Krew obwodowa i szpikowa
Krew obwodowa i szpikowa
Krew JEST ZALICZANA DO
TKANKI A

CZNEJ
Wypełnia tzw. ło\
ysko krwionośne czyli serce
i naczynia krwionośne.
Całkowita objętość krwi to 5-6 l.
Komórki krwi powstająć w procesie
hematopoezy:
- Pierwotnej, centralnej (szpik czerwony i grasica)
- wtórnej/obwodowe (węzły chłonne, grudki chłonne
w błonach śluzowych, śledziona)
Rola krwi w organizmie
Transport:
tlenu z płuc do tkanek
CO2 z tkanek do płuc
substancji energetycznych, budulcowych oraz regulacyjnych
metabolitów do nerek
hormonów, magazynowanie ich po związaniu z osoczem
Migracja komórek
Regulacja ciśnienia osmotycznego, (pH) i stę\
enia
elektrolitów (homeostaza ustrojowa)
Termoregulacja
Krzepięcie krwi  gojenie ran
Produkcja przeciwciał
Obrona immunologiczna
1
Krew=komórki+osocze
Surowica = rozpuszczalna frakcja
krwi pozbawiona, krwinek, białka
zaanga\
owanych w tworzenie
skrzepu, głównie fibrynogenu
Krew pobrana  na heparynÄ™ i zwirowana bez skrzepu
Hematokryt to stosunek
objętości krwinek
do objętości całej krwi
i wyra\
ony w %
MÄ™\
czyz
ni  45%,
OSOCZE
Kobiety  42%
LEUKOCYTY
Krew=komórki+osocze
Surowica = rozpuszczalna frakcja krwi
pozbawiona, krwinek, białka zaanga\
owanych
ERYTROCYTY
w tworzenie skrzepu, głównie fibrynogenu
2
Osocze
" woda (90%)
" sole nieorganiczne (0,9%)
" zwiÄ…zki chemiczne: aminokwasy, hormony, lipidy
" białka (6-8%):
- albuminy  regulacja ciśnienia onkotycznego krwi
- globuliny:
alfa-globuliny: ceruloplazmina  transport jonów
miedzi
beta-globuliny: transferyna  transport jonów \
elaza
gamma-globuliny  immunoglobuliny (przeciwciała) 
ochrona immunologiczna
organizmu
- białka układu krzepnięcia: fibrynogen, protrombina
- białka układu dopełniacza: C1  C9
- lipoproteiny: chylomikrony, VLDL, LDL
Komórki krwi
Typ komórki Główna Funkcja
Transport CO2 i O2
Erytrocyt
Leukocyty:
Neutrofil
Fagocytoza
Ochrona przeciw paso\
ytom oraz modulacja odpowiedzi zapalnej
Eozynofil
(likwidacja alergenów)
Produkcja histaminy oraz innych mediatorów stanu zapalnego
Basofil
Prekursor makrofagów; fagocytoza, usuwanie wirusów, bakterii i innych
Monocyt
czÄ…stek
Produkcja immunoglobulin (komórek plazmatycznych)
Limfocyt B
Zabija zaka\
one komórki
Limfocyt T
Eliminacja komórkę nowotworowych oraz zaka\
onych przez wirusy
Komórki NK
Krzepnięcie krwi
PÅ‚ytki
3
Typ Szacunkowa liczba w 1 µL %
Erytrocyty Female: 3.9 5.5 x106 na µL
Male: 4.1 6 xx106 na µL
Retikulocyty 1% erytrocytów
Leukocyty 6000 10,000
Neutrofile 5000 60 70%
Eozynofile 150 2 4%
Basofile 30 0.5%
Limfocyty 2400 28%
Monocyty 350 5%
PÅ‚ytki 300,000
4
Erytrocyty
4-5 mln/µl
Å›rednica - 8 µm
kształt dwuwklęsły (spektryna)
brak jądra komórkowego
normocyty (75%) Å›rednica 8 µm
mikrocyty - Å›rednica < 8 µm
makrocyty - Å›rednica > 8 µm
Retikulocyt ???
Hemoglobina A1
3 rodzaje hemoglobiny:
HbA1 (97%), HbA2,
HbF (hemoglobina
płodowa  zanika pod
koniec 1 r.\
.)
zredukowana Hb wiÄ…\
e
tlen 
oksyhemoglobina
(transport O2)
utleniona Hb 
methemoglobina
( starzenie Hb)  średni
czas \
ycia erytrocytów:
120 dni
5
Ciśnienie cząstkowe tlenu w układzie naczyniowym
(mmHg)
Erytropoeza
Proerytroblast Erytroblast Erytroblast
zasadochłonny wielobarwliwy
Erytroblast
Retikulocyt
kwasochłonny
Erytrocyt
6
" Proerytroblast = 15-25 µm, du\
e jÄ…dro, wyraz
ne jÄ…derka,
cytoplazma silnie zasadochłonna - du\
o polirybosomów,
intensywna synteza białek, wypustka cytoplazmatyczna
" Erytroblast zasadochÅ‚onny = 15-20 µm, jÄ…dro mniejsze,
chromatyna bardziej skondensowana, cytoplazma niebieska
(silnie zasadochłonna - du\
o polirybosomów)
" Erytroblast wielobarwliwy (polichromatofilny) = 12-15 µm, jÄ…dro
okrągłe, mniejsze, z bardziej skondensowaną chromatyną,
cytoplazma szara, poniewa\
zawiera jeszcze liczne rybosomy
i ziarnistości kwasochłonne zbudowane z hemoglobiny
" Erytroblast kwasochÅ‚onny (ortochromatofilny) = 8-10 µm, jÄ…dro
małe, piknotyczne, ze skondensowaną chromatyną (ciemne),
bardziej kwasochłonna cytoplazma zawierająca du\
o Hb, lecz
tak\
e zasadochonne rybosomy, brak zdolności do dalszych
podziałów
" Retikulocyt = 8-10 µm, brak jÄ…dra, cytoplazma kwasochÅ‚onna,
zawiera resztki RNA, istnieje 3 dni
" Dojrzały erytrocyt = kwasochłonny, brak jądra
Leukocyty
Granulocyty
Neutrofile
Eozynofile
Bazofile
Agranulocyty
Monocyty
Limfocyty
7
Skład odsetkowy
leukocytów
Neutrofil Eozynofil
Granulocyty
Neutrofile, 55-65%
Eozynofile, 1-4%
Bazofile, 0.5-1%
Bazofil Lifocyt
Agranulocyty
Limfocyty, 20-40%
Monocyty, 4-8%
Monocyt
Granulocyty obojętnochłonne (neutrofile)
Granulocyty obojętnochłonne (neutrofile)
TNFÄ…
PREAKTYWACJA
Ä™! wra\
liwość na antygeny
ANTYGEN
defensyny
uwolnienie
DEGRANULACJA
lizozym
AKTYWACJA
(uwolnienie ziarenek)
laktoferryna
WYBUCH ODDECHOWY
Zabijanie drobnoustrojów:
Ä™! zu\
ycie tlenu
utlenianie
wytwarzanie wolnych rodników (O2-, OH- i in.)
napływ K+ do ziarenek, ę!pH.,
(uwalnianie proteaz z macierzy
2O2 + 2H+ dysmutaza H2O2 + O2
ziarenek i ich aktywacja)
H2O2 + Cl- mieloperoksydaza HOCl + OH-
kwas podchlorawy
(wiÄ…\
e się z grupami aminowymi białek
drobnoustrojów zabijając je)
8
Zawartość ziarnistości neutrofili
Ziarna nieswoiste (pierwotne=azurofilne= lizosomy):
- defensyny (naturalne antybiotyki, małe białka
kationowe niszczÄ…ce bakterie oraz grzyby)
liczne enzymy, w tym: proteazy (zwiÄ…zane wewnÄ…trz
z kwaśnymi PG są nieaktywne), np. elastazę i
katepsynÄ™ G zabijajÄ…cÄ… bakterie G+ i grzyby
- mieloperoksydazę (rozkłada H2O2 z udziałem Cl-)
- lizozym - enzym trawiÄ…cy GAG bakterii Gram -
Ziarna swoiste (wtórne) - ok. 80 % ziarnistości, w nich:
- substancje bakteriobójcze czyli bakteriocydy
białka wią\
Ä…ce wit. B12 oraz \
elazo - laktoferrynÄ™,
(niezbędne dla \
ycia bakterii), lizozym, kolagenazÄ™,
histaminazÄ™
Funkcje neutrofili
Zdolność ruchu: diapedeza = przenikanie przez ścianę
kapilar i małych \
ył do tkanek; chemotaksja  ruch
ukierunkowany w stronÄ™ uwalnianych chemokin
Fagocytoza  stanowią główny element obrony
przeciwbakteryjnej, szczególnie aktywna po reakcji ich
receptorów z przeciwciałami i składnikami dopełniacza
opłaszczającymi bakterie
Zabijanie bakterii (i grzybów oraz zawirusowanych
komórek) poprzez wydzielanie do fagosomów i
uwalnianie do otoczenia:
a) związków tlenoniezale\
nych (lizozym, defensyny, leukotrieny i
lipoksyny, proteazy trawiÄ…ce bakterie i otoczenie  powstaje
wówczas ropa)
b) związków tlenozale\
nych: wolne rodniki, H2O2
9
Granulocyty obojętnochłonne (neutrofile)
Granulocyty obojętnochłonne (neutrofile)
Defensyny  wbudowują się w błony drobnoustrojów, wytwarzają kanały
dla jonów nieorganicznych, znoszą polaryzację błony i uśmiercają
je; przyciągają granulocyty obojętnochłonne
Lizozym  hydrolaza, trawi glikozaminoglikany ścian komórek drobnoustrojów
 wiÄ…\
e \
elazo, pozbawiajÄ…c drobnoustroje tego pierwiastka,
Laktoferryna
co prowadzi do ich śmierci
Leukotrieny i lipoksyny  pochodne kwasu arachidonowego, działają jako
mediatory zapalenia (rozszerzają naczynia krwionośne, zwiększają ich
przepuszczalność, wpływają chemotaktycznie na inne leukocyty,
przyspieszajÄ… diapedezÄ™)
- aktywują wiele innych komórek
Cytokiny
Zawartość ziarnistości eozynofili i ich funkcje
Swoiste (większe): główne białko zasadowe (MBP) zabija
paso\
yty, peroksydaza (inna ni\
w neutrofilach), białko
kationowe eozynofilów (ECP), histaminaza
Nieswoiste (mniejsze) to lizosomy (bez lizozymu), ale z
arylosulfatazÄ… - degradujÄ…cÄ… siarczanowe GAG
Fagocytują wydajnie kompleksy antygen-przeciwciało,
natomiast bakterie du\
o słabiej ni\
neutrofile
ZabijajÄ… paso\
yty poprzez aktywność ECP i MBP, które
opłaszcza powierzchnię robaka, co ułatwia jego zniszczenie
Aktywowane eozynofile produkujÄ… prostaglandyny hamujÄ…ce
uwalnianie histaminy z komórek tucznych (udział w
procesach alergicznych, np. astmie oskrzelowej), a tak\
e
cytokiny
Wzrost liczby we krwi w chorobach alergicznych wywołany
jest aktywnością czynników chemotaktycznych
10
Właściwości i funkcje bazofili
Pochodzą z tych samych komórek progenitorowych
(wyjściowych) szpiku kostnego, co komórki tuczne
Produkują szereg tych samych związków, co mastocyty,
ale zamiast siarczanu heparyny zawierajÄ… siarczan
chondroityny oraz nie zawierajÄ… tryptazy
Słaba zdolność do fagocytozy
Wydzielają niektóre substancje przeciwbakteryjne
wydzielajÄ…c histaminÄ™ i uwalniajÄ…c leukotrieny i
prostaglandyny biorą udział w procesach alergicznych i
zapalnych
podobnie jak komórki tuczne wykazują metachromazję
czyli barwienie ziarnistości na inny kolor ni\
barwnik
(czerwone po błękicie toluidyny)
Agranulocyty
Monocyty
Limfocyty
11
Właściwości monocytów
We krwi przebywajÄ… do kilku dni
Silna zdolność fagocytozy, są to makrofagi krwi
Po opuszczeniu naczyń stają się makrofagami tkankowymi
FagocytujÄ… bakterie, pierwotniaki, grzyby, kompleksy
antygen przeciwciało, resztki rozpadłych komórek,
komórki nowotworowe
Jako tzw. profesjonalne komórki prezentujące antygen
(APC) wchłaniają antygeny i po wewnątrzkomórkowej
obróbce transportują jego części na powierzchnię, aby
były rozpoznane prze limfocyty T
Po aktywacji przez bakterie lub zwiÄ…zanie antygenu przez
receptory powierzchniowe wydzielają szereg związków 
mediatory reakcji zapalnej: wolne rodniki tlenowe, enzymy
trawiÄ…ce macierz tkanki Å‚Ä…cznej, cytokiny, w tym szereg
związków chemotaktycznych dla neutrofili (chemokiny)
Monocyty
Monocyty
Układ makrofagów "!Układ fagocytów jednojądrzastych
komórki prekursorowe monocytów (monoblasty i promonocyty)
monocyty i makrofagi tkankowe
komórki Browicza-Kupffera wątroby
komórki wyścielające zatoki w śledzionie i w węzłach chłonnych
makrofagi pęcherzyków płucnych
wolne makrofagi w płynie stawowym oraz w płynie z jamy
opłucnej i jamy otrzewnej
komórki dendrytyczne prezentujące antygen
12
Limfocyty
" 25-35 % wszystkich leukocytów
" jądro okrągłe lub owalne wypełniające niemal
całkowicie komórkę
" wÄ…ski rÄ…bek cytoplazmy
" limfocyty B, T, NK
komórka
limfocyt
plazmatyczna
Limfocyty T
limfocyty TÄ…²  powstajÄ… w szpiku kostnym, prekursory
przechodzą ze szpiku do grasicy, gdzie ró\
nicujÄ… siÄ™ w:
limfocyty T pomocnicze (TCR, CD3, CD4)
limfocyty T cytotoksyczne (TCR, CD3, CD8)
z grasicy dostajÄ… siÄ™ do krwi obwodowej (stanowiÄ… 95%
wszystkich limfocytów T) i do narządów limfatycznych
limfocyty TÅ‚´ - powstajÄ… w szpiku kostnym, prekursory
przechodzą ze szpiku do grasicy, a stąd do naskórka, ściany jelit,
przewodów oddechowych
we krwi obwodowej stanowią 5% wszystkich limfocytów T
Czas \
ycia: miesiÄ…ce i lata
We krwi obwodowej
limfocyty T stanowiÄ… 60%
wszystkich limfocytów
13
Limfocyty B
powstają w szpiku kostnym, skąd przedostają się do ró\
nych
narządów;
we krwi obwodowej stanowią 30% wszystkich limfocytów;
po zetknięciu z antygenem dochodzi do aktywacji,
namna\
ania i ró\
nicowania do komórek plazmatycznych
produkujących przeciwciała (immunoglobuliny) skierowane
przeciwko antygenowi, który aktywował limfocyty;
na powierzchni posiadajÄ… BCR, antygeny CD19, CD40,
CD72;
czas \
ycia wynosi tygodnie i miesiÄ…ce
Komórki NK
stanowią 10% limfocytów krwi obwodowej;
naturalni zabójcy (ang. natural killers)  niszczą spontanicznie komórki
transformowane nowotworowo i zaka\
one wirusem;
na powierzchni antygeny CD16, CD56;
wydzielajÄ… interleukiny i TNF
Cytokiny: peptydy wydzielane głównie przez aktywowane monocyty i
makrofagi, limfocyty
i granulocyty, oraz enterocyty i fibroblasty, które mogą nasilać lub
osłabiać lokalną
i ogólnoustrojową reakcję zapalną
Cytokiny: prozapalne
IL-1, (IL-2), IL-6, IL-8, TNFÄ… Å‚, IL-12, MCP-1
Ä…, IFNÅ‚
Ä… Å‚
Ä… Å‚
Immunoregulacyjne IL-2, IL-7, IL-12, IL-15, IL-18,
Przeciwzapalne: IL-4, IL-5, IL-10, TGF²
²
²
²
14
PÅ‚ytki krwi
150-450 tysiÄ™cy/µl
Å›rednica 2 µm
małe bezjądrowe fragmenty cytoplazmy
megakariocytów
zawierają ziarenka gęste (ADP, serotonina, Ca2+) i
ziarenka Ä… (PDGF, czynnik von Willebranda,
fibrynogen, tromboplastyna)
funkcja: hemostaza
Płytki krwi w procesie krzepnięcia
Etapy krzepnięcia
3 zasadnicze etapy zwiÄ…zane z wytwarzaniem:
czynnika X (proteaza) zale\
nego od witaminy K;
trombiny z protrombiny z udziałem tromboplastyny;
fibryny z fibrynogenu
Pomiędzy włókienkami fibryny wytwarzane są
wiÄ…zania krzy\
owe, co wpływa na zmianą
konsystencji krwi z płynnej na stałą
Z fibryną łączą się krwinki i agregaty płytek krwi, co
prowadzi do wytworzenia skrzepu
15
Zrąb szpiku stanowi podścielisko krwiotwórcze, które ma własne
komórki macierzyste, czyli mezenchymalne KM.
Wytwarzanie komórek krwi jest z jednej strony określone przez
wewnętrzny program genetyczny KKM, a z drugiej przez wzajemne
oddziaływania między komórkami.
Komórki oddziałują na siebie poprzez cząsteczki adhezyjne i cytokiny.
Cytokiny to cząsteczki zewnątrzkomórkowe (ligandy), które sterują
funkcjami komórek. Większość cytokin krwiotwórczych, tzw.
hematopoetyn, jest często nazywana czynnikami wzrostu, poniewa\

powodują wzrost kolonii krwiotwórczych z komórek szpiku w
warunkach hodowli poza organizmem.
Dla cząsteczek adhezyjnych ligandami są białka zrębu szpiku lub
cząsteczki adhezyjne innych komórek.
Hematopoeza (hemopoeza)
Hematopoeza (hemopoeza)
KOMÓRKI MIEJSCE POWSTAWANIA
KRWINKI CZERWONE
PA
YTKI KRWI
GRANULOCYTY
SZPIK KOSTNY
LIMFOCYTY B
MONOCYTY
LIMFOCYTY T GRASICA
OBWODOWE NARZ
DY U. CHA
ONNEGO
LIMFOCYTY B
ÅšLEDZIONA
LIMFOCYTY T
W
ZA
Y CHA
ONNE
GRUDKI LIMFATYCZNE (głównie B)
UKA
AD MAKROFAGÓW OSIADA
YCH
16
Komórki prekursorowe
limfopoezy
Komórka
progenitorowa
limfopoezy
Pluripoten- Ukierunkowana
Kk
cjalna komórka
neutro
komórka macierzysta
pre
i mono
macierzysta
kur
(KKM)
Eozyn
so
Bazo
Komórka
ro
progenitorowa
we
mielopoezy
Megak
Erytro
KKM Kk. progenitorowe Kk. zró\
nicowane
i prekursorowe
Granulopoeza
Granulocyt
obojętnochłonny
Mielocyt
obojętnochłonny
Metamielocyt
obojętnochłonny
Mielocyt Metamielocyt Granulocyt
kwasochłonny kwasochłonny kwasochłonny
Promielocyt
Mieloblast
Mielocyt
zasadochłonny
Granulocyt
zasadochłonny
17