Europejski System Walutowy
Europejski system walutowy, ESW, (ang. European Monetary System 
EMS), system stabilizacji kursów między walutami krajów członkowskich Unii
Europejskiej powstały w 1979. Był wyrazem chęci wyeliminowania ryzyka, jakie niosą
ze sobą wahania kursów poszczególnych walut, odbijające się niekorzystnie na całej
gospodarce. Europa doświadczyła tego szczególnie w latach siedemdziesiątych, kiedy
miały miejsce kryzys naftowy i załamanie się tzw. systemu z Bretton Woods
(opartego na systemie stałych kursów walutowych). Próby utrzymania stabilnych
kursów walutowych podejmowano już wcześniej, choćby w postaci europejskiego
węża walutowego ustalającego od 1972 roku wahania kursów walut, jednak dopiero
wprowadzenie w życie ESW okazało się skuteczne.
Najważniejsze trzy elementy ESW
" Mechanizm Kursów Walutowych (ERM) mający na celu redukcję wahań między
kursami walut krajowych Wspólnoty Europejskiej (6 członków UE).
Mechanizm Kursów Walutowych został wprowadzony przez Wspólnotę Europejską
w marcu 1979 roku jako część Europejskiego Systemu Walutowego, w celu redukcji
wahań kursowych walut państw członkowskich UE. Mechanizm stabilizacji walut
krajowych był niezbędny w procesie tworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej oraz
wprowadzenia wspólnej waluty  euro.
Mechanizm ERM jest oparty na powiÄ…zaniu i usztywnieniu kursu wymiany walut
państw członkowskich. Dopuszczalne są jedynie tzw. wahania normalne. Zakres
wahań zmieniał się w czasie. Przed wprowadzeniem euro kursy walutowe były
związane z ECU  była to waluta 'koszykowa' , której kurs wyznaczała średnia
ważona koszyka walut poszczególnych państw członkowskich.
" Wspólna waluta ECU - European Currency Unit - waluta bezgotówkowa, składająca
siÄ™
z koszyka 9 walut krajów EWG, póz
niej w 1999 zastÄ…piona przez EURO.
ECU  jednostka rozliczeniowa w Europejskim Systemie Monetarnym używana w
latach 1979-1998. Pełniła funkcję składnika rezerw walutowych w krajach UE. 1
stycznia 1999 r. zastąpiona przez euro w relacji 1 ECU=1 EURO. Nigdy nie była
pieniądzem i nie przyjmowała postaci materialnej.
Była konstrukcją prawno  finansową, umożliwiającą rozliczanie się w handlu
międzynarodowym.
" Mechanizm interwencyjno - kredytowy banków centralnych - dostarczania kredytu
krajom mającym trudności z bilansem płatniczym (wszystkie państwa członkowskie
UE).
Kryteria konwergencji (zbieżności)
1. Kryterium inflacyjne  inaczej kryterium stabilności cen zostało przyjęte z
dwóch powodów. Pierwszy dotyczył obaw o możliwość wystąpienia inflacji na terenie
Unii Gospodarczej i walutowej w póz
niejszym terminie funkcjonowania obszaru.
Państwa z niską inflacją chciały zabezpieczyć się przed ewentualną polityką banku
centralnego, który mógłby prowadzić ja pod kątem państw z wysokim poziomem
wzrostu cen. Drugi powód związany jest ze wzrostem gospodarczym, któremu
sprzyja niska inflacja. Powoduje ona zmniejszenie niepewności oraz możliwość
przewidzenia pewnych procesów w gospodarce.
Zgodnie z tym kryterium inflacja mierzona wskaz
nikiem HICP w ciÄ…gu roku
poprzedzającego badanie nie może przekroczyć 1,5 pkt. Procentowego inflacji w
trzech państwach UE o najbardziej stabilnych cenach.
2. Mechanizm stabilizowania kursów ma na celu ustabilizowanie się kursów
pomiędzy euro a walutami krajów UE. Kraj, któremu uda się utrzymać swoją
walutę przez dwa lata w ustalonym paśmie wahań, wykazuje, że osiągnął
stabilność gospodarczą, a jego waluta jest gotowa aby nieodwołalnie
usztywnić jej kurs wobec euro.
3. Kryterium nominalnej długookresowej stopy procentowej jest
wyrazem stabilności i trwałości osiągniętego niskiego poziomu cen w danym
państwie. Średnia nominalna stopa procentowa nie może być wyższa niż 2 pkt
procentowe od średniej w 3 krajach UE o najniższej inflacji.
4. Kryteria fiskalne dotyczące ograniczenia deficytu budżetowego i
długu publicznego zostały przyjęte pod naciskiem Niemiec, chociaż
ograniczenie deficytu do 3% PKB i długu publicznego do 60% PKB nie
znajdują odzwierciedlenia nigdzie w teorii ekonomii oraz praktycznym życiu.
Kryterium to jednak doprowadziło do głębokiej reformy finansów publicznych
w niektórych państwach ubiegających się o członkostwo. Każde przekroczenie
przez kraj członkowski deficytu budżetowego ponad 3% PKB powoduje
działania wyjaśniające, czy zaistniała sytuacja nie zagraża pozostałym
członkom Unii. Przewidziane są surowe kary za złamanie tego kryterium
fiskalnego braku dążenia do stabilizacji budżetu państwa.
Zasady Europejskiego Systemu Walutowego
·ð ðECU peÅ‚ni funkcjÄ™ pieniÄ…dza ponadnarodowego i jest miernikiem porównawczym
walut narodowych. Wartość ECU ustala na podstawie koszyka walut.
·ð ðJednostka pieniężna kraju ma Å›ciÅ›le ustalony kurs centralny w stosunku do ECU.
·ð ðKursy walutowe oznaczajÄ… relacjÄ™ kursu centralnego jednostki pieniężnej jednego
kraju do kursu centralnej jednostki pieniężnej drugiego kraju.
·ð ðZmiany kursów centralnych wymagajÄ… uzgodnienia z pozostaÅ‚ymi paÅ„stwami oraz
Komisją EWG. Zmiany przeprowadzone są wtedy, gdy nie udaje się ustabilizować
kursu, mimo stosowania interwencji walutowych.
·ð ðObowiÄ…zuje stosowanie mechanizmu kursowego (ERM). Granice dopuszczalnych
odchyleń kursów rynkowych od kursów centralnych wynoszą: dla mocnych walut +/-
2.25%, a dla słabych walut +/- 6%. Wprowadzono tzw. progi odchylenia w
wysokości 75% dopuszczalnych odchyleń. Z uwagi na to, że waluty krajów,
uczestniczące w ESW mają różny u dział w koszyku walutowym ECU, obowiązują
indywidualne korekty maksymalnych odchyleń i indywidualnych progów odchyleń
kursów rynkowych od kursów centralnych. Obowiązują interwencje inter marginalne (
jednostronne gdy kurs zbliża się do progu indywidualnie w wyznaczonej granicy, a
także interwencje normalnie prowadzone przez dwa kraje, gdy ich kursy zbliżają się
do granicy indywidualnych maksymalnych odchyleń od kursu centralnego.
·ð ðNiedopuszczalne sÄ… ograniczenia w zakresie bieżących pÅ‚atnoÅ›ci miÄ™dzynarodowych
·ð ðMożliwe jest zaciÄ…gniÄ™cie kredytu w EFWW. Można też zaciÄ…gać kredyty na cele
interwencji walutowej w kraju uczestniczÄ…cym ESW
Zasady Systemu Walutowego Obszaru Euro
·ð ðEuro jest prawnym Å›rodkiem pÅ‚atniczym i miernikiem wartoÅ›ci we wszystkich
krajach uczestniczących w systemie. Jest pieniądzem wspólnym, wymienialnym na
inne jednostki pieniężne, zgodnie z kursem. Euro ma status pieniądza swobodnie
używanego w krajach należących do MFW
·ð ðEuro zastÄ…piÅ‚o jednostki pieniężne krajów, które weszÅ‚y do Unii Walutowej.
Dokonując wymiany jednostek krajowych na Euro, zastosowano nieodwołalne kursy
centralne państw obszaru walutowego Europejska
·ð ðW stosunku do walut kraju nie uczestniczÄ…cych w systemie walutowym obszaru Euro
stosuje się kurs płynny
·ð ðEBC i Narodowe Banki Centralne sÄ… niezależne. WchodzÄ… one w skÅ‚ad Europejskiego
Systemu Banków Centralnych (ESBC). Wytyczne polityki pieniężnej uprawianej przez
banki ustala Rada Prezesów. Podstawowym instrumentem polityki pieniężnej są:
operacje otwartego rynku, stopa procentowa i minimalne rezerwy finansowe.
Stosując te narzędzia banki centralne kształtują poziom płynności banków w
poszczególnym kraju. Politykę tę uprawiają banki centralne wchodzące w skład ESBC.
Zasady ERM II
·ð ðEuro peÅ‚ni funkcjÄ™ miernika porównawczego walut narodowych.
·ð ðJednostka pieniężna każdego kraju ma Å›ciÅ›le ustalony kurs centralny w stosunku do
euro.
·ð ðGranice dopuszczalnych odchyleÅ„ kursów rynkowych od kursów centralnych
wynoszÄ…
+/-15,0%. Mogą one zostać zmniejszone na wniosek kraju stosującego mechanizm.
·ð ðNa podstawie kursu centralnego i pasam dopuszczalnych odchyleÅ„ wyznacza siÄ™
dolny
i górny poziom tzw. kursu interwencyjnego.
·ð ðObowiÄ…zuje przeprowadzenie interwencji walutowej wtedy, gdy kurs rynkowy zbliża
się do kursu interwencyjnego. Możliwe jest także stabilizowanie kursu waluty poprzez
stosowanie interwencji wewnątrz pasma dopuszczalnych odchyleń. Interwencje tego
typu są dobrowolne. Przeprowadza się je w euro i w walutach krajów UE spoza
euroobszaru. Możliwe jest zawieszenie interwencji w sytuacji, gdy ich prowadzenie
zagrażałoby utrzymaniu stabilnego poziomu cen.
·ð ðMożliwe jest zaciÄ…gniÄ™cie krótkotrwaÅ‚ego kredytu w bankach centralnych należących
do ESBC na cele stabilizacji kursu. Przed zaciągnięciem takiego kredytu trzeba
najpierw wykorzystać własne oficjalne rezerwy walutowe.
·ð ðZmiana kursu centralnego wymaga uzgodnienia z ministrami finansów paÅ„stw
euroobszaru
i przedstawicielami EBC. Przeprowadza się ją wtedy, gdy nie udaje się ustabilizować
kursu mimo stosowania interwencji walutowych. Zarówno ministrowie finansów
państw euroobszaru i przedstawiciele EBC, jak i ministrowie finansów oraz prezesi
banków centralnych krajó stosujących mechanizm kursowy są przy tym uprawnieni
do zainicjowania poufnej procedury, mającej na celu zmianę kursów centralnych, tak
by nastąpiła ona w odpowiednim czasie. Decyzje w tej sprawie podejmuje się po
konsultacji z Komitetem Ekonomicznym i Finansowym (ECOFIN Committee).
·ð ðObowiÄ…zuje dwuletnie stosowanie ERM II. W tym okresie nie można dopuÅ›cić siÄ™
dewaluacji waluty. Jest to wymóg obligatoryjny dla wszystkich krajów UE, które dążą
do członkostwa w EUW. Kraje samodzielnie decydują o momencie włączenia swojej
waluty do tego mechanizmu.