Starożytni sakralizowali świat. Wierzyli, że o ich życiu decydują bogowie, odczuwali
ich obecność i działanie, np. w kontakcie z siłami natury. Świat współczesny jest
daleki od metafizycznego wyjaśniania i interpretowania zdarzeń.
4. Odnalezienie różnic między obcowaniem z mitem a odbiorem programów
telewizyjnych.
Zadajemy pytanie: Co różni współczesnego widza TV od starożytnego słuchacza
mitów?
Widz TV Odbiorca mitu
w każdej chwili może zacząć oglądać musiała nadarzyć się odpowiednia
program TV, oglądanie telewizji jest okazja, by można było stać się
czynnością powszechną i powszednią słuchaczem opowieści mitycznej
lub widzem w teatrze
rozumie, że nie wszystko, co widzi, wszystkim opowieściom daje wiarę
jest prawdą
z przekazywaną treścią obcuje bezpośrednio obcuje z sacrum
za pomocą urządzenia
5. Wniosek:
Mit dla starożytnych jest czymś wyjątkowym, przynależy do sfery sacrum. Program
telewizyjny i oglądanie telewizji jest czymś tak powszechnym i powszednim, że
trudno dopatrywać się w tym jakiegoś sacrum.
6. Praca domowa.
Rozważ krótko problem: Czy współcześni mają jakieś pożytki z obcowania
z mitologią starożytną?
Temat: Orfeusz  spotkanie pierwsze. Charakterystyka.
(czas realizacji  1 lekcja)
Cele szczegółowe:
doskonalenie umiejętności odczytywania sensu słów w kontekście zdania,
akapitu, większej części tekstu
doskonalenie umiejętności charakteryzowania postaci w mowie i piśmie
doskonalenie umiejętności argumentowania i uogólniania
Materiał:
podręcznik: Orfeusz starożytnych poetów, s. 52 53
R. Graves, Orfeusz, s. 54 55
załącznik 1
Przygotowanie:
przypomnienie schematu charakterystyki
lektura rekonstrukcji mitu o Orfeuszu, fragmentów tekstów literackich (pod-
ręcznik, s. 52 i 53).
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Tok lekcji:
1. Czytanie ze zrozumieniem i notowaniem, praca indywidualna.
Uczniowie, korzystając z fragmentu mitu o Orfeuszu opracowanego przez R. Gra-
vesa (podręcznik, s. 54, akapity a, b, c), uzupełniają pierwszą część załącznika 1.
Robert Graves, Orfeusz
Elementy charakterystyki Prawdopodobne odpowiedzi
prezentacja postaci Orfeusz, postać mityczna, artysta, śpiewak grający
na lirze
charakterystyka brak danych
zewnętrzna (wygląd)
charakterystyka odważny, nadzwyczaj kochający Eurydykę, gotowy
wewnętrzna (cechy do poświęceń w imię miłości, niecierpliwie oczekiwał
charakteru, umysłowości, spotkania z żoną
postawy moralne)
cechy szczególne miał zdolność  czarowania swoją muzyką; dzikie
zwierzęta, skały i drzewa poddawały się jego woli
pod wpływem dz
więków liry; muzyka pomagała mu
pokonywać wszelkie przeszkody
Następnie, wykorzystując treści z tabeli, formułują wnioski, np.
Najwięcej informacji dotyczy tego, jakim człowiekiem i jak niezwykłym artystą
był Orfeusz.
Nieistotny jest tu wygląd bohatera  mit o tym nie wspomina; istotna jest jego
sztuka i miłość do Eurydyki.
W razie potrzeby wyraz
niejszego uświadomienia uczniom, że mit o Orfeuszu ak-
centuje przede wszystkim artyzm Orfeja, można wykonać jeszcze jedno ćwiczenie.
Prosimy uczniów, by odszukali w mitologii postacie, które kojarzą się z określonym
wyglądem zewnętrznym, np. Apollo, Adonis, Narcyz, Hefajstos. Brak jakiejkolwiek
wzmianki o wyglądzie Orfeusza powinien potwierdzić wniosek wcześniejszy.
2. Odczytywanie najistotniejszej myśli, metoda śnieżnej kuli.
Wyjaśniamy uczniom, że odczytywanie najistotniejszej myśli polega na odrzuceniu
wszelkich ozdobników, dygresji, powtórzeń i wybraniu z tekstu zwrotu bądz

wyrażenia, które jest istotą konstrukcji myślowej. By zademonstrować ten
zabieg, sami głośno odczytujemy fragment np. wiersza Simonidesa z Keos
i wskazujemy najistotniejszą myśl w nim zawartą. Uczniowie w dwuosobowych
grupach wykonują to ćwiczenie, wykorzystując kolejne fragmenty z podręcznika
(s. 52). Następnie w grupach czteroosobowych porównują swoje wybory i w razie
rozbieżności ustalają, które słowa i dlaczego są kluczowe. Powtarzając tę czynność
w jeszcze większej grupie, doprowadzamy do sytuacji, w której cała klasa dokona
prawdopodobnie identycznego wyboru. Notatka z tej części lekcji również może
mieć formę tabelki.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Prawdopodobne wybory:
Simonides takty pięknej muzyki
Pindar ojciec pieśni
Ajschylos Orfeusz panował nad zwierzętami
Eurypides język i pieśń Orfeusza zaklinają
Pauzaniasz przewyższał pięknem poezji swych przodków
Następnie proponujemy uczniom, by porównali zapis z załącznika 1. z zapisem
ostatniego ćwiczenia i wyciągnęli wnioski, np.
Wybrane fragmenty odnoszą się do Orfeusza-artysty; na ich podstawie nie
można wnioskować, jakim człowiekiem był Orfeusz.
Jego poezja (muzyka) jest niezwykła, co można wnosić i ze sposobu, w jaki
mówią o nim inni poeci, i z faktu, że tylu starożytnych autorów odnosiło się
do twórczości Orfeja.
3. Czytanie ze zrozumieniem i notowaniem, praca indywidualna.
Na podstawie przemowy Orfeusza do bóstw (fragment z Owidiusza, s. 52)
dokonujemy kolejnej charakterystyki bohatera. Uczniowe wypełniają drugą część
załącznika 1. (efekt ćwiczenia pozwoli ocenić, w jakim stopniu uczniowie opanowali
umiejętność charakteryzowania).
Owidiusz, Przemiany
Elementy charakterystyki Prawdopodobne odpowiedzi
prezentacja postaci Orfeusz, postać mityczna, artysta, śpiewak grający
na lirze
charakterystyka brak danych
zewnętrzna (wygląd)
charakterystyka odnosi się do bóstw z należnym szacunkiem
wewnętrzna (cechy nie potrafi pogodzić się ze śmiercią Eurydyki
charakteru, umysłowości, o swej żonie mówi z czułością
postawy moralne) wierzy w miłość i jej siłę
błaga o uwolnienie Eurydyki
jest gotowy zostać wśród umarłych, byle być
z ukochaną
w swej mowie Orfeusz jest tkliwy, odwołuje się
do doświadczeń innych, jest poetycki
i patetyczny
cechy szczególne śpiew Orfeusza odwraca ustalony porządek rzeczy,
np. Syzyf przestaje toczyć kamień
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Prosimy o uogólnienie charakterystyki dokonanej na podstawie fragmentu z Owi-
diusza, np.
Owidiusz opisuje przede wszystkim człowieka, zwraca uwagę na ludzkość uczuć
Orfeusza i nadzwyczajną moc jego miłości doprowadzającą go przed oblicze bóstw,
których ludzie nigdy nie chcą oglądać.
Zwracamy uczniom uwagę na słowa następujące po mowie Orfeusza: Gdy tak
śpiewa, a razem przygrywa na lutni. . .
Uczniowie dopełniają wniosek:
Orfeusz nigdy nie przestaje być artystą, a jego poezja za każdym razem oddziałuje
na wszystkich w podobnie poruszający (paraliżujący?) sposób.
Przy okazji zwracamy uczniom uwagę na to, że w omawianych tekstach raz mówi
się, że Orfeusz śpiewał, innym razem, że tworzył (nigdy pisał!) poezję (atrybut:
lira, lutnia). Uczniowie, odwołując się do wiadomości gimnazjalnych, próbują
odpowiedzieć na pytanie: Czy starożytni nie rozróżniali śpiewaków i poetów? Jeśli
tak, to dlaczego?
4. Podsumowanie lekcji.
Zbierając informacje z lekcji, należy m.in. zwrócić uwagę uczniom na to, że czytali
fragmenty pochodzące z różnych dzieł, autorstwa wielu twórców, którzy zawsze
akcentowali tę samą cechę Orfeusza, tj. jego nadzwyczajną zdolność tworzenia
i oddziaływania muzyką i śpiewem na słuchających.
Informujemy też, że już w czasach starożytnych powstał i utrwalił się w kulturze
model poety  był nim właśnie Orfeusz  który ma władzę na światem w każdym
jego wymiarze.
Temat: Ilu Orfeuszy jest na świecie? Spotkanie drugie. Artysta.
(czas realizacji  1 lekcja)
Cele szczegółowe:
dostrzeganie różnych ujęć tego samego tematu, motywu, wątku
rozumienie różnych koncepcji artysty i jego roli w świecie
rozwijanie umiejętności poszukiwania kontekstów, dzięki którym można
pełniej zrozumieć tekst
rozwijanie umiejętności myślenia i wnioskowania.
Materiał:
podręcznik: Orfeusz nowożytny, s. 56
J. Wittlin, Orfeusz w piekle XX wieku, s. 56
Tok lekcji:
1. Wprowadzenie.
Informujemy uczniów, że jednym z celów lekcji jest praca z tekstem Józefa Wittlina,
która ma doprowadzić do jego jak najlepszego odczytania i zrozumienia.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl