Ćw. 3  Centralny i obwodowy układ immunologiczny.
Układ immunologiczny:
1. Funkcje:
" Utrzymywanie homeostazy organizmu
" Zwalczanie zakażeo wirusowych, bakteryjnych, pasożytniczych
" Ochrona przed rozwojem chorób nowotworowych
" Odrzucanie przeszczepów obcej tkanki, organów
2. Reakcje patologiczne:
" Nadwrażliwośd (nadmierna reakcja na nieszkodliwy antygen np. pyłki roślin)
" Reakcje autoagresji (reakcja na własne antygeny)
Komórki układu immunologicznego:
" Limfocyty T
" Limfocyty B
" Komórki dendrytyczne
" Makrofagi
" Leukocyty obojętno-, kwaso- i zasadochłonne
" Komórki tuczne
" Komórki NK (natural killer)
" Komórki K (killer)
" Płytki krwi
Inne elementy układu immunologicznego:
" Przeciwciała (produkowane przez plazmocyty)
" Układ dopełniacza
" Mediatory: cytokiny, chemokiny, aminy biogenne, leukotrieny, prostaglandyny
Najbardziej charakterystyczną cechą układu immunologicznego jest to, że główną jego częśd
stanowią limfocyty nieposiadające określonej lokalizacji. Są to komórki mobilne, stale zmieniające
swoje położenie, dlatego obwodowe struktury morfologiczne układu znajdują się w stanie
równowagi dynamicznej. Komórki opuszczające narządy obwodowe są stale zastępowane przez
napływające.
Wszystkie komórki immunologicznie kompetentne powstają w szpiku kostnym, następnie
zasiedlają inne narządy (grasica), w których dojrzewają. Po uzyskaniu kompetencji komórki układu
immunologicznego opuszczają narządy centralne i poprzez krew transportowane są do
obwodowego układu limfatycznego
limfocyty T zasiedlają strefy grasiczozależne
limfocyty B zasiedlają strefy grasiczoniezależne
Centralne (pierwotne) narządy limfatyczne:
1. szpik kostny
2. grasica
Szpik kostny:
" Jest z
ródłem wszystkich komórek układu limfatycznego
" U dorosłego człowieka krwiotwórczy szpik kostny znajduje się w kościach płaskich (miednicy,
mostka, czaszki) i nasadach kości długich
" Składa się z dwóch przedziałów:
- Naczyniowego (zatoki naczyo szpikowych)
- Pozanaczyniowego (podścielisko szpiku kostnego i macierz pozakomórkowa  w
oczkach macierzy znajdują się komórki hematopoetyczne na różnych etapie rozwoju)
�� Komórki immunologicznie kompetentne na określonym etapie rozwoju przedostają się do
krwi przez ściany naczyo włosowatych i zatok szpikowych.
�� W szpiku kostnym znajduje się pula komórek macierzystych zdolnych do samoodnowy oraz
do różnicowania się w linię mieloidalną (erytrocyty, płytki krwi, leukocyty obojętnochłonne,
kwasochłonne i zasadochłonne, monocyty, makrofagi, komórki tuczne i dendrytyczne) i linię
limfoidalną (prekursory limfocytów T, limfocyty B, komórki K i NK, komórki dendrytyczne)
Grasica:
" Centralny narząd limfatyczny biorący udział w
dojrzewaniu limfocytów T
" Występuje u znacznej większości kręgowców, jej
wielkośd jest zależna od wieku organizmu
" Składa się z dwóch płatów otoczonych torebką
łącznotkankową, która dzieli częśd korową
(zewnętrzną) grasicy na zraziki, częśd rdzenna
(wewnętrzna) nie jest podzielona
" Zrąb grasicy tworzą komórki nabłonkowe tworzące
sied, w której oczkach leżą tymocyty (limfocyty
grasicze).
" Komórki nabłonkowe wykazują silną ekspresję antygenów głównego układu zgodności
tkankowej (MHC), są także z
ródłem hormonów grasicy (tymozyna, tymopoetyna, grasiczy
czynnik humoralny) odpowiadających za różnicowanie i dojrzewanie czynnościowe
tymocytów
Tymocyty różnicuja się najpierw w korze, a poz
niej w rdzeniu grasicy, następnie po zniszczeniu
nieprawidłowych komórek T (klony autoagresyjne) prawidłowe tymocyty są wysiewane do krwi.
" Tymocyty z ekspresją receptora TCRą� (TH) lub TCRł� (TC)
" TH (pomocnicze), TC (cytotoksyczne), TREG (regulatorowe)
Obwodowe (wtórne) narządy limfatyczne:
1. grudki limfatyczne
2. migdałki
3. węzły chłonne
4. śledziona
Grudki limfatyczne
" Zwane też grudkami chłonnymi
" Są ważnym elementem węzłów limfatycznych i śledziony
" Grudki limfatyczne nieotorbione występują w ścianie przewodu
pokarmowego, dróg oddechowych oraz narządów moczowo -
płciowych. Dzięki takiej lokalizacji chronią miejsca szczególnie narażone
na atak drobnoustrojów
" W niektórych stanach patologicznych grudki limfatyczne mogą pojawid
się w innych miejscach organizmu, np. w reumatoidalnym zapaleniu
stawów mogą wystąpid w błonie maziowej, w chorobie Hashimoto 
w tarczycy
" Grudki limfatyczne nieotorbione mogą występowad pojedynczo lub
w skupiskach i tworzyd migdałki, kępki Peyera, czyli skupione grudki
limfatyczne
1. Tkanka limfatyczna związana z błonami śluzowymi - Mucosa
Associated Lymphoid Tissue (MALT):
" Tkanka limfatyczna związana z nosem  Nasal Associated Lymphoid Tissue (NALT)
" Tkanka limfatyczna związana z układem pokarmowym  Gut Associated Lymphoid
Tissue (GALT)
" Tkanka limfatyczna związana z oskrzelami - Bronchus Associated Lymphoid Tissue
(BALT)
2. Tkanka limfatyczna związana ze skórą  Skin Associated Lymphoid Tissue (SALT).
Migdałki
" Migdałki są to grudki limfatyczne ułożone pojedynczo lub w skupiskach pod nabłonkiem, w
miejscu łączenia się górnego odcinka dróg oddechowych z przewodem pokarmowym.
" Jest to bardzo znaczące miejsce dla obrony ustroju przed infekcjami wywołanymi przez
drobnoustroje.
" Wśród migdałków można wyróżnid:
 migdałek językowy
 migdałek gardłowy
 migdałek nagłośniowy
 migdałki podniebienne
 migdałki trąbkowe
 migdałki krtaniowe
" Migdałki pokryte są nabłonkiem, który wnika głęboko w tkankę limfatyczną tworząc, tzw.
krypty, w których umieszczone są limfocyty.
" Bardzo często z powodu powtarzającego się stanu zapalnego migdałków są one usuwane.
Jednak wycina się je coraz rzadziej, gdyż ich funkcja jest lepiej poznana i przez to bardziej
doceniana.
Węzły chłonne
" Filtrują limfę i są miejscem reakcji immunologicznych
" Mają kształt kulisty lub nerkowaty, są otoczone
torebką łącznotkankową, która wnika do ich wnętrza
w postaci beleczek
" W strefie przykorowej węzła przeważają limfocyty T
(obszar grasiczozależny), w korze natomiast podczas
reakcji immunologicznej pojawiają się liczne grudki
zawierające ośrodki namnażania, bogata w limfocyty
B (strefa grasiczoniezależna)
Śledziona
" Narząd limfatyczny, w którym niszczone są zużyte erytrocyty i płytki krwi
" Składa się z miąższu otoczonego torebką łącznotkankową, która wnika do jego wnętrza w
postaci beleczek i dzieli śledzionę na zraziki
" Zrąb śledziony zbudowany jest z sieci włókien siateczkowych, w której oczkach znajdują się
limfocyty (miazga biała)
" W miazdze czerwonej znajdują się naczynia włosowate zakooczone zatokami śledzionowymi
wypełnionymi krwią
" Tętnica śledzionowa wnika do śledziony i rozgałęzia się tam na mniejsze tętniczki,
doprowadza do narządu krew, a wraz z nią antygeny rozpoznawane przez limfocyty T (strefa
grasiczozależna) otaczające tętniczki oraz obecne w grudkach limfatycznych limfocyty B
(strefa grasiczoniezależna)
" Funkcja:
 wytwarzanie limfocytów i momocytów przez
cały czas, a innych krwinek tylko w życiu
płodowym
 udział w odpowiedzi immunologicznej typu
humoralnego, tzn. w wytwarzaniu
przeciwciał
 współuczestnictwo w wytwarzaniu bilirubiny
 magazynowanie krwi oraz krwinek