Åšrodki znieczulajÄ…ce miejscowo
Znieczulenie miejscowe
ð Znieczulenie miejscowe (anaesthesia localis)
następuje w wyniku działania środków miejscowo
znieczulających na zakończenia i włókna nerwów
czuciowych.
ð Nie jest poÅ‚Ä…czone z utratÄ… przytomnoÅ›ci i polega
na przemijającym porażeniu zakończeń
czuciowych oraz zniesienia przewodnictwa
pomiędzy receptorem czucia bólu a korzeniem
grzbietowym rdzenia kręgowego.
Odczuwanie bólu - receptory
ð Receptory czucia bólu (nocyceptory) sÄ… zakoÅ„czeniami
czuciowymi głównie włókien C i A.
ð W zależnoÅ›ci od ich umiejscowienia rozróżnia siÄ™:
ØðCzucie bólu gÅ‚Ä™bokie (proprioceptywne)  odbierane przez
proprioreceptory w mięśniach, ścięgnach i błędniku
ØðCzucie bólu powierzchniowe (eksteroceptywne)  odbierane
przez eksteroreceptory w skórze i tkance podskórnej
ØðCzucie bólu trzewne (interoceptywne)  odbierane przez
interoreceptory umiejscowione w narządach wewnętrznych,
naczyniach krwionośnych i mózgowiu.
Odczuwanie bólu - mechanizm
ð Pobudzenie nocyceptorów
następuje pod wpływem
przekaz
ników bólowych,
uwalnianych z uszkodzonych
tkanek (m.in. Kininy,
substancja P, histamina,
prostaglandyny) w wyniku
depolaryzacji neuronu,
spowodowanej otwarciem
zależnych od potencjału
kanałów sodowych i
napływem jonów Na+ do
wnętrza komórki.
Odczuwanie bólu - mechanizm
ð Z receptorów czucia bólu bodz
ce przekazywane są do rogów
grzbietowych rdzenia kręgowego, a następnie do neuronów
substancji galaretowatej i jądra właściwego rogów tylnych. Aksony
tych neuronów przechodzą na drugą stronę rdzenia kręgowego i
wstępują szlakami rdzeniowo-wzgórzowymi i do jąder wzgórza, a
następnie do pól czuciowych w korze mózgu (droga specyficzna).
ð Szlaki rdzeniowo-wzgórzowe tworzÄ… również poÅ‚Ä…czenia z
neuronami wstępującego tworu siatkowatego, skąd bodz
ce bólowe
przekazywane są do jąder wzgórza, a następnie do wszystkich pól
kory mózgu (droga niespecyficzna).
ð Z pobudzeniem neuronów tworu siatkowatego zwiÄ…zane jest
pobudzenie układu autonomicznego oraz wzrost napięcia
mięśniowego. Zahamowanie przewodzenia w drogach
niespecyficznych następuje pod wpływem narkotycznych leków
przeciwbólowych. Przewodzenie impulsów przez drogi specyficzne
zostaje zachowane nawet w głębokiej narkozie.
Rodzaje znieczulenia
ð Zahamowanie przewodnictwa czuciowego w wyniku podania
środka miejscowo znieczulającego prowadzi do znieczulenia:
ØðPowierzchniowego, które uzyskuje siÄ™ przez podanie Å›rodka
znieczulenia miejscowego na powierzchnię błony śluzowej lub
uszkodzoną skórę
ØðNasiÄ™kowego (infiltracyjnego), polegajÄ…cego na rozlegÅ‚ym
nasączeniu środkiem miejscowo znieczulającym o małym
stężeniu, tkanki podskórnej i głębokich warstw tkanek, bez
wybiórczego blokowania określonego nerwu
ØðPrzewodowego, które uzyskuje siÄ™ w wyniku podania Å›rodka
miejscowo znieczulajÄ…cego w okolicÄ™ nerwu, splotu lub pnia
nerwowego
ØðRdzeniowego, które uzyskuje siÄ™ przez przerwanie
przewodnictwa nerwowego w wyniku podania środka
miejscowo znieczulającego do kanału kręgowego podoponowo
lub nadoponowo
Środki znieczulenia miejscowego - podział
ð Mechanizm dziaÅ‚ania Å›rodków miejscowo
znieczulajÄ…cych zwiÄ…zany jest z hamowaniem
przewodzenia bodz
ców w neuronach czuciowych
w wyniku stabilizacji błony komórek neuronalnych
przez zablokowanie funkcji kanału sodowego.
ð Åšrodki znieczulenia miejscowego dzieli siÄ™ na:
1) Åšrodki miejscowo znieczulajÄ…ce pochodzenia
naturalnego
2) Syntetyczne środki miejscowo znieczulające
3) Środki miejscowo znieczulające o działaniu
drażniącym
Åšrodki miejscowo znieczulajÄ…ce
pochodzenia naturalnego
ð Przedstawicielem tej grupy jest kokaina. Kokaina jest alkaloidem
znajdującym się głównie w liściach krasnodrzewu peruwiańskiego
(Erythroxylon coca). Silne działanie farmakologiczne wykazuje
lewoskrętna odmiana kokainy.
ð Kokaina Å‚atwo wchÅ‚ania siÄ™ z powierzchni bÅ‚on Å›luzowych i wykazuje
silne działanie miejscowo znieczulające. Do znieczuleń
powierzchniowych stosowana jest w postaci chlorowodorku w
roztworach 1-10%. Bez względu na stężenie nie może być
stosowana w dawce niż 50mg. Kokaina wykazuje działanie kurczące
na naczynia krwionośne, co zmniejsza krwawienia i obrzęki.
ð Stosowana jest wyÅ‚Ä…cznie do znieczuleÅ„ powierzchniowych, głównie
błon śluzowych w okulistyce w roztworach 1-3% i laryngologii w
roztworach 5-10%. Wkroplona do worka spojówkowego znieczula
głównie rogówkę i spojówkę (słabiej tęczówkę) i powoduje
rozszerzenie z
renicy, zmniejszenie wydzielania gruczołu łzowego i
zahamowanie odruchu zamykania powiek. Zastosowana na błonę
śluzowa jamy nosowej znosi uczucie węchu, na błonę śluzową
języka  uczucie smaku, a na błonę śluzową żołądka  uczucie
głodu.
Åšrodki miejscowo znieczulajÄ…ce
pochodzenia naturalnego
ð Wielokrotne stosowanie kokainy wywoÅ‚uje zmniejszenie
ukrwienia i uszkodzenie śluzówki w postaci nadżerek lub tzw.
wrzodów kokainowych. Kokaina stosowana miejscowo łatwo
wchłania się z powierzchni błon śluzowych do krwiobiegu i
wykazuje działanie pobudzające na układ współczulny i
O.U.N.
ð Pobudzenie ukÅ‚adu współczulnego objawia siÄ™
rozszerzeniem z
renicy, zmniejszeniem wydzielania
gruczołów śluzowych, rozkurczem mięśni gładkich oskrzeli
oraz wzrostem ciśnienia krwi i zaburzeniem rytmu serca.
ð Pobudzenie O.U.N. zwiÄ…zane jest przede wszystkim z
nasileniem przekaz
nictwa dopaminergicznego i
noradrenergicznego co objawia siÄ™ pobudzeniem
psychoruchowym, zniesieniem uczucia zmęczenia i euforią.
ð Przeciwwskazania: niewydolność mięśnia sercowego,
nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, zaburzenia rytmu serca.
Syntetyczne środki miejscowo
znieczulajÄ…ce
ð Pod wzglÄ™dem budowy chemicznej dzieli siÄ™ je na:
1. Estry aminoalkilowe kwasu benzoesowego:
izobukaina, piperokaina, meprilkaina.
2. Estry alkilowe i alkiloaminowe kwasu
p-aminobenzoesowego: benzokaina, amlokaina,
butakaina, tetrakaina, prokaina, oksybuprokaina.
3. Estry kwasu m-aminobenzoesowego:
metabutoksykaina, proksymetakaina.
4. Pochodne N-alkilooksyksylidyny: lidokaina,
bupiwakaina, mepiwakaina,
5. Åšrodki miejscowo znieczulajÄ…ce o innej budowie:
fenakaina, pramokaina, nepaina, dyklonina.
Syntetyczne środki miejscowo
znieczulajÄ…ce
ð Syntetyczne Å›rodki miejscowo znieczulajÄ…ce
wstrzyknięte w okolicę nerwów obwodowych powodują
czasowe i odwracalne zablokowanie przewodnictwa we
włóknach nerwowych, co prowadzi do zniesienia bólu
oraz osłabienia napięcia mięśniowego w obszarze
unerwienia. W pierwszej kolejności następuje
zahamowanie czynności włókien autonomicznych,
póz
niej  czuciowych, a najpóz
niej  ruchowych.
ð Poszczególne Å›rodki znieczulenia miejscowego różniÄ…
się siłą i czasem działania, stopniem przenikania do
tkanek, rozpuszczalnością w wodzie oraz działaniami
niepożądanymi i toksycznością. Wchłanianie z tkanek
uzależnione jest przede wszystkim od stopnia ich
ukrwienia, natomiast działania niepożądane  od
zastosowanej dawki.
Syntetyczne środki miejscowo
znieczulajÄ…ce
ð Stosowane sÄ… głównie w postaci roztworów do znieczuleÅ„ nasiÄ™kowych,
przewodowych, rdzeniowych i powierzchniowych.
1. Do znieczuleń powierzchniowych stosowane są: lidokaina,
butakaina, fenakaina, nepaina.
2. Do znieczuleń powierzchniowych, nasiękowych, przewodowych i
rdzeniowych stosowane sÄ…: lidokaina, mepiwakaina, piperokaina.
3. Do znieczuleń nasiękowych, przewodowych i rdzeniowych stosowane
sÄ…: bupiwakaina, lidokaina, prokaina.
4. Do znieczuleń nadoponowych stosuje się: bupiwakainę, a do
znieczuleń podoponowych  amlokainę.
5. W okulistyce do znieczuleń nasiękowych stosuje się bupiwakainę,
lidokainę i tetrakainę, a do znieczuleń kropelkowych (podoanie do
worka spojówkowego)  lidokainę, tetrakainę i proksymetakainę.
6. W stomatologii do miejscowego znieczulenia nasiękowego przez
ostrzykiwanie odpowiedniej gałęzi nerwu trójdzielnego stosuje się:
bupiwakainÄ™, lidokainÄ™, mepiwakainÄ™ i proksymetakainÄ™.
Syntetyczne środki miejscowo
znieczulajÄ…ce
ð Stosowanie Å›rodków miejscowo znieczulajÄ…cych wiąże siÄ™ z
ryzykiem wystąpienia reakcji alergicznych a u osób nadwrażliwych 
napadu astmy oraz wstrzÄ…su anafilaktycznego.
ð Åšrodki znieczulenia miejscowego po wchÅ‚oniÄ™ciu siÄ™ z miejsca
podania do krwiobiegu wykazują działanie ogólne, głównie na układ
sercowo-naczyniowy, mięśnie gładkie i szkieletowe oraz na O.U.N.
ð WpÅ‚yw na ukÅ‚ad sercowo-naczyniowy zwiÄ…zany jest z upoÅ›ledzeniem
przewodnictwa w mięśniu sercowym, co prowadzi do zmniejszenia
siły skurczu i pobudliwości mięśnia sercowego. W celu przedłużenia
ich działania często podaje się je ze środkami kurczącymi naczynia
krwionośne np. epinefrynę lub norepinefrynę.
ð Åšrodki miejscowo znieczulajÄ…ce zmniejszajÄ… pobudliwość oraz
napięcie mięśni gładkich i szkieletowych.
ð WpÅ‚yw na O.U.N. objawia siÄ™ głównie uspokojeniem i dezorientacjÄ….
W przeciwieństwie do kokainy praktycznie nie wywołują pobudzenia
tego układu. Niekiedy mogą jednak wywołać niepokój i drgawki .
Syntetyczne środki miejscowo
znieczulajÄ…ce  preparaty
Benzokaina
o Sapoven AT  czopki (benzokaina + wyciÄ…g z kasztanowca +
trokserutyna)
o Septolete plus  tabl. do ssania (benzokaina + cetylpirydyna)
o Dentosept A  płyn, preparat złożony
Lidokaina
o Bobodent  żel (lidokaina + wyciąg z ziela tymianku + wyciąg z
rumianku)
o Calgel  żel (lidokaina + cetylpirydyna)
o Orofar  tabletki do ssania, areozol (lidokaina + benzoksonina)
o Lignocainum hydrochloricum 1% i 2% - roztwór do wstrzykiwań
o EMLA  krem, plaster leczniczy (lidokaina + prilokaina)
o Mydocalm  roztwór do wstrzyknięć (lidokaina + tolperison)
o Aesculan  czopki, maść (lidokaina + eskulina)
o Milgamma N  roztwór do wstrzyknięć (lidokaina + vit.B1 + vit.B6 +
vit.B12)
Åšrodki miejscowo znieczulajÄ…ce o
działaniu drażniącym
ð Mentol jest skÅ‚adnikiem olejku miÄ™towego, drażniÄ…cym zakoÅ„czenia
czuciowe przewodzące zimno i zmniejszającym wrażliwość włókien
czuciowych przewodzących ból. Wykazuje słabe działanie
znieczulające i łagodzące świąd skóry. Stosowany jest w postaci
maści lub 1-2% roztworów alkoholowych.
ð Kamfora jest skÅ‚adnikiem olejku eterycznego otrzymywanego z liÅ›ci i
kory drzewa kamforowego. Działa drażniąco na zakończenia czuciowe
w skórze. Stosowana jest w postaci spirytusu kamforowego jako lek
rozgrzewający w nerwobólach.
ð Kapsaicyna jest skÅ‚adnikiem owoców papryki, pobudzajÄ…cym
zakończenia nerwów czuciowych w skórze i błonach śluzowych.
Wywołuje silne przekrwienie i podrażnienie tkanek. Stosowana jest w
postaci nalewek, maści i plastrów w nerwobólach i bólach stawowych.
Dziękuję za uwagę