomocniczych poza napięciem,
napięciem, jeżeli przewiduje to instrukcja. odnotowanie powyższego w poleceniu na pracę.
Do obowiązków członka zespołu należy:
uð wykonywanie pracy pod napiÄ™ciem zgodnie
z technologią oraz z poleceniami i wskazówkami Wybrane warunki realizacji
kierującego zespołem; każdy członek zespołu jest od- prac pod napięciem
powiedzialny za przestrzeganie wymagań instrukcji
i technologii prac pod napięciem.; powinien również Prace pod napięciem mogą być wykonywane:
wykonywać szczegółowe polecenia i wskazówki z uwzględnieniem zasad bezpiecznego ich wykony-
otrzymywane od kierującego zespołem; wania określonych przez pracodawcę w instrukcji
uð stosowanie narzÄ™dzi, sprzÄ™tu oraz wyposażenia wykonywania tych prac,
osobistego wymaganych przy wykonywaniu poleco- na polecenie pisemne,
nych prac; jednym z warunków wykonywania prac wyłącznie przez uprawnione i upoważnione oso-
pod napięciem jest, aby wykonywana była przy by,
pomocy specjalistycznych narzędzi, sprzętu i wypo- posługując się metodami PPN zgodnie i właściwymi
sażenia odpowiedniego do rodzaju i metody pracy; technologiami,
niedopuszczalne jest stosowanie sprzętu i narzędzi przy zastosowaniu odpowiednich narzędzi, sprzętu
zastępczych, niesprawnych bądz
uszkodzonych; i wyposażenia osobistego określonego w instrukcji,
uð kontrola narzÄ™dzi i wyposażenia oraz dbaÅ‚ość w odpowiednich warunkach atmosferycznych.
o ich właściwy stan; członek zespołu powinien oce- Poniżej wymienione warunki atmosferyczne
niać, na podstawie zapisów instrukcji lub wskaza- wpływają na możliwość prowadzenia prac pod na-
nych przez nią dokumentów stan narzędzi, sprzętu pięciem:
i odzieży pod kÄ…tem dopuszczenia ich do użycia lð maÅ‚e opady atmosferyczne, nie pogorszajÄ…ce w
w pracach pod napięciem; sposób istotny dla bezpieczeństwa pracy własności
uð powiadomienie kierujÄ…cego zespoÅ‚em o braku izolacyjnych sprzÄ™tu i wyposażenia osobistego oraz
możliwości wykonania pracy zgodnie z wymogami mgła nie ograniczająca widoczności, zezwalają na
instrukcji wykonywania prac pod napięciem; każdy kontynuacje pracy, lecz nie wolno jej rozpoczy-
pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonania nać,
poleconego mu zadania, jeżeli stwierdzi, że sposób lð opady atmosferyczne, to jest deszcz, Å›nieg, mżawka,
ochrony przed zagrożeniami w miejscu pracy jest grad i szron nie zezwalają na rozpoczęcie pracy
niewystarczajÄ…cy dla bezpiecznego wykonania pra- i wymagajÄ… przerwania prowadzonej,
cy, brak specjalistycznych narzÄ™dzi i wyposażenia lð gÄ™sta mgÅ‚a, burza lub gwaÅ‚towny wiatr nie ze-
lub w przypadku złego stanu zdrowia psychicznego zwalają na rozpoczęcie pracy, a pracę prowadzoną
ograniczającego jego zdolność do kontroli zagrożeń należy przerwać.
podczas pracy; powstrzymanie się od wykonania W każdym przypadku o rozpoczęciu, prowadze-
pracy musi być zgłoszone kierującemu zespołem. niu lub przerwaniu pracy decyduje kierujący ze-
społem.
Dopuszczający  wyznaczony przez polecenio- Warunki wykonania pracy powinny precyzować
dawcę pracownik posiadający kwalifikacje  E oraz wymagania przy realizacji pracy z użyciem podno-
odpowiednie do poleconej pracy upoważnienie do prac śników oraz innych maszyn i wyposażenia, przy
pod napięciem. Przy pracy pod napięciem ze względu realizacji pracy w warunkach skrzyżowań z liniami
na specyfikę przygotowania miejsca pracy i jej wyko- energetycznymi i innymi obiektami inżynieryjnymi,
nania role dopuszczającego pełni kierujący zespołem. przy udziale w zespole osób bez upoważnień.
ICOLIM 2008 w Polsce!
Na Międzynarodowej Konferencji Prac pod Napięciem ICOLIM w Pradze (7 9 czerwca 2006 r.)
zapadła decyzja o organizacji przez stronę polską, reprezentowaną przez PTPiREE, kolejnej
konferencji z tego cyklu w Toruniu, w dniach 4 6 czerwca 2008 r.
www.e-energetyka.pl
strona 432 (40) czerwiec 2006