Akademia
PRACE POD
NAPI
CIEM
Szkolenie dla prac pod napięciem
przy urzÄ…dzeniach i instalacjach elektroenergetycznych
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego,
realizowany pod nadzorem Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości
Sesja 7
Prace pod napięciem
przy urzÄ…dzeniach i instalacjach elektroenergetycznych
Wykładowcy:
inż. Stanisław Cader, mgr inż. Bogumił Dudek, inż. Roman Fober,
mgr inż. Tadeusz Gontarz, mgr inż. Witold Wiśniewski
Wykład piętnasty
Szkolenie dla potrzeb prac pod napięciem
Edukacja zawodowa elektryków w zakresie szero- Społeczne i zawodowe uświadamianie miar ry-
ko rozumianego bezpieczeństwa pracy wymaga nie- zyka i bezpieczeństwa jest koniecznością. Systemy
ustannego dostosowywania do zmian prawa unijnego ubezpieczeń coraz częściej wiążą stawki ubezpieczeń
i krajowych regulacji prawnych. z kategoriami ryzyka, do której zostaje zakwalifiko-
Za organizację bezpiecznej pracy i odpowiednie wany zakład pracy. Od kierownictwa zakładu pracy
przeszkolenie pracowników odpowiada z mocy usta- zależeć będzie polityka obniżania tej kategorii. Wiele
wowej (Kodeksu pracy) pracodawca. Pracodawcy zale- przedsiębiorstw energetycznych na świecie odnoto-
ży, aby zarówno wytwarzanie dóbr, jak i świadczenie wało znaczny postęp w opanowaniu zagrożeń elek-
usług było na jak najwyższym poziomie. Daje to trycznych i w kraju jest to także możliwe.
możliwość konkurowania i utrzymania racjonalnej Dla pracodawców atrakcyjnym podejściem do
liczby miejsc pracy. problemu bezpieczeństwa pracy jest uznanie go fun-
Pracodawca będzie coraz bardziej zainteresowany, damentem niezawodności i jakości zarówno wytwa-
aby szkolenie przynosiło oczekiwany przez niego rzanych wyrobów, jak i świadczonych usług. Oznacza
skutek, a nie było tylko spełnieniem wymagań prze- to, że nie może powstać materialny wyrób ani proces
pisów. Można zatem zauważyć konkurowanie jed- technologiczny bez uwzględnienia wymagań bezpie-
nostek szkoleniowych w oferowaniu różnorodnych czeństwa pracy. Podejście to leży także u podstaw
programów. Pracownicy muszą być także przekonani, budowy systemów jakości wg standardów europej-
że ich obowiązek uczestniczenia w szkoleniu daje skich i światowych. Ułatwia to już dziś nowoczesne
konkretne korzyści w ich pracy, a nie jest przymu- konkurowanie na rynkach wytwarzania produktów
sowym, okresowym obowiązkiem. i świadczenia usług, także przez elektryków.
Nieatrakcyjne formy szkolenia, wyobcowanie Praktyczną realizacją omawianego wyżej podejś-
tematyki od procesów technologicznych, brak spe- cia jest integracja zasad bezpieczeństwa pracy z pro-
cjalistów wykładowców, niewielka liczba instytucji cesem technologicznym. Doświadczenia amerykań-
zajmujących się profesjonalnie ochroną pracy świad- skie uczą ponadto kilku innych zasad sprzyjających
czą o poważnym problemie wskazania szybkich dróg odpowiedzialności za bezpieczną pracę tzn.:
zmian w podejÅ›ciu do nauczania bezpiecznych zacho- lð pracÄ™ należy wykonać za pierwszym razem (tak
wań dla różnych miejsc pracy. Jednak bez koniecz- aby nie trzeba było do niej wracać),
noÅ›ci wprowadzenia tych zmian nie można byÅ‚oby lð bezbÅ‚Ä™dna praca jest standardem,
mówić o perspektywach edukacji zawodowej. lð należy eliminować główne przyczyny awarii.
Konieczne staje się zatem odejście od formuły Usuwanie tylko skutków awarii i usterek nie
bhp na rzecz odrębnego traktowania problemów świadczy o dobrze prowadzonej działalności przedsię-
bezpieczeństwa pracy i jej higieny. Tam, gdzie jest biorstwa. Coraz częściej dostrzegają to pracodawcy.
to możliwe, należy odchodzić od tradycyjnej formuły Dobrze zorganizowane stanowiska pracy w różnych
bezpieczeństwa pracy na rzecz ochrony przed zagro- procesach technologicznych uwzględniają właściwo-
żeniami i zarządzania bezpieczeństwem. ści fizjologiczne człowieka.
strona 270 (126) www.e-energetyka.pl kwiecień 2007
Uwzględnia się psychofizyczne cechy zatrudnia- Niedogodności tego sposobu to:
nych pracowników. Pracodawcy umożliwia to lepszą  z biegiem czasu narastająca duża liczba kart tech-
selekcję i przydział zadań do realizacji. Wraz z proce- nologicznych uwzględniających różne procedury
sem doszkalania stanowi to podejście dostosowujące i metody pracy,
człowieka do systemu socjotechnicznego.  konieczność stworzenia systemu zezwoleń dla prac
Niezbędne jest uwzględnianie w edukacji zawodo- wyjątkowych lub jednostkowych, których nie ma
wej zachodzących na świecie transformacji społecz- w zbiorze kart technologicznych,
nych  procesów przekształcenia społeczeństw prze-  personelowi pozostawia się niewiele miejsca na ini-
mysłowych w informacyjne (wiedzy). Pracownicy cjatywę i dlatego satysfakcja z tych prac może ma-
objęci edukacją (wszelkie szczeble i rodzaje) powinni leć,
stawiać na rozwój osobisty, uczyć się elastycznego  początkowo metody oceniane jako dobre  przeżywa-
działania, odważnego prezentowania własnych ją się i trzeba poszukiwać jeszcze lepszych.
osiągnięć itp. Nauczać trzeba podstawowych technik
kontaktów z ludz
mi, negocjacji. Zalety drugiego sposobu to:
Z praktyki wielu pracodawców wynika, że pozna- lð kierownik prac prowadzi i kontroluje pracÄ™ lepiej,
nie tych zasad przynosi dobre rezultaty w dziedzinie gdyż sam ją analizował,
bezpieczeÅ„stwa pracy. lð monterzy sÄ… zainteresowani pracÄ…, gdyż każdy
W konsekwencji ciągłego doskonalenia pomaga sys- z nich musi przemyśleć każdy swój ruch,
tem nagradzania i karania pracowników. W podsumo- lð wymuszenie intensywnej obserwacji szczególnie
waniu wyników kontroli bezpieczeństwa pracy można ważnych punktów realizacji pracy, pomijając lub
stwierdzić, że na błędy pracowników trzeba reagować ograniczając obserwację innych,
każdorazowo, natomiast dobrze wykonywana praca lð uÅ‚atwienie procedury pracy, szczególnie gdy sieć
może być postrzegana sporadycznie. Częste stosowa- jest mocno zróżnicowana (nie standaryzowana),
nie kar nie wywoÅ‚uje pożądanych efektów, zupeÅ‚nie lð Å‚atwiejsze pokonywanie trudnoÅ›ci pojawiajÄ…cych
inaczej niż rzadkie nagradzanie, które wzmacnia się w czasie pracy,
nastawienie i sens dla  dobrej roboty . Opracowanie lð zezwolenie na kombinacjÄ™ różnych metod pracy
i stosowanie przemyślanego systemu doboru, wyna- podczas prac kompleksowych,
gradzania, awansów jest także elementem wpÅ‚ywajÄ…- lð zastÄ…pienie nieobecnego montera jest Å‚atwe, ponie-
cym na bezpieczne zachowania pracowników. waż każdy z monterów zna reguły postępowania,
które powinny być przestrzegane,
Dwa sposoby szkolenia do PPN lð niewielka ilość dokumentów, co uÅ‚atwia planowanie
prac.
Szkolenie personelu wykonawczego do prac pod
napięciem może być realizowane dwoma sposobami: Do niedogodności tego sposobu zalicza się:
1) poprzez naukę zakresu czynności opisanego w  konieczność dobrego przygotowania zawodowego
tzw. kartach technologicznych, monterów prac pod napięciem, szczególnie z pod-
2) poprzez naukę zasad stosowania narzędzi i sprzę- staw elektrotechniki,
tu, przy zachowaniu ogólnych warunków wyko-  długi okres szkolenia,
nania pracy.  monterzy wyszkoleni do PPN powinni jak naj-
więcej czasu spędzać na wykonywaniu tych prac,
Zalety pierwszego sposobu to: a to prowadzi do problemu organizacji czasu pracy
lð peÅ‚na standaryzacja metod pracy, co uÅ‚atwia brygady,
szkolenie,  miejsce pracy wymaga ciągłego nadzoru kierow-
lð możliwość nadawania indywidualnych uprawnieÅ„ nika pracy, mimo że każdy monter odpowiada za
każdej osobie, przebieg pracy,
lð kontrola personelu pod kÄ…tem bezpieczeÅ„stwa  osoba kontrolujÄ…ca pracÄ™ musi dobrze znać pod-
pracy może być prowadzona wg sprecyzowanych stawowe zasady PPN, aby móc ocenić ich prawi-
metod, a nie wynika z pobieżnej oceny, dłowość.
lð w kartach technologicznych uwzglÄ™dniono proble-
my wytrzymałości mechanicznej i elektrycznej, Wszystkie przedsiębiorstwa energetyczne, które
co wyklucza konieczność przeprowadzenia analizy rozważają możliwość rozwoju prac pod napięciem
tych czynników w miejscu pracy; ponadto opisano powinny wybrać jeden ze sposobów realizacji szko-
w nich szczegółowo przebieg pracy umożliwiając lenia uwzględniając:
wglÄ…d w jej realizacjÄ™ w każdym momencie, lð stopieÅ„ standaryzacji wyposażenia sieci,
lð prowadzenie analizy w celu przygotowania pracy lð przygotowanie zawodowe zatrudnionych pracow-
jest ułatwione dzięki stosowaniu zdefiniowanych ników,
metod pracy, lð możliwość szkolenia monterów (znajomość bazy
lð sprzÄ™t i wyposażenie jest znane do każdej pracy, co oÅ›rodków szkoleniowych, szkolenie jednorazowe
pozwala ograniczyć problemy jego doboru. lub etapowe, czas szkolenia),
kwiecień 2007 www.e-energetyka.pl strona 271 (127)
lð zakres szkolenia PPN (kilka technologii lub wszyst- dwa poligony sieciowe przy b. OÅ›rodku Wdrażania
kie przewidywane prace), Postępu Technicznego w Energetyce w Bielsku-Białej
lð dogodność sposobu kontroli i nadzoru. (obecnie ZIAD Bielsko BiaÅ‚a) i przy oÅ›rodku wczaso-
wym ZE A
ódz
-Teren w Białej k. Sulejowa. Obecnie są
Większość przedsiębiorstw decyduje się na pierw- to poligony umożliwiające szkolenie monterów obsłu-
szy sposób szkolenia, stopniowo dopuszczając drugi. gi linii napowietrznych. Natomiast trzeci z poligonów,
Szczególnie dotyczy to państw, w których szkolnictwo zlokalizowany przy Ośrodku Szkoleniowym b. ZE
zawodowe i dokształcanie okresowe jest słabo rozwi- Gliwice w Dzierżnie został w gruntowny sposób prze-
nięte i nienajlepszej jakości. konstruowany. Na nim, stanowiącym zaplecze szko-
W Polsce najwięcej doświadczeń zebrano ze szko- leniowe b. Zakładu Bezpieczeństwa Pracy Instytutu
lenia personelu do prac pod napięciem na liniach na- Energetyki, odbyły się pierwsze w kraju szkolenia
powietrznych niskiego napięcia. Wydaje się ze wszech na przełomie lat 1975/76.
miar pożądane przejście na drugi z opisanych modeli Oprócz poligonu z liniami napowietrznymi powstał
szkolenia i pracy brygad. Podobny sposób i metodykę specjalny poligon umożliwiający ćwiczenie technolo-
szkolenia stosuje się z powodzeniem w sieci średniego gii na liniach kablowych i stacjach nn. Wybudowane
i wysokiego napięcia. poligony pozwoliły na szkolenie z wykorzystaniem
wszystkich opracowanych wówczas technologii pod
napięciem, tzn. 24 technologii prac na liniach na-
Organizacja powietrznych i 10 na liniach kablowych i stacjach.
pierwszych ośrodków szkoleniowych Technologie te uwzględniały mnogość występującego
do prac pod napięciem osprzętu, różne konstrukcje urządzeń itd. Było to
odzwierciedlone również w konstrukcjach urządzeń
W celu umożliwienia wyszkolenia brygad mon- zamontowanych na poligonie.
terskich oraz instruktorów w zakresie eksploatacji Jednym z ciekawszych rozwiązań był poligon
urządzeń elektroenergetycznych, zarówno w Polsce zbudowany i istniejący do dziś przy ZIAD w Bielsku.
jak i wielu innych krajach Europy i świata, przy- Składa się on z dwóch stref: ćwiczeń treningowych
gotowuje się ośrodki szkoleniowe wraz z zapleczem i ćwiczeń technologii. Strefa ćwiczeń treningowych
poligonowym. zbudowana jest na niskich konstrukcjach wspor-
Realizacja procesu szkolenia zakłada wyuczenie czych, tak że instruktor prowadzący ćwiczenia mo-
nowoczesnych, odmiennych od stosowanych trady- że obserwować pracującą osobę ze wszystkich stron
cyjnie (po wyłączeniu napięcia) technologii. Wymaga i zwracać jej uwagę na popełniane błędy. Taki tryb
to sprawnego i efektywnego szkolenia teoretycznego, postępowania podyktowany był metodyką przyję-
a przede wszystkim praktycznego. Dostarczenie tego szkolenia. Następnie pracownicy uczą się prac
uczestnikom szkolenia dostatecznej wiedzy i umie- elementarnych i już na konstrukcjach wsporczych
jętności zezwalającej na pełnosprawne i bezpieczne o normalnej wysokości łączą poznane prace cząstko-
prowadzenie pracy pod napięciem wymagało zasadni- we (tzw. elementarne) w pełne zabiegi eksploatacyj-
czego zwrotu w tradycyjnych szkoleniach, ten proces ne. Na poligonie zainstalowano taką ilość urządzeń,
obserwuje się do dziś. by praca jednej brygady nie kolidowała z innymi.
W połowie lat siedemdziesiątych z istniejących
wówczas ośrodków szkoleniowych adaptowano jedy- Poligon szkoleniowy ZIAD w Bielsku Białej po-
nie sale wykładowe. Przygotowano je do wszechstron- siada:
nego wykorzystania: wyświetlania filmów i prze- a) strefę ćwiczeń treningowych, która obejmuje linie
zroczy, odtwarzania nagrań magnetowidowych i ma- napowietrzne na słupach drewnianych i betono-
gnetofonowych, pokazów sprzętu, narzędzi i modeli wych oraz na wysięgnikach o różnych układach
urządzeń elektroenergetycznych, w ostatnich latach przewodów i o różnym osprzęcie,
uzupełniono sale wykładowe sprzętem komputero- b) strefę ćwiczeń technologii, która obejmuje li-
wym. Natomiast prawie od podstaw przygotowywano nie napowietrzne: na wysięgnikach o układzie
poligony szkoleniowe. przewodów płaskich z izolatorami stojącymi,
Poligony szkoleniowe, na których realizowane jest na słupach drewnianych o układzie przewodów
ponad 80% czasu szkolenia, wymagały takiego zapro- naprzemianległym z izolatorami stojącymi, na
jektowania, by móc uczyć wszystkich opracowanych, słupach betonowych o układzie przewodów na-
zatwierdzonych i wdrażanych technologii, a ponadto przemianległym i płaskim z izolatorami stojącymi
stwarzać możliwości dalszego eksperymentowania i szpulowymi, na słupach betonowych z zamoco-
w rozwoju techniki PPN. Warunki, w jakich prowadzi wanymi oprawami oświetlenia ulicznego i podej-
się ćwiczenia praktyczne muszą być zbliżone do rze- ściami kablowymi oraz różne inne spotykane w
czywistych. Musi również istnieć możliwość podania praktyce konfiguracje.
napięcia na stanowiska pracy. Pierwszy poligon kablowy w kraju miał zainsta-
Wszystkie te postulaty przy praktycznej reali- lowane urządzenia do ćwiczenia takich technologii,
zacji zostały uwzględnione. Zostały wybudowane jak: wymiana podstawy bezpiecznikowej w rozdziel-
strona 272 (128) www.e-energetyka.pl kwiecień 2007
niach RP-RN-6, ZK-3a, ZK-3P oraz w rozdzielnicach ponad tysiąc osób: brygadzistów i monterów, dozór
przyściennych 4-, 6-, 8-polowych, wymianę licznika techniczny i instruktorów oraz kadrę wykładowców.
mocy czynnej, (3-fazowego), odłączenie i przyłączenie Warto podkreślić, że w wyniku przyjętej metodyki
kabla odbiorczego bez przerywania obwodu, wymianę szkoleń w praktyce zawodowej technika PPN okaza-
wyłącznika w polu odpływowym rozdzielni typu RNL ła się bezwypadkowa. Wypracowano wzorce, które
4/400, wymianÄ™ podstawy bezpiecznikowej typu Bm z powodzeniem stosowane sÄ… do dziÅ›.
oraz kilku innych.
Wszystkie poligony wyposażono w urządzenia Szkolenie monterów
zabezpieczająco-sygnalizujące do prac pod napięciem,
ułatwiające kontrole pracy brygad oraz zabezpiecza- Celem szkolenia jest dostarczenie jego uczestni-
jące ich przed skutkami pomyłek. Każde stanowisko kom dostatecznej wiedzy i umiejętności zezwala-
szkoleniowe do pracy pod napięciem wyposażono w jących na pełnosprawne i bezpieczne prowadzenie
odpowiednie zabezpieczenie i sygnalizację, zapew- pracy przyjętymi w pracach pod napięciem metoda-
niając selektywność działania zabezpieczeń. Meto- mi, w zakresie wynikającym z aktualnego stanu ich
dy szkolenia przewidywały dwuetapowe szkolenie technologicznego wdrożenia. Wiąże się z tym również
technologii przy napięciu obniżonym 20/35 V oraz nauka poprawnego wykorzystania i eksploatacji
przy pełnym napięciu 220/380 V. Takim wymogom specjalnego asortymentu sprzętu i narzędzi.
podporządkowano zabezpieczenia obwodów, na któ- Szkolenie prowadzone jest stacjonarnie w ośrodku
rych były prowadzone ćwiczenia. Podczas pracy szkoleniowym (z oderwaniem od pracy), a jego zada-
przy napięciu bezpiecznym sygnalizacja wyłapuje niem jest podniesienie kwalifikacji uczestników oraz
zwarcia niskoomowe jednofazowe i międzyfazowe. zapoznanie się z nowymi metodami pracy,
Sygnał dz
więkowy świadczy o wystąpieniu zwarcia, W efekcie przeprowadzonego szkolenia jego uczest-
a sygnalizacja świetlna określa jego rodzaj. Podczas nicy powinni posiadać umiejętności wykonywania
pracy przy napięciu 220/380 V działa z kolei sygna- pracy na czynnych urządzeniach elektroenerge-
lizator zwarć wysokoomowych z wyłącznikiem dzia- tycznych zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie
łającym przy minimalnym prądzie zwarcia 3 mA. przepisami i dokumentami, z pełną świadomością
Całość zabezpieczeń sieci poligonowej zamontowano wszystkich korzyści z nich wynikających.
w jednym pulpicie, a pierwsze egzemplarze wykona- Podstawowymi celami szkolenia, poza przekaza-
no na zlecenie Instytutu Energetyki przez b. Biuro niem wiadomości o pracach pod napięciem i umiejęt-
Badań i Studiów ZE Gliwice. Urządzenie to ulokowano ności posługiwania się tą techniką oraz zapoznaniem
na nastawni poligonu, z której można obserwować z obowiązującymi przepisami, są:
wszystkie stanowiska pracy. Między stanowiskami  umożliwienie monterom praktyki w prowadzeniu
pracy a nastawnią istnieje łączność telefoniczna lub prac pod napięciem na modelach urządzeń elek-
radiotelefoniczna, umożliwiająca realizację funkcji troenergetycznych w warunkach zbliżonych do
ruchowych. rzeczywistych pod nadzorem instruktorów, przy
Do szkolenia praktycznego PPN zastosowano od działających zabezpieczeniach,
samego początku ich rozwoju w Polsce urządzenia  umożliwienie uczestnikom kursu obserwacji i ana-
telewizji przemysłowej. Prace wykonywane na lizy własnej pracy (popełnionych błędów), dzięki
poligonie rejestrowano przez telewizję ułatwiającą zastosowaniu nowoczesnych środków nauczania,
ich śledzenie, analizowanie i póz
niejsze omówienie.  nabycie umiejętności łączenia elementarnych prac
Każdego dnia szkolenia odbywało się omawianie zezwalających na wykonanie skomplikowanych
zapisów magnetowidowych. Zwracano uwagę na technologii (wprawa w sensie manualnym i obycie
przypadki niewłaściwego postępowania przy pracy, się z napięciem na stanowisku pracy),
niezależnie od reakcji instruktorów na poligonie  wzrost kultury wykonywania i organizacji pra-
w trakcie wykonywania robót, co miało charakter cy (wyrobienie nawyków dbałości o narzędzia
poznawczy dla wszystkich pracowników, uczulając i sprzęt).
ich, że w podobnej lub takiej samej sytuacji mogą
siÄ™ oni sami znalez
ć. Nauczanie na zajęciach teoretycznych realizuje
siÄ™ na podstawie zatwierdzonych instrukcji obowiÄ…-
zujących przy pracach pod napięciem w zakresie
Metodyka szkolenia zawierającym zagadnienia związane z ogólnym
personelu energetyki w zakresie poznaniem metod pracy pod napięciem, ich walorów
prac sieciowych pod napięciem techniczno-ekonomicznych, bezpieczeństwa pracy,
obowiązujących przepisów, stosowanego sprzętu
Doświadczenia zdobyte w latach 1976 1986 w i narzędzi oraz organizacji prac.
szkoleniu personelu do prac pod napięciem pozwoliły Zajęcia praktyczne należy prowadzić w dwóch
wypracować metodykę prowadzenia zajęć. W okresie etapach, z których pierwszy obejmuje wykonanie
wspomnianych dziesięciu lat kadra b. Zakładu Bez- pojedynczych czynności i podstawowych prac w spo-
pieczeństwa Pracy Instytutu Energetyki przeszkoliła sób wymagany przez technikę pracy pod napięciem,
kwiecień 2007 www.e-energetyka.pl strona 273 (129)
ale prowadzonych na obiektach szkoleniowych będą- W części praktycznej szkolenia zapewnia się
cych w stanie beznapięciowym. Drugi etap obejmuje udział brygady demonstrującej prace pod napięciem
wykonywanie konkretnych robót na obiektach mo- oraz co najmniej dwu instruktorów obsługujących
delowanych jako rzeczywiste. Prace w tym etapie sÄ… wykonywane prace i prowadzÄ…cych dyskusjÄ™.
syntezą wcześniej nabytych wiadomości teoretycz- W przypadku jednoczesnego szkolenia ponad 20
nych i umiejętności praktycznych. kursantów pokazy należy prowadzić w dwu równole-
Wszystkie ćwiczenia praktyczne powinny być głych grupach (przy udziale dwu brygad monterskich
prowadzone w formie pracy wykonywanej na urzÄ…- demonstrujÄ…cych pracÄ™). Brygady te powinny posia-
dzeniach elektroenergetycznych. Obowiązują więc dać uprawnienia do prowadzenia prac pod napięciom
przed ich rozpoczęciem i w trakcie prowadzenia w demonstrowanym zakresie, powinny aktualnie
wszystkie wymagane warunki oraz przyjęty sche- pracować pod napięciem.
mat prowadzenia pracy pod napięciem. Każdorazowo
ćwiczenie powinno zawierać: Szkolenie instruktorów
 polecanie wykonania pracy,
 omówienie pracy i rozdział zadań, Szkolenie przewidziane jest dla personelu dydak-
 sprawdzenie sprzętu i narzędzi, tycznego ośrodków szkoleniowych energetyki, przy-
 przygotowania stanowiska pracy, gotowujących pracowników do prac pod napięciem.
 dopuszczenia do pracy, Obejmuje ono tematykę szkolenia monterów i bry-
 wykonanie zadania, gadzistów, metodykę prowadzenia i przygotowania
 sprawdzenie poprawności wykonania pracy, zajęć seminaryjnych i ćwiczeń. Szkolenie odbywa się
 likwidacja stanowiska pracy. z oderwaniem od pracy.
Szkolenie to ma przygotować kadrę do prowadze-
Przed rozpoczęciem każdego ćwiczenia monterzy nia zajęć wykładowych, seminaryjnych i ćwiczeń
zapoznają się z nowym sprzętem. Po wykonaniu praktycznych przy wykorzystaniu nowoczesnych
ćwiczenia, pod nadzorem instruktora, następuje jego środków dydaktycznych.
szczegółowe omówienie z uwzględnieniem wszystkich W wyniku szkolenia uczestnicy powinni osiągnąć
nowych elementów wprowadzonych podczas ćwiczeń, optymalny stan wiedzy z zakresu prac sieciowych
obejmujących warunki wykonania pracy oraz doty- pod napięciem, umiejętność wykonywania prac
czących go wymogów instrukcji. tą techniką oraz znajomość literatury dotyczącej
Ćwiczenia kończy się wyjaśnieniami i dyskusją tematu i umiejętność korzystania z niej przy pro-
prowadzoną przez instruktorów. Zabezpieczenia wadzeniu zajęć.
i sygnalizacja na każdym stanowisku pracy daje Zajęcia teoretyczne oraz praktyczne powinny
możność natychmiastowego korygowania błędów być prowadzone przez doświadczoną, wyspecjalizo-
popełnionych przez ćwiczących, a ew. rejestrowanie waną kadrę inżynieryjno-techniczną, pracowników
filmowe wykonywanych ćwiczeń pozwala na prze- naukowych.
analizowanie całej pracy i wychwycenie zaistnia- Szkolenie instruktorów zawiera dwa etapy: szko-
łych nieprawidłowości. Liczba instruktorów podczas lenie zasadnicze i praktykę.
szkolenia praktycznego powinna być tak dobrana, Pierwszy etap obejmuje w sposób ogólny zagad-
żeby jeden instruktor prowadził jedną, a co najwyżej nienia związane z wykonywaniem prac instruktora,
dwie brygady. porusza problemy organizacji szkolenia monterów
Szkolenie monterów zakończone jest egzaminem do prac pod napięciem, a co najważniejsze obej-
z części teoretycznej i praktycznej kursu. Podczas muje naukę wykonywania pracy pod napięciem
egzaminu wymagana jest praca na urządzeniach (od elementarnych do złożonych), ze szczególnym
elektroenergetycznych znajdujących się pod napię- naciskiem na nabycie umiejętności prawidłowego
ciem. przekazywania informacji  demonstrowanie, ocena
(wychwytywanie błędów), prowadzenie dyskusji nt.
Szkolenie dozoru technicznego wykonywanej pracy itp.
Wykłady na zajęciach teoretycznych są realizo-
Wyszkoleniem zawodowym do PPN jest objęta wane na podstawie wszelkich dostępnych materiałów
także kadry inżynieryjno-techniczna pełniąca funk- dydaktycznych i instrukcji obowiązujących przy
cje dozoru technicznego. Szkolenie prowadzone jest pracach pod napięciem. Każdy wykład powinien
z reguły stacjonarnie w ośrodku szkoleniowym na być zakończony dyskusją zamkniętą wnioskiem nt.
podstawie instrukcji i obowiązujących dokumentów. metodyki prowadzenia zajęć teoretycznych.
Realizacja programu szkolenia następuje w formie Po zakończeniu sekwencji tematycznej wykładu
zajęć seminaryjnych, wykładów i dyskusji w za- podaje się literaturę dodatkową ułatwiającą pracę
kresie zajęć teoretycznych i ogólnych oraz w formie własną kursantów.
pokazów i ćwiczeń mających zapoznać uczestników W ramach pracy własnej uczestnicy kursu opra-
z organizacją pracy, technologiami oraz stosowanym cowują konspekty do zajęć prowadzonych na kursie
sprzętem i jego działaniem. dla monterów. Konspekty te będą póz
niej materiałem
strona 274 (130) www.e-energetyka.pl kwiecień 2007
wyjściowym do opracowania szczegółowych scena- dyskusji, omówienie i wyjaśnienie zagadnień techno-
riuszy lekcji i ćwiczeń. logicznych, komentowania prowadzonych prac itp.
Drugi etap  praktyka  jest sprawdzianem na- W ramach pracy własnej uczestnicy kursu opraco-
bytych umiejętności przez kursanta. Zajęcia prak- wują konspekty do zajęć. Konspekty te będę póz
niej
tyczne będę wykonywane w formie pracy na urzą- materiałem wyjściowym do opracowania szczegóło-
dzeniach elektroenergetycznych. Każdorazowo po wych scenariuszy lekcji i ćwiczeń.
zakończeniu ćwiczenia musi być ono przeanalizowane Drugi etap  praktyka. Jest ostatecznym spraw-
i poprawione  do tego celu można wykorzystać re- dzianem nabytych umiejętności przez kursanta.
jestracje filmowe. Tok zajęć praktycznych powinien Zajęcia praktyczne są wykonywane w formie pracy
być realizowany na takiej zasadzie, na jakiej odbywa na urządzeniach elektroenergetycznych oraz de-
siÄ™ konkretna praca. monstracji tych prac prowadzonych przez specjalnÄ…
Drugi etap kursu, praktyka, którą zobowiązany przewidzianą do tego celu brygadę. Każdorazowo do
jest odbyć każdy uczestnik kursu, polega na prowa- ćwiczeń praktycznych oraz do ich omówienia powin-
dzeniu zajęć teoretycznych i praktycznych na kursie na być wykorzystana rejestracja filmowa. Praktyka,
szkolenia monterów do prac pod napięciem. Zajęcia którą powinien odbyć każdy uczestnik szkolenia,
podczas praktyki prowadzone są pod okiem opiekuna polega na prowadzeniu zajęć teoretycznych na in-
 wykładowcy. nych kursach prac pod napięciem (zbiera się opinię
o prowadzonym szkoleniu).
Szkolenie wykładowców
Doszkalanie (rozszerzanie zakresu uprawnień)
Szkolenie przewidziane jest dla personelu dy-
daktycznego ośrodków szkoleniowych energetyki, Celem szkolenia jest rozszerzenie uprawnień do
przygotowujących pracowników do prac pod napię- prac pod napięciem dla personelu energetyki do
ciem. Obejmuje ono przygotowanie wykładowców do pełnego, aktualnie obowiązującego zakresu lub ak-
prowadzenia zajęć teoretycznych, dyskusji i semi- tualizacja wiedzy zarówno teoretycznej jak i prak-
nariów w ramach szkolenia monterów, brygadzistów tycznej. Doszkalanie odbywa się stacjonarnie (z oder-
i dozoru technicznego oraz instruktorów prac pod waniem od pracy), w ośrodku szkoleniowym przy-
napięciem. stosowanym do prac pod napięciem. Doszkalanie
Szkolenie odbywa się stacjonarnie na terenie poza skrótem (powtórka) wiadomości z problematyki
ośrodka szkoleniowego energetyki przewidzianego do wykonywania prac pod napięciem przewiduje pełną
prac pod napięciem. Kurs pedagogiczny zakończony informację teoretyczną i konieczną praktykę wyni-
pozytywnie zdanym egzaminem daje uprawnienia kajÄ…ca z zakresu nowych technologii.
uczestnikom do nauczania na kursach.
Celem szkolenia jest zapoznanie kadry dydak-
tycznej energetyki z nowymi metodami pracy oraz Weryfikacja uprawnień
przygotowanie jej do prowadzenia kształcenia perso-
nelu w zakresie prac pod napięciem. Szkolenie to ma Weryfikacja uprawnień jest określana szczegóło-
przygotować uczestników w zakresie technicznym wymi wymaganiami w przypadku:
i dydaktycznym do prowadzenia wykÅ‚adów, dyskusji lð przerwy (z reguÅ‚y powyżej 3 miesiÄ™cy) w wykony-
i zajęć seminaryjnych przy wykorzystaniu nowocze- waniu prac pod napięciem,
snych Å›rodków audiowizualnych i dydaktycznych. lð zmiany technologii wykonywania pracy.
Szczególnie ważne w szkoleniu wykładowców jest Weryfikację przeprowadzają wykładowcy lub in-
korzystanie z literatury fachowej; opracowują oni struktorzy w ośrodku szkoleniowym przewidzianym
szczegółowe konspekty wykładów wykorzystane do szkolenia w zakresie prac pod napięciem.
następnie w zajęciach prowadzonych w ramach Celem weryfikacji jest przedłużenie terminu
praktyki. ważności uprawnień zezwalających na prowadzenie
Szkolenie prowadzone jest metodą seminaryjną. eksploatacji pod napięciem.
Zagadnienia ogólne i teoretyczne prowadzone są w Weryfikacja obejmuje dwie części:
formie prelekcji i dyskusji. Praktyczne natomiast lð teoretycznÄ…,
 w formie ćwiczeÅ„ i demonstracji, omawianych i dy- lð praktycznÄ….
skutowanych każdorazowo po wykonaniu pracy. W części teoretycznej sprawdza się wiadomości
Szkolenie zawiera dwa etapy, podobnie jak w szko- z zakresu problematyki wykonywania prac siecio-
leniu instruktorów. wych pod napięciem. W części praktycznej, jeśli we-
Pierwszy etap obejmuje w sposób ogólny zagadnie- ryfikacji podlega brygada monterska, to wykonuje
nia związane z wykonywaniem pracy wykładowcy, ona losowo wybrane 2 3 technologie na poligonie ćwi-
porusza problemy organizacji szkolenia monterów do czebnym. Wykładowca  instruktor kontroluje i zwra-
prac pod napięciem, a co najważniejsze naukę prze- ca uwagę na to czy monterzy w sposób prawidłowy
kazywania wszelkich informacji dotyczących prac wykonują wszystkie czynności wynikające z prze-
pod napięciem w kraju i za granicą oraz prowadzenia biegu danej technologii.
kwiecień 2007 www.e-energetyka.pl strona 275 (131)
Zasady opisane w tej części wykładu zostały kresie prac sieciowych pod napięciem  stopień II
opracowane przez pracowników b. Zakładu Bezpie- (dla monterów), stopień III (dla dozoru technicznego,
czeństwa Pracy Instytutu Energetyki i zatwierdzone instruktorów praktycznego nauczania zawodu, wy-
do stosowania przez Departament Kadr i Szkolenia kładowców kształcenia kursowego) . Dokumenty te
b. Ministerstwa Energetyki i Energii Atomowej ukształtowały wymagania szkoleniowe na wiele lat
MEiEA-KA-SzK-39/77 z dnia 7 września 1977 roku i ich efektem  jak już wspomniano  była bezwy-
pt.  Programy szkolenia personelu energetyki w za- padkowa praca wyszkolonej kadry.
Prace pod napięciem wykonywane na poligonie szkoleniowym ZIAD Bielsko-Biała
strona 276 (132) www.e-energetyka.pl kwiecień 2007