Wybieramy nóż - poradnik
Wybór noża to często niełatwy dylemat, zwłaszcza, iż zwykle nie jest to mały wydatek i raz kupiony powinien nam
posłużyć przez lata. Warto więc wpierw ustalić, jakie cechy powinien posiadać nóż optymalny dla naszych potrzeb i
oczekiwań, a najprościej to zrobić odpowiadając sobie na poniższe pytania. Pamiętaj, że niezależnie od rodzaju
wybranego przez Ciebie noże dobrze jest zapoznać się oraz przestrzegać kilku prostych zasad użytkowania i
konserwacji noży. Dzięki temu znacznie poprawisz żywotność tego jakże praktycznego narzędzia, a dodatkowo jego
użytkowanie stanie się bezpieczne dla Ciebie i osób w Twoim otoczeniu.
Na jakie pytania powinieneś znać odpowiedz
przed kupnem noża?
�� Składany czy z głownią stałą?
�� Jaka powinna być długość głowni?
�� Jaka powinna być grubość głowni?
�� Jaką wybrać geometrię głowni?
�� Z jakiej powinien być stali?
�� Jaką powinien mieć rękojeść?
�� Pochwa skórzana czy syntetyczna?
Składany czy z głownią stałą?
Nóż składany : Nóż z głownią stałą :
Zajmuje mało miejsca Wytrzymały
Nie wymaga pochwy Odporny na zabrudzenia
Dobry w nagłych sytuacjach Bezpieczny w użyciu
Oba rozwiązania posiadają wady i zalety. Nóż składany zajmuje znacznie mniej miejsca niż nóż z głownią stałą o
analogicznej długości, nie wymaga też pochwy ani nawet małej kabury, gdyż można go nosić luzem w kieszeni. Poza
tym większość współcześnie produkowanych noży składanych wyposaża się w sprężysty klips przymocowany do
rękojeści, który umożliwia przypięcie za paskiem lub o krawędz
kieszeni, a także w rozmaite rozwiązania pozwalające
na szybkie otwarcie głowni jedną ręką. Cechy te sprawiają, iż noże składane znacznie wygodniej nosić cały dzień przy
sobie, zwłaszcza, gdy zależy nam na dyskrecji, a zarazem chcemy zachować możliwość szybkiego dobycia tego jakże
praktycznego w wielu sytuacjach narzędzia.
Z drugiej strony przeciętny nóż z głownią stałą będzie zawsze wytrzymalszy od noża składanego o podobnej długości
i grubości głowni. Przyczyną tego stanu rzeczy jest najsłabszy punkt noży składanych, czyli oś obrotu głowni oraz
elementy odpowiedzialne za utrzymywanie głowni w pozycji otwartej takie jak blokada zapobiegająca przypadkowemu
złożeniu oraz ogranicznik otwarcia. Podczas prac typu rąbanie, podważanie czy nawet mocne cięcie bądz
wbijanie
stosunkowo łatwo te elementy uszkodzić, co nie tylko grozi zniszczeniem noża, ale i groz
nym urazem trzymającej nóż
dłoni.
Inną przewagą noża z głownią stałą jest jego niewrażliwość na zabrudzenia, które w przypadku noży składanych
mogłyby zakłócić skuteczne działanie osi obrotu głowni i mechanizmu ją blokującego, co w skrajnych przypadkach może
uniemożliwić bezpieczne a czasem wręcz jakiekolwiek korzystanie z noża.
Trzeba też wspomnieć, iż noże z głownią stalą są bezpieczniejsze - w przypadku noży składanych podczas noszenia w
razie nagłego wstrząsu (np. przy upadku, skoku bądz
uderzeniu) może dojść do przypadkowego otwarcia się głowni i
jeśli nosimy nóż luzem w kieszeni bądz
na elementach ubioru, może dojść do poważnego zranienia. W przypadku noży
z głownią stałą noszonych w pochwie problem ten praktycznie nie ma miejsca. Nie przekreśla to jednak noży składanych
- stosowane w nich blokadyznacznie podnoszą bezpieczeństwo ich użytkowania.
Ostania istotna różnica, to fakt, iż noże z głownią stałą zazwyczaj posiadają wygodniejszą, zapewniającą pewniejszy
chwyt rękojeść. W przypadku noża składanego musi ona przecież pomieścić złożoną głownię oraz mechanizm blokady,
zaś na zewnątrz mamy przytwierdzony klips, co nie zawsze współgra potrzebą zapewnienia właściwej ergonomii.
Biorąc powyższe pod uwagę można podsumować, iż nóż składany to odpowiednie rozwiązanie dla osób, które
potrzebują noża do skrytego noszenia i codziennego używania w warunkach miejskich, jednak do
zastosowań myśliwskich, wojskowych bądz
survivalowych niewątpliwie lepszym wyborem będzie wytrzymalszy i
bardziej niezawodny nóż z głownią stałą. Oczywiście mogą zaistnieć od tej reguły wyjątki, polecam jednak zawsze
rozważyć wady i zalety obu podstawowych typów noży.
Tutaj możesz się zapoznać z naszą ofertą noży składanych oraz noży z głownią stałą.
Jaka powinna być długość głowni?
Wbrew obiegowej opinii prawo polskie w żaden sposób nie ogranicza długości głowni noża, który możemy legalnie
nosić przy sobie. Za wyjątkiem ostrzy ukrytych w przedmiotach nie posiadających wyglądu broni białej (jak np. szpada
ukryta w lasce) możemy posiadać, nosić i używać wszelkiej długości ostrza poczynając od
miniaturowych scyzoryków na maczetach i mieczach skończywszy. Warto jednak przemyśleć, jaka długość głowni jest
nam rzeczywiście potrzebna, gdyż w znacznym stopniu determinuje to poręczność oraz wygodę noszenia.
W przypadku noży składanych optimum mieści się w granicach 3-4cali, czyli między 7,5 a 10 cm. Mniejsza głownia
może okazać się niewystarczająca nawet w codziennych trywialnych czynnościach, natomiast większa zniweczy
podstawową zaletę noża składanego, jaką jest jego kompaktowość w stanie złożonym. Oczywiście wielu producentów
oferuje noże składane o głowniach nieco dłuższych bądz
krótszych niż wspomniane. Zwłaszcza te drugie znajdują wielu
klientów, głównie ze względu na możliwość dyskretnego noszenia nawet przy stroju wizytowym a także z powodu
restrykcyjnych przepisów niektórych państw ograniczających typ i wielkość dopuszczalnych noży.
W przypadku noża z głownią stałą wszystko zależy od planowanego zakresu zastosowań, trzeba jednak pamiętać, iż
nóż o długości ostrza powyżej 15 cm będzie dość uciążliwy w noszeniu, zwłaszcza podczas dłuższej pieszej wędrówki.
Większość noży myśliwskich i turystycznych posiada długość głowni nie większą niż 4-5 cali a więc maksymalnie 10-
13 cm, co wynika z faktu, iż rozmiar ten jest dobrym kompromisem między długością krawędzi tnącej a poręcznością
podczas precyzyjnych prac typu sprawianie zwierzyny bądz
naprawa ekwipunku.
Jeśli jednak zdecydujemy, iż nóż ma być naszym podstawowym, uniwersalnym narzędziem podczas wypadu w
niezamieszkały teren, to warto, aby miał głownię długości co najmniej 15 cm, a najlepiej większą. W przeciwnym razie
zastosowanie noża do rąbania drewna będzie bardzo kłopotliwe.
Noże o głowniach powyżej 20 cm to już właściwie nieco wytrzymalsze i bardziej uniwersalne maczety. Nie zastąpią w
100% siekiery a do roli typowej maczety są nieco za ciężkie, jednak w niektórych sytuacjach mogą się okazać bardzo
przydatne. Karczowanie zarośli, budowa szałasu czy choćby rozbiór tuszy upolowanego zwierzęcia w warunkach
polowych to zadania, w których wielkie noże typu Bowie bądz
Kukri sprawdzą się doskonale.
Jaka powinna być grubość głowni?
Nie powinniśmy sugerować się samą grubością głowni, gdyż parametry takie jak wytrzymałość i właściwości tnące noża
zależą bardziej od pola przekroju poprzecznego (a więc też od szerokości głowni) oraz od geometrii szlifu położonego
na płazach. Można najwyżej założyć, iż każdy nóż o głowni grubszej niż 5 mm będzie miał tendencje do klinowania się w
ciętym materiale, szczególnie przy głębszym cięciu.
Jaką wybrać geometrię głowni?
Pytanie to porusza zagadnienie zbyt szerokie, aby odpowiedzieć na nie w paru zdaniach, warto jednak zapamiętać kilka
podstawowych zasad:
" im wyżej sięga szlif na płazach głowni tym lepsze właściwości tnące noża przy danej grubości i szerokości głowni.
" im większe pole przekroju poprzecznego przy danej szerokości i grubości głowni, tym większa jejwytrzymałość na
naprężenia boczne.
" szlif wklęsły zapewnia doskonałe właściwości tnące, zwłaszcza przy płytkich cięciach, niestety zarazem znacznie
zmniejsza pole przekroju poprzecznego głowni, ograniczając tym samym jej wytrzymałość, zwłaszcza tuż nad krawędzią
tnącą. Nie stanowi to problemu w niewielkich nożach myśliwskich, turystycznych bądz
składanych, jeśli jednak
zakładamy używanie noża do rąbania czy innych cięższych prac, to lepiej wybrać jeden z wariantów szlifu płaskiego.
" głownie o profilu  recurve , a więc takie których krawędzie tnące w rzucie bocznym przypominają przewróconą literę
 S , ułatwiają cięcie materiałów włóknistych i bardzo dobrze uwydatniają brzuch ostrza. Trzeba jednak pamiętać, iż nóż
taki ma osłabiony odcinek głowni od strony rękojeści, poza tym będzie go trudno naostrzyć na zwykłej płaskiej osełce.
" jeśli zależy nam na wytrzymałości czubka, to wybierajmy głownie o profilu  tanto bądz
 drop-point , natomiast jeśli
priorytetem będzie możliwość skutecznego wbijania, to najlepsze będą głownie sztyletowe bądz
 spear-point .
Dobrym kompromisem są głownie typu  clip-point ,  bowie a także  drop-point posiadające niewielkie podfrezowanie
na grzbiecie głowni od strony czubka zwane  fałszywym ostrzem .
W razie potrzeby zgłębienia informacji na ten temat zapraszamy do naszego artykułu poświęconegoprofilom głowni
noży.
Z jakiej powinien być stali?
Tematowi gatunków stali i ich właściwości poświęciliśmy osobny artykuł  materiały na głownie noży i ich
właściwości.
Jaką powinien mieć rękojeść?
Aby mieć gwarancję, iż kupiony nóż będzie nam dobrze leżał w dłoni, najlepiej wziąć go do ręki przed zakupem i
wypróbować w różnych chwytach. Niestety nie zawsze mamy taką możliwość, można jednak uniknąć rozczarowania
pamiętając o kilku podstawowych regułach:
" o ile w niewielkim nożu składanym dopuszczalnym jest, aby długość rękojeści pozwalała na chwyt jedynie trzema
palcami, to w pełnowymiarowym nożu, który zamierzamy używać do cięższych pracrękojeść powinna mieć długość
pozwalającą na swobodny, pełny chwyt a więc co najmniej 10 cm.
" osoby o dłuższych palcach powinny dobierać rękojeści pękate i/lub o grubych okładzinach, w przeciwnym razie,
mimo odpowiedniego profilu i długości, rękojeść nie zapewni pewnego chwytu.
" rękojeści proste, współosiowe z głownią noża sprawdzą się w nożu uniwersalnym, który powinien równie dobrze
leżeć w dłoni w każdym możliwych chwycie i przy każdym rodzaju pracy.
" rękojeści łukowato wygięte zazwyczaj zapewniają wygodniejszy i bardziej pewny chwyt, prócz tego pozwalają na
korzystniejsze przyłożenie siły podczas ciężkiego cięcia bądz
strugania. Ich wadą jest mniejsza uniwersalność -
zazwyczaj najlepiej leżą tylko w jednym chwycie, nie nadają się też do noży, którymi zamierzamy kroić coś na płaskiej
powierzchni np. na kuchennej desce.
Prócz tego trzeba zwrócić uwagę na rozwiązania konstrukcyjne stanowiące o wytrzymałości połączenia głowni z
rękojeścią jak samej rękojeści.
Najpewniejszym rozwiązaniem są noże z rękojeścią o konstrukcji full-tang, a wiec takie, w których stalowy trzpień
będący przedłużeniem głowni posiada długość i szerokość równą okładzinom rękojeści.
Spora cześć noży wyposażona jest w rękojeści o konstrukcji hidden-tang, a więc takie, w których trzpień jest węższy niż
szerokość rękojeści i najczęściej całkowicie niewidoczny. Zaletą takiej konstrukcji jestmniejsza masa a także
odizolowanie dłoni od zimnego, stalowego trzpienia. Niestety nie wszystkie noże tego typu posiadają wytrzymałość
wystarczającą do szczególnie ciężkich prac, jeśli więc ma to być nóż survivalowy bądz
wojskowy, to warto przed
zakupem uważnie przyjrzeć się jego konstrukcji i zasięgnąć opinii doświadczonych użytkowników.
Najmniej godne zaufania są noże, w których głownia i rękojeść wykonywane są jako zupełnie odrębne elementy i
łączone za pomocą śruby, nitu bądz
zgrzewania. Z pewnością nie powinno się takim nożem rąbać, nie możemy mieć też
pewności, czy z czasem głownia nie poluzuje się lub wręcz nie odpadnie od rękojeści.
Inną, nie mniej istotną kwestią jest materiał, z którego wykonano chwyt rękojeści. Najlepszą przyczepność i wygodę
zapewniają rękojeści wykonywane z nowoczesnych tworzyw gumo-podobnych, niestety są stosunkowo wrażliwe na
uszkodzenie ostrymi przedmiotami a także działaniem temperatury.
Znacznie trwalsze są twarde tworzywa sztuczne na bazie nylonu z dodatkami w postaci włókien szklanych bądz

kewlarowych. Dzięki możliwości nadania im dowolnej faktury mogą mieć przyczepność równą a nawet lepszą niż guma,
niestety nie tłumią tak dobrze drgań przenoszonych przez trzpień podczas rąbania. W przypadku niewielkich noży
składanych z tworzyw tych wykonuje się czasem integralne, bezszkieletowe rękojeści formowane metodą wtryskową,
nie posiadają one jednak wystarczającej sztywności, aby sprostać cięższym pracom.
Równie a nawet bardziej trwałe są nowoczesne laminaty szklano-epoksydowe oraz ich odpowiedniki na bazie włókien
węglowych. Ich dodatkową zaletą jest bardzo dobry stosunek sztywności do masy, dzięki czemu mogą stanowić
samonośne konstrukcje w rękojeściach noży składanych, nawet tych przeznaczonych do cięższej pracy.
Kolejna grupa to rękojeści metalowe. Zaletą wykorzystania na okładziny rękojeści materiałów takich jak stal, tytan i
aluminium jest przede wszystkim ich wytrzymałość a czasem także atrakcyjny wygląd, trzeba jednak pamiętać, iż
zazwyczaj odbywa się to kosztem większej masy i mniejszego komfortu chwytu.
Oczywiście wciąż produkuje się też noże z rękojeściami z tradycyjnych, naturalnych materiałów typu skóra, poroże bądz

drewno. W stosunku do wymienionych materiałów syntetycznych mają więcej wad niż zalet, a najważniejszym
problemem jest ich stosunkowo duża podatność na działanie czynników atmosferycznych. Jeśli jednak będziemy dbali o
właściwą konserwację noża i nie będziemy go narażać na poważne nadużycie, to także z rękojeścią rogową, skórzaną
bądz
drewnianą posłuży nam przez lata.
Kilka dodatkowych i przydatnych informacji o rodzajach rękojeści możesz znalez
ć w artykule omateriałach
stosowanych do produkcji rękojeści.
Pochwa skórzana czy syntetyczna?
Jak już zostało wspomniane odnośnie rękojeści, wadą skóry jest jej podatność na czynniki atmosferyczne, tak więc
nóż w skórzanej pochwie będzie kiepskim wyborem dla osób uprawiających zaawansowany survival bądz
sporty wodne.
Syntetycznym odpowiednikiem pochwy skórzanej są całkowicie odporne na wilgoć pochwy z Cordury i innych tkanin
nylonowych. Ich wadą jest stosunkowo duża podatność na przecięcie a także niewielka sztywność, przez co mają
równie ograniczone możliwości troczenia co pochwy skórzane.
Najlepszą funkcjonalność posiadają nowoczesne pochwy samozatrzaskowe z twardych tworzyw sztucznych
typu Kydex, ABS itp. Są wytrzymałe, łatwe w czyszczeniu, a dzięki otworom na krawędziach można je troczyć na wiele
sposobów, w tym z rękojeścią zwróconą w dół. Nie wszystkim jednak odpowiada  nóż w plastyku , a do niektórych
projektów pochwa z tworzywa sztucznego zwyczajnie nie pasuje.
Pamiętajmy też, iż nie odpowiadająca nam pochwa nie musi być powodem do rezygnacji z zakupu upatrzonego noża.
Uszycie pochwy skórzanej możemy zlecić choćby szewcowi, poza tym obecnie można też bez trudu zamówić pochwę z
Kydexu dobraną indywidualnie do danego egzemplarza noża. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat pochew i
kabur z Kydexu, to zapraszamy do lektury naszego artykułu poświęconego pochwom do noży na zamówienie.