Bezpieczne
serwery
NowoczesnÄ… serwerowniÄ™
otworzył w Gdańsku Ośrodek
PKP Informatyka.
str. 7
NR 27 (3065) 5 lipca 2009 CENA 3,96 ZA
(W TYM 7% VAT)
Pasażer
Pasażer
NA WAKACJACH
NA WAKACJACH
str. 12-13
ISSN 1733-8492
OD REDAKCJI
PUNKT WIDZENIA STR. 4-5
Rail Baltica ważna dla Litwy
O inwestycjach transportowych na Litwie oraz współpracy
z polskimi kolejami z Albertasem `
im
nasem, zastępcą
dyrektora generalnego spółki Lietuvos Gele~
inkeliai (Koleje Litewskie),
b. ministrem gospodarki Litwy rozmawia Teresa Masłowska.
AKTUALNOÅšCI
6 Wagon Filmowy rusza na szlak " Nowy szef PKP PR " 7 Bezpieczne serwery " Piwo znów legalnie " 8 Kryzys i co dalej?
Z GRUPY PKP
9 Strażnik czy policjant? " Ekspres na Kresy " Standardy w Energetyce " 10 Kolej na targach " 11 Przestroga dla kierowców " Symulacja w Bydgoszczy
TEMAT TYGODNIA
12-13 Pasażer na wakacjach
KRAJ
15 W prezencie dla dzieci
DWORCE ÅšWIATA STR. 17
Dworzec niespodzianka
Wystarczy pierwszy kontakt z uzbeckimi kolejami i dworcem głównym
w stolicy kraju Taszkencie, aby rozwiać wszystkie mity
i niesprawdzone opowieści o Uzbekistanie.
AKADEMIA KURIERA
18-19 Sfotografować ruch
HISTORIA
20-21 Tropem starych fotografii
SPORT STR. 22
Królowa sportu
O medale 42. Mistrzostw Polski Kolejarzy w Lekkiej Atletyce walczyło
250 zawodników z 17 zakładów pracy. Na stadionie w Międzyzdrojach
ponownie triumfowali reprezentanci IZ Koszalin.
Wydawca: Kolejowa Oficyna Wydawnicza sp. z o.o., ul. Chmielna 73a, 00-801 Warszawa, www.kow.com.pl e-mail: [e-mail], [e-mail]
Sekretariat: tel. [phone], fax redakcji: 022 474 49 45, Prezes: Piotr Polański, tel. [phone].
Redaktor naczelna: Ewa Nowaczyk, tel. [phone] wew. 32, Sekretarz redakcji: Tomasz Sobiech, tel. [phone] wew. 43.
Dziennikarze: Te­re­sa MasÅ‚ow­ska, MaÅ‚gorzata Starcze­w­ska, Barbara MaÅ‚yska, Monika Gaje­w­ska-Okone­k, Prze­mysÅ‚aw­ Je­zie­rski, Prze­mysÅ‚aw­ Strzyże­w­ski, Le­ch Sipko,
Jace­k Ze­mÅ‚a, MirosÅ‚aw­ Sie­mie­nie­c, tel. [phone].
Prenumerata i reklama: Wojcie­ch Laskow­ski, tel. [phone], e-mail: [e-mail]
SkÅ‚ad i Å‚amanie: Stu­dio graficzne­ KOW. OkÅ‚adka: Fot. E. Now­aczyk.
Re­dakcja nie­ zw­raca mate­riałów­ nie­zamów­ionych oraz zastrze­ga sobie­ praw­o dokonyw­ania skrótów­, adiu­stacji, a także­ zmiany tytu­Å‚ów­ w­ nade­sÅ‚anych
te­kstach. Re­dakcja nie­ odpow­iada za tre­Å›Ä‡ pu­blikacji i ogÅ‚osze­Å„ pÅ‚atnych, w­ tym ne­krologów­ (pisow­nia oryginalna).
KURIER PKP 27/5.07.2009 3
Fot. arch. LG
Fot. T. Masłowska
Fot. L. Sipko
PUNKT WIDZENIA
Rail Baltica
ważna dla Litwy
O inwestycjach transportowych na Litwie oraz współpracy
z polskimi kolejami z Albertasem `
im
nasem, zastępcą
dyrektora generalnego spółki Lietuvos Gele~
inkeliai
Litwa ma już doskonałe połączenia lot-
nicze, a w najbliższej przyszłości zamierza
(Koleje Litewskie), b. ministrem gospodarki Litwy
doinwestować także koleje. Na inwestycje
rozmawia Teresa Masłowska.
w transporcie do 2015 r. macie 3,5 mld eu-
ro. Ile z tego dostanie kolej?
W latach 2009-2015 w infrastrukturÄ™ transportu
Litwy planujemy zainwestować 1,7 mld euro, z tego W Polsce trwa debata, którędy poprowa- W czerwcu 2006 r. minister komunikacji Litwy
około 1,2 mld euro przeznaczymy na modernizację dzić Rail Baltica i jaki ma być zakres mo- Petras 
esna i ówczesny minister transportu
infrastruktury kolejowej. dernizacji. Na jakim etapie jest inwestycja i budownictwa Jerzy Polaczek uzgodnili po-
na odcinku litewskim? nowne wprowadzenie bezpośredniego połą-
Co zamierzacie zrobić w pierwszej kolej- Projekt Rail Baltica jest szczególnie ważny, czenia kolejowego Wilno  Warszawa.
ności? bo dotyczy jedynego połączenia kolejowego Przedstawiciele polskich i litewskich kolei pod-
Kluczowe dla Litwy są dwa projekty modernizacji krajów bałtyckich z Polską i innymi krajami pisali list intencyjny o współpracy w kwestiach
międzynarodowych korytarzy transportowych, Unii Europejskiej. W lutym 2009 r. zaprosili- technicznych i finansowych. Chodzi o uzgodnienia
a więc nasze odcinki korytarza I Rail Baltica śmy firmy do składania ofert na opracowanie dotyczące utrzymania pociągu, rozkładu jazdy
(Helsinki  Tallin  Ryga  Kowno  Warszawa), specjalnego planu i raportu środowiskowego w związku z modernizacją infrastruktury Rail
korytarza IXB (Kijów  Mińsk  Kowno  Kłajpe- dla linii kolejowej Polska  Litwa granica pań- Baltica, potrzeb i obsługi pasażerów, modyfikacji
da) i IXD (Kowno  Kaliningrad). Modernizacje stwa  Mariampol. i uzyskania certyfikatu dla rozwiÄ…zania SUW 2000.
obejmą budowę drugiej nitki torów, unowocze- O uruchomieniu takiego pociągu może być mo-
śnienie systemu sygnalizacji (wdrożenie systemu Z Warszawy do Wilna nie ma bezpośred- wa dopiero po zapewnieniu bezpieczeństwa ruchu,
radiołączności GSM-R), nowoczesnych systemów niego pociągu. Podróż koleją trwa nawet np. po zmodernizowaniu urządzenia SUW 2000,
telekomunikacyjnych i elektryfikacji oraz prze- do kilkunastu godzin. Powrócił pomysł uzyskaniu odpowiednich certyfikatów, ukończeniu
budowÄ™ tunelu kolejowego w Kownie. ponownego uruchomienia pociÄ…gu pasa- modernizacji kolejowych i rozwiÄ…zaniu kwestii fi-
Zależy nam też bardzo na rozwoju połączeń kole- żerskiego z automatycznym rozstawem kół nansowania nowych pociągów. Obecnie nie prze-
jowych prowadzących do portu Kłajpeda, które za- SUW 2000 autorstwa polskiego wynalazcy widujemy wykorzystania SUW 2000 ani systemów
pewnią zrównoważony rozwój i efektywność portu. Ryszarda Suwalskiego. TALGO czy RAFIL do przewozu towarów.
Biegnąca przez ekologiczne tereny Rail Baltica ma być najważniejszym połączeniem Polski z Litwą
4 KURIER PKP 27/5.07.2009
Fot. B. Małyska
PUNKT WIDZENIA
ekonomicznie nieopłacalnych. Prawie w całości
dopłacają do nich LG. Podobnie sytuacja wygląda
z inwestowaniem w tabor kolejowy. Dofinansowa-
nie z budżetu państwa tylko w małym procencie
pokrywa wydatki.
Problemem są też nierówne warunki konku-
rencji transportu kolejowego z samochodowym.
Przewoz
nicy drogowi pokrywajÄ… tylko w 10 proc.
inwestycje w infrastrukturÄ™, podczas gdy prze-
woz
nicy kolejowi muszą ponosić 70 proc. kosztów
Albertas `
im
nas
utrzymania infrastruktury kolejowej. To uniemożli-
wia uczciwą konkurencję pomiędzy sektorami. Pu-
bliczna infrastruktura powinna być finansowana
na takich samych warunkach albo przez państwo,
albo przez przewoz
ników.
Czy Koleje Litewskie wydają pismo branżo-
we dla kolejarzy?
Tak. Ukazuje się pismo branżowe o kolei zatytu-
łowane  Gelezinkelininkas  Kolejarz , które wy-
chodzi dwa razy w miesiÄ…cu. Ponadto posiadamy
Jak się układa współpraca Kolei Litewskich (do 2030 r.) Kolei Litewskich przewiduje pod- stronę internetową www.litrail.it, dostępną także
i polskich? wyższenie prędkości dla pociągów pasażerskich w angielskiej wersji językowej. Miłośników kolei
Poza wspomnianym projektem bezpośrednich po- do 160 km/h na odcinku linii kolejowej Wilno w Polsce zachęcam do jej odwiedzania.
łączeń Warszawa  Wilno oraz intensywną pracą  Kowno i docelowo na Rail Baltica.
Źð
nad wdrożeniem projektu Rail Baltica, mamy ści- Doświadczenia innych krajów pokazują, że ko-
słe kontakty w dziedzinie transportu towarowego. leje dużych prędkości są efektywne na dłuższych Albertas `
im
nas urodził się w 1950 r. w Papiliai
Pracujemy nad zwiększeniem przewozów towaro- odległościach i z dużą liczbą podróżnych. Wtedy na Litwie. Szkołę średnią ukończył w Trakiszkach
wych i przyciągnięciem zamówień na przewozy są one konkurencyjne dla transportu lotniczego. w 1967 r. Jest absolwentem Uniwersytetu Wileńskie-
kolejowe nowych grup towarów. Rozmawiamy Jednak mówi się też, że lepiej jez
dzić wolniej, ale go, studiował ekonomię i matematykę. Wykładał
o skuteczniejszej polityce marketingowej, zagad- jak należy. Tę zasadę stosują koleje szwajcarskie w Wileńskim Instytucie Inżynierii Budownictwa.
nieniach logistycznych i finansowych. i my obraliśmy podobną drogę. W 1990 r. został deputowanym Rady Najwyższej
Rezultatem powyższych działań jest współpraca Litewskiej SRR. Był jednym z podpisujących Dekla-
między Kolejami Litewskimi i spółką Cargosped, Polskie koleje odczuwają skutki kryzysu rację Niepodległości Republiki Litewskiej 11 marca
zakończona umową na transport, która gwaran- ekonomicznego. Z jakimi problemami bo- 1990 r. Przez kilka dni, od 11 do 13 stycznia 1991 r.
tuje bezpieczny, szybki i pewny przewóz towarów rykają się Koleje Litewskie? był premierem Litwy. W nowym rządzie mianowany
z Litwy przez terytorium Polski do innych krajów Bez wątpienia kryzys ekonomiczny wpłynął na został ministrem gospodarki. W latach 1992-1996
Unii Europejskiej. To jest jeden z pierwszych kon- funkcjonowanie kolei europejskich. Przewozy był zastępcą dyrektora w Instytucie Ekonomii i Pry-
traktów na przewóz towarów i jest bardzo ważny towarowe w krajach Europy Centralnej i Wschod- watyzacji. W 2000 r. został ponownie wybrany po-
dla Kolei Litewskich, dlatego że dotychczas byliśmy niej (CEEC) spadły średnio o około 30 proc. Pro- słem. Od 2006 r. zajmuje stanowisko wicedyrektora
nastawieni głównie na kraje CIS (byłego Związku blemem jest wyrównanie przez naszą spółkę strat generalnego Lietuvos Gele~
inkeliai.
Radzieckiego). z tytułu usług transportu publicznego na liniach Teresa Masłowska
Ponadto specjaliści PKP i LG współdziałają sku-
tecznie w strukturach międzynarodowych organi-
zacji kolejowych: OSŻD (Organizacja Współpracy
Lietuvos Gele~
inkeliai (LG) stała się niezależną spółką w 1991 r. po długich i trudnych ne-
Kolei), CER (Europejskie Zrzeszenie Kolei), UIC (MiÄ™-
gocjacjach premiera Litwy Gediminasa Vagnoriusa z ówczesnym ministrem transportu Związku
dzynarodowy ZwiÄ…zek Kolei), itd.
Radzieckiego. Po uzyskaniu niezależności LG przystąpiły do integracji z siecią kolei europejskich
i wstąpiły do najważniejszych międzynarodowych organizacji kolejowych, od 1992 r. LG są człon-
Kraje Europy Wschodniej, które nie posia-
kiem m.in. UIC (Międzynarodowy Związek Kolei), odnowiły członkostwo w OSŻD (Organizacja
dają kolei dużych prędkości, opracowują
Współpracy Kolei).
plany ich budowy, przebieg, wyznaczajÄ… da-
Na początku 2000 r. Rosja zmniejszyła taryfy tranzytowe, co spowodowało znaczny spa-
ty. Czy Koleje Litewskie zamierzają równać
dek przewozu towarów do portu Kłajpeda. W 1996 r. LG przewiozły 14,2 mln osób, cztery
do Europy Zachodniej w tej dziedzinie?
lata póz
niej 8,9 mln.
Dyrektywa unijna podaje jasną definicję, która
Litwa posiada linie kolejowe o długości ogółem 1765 km, z tego 122 km zelektryfikowanych
mówi, że koleje dużych prędkości stanowią linie
i 380 km dwutorowych. Większość stanowią szerokie tory o rozstawie 1520 mm. Funkcjo-
o prędkości nie mniejszej niż 250 km/h lub zmo-
nuje 109 stacji kolejowych. LG dysponują 177 lokomotywami pasażerskimi i towarowymi,
dernizowane i przystosowane do prędkości mak-
143 wagonami pasażerskimi i 9648 towarowymi. Spółka zatrudnia ok. 10 tys. pracowników.
symalnej 200 km/h. DÅ‚ugoterminowa strategia
KURIER PKP 27/5.07.2009 5
Fot. arch. LG
Fot. B. Małyska
AKTUALNOÅšCI
Od 1 lipca
w składzie
pociÄ…gu
Monciak 
Krupówki ma
jez
dzić Wagon
Filmowy PKP IC.
Podczas podróży
będzie można
w nim oglądać
największe
przeboje kinowe. Wagon dla kinomanów to bezpłatna atrakcja dla pasażerów Intercity
Wagon Filmowy rusza na szlak
Powstanie Wagonu Filmowego PKP IC to efekt szej rezerwacji.  Jeśli wagon spotka się z pozy-
włączenia się kolejowej spółki w projekt Orange tywną oceną pasażerów, być może w przyszłym
Kino Letnie. W ramach tej akcji w Sopocie i w Za- roku rozszerzymy akcjÄ™  zapowiada Marek Nit-
kopanem przez dwa letnie miesiące będą wyświe- kowski, członek zarządu PKP IC.
tlane filmy pod chmurką. W repertuarze znajdą Wyposażenie wagonu filmowego to dwa
siÄ™ m.in.  Slumdog  milioner z ulicy ,  Vicky Cri- ekrany plazmowe o przekÄ…tnej 26 cali oraz
stina Barcelona ,  Pulp Fiction czy  Chicago . Te system nagłośnienia, który tworzy 16 głośni-
same filmy będzie można obejrzeć w trakcie jazdy ków zamontowanych w dwóch rzędach. A
Ä…cznie
pociągiem. Dzięki temu podróż, która trwa około w wagonie jest 66 miejsc. Na potrzeby akcji
14 godzin, minie znacznie szybciej. zmodernizowane i dostosowane do funkcji sali
Przejazd w Wagonie Filmowym będzie do- kinowej zostały trzy wagony. Prace moderniza-
stępny dla wszystkich pasażerów, bez potrzeby cyjne wykonała bydgoska PESA.
podpis
dokonywania dodatkowych opłat czy wcześniej- mast
Nowy szef PKP PR
Rada nadzorcza PKP Przewozy Regionalne zdecydowała
o powołaniu nowego prezesa zarządu  Tomasza Moraczewskiego.
Od kwietnia br. pełniącym obowiązki preze- i biletu regionalnego na trasie Toruń
sa był Jerzy Kriger, który wcześniej pełnił funk-  Włocławek. Uczestniczył w pracach sej-
cję przewodniczącego rady nadzorczej. Jednak mowej Komisji Infrastruktury jako członek
4 czerwca 2009 r. rada nadzorcza odwołała go zespołu ds. usamorządowienia kolei.
z tego stanowiska, a na prezesa zarządu po- Tomasz Moraczewski brał też aktywny udział
wołała dyrektora generalnego Tomasza Mora- w zainicjowaniu takich projektów, jak: rewita-
czewskiego. lizacja połączenia kolejowego z Bydgoszczy do
Jako dyrektor Departamentu Infrastruktury Chełmży, remont linii kolejowej nr 18 Toruń 
w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Ku- Bydgoszcz, rewitalizacja linii kolejowych Toruń
jawsko-Pomorskiego, Moraczewski był jednym Wschód  Grudziądz i Grudziądz  Laskowice
z inicjatorów powstania szybkiej kolei metropo- Pomorskie.
litarnej  BiT City, łączącej Bydgoszcz i Toruń. Jerzy Kriger powrócił do rady nadzorczej
Przyczynił się także do wprowadzenia tzw. biletu spółki Przewozy Regionalne.
aglomeracyjnego na trasie Toruń  Bydgoszcz bm
ToMasz MoRaczeWsKI
6 KURIER PKP 27/5.07.2009
Fot. M. Starczewska
Fot. M. Starczewska
Fot. M. Starczewska
Fot. arch. PKP PR
AKTUALNOÅšCI
Bezpieczne
serwery
ośrodek PKP Informatyki w Gdańsku
otworzył nową serwerownię.
Kontrola otoczenia, praca zasilaczy
awaryjnych UPs i ścisła kontrola
dostępu do pomieszczenia 
to wszystko zapewnia
bezpieczeństwo pracy serwerów.
Nowa serwerownia jest dobrze zabezpieczona
Przeprowadzka do nowego pomieszczenia za- runkach środowiskowych. Na potrzeby aplikacji zwiększanie jego mocy obliczeniowej w miarę po-
jęła ok. 8 godzin.  Nie zanotowaliśmy żadnych Rozkład Jazdy (RJ) są wdrażane nowe rozwiązania trzeb, poprzez możliwość instalacji do ośmiu proce-
problemów. W nowej serwerowni zainstalowaliśmy sprzętowe i programowe. Rozwój programu RJ sorów. Niezawodność pracy jest zapewniona poprzez
monitoring wideo. O zmianie któregokolwiek z pa- i coraz większa liczba użytkowników wymuszają zastosowanie kontrolera RAID, reundantnych zasila-
rametrów (np. wilgotności powietrza, temperatury) poszukiwanie i wdrażanie rozwiązań, które zapew- czy oraz interfejsów sieciowych  tłumaczy niuanse
są niezwłocznie powiadamiani administratorzy i ob- nią dużą moc obliczeniową, łatwą skalowalność technologiczne dyrektor Zajkowski.  Zastosowanie
sługa techniczna  informuje dyrektor gdańskiego (rozbudowę) i niezawodność. jednej obudowy zapewnia efektywniejsze chłodzenie
ośrodka PKP Informatyki Andrzej Zajkowski.  Obecne rozwiązanie jest oparte o dwa serwe- i mniejsze zużycie energii oraz ułatwia administrato-
Serwery pracujące w Ośrodku PKP Informatyki ry SUN Sparc Enterprise, wykorzystujące procesory rom zarządzanie infrastrukturą w przypadku więk-
w Gdańsku wymagają pracy w stabilnych wa- SPARC. Modułowa budowa serwera pozwala na szej liczby serwerów  zaznacza. bm
Fotografia www.gmfk.pl
PIWO ZNÓW LEGALNIE
 Galeria Miłośników Fotografowania Kolei
tygodnia
alkohol w WaRs-ie?  teraz już tak. sejm
zmienił przepisy dotyczące możliwości
sprzedawania i spożywania alkoholu w po-
ciÄ…gach.
W myśl nowych przepisów legalne będzie
sprzedawanie, kupowanie i spożywanie alkoholu
w pociÄ…gach. Jednak tylko w wagonach restaura-
cyjnych i barowych  w pociągach pasażerskich
w przewozach międzynarodowych oraz krajowych
międzywojewódzkich z rezerwacją miejsc.
Autorom zmian (przyjętych 24 czerwca br.)
zależy na tym, aby alkohol był dostępny, ale
jego spożycie nie było nadmierne i nie prze-
szkadzało innym podróżnym.
Obecnie, mimo zakazu i wysiłków ze stro-
ny przewoz
ników, alkohol bywa w pociągach
sprzedawany  spod lady . Nowe przepisy majÄ…
zlikwidować tę szarą strefę. Nie bez znaczenia
jest też fakt, że z obrotu alkoholem w pociągach
EP07-537 z pociągiem pospiesznym z Lublina do Szczecina Głównego, chwilę przed wjazdem na
do budżetu państwa ma trafić dodatkowe kilka-
stację Bydgoszcz Główna. Fotografia wykonana techniką panningu (tzw. panoramowanie) w czasie
1/25s Fot: Maciej Nowak (medMatthew) dziesiąt milionów zł rocznie.
mast
KURIER PKP 27/5.07.2009 7
Fot. arch. Ośrodek PKP Informatyki w Gdańsku
AKTUALNOÅšCI
Według Europejskiego
Zrzeszenia Kolei (CER)
końca kryzysu
można spodziewać się
w 2010 r. Do tego czasu
przewoz
nicy towarowi
muszą zaciskać pasa.
Jak przewoz
nicy
radzÄ… sobie
z nowÄ… sytuacjÄ…
rynkową? Od lewej: S. Wojtowicz  PKP CARGO, Ch. Wolff  DB Schenker Rail, S. Sędzikowski  CTL Logistics
To pokazuje, że kolej jest w stanie przygotować
ofertÄ™ konkurencyjnÄ… wobec transportu drogo-
Kryzys i co dalej?
wego czy morskiego  mówi Mirosław A
osiński,
dyrektor operacyjny LOTOS Kolej.
W pierwszym kwartale 2009 r. w całej Europie dostosowanie spółki do faktycznych potrzeb ryn- Prywatny przewoz
nik przewiduje, że w wyni-
w przewozach towarowych dominowały potężne kowych.  Procesy restrukturyzacyjne w Europie ku zwiększenia mocy produkcyjnych koncernu
spadki zapoczątkowane w 2008 r.  Od początku są rozłożone na lata, a w PKP CARGO czas realiza- zwiększy ilość przewożonych w ciągu roku ła-
roku europejskie przewozy towarowe skurczyły cji tego przedsięwzięcia liczony jest w miesiącach. dunków z obecnych ok. 5 mln ton do 8 mln
się aż o 30 proc.  poinformował CER. Tego nigdzie jeszcze nie było  podkreśla Woj- ton.
W Polsce spadek przewozów jest na podobnym ciech Balczun, prezes zarządu PKP CARGO.
poziomie jak w całej UE. Masa towarów wożona Z jednej strony spółka wykonuje szereg zadań, Niskie ceny, duże koszty
koleją w pierwszym kwartale spadła o 21,9 proc. które do tej pory zlecała innym podmiotom na Rozwój rynku przewozów towarowych w naj-
do 52,7 mln ton, a wykonana w tym czasie praca rynku, a z drugiej strony porządkuje własne za- bliższych latach będzie warunkować nie tylko
przewozowa zmniejszyła się o 28,8 proc. do pozio- plecze. Przykładowo, ze 100 działających obecnie sytuacja gospodarcza, ale też rozwiązania prawne
mu 8,7 mld tkm. punktów utrzymaniowych ma pozostać tylko 70. dla kolei, które określają warunki działalności.
Firma ograniczyła zatrudnienie o ok. 7 tys. Nadal brakuje polityki państwa wobec rozwoju
Przewozy jak gospodarka osób. Duża ilość wolnych mocy i nieużywany transportu w Polsce, a także spójnej koncepcji
Zmniejszenie się rynku przewozów jest odbi- tabor spowodowały, że spółka zaproponowała naliczania stawek dostępu za tory.
ciem negatywnych tendencji w całej gospodarce. też prywatnym przewoz
nikom wynajem taboru  Obecnie rynek przewozów kolejowych nie
Zastój w takich branżach, jak hutnictwo, górnic- wraz z ich obsługą. jest łatwy. Mamy niskie ceny, a ponosimy duże
two czy budownictwo przełożył się na ogranicze- koszty. Zakup lokomotywy i czterdziestu wago-
nie przewozów w transporcie. Transport odetchnął nów jest tak drogi, że na zwrot inwestycji trzeba
Firmy wprowadziły programy oszczędnościowe Skutki poprawy w przemyśle odczuła już LHS. by czekać ponad 40 lat  mówi Krzysztof Sę-
i rozpoczęły rywalizacje o te zamówienia, które jesz- W wyniku wznowienia przewozów rudy żelaza do dzikowski.
cze pozostały na rynku, m.in. w sektorze przewozów Huty Katowice spółka w czerwcu przewiozła ok. Mimo to prognozy dla branży są pozytywne.
intermodalnych czy przewozów transgranicznych. 400 tys. ton ładunków, czyli znacznie więcej niż W ostatnich latach poszczególne gałęzie prze-
PKP CARGO nasiliło starania o pozyskiwanie za- w poprzednich miesiącach. mysłu zanotowały znaczne wzrosty, a transport
mówień na obsługę bocznic, a także wprowadziło  Kontynuacja działań oszczędnościowych oraz szynowy jeszcze nie.  Kolej w Polsce ma jeszcze
atrakcyjną promocję na przewozy kruszyw. prognozy dotyczące masy przewozowej i dekla- spory potencjał. To duży rynek, który odgrywa
Efektem ogólnego spadku ilości zamówień na racje przewozowe naszych klientów w II połowie ważną rolę w Europie. Inwestycje w kolej trzeba
rynku jest zmiana struktury przewozów. Prywatni 2009 r. pozwolą zakończyć rok z dodatnim wy- traktować długoterminowo  uważa Christoph
przewoz
nicy pod względem ilości pracy przewozo- nikiem finansowym  zapowiada Zbigniew Traci- Wolf, członek zarządu DB Schenker Rail.
wej mają już 28,2 proc. udziałów w rynku, a pod chleb, prezes spółki PKP LHS. Rynek transportowy nie odczuje poprawy,
względem przewożonej masy towarów aż 47 proc. W związku z poprawą koniunktury zwiększe- dopóki nie drgnie w całej gospodarce. Według
Jednak to przewoz
nik z Grupy PKP nadal rozdaje nie liczby przewożonych ładunków przewiduje optymistycznych prognoz, może to nastąpić już
karty na rynku.  Punktem odniesienia na rynku również LOTOS Kolej. Jest to związane ze zwięk- w 2010 r. Podobne są też założenia ekspertów
jest taryfa PKP CARGO  uważa Krzysztof Sędzi- szeniem mocy przerobowych rafinerii w Gdańsku CER-u.
kowski, prezes CTL Logistics. z 6 do 10,5 mln ton ropy naftowej rocznie.  Poprawa koniunktury może nastąpić już
 Po wielu analizach koncern zdecydował, w 2010 r. Przewidujemy, że nastąpi wówczas na-
CARGO restrukturyzuje że 60 proc. z ponad 4 mln ton nowych ładunków wet kilkuprocentowy wzrost przewozów  mówi
Paradoksalnie to jednak właśnie pogorszenie będzie przewożonych koleją. Następne 25 proc. Johannes Ludewig, dyrektor wykonawczy CER-u.
koniunktury wymusiło zmiany w PKP CARGO, pojedzie drogami, a 15 proc. popłynie statkiem. Małgorzata Starczewska
8 KURIER PKP 27/5.07.2009
Fot. : M. Starczewska
Z GRUPY PKP
EKSPRES NA KRESY
Strażnik czy policjant?
Szybkie i dogodne połączenie z Ukrainą
uruchomiło PKP Intercity. Do Lwowa można
Na jakich zasadach będzie funkcjonowała Straż Ochrony Kolei? Zostały
dotrzeć bezpośrednim, nocnym pociągiem.
przygotowane dwie koncepcje  poselska i rządowa. Projekty będą
Przez cały tydzień pociąg  Lwów Express
w najbliższym czasie głosowane w sejmowej Komisji Infrastruktury.
kursuje z Wrocławia do Lwowa przez Katowice,
Kraków, Rzeszów i Przemyśl. Wszystkie wagony
Prace nad wydzieleniem Straży Ochrony Kolei pojazdów poruszających się po obszarze kolejowym, sypialne są wyposażone w klimatyzację, co ma
ze struktur zarządcy infrastruktury rozpoczęły się a także kontrolę punktów skupu złomu. poprawić komfort podróżowania.
w 2007 r. Od tamtego czasu nie udało się jeszcze  Uprawnienia te pozwolą nam sprawniej wypeł- Ogromnym atutem nowego połączenia jest
wypracować koncepcji reformy SOK, która zado- niać nasze zadania: ochronę ludzi i mienia kolejo- też szybkość przejazdu. Dzięki zastosowaniu tech-
woliłaby wszystkich. wego  mówi Michał Wacławik, rzecznik prasowy nologii SUW 2000 podróż do Lwowa jest skróco-
Obecnie rozpatrywane są dwa projekty. Poselski, Komendy Głównej SOK. W myśl projektu ustawy, na o 1,5 godziny. Z Wrocławia pociąg codziennie
w którego tworzenie zaangażowani byli przedsta- Straż Kolejowa chroniłaby szeroko rozumiany obszar wyjeżdża o 17.35, by o 6.03 dojechać do Lwowa.
wiciele SOK, oraz rządowy. Kością niezgody jest sta- kolejowy  zarówno dworce, pociągi, jak i infra- Tam w ciągu 30 minut można przesiąść się do
tus przyszłej służby ochraniającej kolej, a co za tym strukturę kolejową. składu jadącego bezpośrednio do Kijowa. Dzięki
idzie również zakres pracy funkcjonariuszy. takiemu rozwiązaniu do stolicy Ukrainy można
Wykorzystać doświadczenie dotrzeć nawet o 6 godzin szybciej niż dotąd.
Odmienne koncepcje  Ochrona terenów kolejowych wymaga spe-  W czasie wakacji Lwów i nasze połączenie
Projekt rządowy przewiduje włączenie struk- cjalistycznej wiedzy na temat funkcjonowania będzie cieszyć się dużym zainteresowaniem po-
tur SOK do policji. Pracownicy SOK staliby się jej kolei. Funkcjonariusze są szkoleni z zakresu np. dróżnych, którzy z roku na rok coraz chętniej
funkcjonariuszami. Byliby zobowiązani w ciągu wiedzy o elementach kolejowej infrastruktury. podróżują do wschodnich sąsiadów nie tylko
w celach turystycznych, ale też biznesowych
 mówi Beata Czemerajda z biura prasowego
PKP Intercity.
mgo
STANDARDY W ENERGETYCE
Urząd Transportu Kolejowego przyznał PKP
Energetyce Certyfikat Bezpieczeństwa. Po-
twierdza on, że spółka spełnia europejskie
normy w zakresie bezpieczeństwa ruchu ko-
lejowego.
Otrzymany przez PKP EnergetykÄ™ dokument
to Certyfikat Bezpieczeństwa  część A o nu-
merze identyfikacyjnym UE PL1120090000.
Oznacza on, że UTK akceptuje przyjęty
w spółce System Zarządzania Bezpieczeństwem
w Przewozach Kolejowych (Safety Management
Funkcjonariusze Straży Ochrony Kolei podczas ćwiczeń
System  SMS).
trzech lat uzupełnić kwalifikacje zawodowe Mamy też doświadczenie w konwojowaniu po- Wdrażanie systemów bezpieczeństwa speł-
w ramach tzw. trzyletniej służby przygotowaw- ciągów specjalnych, np. ładunków z benzyną czy niających europejskie normy jest koniecz-
czej. Okres pracy w SOK byłby zaliczany do okre- bronią. Warto wykorzystać to doświadczenie, za- ne ze względu na unijne przepisy. Zgodnie
su pracy w policji, jednak z wyłączeniem upraw- miast je przekreślać  uważa Wacławik. z dyrektywą 2004/49/WE, przewoz
nicy kolejo-
nień emerytalnych. Z prawa do wcześniejszej, Zwraca on też uwagę na fakt, że w 90-letniej wi są zobligowani do posiadania certyfikatów
policyjnej emerytury mogliby skorzystać dopie- historii SOK (funkcjonującej pod różnymi nazwami) bezpieczeństwa, a zarządcy infrastruktury do
ro po 15 latach pracy. Obszarem ochronionym tylko przez pięć lat tereny kolejowe ochraniała mili- autoryzacji bezpieczeństwa.
przez policję kolejową byłyby przede wszystkim cja. Jednak szybko wycofano się z tego rozwiązania  Otrzymanie certyfikatu bezpieczeństwa to
dworce oraz pociągi. i właśnie w latach 50. XX wieku powołano SOK duże wydarzenie dla spółki. Jest on potwierdze-
Projekt poselski przewiduje, że nowo wydzielona  formację związaną z koleją i znającą jej specyfikę. niem, że nasi pracownicy przestrzegają najwyż-
formacja  Straż Kolejowa  będzie podlegać bezpo- Według wstępnych szacunków, koszt utrzyma- szych standardów bezpieczeństwa na polskiej ko-
średnio pod MSWiA. Funkcjonariusze zyskaliby nowe nia nowej formacji ochraniającej kolej wyniósłby lei, pomimo że praca przewozowa nie jest naszą
uprawnienia, m.in. wgląd do bazy PESEL oraz prawo ok. 170 mln zł w skali roku, a wykup majątku podstawową działalnością  zaznaczył Tadeusz
w uzasadnionych przypadkach do przeszukiwania  około 50 mln zł. Skobel, prezes zarządu PKP Energetyka S.A.
osób, rzeczy i pomieszczeń, zatrzymywania i kontroli Małgorzata Starczewska mast
KURIER PKP 27/5.07.2009 9
Fot. T. Masłowska
Z GRUPY PKP
Popularny  banan trójmiejskiej SKM
Kolej
targach
na
Na targach Innowacje-Technologie-Maszyny Polska 2009
w Poznaniu spółki kolejowe tradycyjnie zaznaczyły swoją
obecność. Grupa PKP zainaugurowała kampanie społeczne
zwiÄ…zane z honorowym krwiodawstwem
i bezpiecznym podróżowaniem koleją.
Międzynarodowe targi Innowacje-Technologie- światłowodów przy pomocy aparatu FujiKoda Przyszłość transportu szynowego
Maszyny Polska 2009 są jednymi z największych i sprawdzić jakość spawu na reflektometrze. Podczas targów zorganizowano konferencję
w kraju, poświęconych nowoczesnym technolo-  Oferujemy m.in. telefony stacjonarne  Transport szynowy xxI wieku dla Polski , którą
giom przemysłowym. i internetowe VoIP dla firm i klientów indywi- otworzył wicepremier Waldemar Pawlak. Profesor
Zwiedzających targi witał zabytkowy wolsz- dualnych oraz usługi serwerowe do tworzenia Juliusz Engelhardt, podsekretarz stanu ds. kolej-
tyński parowóz Tr5-65 należący do PKP CAR- sieci wewnętrznych firm. Zaczynamy wdrażanie nictwa w Ministerstwie Infrastruktury przedstawił
GO. Za nim dumnie prezentowała się salonka telewizji, w tym roku chcemy wprowadzić usługi strategię rozwoju transportu kolejowego w Polsce
Bieruta z Muzeum Kolejnictwa w Warszawie. telewizyjne dla operatorów telewizji kablowych do 2030 roku na tle polityki unijnej w tej dziedzinie.
Była okazja do podziwiania supernowoczesnej  mówi Sebastian Babaniuk, specjalista z Biura Omówił m.in. program inwestycji na najbliższe lata
lokomotywy cargowskiej TRAxx EU43. Za nią Strategii i Marketingu Telekomunikacji Kolejo- oparty w dużej mierze na dofinansowaniu z UE oraz
ustawiono m.in. elektryczny zespół trakcyjny wej sp. z o.o. ogólne założenia masterplanu dla kolei przyjętego
Szybkiej Kolei Miejskiej w Trójmieście oraz po- w grudniu 2008 r.
ciąg ratunkowy PKP Polskich Linii Kolejowych. Społeczna inicjatywa  Po 1989 r. w wielu segmentach gospodarki
W salonie  Transporta Przemysłowy Instytut Ważnym wydarzeniem, towarzyszącym tar- kolejowej nastąpił regres, podczas gdy transport
Automatyki Pomiarów z Warszawy pokazał m.in. gom była inauguracja ogólnopolskiej kam- drogowy stał się konkurencyjny. Chcemy popra-
tachograf elektroniczny do pojazdów szynowych panii społecznej prowadzonej wspólnie przez wić poziom funkcjonowania kolei, by pozyskać
T-130P-m. Urządzenie to służy do pomiaru i reje- Grupę PKP i Europejską Fundację Honorowe- i utrzymać zaufanie pasażerów i klientów  po-
stracji prędkości pojazdów szynowych, czasu bie- go Dawcy Krwi pod hasłem  Wybieram Kolej wiedział prof. Engelhardt.
żącego i drogi pokonanej przez pojazd. Tachograf  Kolej na ciebie. Zostań krewniakiem! . Ta Dr hab. Marian Medwid z Instytutu Pojazdów
powiadamia także o przekroczeniu określonych cenna inicjatywa polega z jednej strony na Szynowych  Tabor w Poznaniu zaprezentował
prędkości. Urządzenia te zainstalowano w auto- zachęcaniu do honorowego oddawania krwi, swoje nowe rozwiązania do transportu bimodal-
busach szynowych i lokomotywach towarowych. z drugiej  do wyboru bezpiecznego podró- nego: cysternę do przewozu cementu, cysternę
żowania pociągami (pisaliśmy o niej szerzej izolowaną do transportu asfaltu i naczepę do
Debiut Telekomunikacji w numerze 26 Kuriera PKP). przewożenia kruszyw. Zaproponował też ideę wę-
Po raz pierwszy na targach pojawiła się Podczas poznańskich targów oraz w Szpi- drującego terminala.
spółka Telekomunikacja Kolejowa. W namio- talu Wolskim w Warszawie kolejarze zorga-  W Polsce mamy ok. 4 tys. bocznic, można je
cie promocyjnym pracownicy informowali nizowali zbiórkę krwi.  Pokazujemy, że PKP wykorzystać na terminale rozładowcze i dowozić
o ofercie firmy. Obok można było zobaczyć nie tylko wykonują przewozy pasażerskie kruszywo z południa Polski bez przeładowywania
działanie nowoczesnego sprzętu do spawania i towarowe, ale są wrażliwe na społeczne  przekonywał naukowiec.
sprawy. Cieszymy się, Wicemarszałek woj. wielkopolskiego Wojciech
że ludzie licznie odpo- Jankowiak przedstawił inwestycje samorządu
wiedzieli na nasz apel. w modernizacjÄ™ infrastruktury i tabor kolejo-
Oddawali krew kole- wy Wielkopolski. Profesor Jerzy Kwaśnikowski
jarze oraz wystawcy z Politechniki Poznańskiej mówił o możliwościach
i mieszkańcy miasta, unowocześnienia taboru kolejowego w Polsce.
którzy dowiedzieli Honorowy patronat nad konferencją sprawował
się o akcji z mediów. prezes PKP S.A. Andrzej Wach.
Z pewnością będziemy W imprezie, która w czerwcu odbywała się
kontynuować tę jakże w Poznaniu, uczestniczyło około tysiąc firm
potrzebną kampanię z 30 krajów. W porównaniu z poprzednimi tar-
 informuje Lucyna gami, w tym roku pojawiło się mniej podmiotów
Roszyk, dyrektor Biura związanych z branżą kolejową.
Tachograf dla pojazdów szynowych wzbudzał zainteresowanie młodzieży
Zarządu PKP S.A. Teresa Masłowska
10 KURIER PKP 27/5.07.2009
Fot. T. Masłowska
Fot. T. Masłowska
Z GRUPY PKP
Przestroga dla kierowców
 Włączyłem przycisk samoczynnego hamowania i nic więcej nie mogłem
zrobić& Jeśli to byłby prawdziwy samochód, mogło dojść do katastrofy!
 relacjonuje maszynista Dariusz Nowicki.
 W zderzeniu z pociÄ…giem
samochód nie ma żadnych
szans. Kierowcy muszÄ… zacho-
wać na przejazdach szczegól-
ną ostrożność  po raz ko-
lejny przypomniały PKP PLK
Dariusz Nowicki miał szczęście prowadzić lo-
w akcji  Bezpieczny przejazd .
komotywÄ™ jedynie w symulowanym zderzeniu.
Spółka zorganizowała w Sule-
Podczas 30 lat pracy maszynisty nie zdarzył mu
siÄ™ taki wypadek
jówku pod Warszawą pokaz,
w którym pociąg rozpędzony
do prędkości 100 km/h ude- darzyły się 93 wypadków na polskich przejazdach
rzył w styropianową makietę kolejowych. Zginęło 17 osób, a 42 zostały ranne.
samochodu stojącą na prze- Dane te są porównywalne do wyników za zeszły
jez
dzie kolejowym. Pokazy rok, w którym w ciągu 12 miesięcy doszło do 226
W zderzeniu z pociÄ…giem
mają być przestrogą dla kie- wypadków na przejazdach. Śmierć w nich poniosło
samochód nie ma żadnych szans
rowców. 40 osób, a 86 odniosło obrażenia. Przyczyna tych
 Myślałam, że kiedy pociąg uderzy w samo- wypadków jest najczęściej (w 98 proc.) taka sama:
Wśród krajów biorących udział w Europejskim Dniu
chód, to on rozbije się na kilka części, tymczasem niewłaściwe zachowanie kierowcy samochodu.
Bezpieczeństwa na Przejazdach Kolejowych:
auto rozpadło się na tysiące maleńkich kawałecz-  Do największej liczby wypadków dochodzi
üð wiÄ™cej przejazdów kolejowych niż w Polsce jest
ków. To było niesamowite i bardzo dramatyczne nie na przejazdach niestrzeżonych, ale na prze-
tylko w Niemczech (około 20 tys.) i we Francji (ponad
jednocześnie!  opisywała zdarzenie jedna z ob- jazdach z sygnalizacją świetlną i dz
więkową.
18 tys.). Jednak wskaz
nik wypadków na przejazdach
jest u nich niższy. W Polsce wynosi on 1,7, w Niem- serwujących akcję harcerek. To świadczy o tym, że kierowcy lekceważą przepi-
czech  1,1, we Francji  0,6;
Droga hamowania rozpędzonego do 100 km/h sy ruchu drogowego  uważa Krzysztof A
ańcucki,
üð najmniej przejazdów kolejowych jest w Estonii
pociągu wynosi co najmniej 700 metrów. W insce- rzecznik prasowy PKP PLK.
 jedynie 330. Mimo to wskaz
nik wypadków jest wysoki
nizacji wypadku pociąg wyjechał zza zakrętu i ma- W Polsce jest 13 tys. przejazdów, które utrzy-
i wynosi 7,6. W 2008 r. doszło tam do 25 wypadków,
szynista dostrzegł atrapę auta z odległości około mują i finansują PKP PLK.
w których zginęło 9 osób;
200-300 metrów. Akcja na przejez
dzie kolejowym odbyła się z okazji
üð najmniejszy wskaz
nik wypadków notuje się
Z danych PKP PLK wynika, że do takich dra- Europejskiego Dnia Bezpieczeństwa na Przejazdach
w Szwecji (0,3 proc.) Na 9 tys. przejazdów w 2008 r.
matycznych wydarzeń dochodzi nadspodziewanie Kolejowych, który obchodzony jest 25 czerwca.
doszło do 30 wypadków, w których zginęły 3 osoby.
często. W ciągu pierwszych 5 miesięcy 2009 r. wy- Małgorzata Starczewska
dzonej publiczności, a przede wszystkim kierow-
com rozdawano ulotki, breloczki okolicznościowe
Symulacja w Bydgoszczy
i pamiÄ…tki zwiÄ…zane z akcjÄ…  Bezpieczny przejazd
 zatrzymaj się i żyj . W tej roli znakomicie spisali
W ramach akcji  Bezpieczny przejazd prze- dodawały ułożone przy torze, dwa czarne, wypeł- się pracownicy Działu Eksploatacji Zakładu Linii
prowadzono także inscenizację wypadku na nione foliowe worki. Wszystko odbyło się zgodnie Kolejowych w Bydgoszczy.
przejez
dzie kolejowo-drogowym w Bydgosz- z planem i bezpiecznie  z uwagi na lekką kon- Wydarzeniem był pokaz filmów z autentycznymi
czy. Rolę pojazdu kolejowego spełniła w tym strukcję atrapy. zachowaniami kierowców, zarejestrowanymi przez
wypadku drezyna WM 15. Samochodem była Po pokazie siły uderzenia akcję ratunkową prze- kamery przemysłowe na przejazdach należących
specjalnie zbudowana do tego celu atrapa. prowadziły służby ratownictwa, tj. Państwowa Straż do ZLK Bydgoszczy. Zaprezentowane na telebimie
 Samochód wykonany był ze sklejki, poma- Pożarna i Pogotowie Ratunkowe. Nad bezpieczeń- kilkuminutowe filmy wprawiły w osłupienie zgro-
lowany i oklejony plakatami akcji  Zatrzymaj stwem akcji czuwali funkcjonariusze z Komendy madzonych. Nie mogli uwierzyć w niefrasobliwość
się i żyj . Rozpędzenie WM 15 do takiej prędkości Miejskiej Policji oraz SOK z Bydgoszczy. kierowców i lekceważenie najbardziej podstawo-
i uderzenie w podatną na łamliwość sklejkę dało Akcji przyglądali się kursanci ze Szkół Nauki wych zasad bezpieczeństwa.
piorunujące efekty. Huk łamanej sklejki, latające Jazdy z Wojewódzkiego Ośrodka Ruchu Drogowe- Mariusz Poćwiardowski
w powietrzu części atrapy oraz moc uderzenia go. Razem z instruktorami przyjechali na pokaz naczelnik Działu Eksploatacji
zaparły dech widzom pokazu. Dodatkowej grozy samochodami służącymi do nauki jazdy. Zzgroma- ZLK w Bydgoszczy
KURIER PKP 27/5.07.2009 11
Fot. M. Starczewska
Fot. M. Starczewska
TeMaT TYGoDnia
Pasażer na w
Dodatkowe pociągi do kurortów, transpo
bilety  przewoz
nicy ścigają się, twor
myślących o letn
Wakacje zawsze były czasem intensywnego Tańsze Moskwa i Lwów
podróżowania. Stało się to oczywistością także Tegorocznym hitem Intercity może stać się
dla kolejarzy. Od kilku lat urlopowicze mogą li- podróż latem do Moskwy. Za miejsce sypialne
czyć na większą liczbę pociągów do nadmorskich w pociągach międzynarodowych  Polonez oraz
kurortów, ale też na Mazury i do górskich miej-  Ost-West zapłacimy nawet o 30 euro mniej. Ce-
scowości. Mogą spodziewać się promocyjnych cen, na za miejsce w przedziale 3-osobowym zaczyna
jednak zwykle pod warunkiem że do kas udadzą się już od 17 euro, w przedziale 2-osobowym  od
siÄ™ z wyprzedzeniem. Co w tym roku przewoz
nicy 26 euro, zaÅ› w jedynce  od 58 euro.
przygotowali na wakacje? Do Lwowa można dotrzeć szybciej i wygodniej
dzięki nowemu składowi wykorzystującemu sys-
URLOP Z INTERCITY tem automatycznej zmiany rozstawu kół  SUW
Do Ustki, A
eby, Helu i Świnoujścia, Krynicy, 2000. Pociąg na trasie Wrocław  Kraków  Lwów
Zakopanego i Szklarskiej Poręby, Mikołajek, obsługiwany jest w całości przez wagony sypialne.
Ełku i Olsztyna  tam powiozą urlopowiczów Aż do grudnia z ulgowych przejazdów do Lwowa
dodatkowe pociągi uruchamiane przez PKP mogą korzystać grupy (30 proc.), dzieci w wieku
Intercity. W sumie przybędzie ich ponad 70. 4-12 lat oraz seniorzy, którzy ukończyli 60 lat (ulga
Pierwsze wyjechały na tory już w czerwcu. Jeśli 20-proc.).
doda się do tego tańsze bilety (IC  Neptunem
można pojechać już za 29 zł z miejscówką!), więcej inTerreGio
to nic, tylko ruszać na wakacje. Wraz z pierwszym czerwcowym weekendem sjach: tylko na pociągi osobowe (30 zł) oraz na
Spółka powróciła do swojego pomysłu sprzed również Przewozy Regionalne zwiększyły liczbę osobowe i pospieszne (w tym interREGIO, 60 zł).
kilku lat (w nieco droższej wersji) i proponu- połączeń. Do końca września powróciły pociągi na Bilet ten uprawnia do nieograniczonych podróży
je klientom zakup 4-biletowej książeczki nie na piękną trasę kolejową z Jeleniej Góry do czeskiego w weekend (od godz. 18 w piątek do godz. 6 rano
dworcu, ale w salonach Empik. Jej cena to 169 zł. Trutnova. Bilet z Jeleniej Góry do granicy kosztuje w poniedziałek).
Książeczka uprawnia do przejazdu (w okresie 9 zł. Za przejazd po drugiej stronie granicy trzeba Podobny podział  na pociągi osobowe (55 zł)
1 lipca-30 września) pociągami EC, IC, EX oraz TLK, dopłacić u czeskiego konduktora (18 koron). oraz osobowe i pospieszne (79 zł) dotyczy oferty
a także pospiesznym w wagonie sypialnym lub Na linię Kraków  Warszawa wyjechały interRE- REGIO Karnet. Pozwala ona na nieograniczoną
z miejscami do leżenia. Do biletów trzeba jednak GIO  pociągi pospieszne, które kursują po CMK. liczbę podróży w ciągu trzech dowolnie wybranych
dokupić miejscówki. Czas podróży to 3 godziny i 20 minut. Jest niewie- dni. Z REGIO Karnetem można dotrzeć też do nie-
Oprócz książeczki biletowej, Intercity propo- le dÅ‚uższy niż przejazd ekspresem spółki PKP Inter- mieckich miejscowoÅ›ci: Löcknitz, Tantow, Görlitz,
nuje też  Tani Bilet  specjalnÄ… pulÄ™ biletów city, a cena jest niższa  38,50 zÅ‚. Podróż odbywa Forst, Küstrin Kietz lub Frankfurt nad OdrÄ….
w drugiej klasie większości pociągów kategorii IC, się jednak w mniej komfortowych warunkach.
EX, TLK. Na InterCity można dostać bilet już za Od 1 czerwca szybkie i tanie połączenie inter- Taniej TrójMiejską skM
29 zł (cena z miejscówką), a jeśli tych zabraknie REGIO łączy też Poznań z Olsztynem. Na Mazury Ciekawą propozycję dla przyjeżdżających na
to za 49 zł lub 59 zł. Pociągiem ekspresowym z Wielkopolski dotrzemy w ciągu 4 godzin i 20 mi- Pomorze ma Szybka Kolej Miejska w Trójmieście.
można pojechać za 49 lub 59 zł, a TLK  za 29 nut. Z kolei mieszkańcy Kujaw mogą z Bydgoszczy Za 1 zł można pokonać pociągami odcinki: Rumia
lub 39 zł. do stolicy dojechać już w 3,5 godziny pociągiem  Rumia Janikowo, Reda  Reda Pieleszewo, Wej-
Jeśli tu nie znajdziemy nic dla siebie, warto o nazwie  Brda . herowo  Wejherowo Nanice  Wejherowo Śmie-
usiąść przed komputerem i kupić bilet przez Inter- W mocy pozostają stałe oferty Przewozów Re- chowo.
net. Im wcześniej to zrobimy, tym taniej pojedzie- gionalnych: Bilet turystyczny i REGIO Karnet, choć Od 1 lipca obniżona zostanie też cena za prze-
my. Na wszystkie pociągi IC oraz EX ceny biletów nieco zmieniają się ich warunki. Od 15 czerwca jazd w strefie do 3 kilometrów. Bilet będzie kosz-
wraz z miejscówką zaczynają się od 59 zł. Bilet turystyczny jest dostępny w dwóch wer- tował 2 zł, a nie jak obecnie  2,2 zł.
12 KURIER PKP 27/5.07.2009
Fot. J. Rynkiewicz
Fot. arch. PKP PR
TeMaT TYGoDnia
na wakacjach
ów, transport rowerów za darmo, tańsze niż zwykle
ją się, tworząc specjalne oferty dla podróżnych
Ä…cych o letnich wyjazdach.
 Podział pierwszej strefy kilometrowej na dwie na Mazowszu, za podróż do Warszawy pasażer kacji (czerwiec-sierpień) zakupi trzy kolejne bilety
(1-3 km i 4-6 km) z jednoczesnym obniżeniem cen zapłaci tylko 4 zł. miesięczne na przejazdy pociągami tego operato-
biletów wprowadzi elastyczność taryfową, przydat- W tym roku pociąg zestawiony będzie z no- ra, otrzyma oryginalny kubek Arrivy PCC.
ną w pozyskiwaniu nowych pasażerów na najkrót- woczesnych, klimatyzowanych wagonów pię- Przewoz
nik wprowadził też od 1 czerwca spe-
szych trasach, na których niewiele osób wybiera trowych typu push-pull. W sumie znajdzie się cjalną ofertę cenową  jednorazowy bilet na
kolejowy transport  przekonuje Marcin Głuszek, w nim 700 miejsc siedzących. Od 20 czerwca do odcinku Kwidzyn  Grudziądz kosztuje 5 zł,
dyrektor ds. marketingu i sprzedaży w SKM. 31 sierpnia pociąg kursuje codziennie. zaś miesięczny 120 zł.
Koleje Mazowieckie  jako jedyny operator Niższe ceny biletów obowiązują do końca sierp-
 słonecznY powraca pasażerski w Polsce  pozwalają na nieodpłatny nia również w Kolejach Dolnośląskich. Za 3 zł do
Koleje Mazowieckie, jak co roku, wprowadziły przewóz psów. Oferta obowiązuje we wszystkich 31 sierpnia przejedziemy odcinek Legnica  Jawor,
na szlak pociąg  Słoneczny , który dowozi tury- pociągach KM do 4 paz
dziernika. a tylko za złotówkę Legnica  Legnica Piekary.
stów z Warszawy do Gdyni za rewelacyjnie niską Warszawska Kolej Dojazdowa w wakacje
cenę 29 zł. Tegoroczną nowością jest specjalna kubek oD arrivY (do 31 sierpnia) wprowadza  przejazdy rodzin-
oferta dla wszystkich mieszkańców regionu. Ku- Z promocji nie rezygnuje prywatny przewoz
nik ne dla osób dorosłych, odbywających przejazd
pując bilet na  Słoneczny , w dowolnym mieście Arriva PCC. Każdy, kto w ciągu trzech miesięcy wa- z dzieckiem, które nie ukończyło 16 lat. Mogą
oni wykupić wówczas dla siebie i dziecka jed-
norazowe bilety na podróż  tam lub  tam
i z powrotem z 50-procentowÄ… ulgÄ….
kuszenie rowerzYsTów
W pociągach Przewozów Regionalnych pojawiła
się oferta  Kolej na rower (ważna od 30 kwietnia
do 30 września), dzięki której od północy z czwart-
ku na piątek do północy z niedzieli na poniedziałek
można  dwa kółka przewiez
ć za złotówkę. Z kolei
podróżując z rowerem na Bilecie turystycznym, za
dwa kółka zapłacimy od 15 czerwca 5 zł.
Rowerowe weekendy proponuje też Arriva PCC.
Od 6 czerwca do 27 września we wszystkie soboty
i niedziele na konkretnych trasach przewóz roweru
kosztuje 1 zł.  Celem akcji, podjętej z inicjatywy
Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-
Pomorskiego, stowarzyszeń  Rowerowy Toruń oraz
 Wyborcy jest promowanie aktywnych form wy-
poczynku  informuje rzecznik prasowy Arrivy PCC
Maciej Królak.
Tradycyjnie już rower można przewiez
ć za darmo
w pociÄ…gach Kolei Mazowieckich (od 25 kwietnia
do 4 paz
dziernika). Podobnie jest w Szybkiej Kolei
Miejskiej w Trójmieście. Tu oferta  rower gratis
trwa do 11 paz
dziernika.
którego przewoz
nika wybiorÄ… liczni urlopowicze?
Barbara Małyska
KURIER PKP 27/5.07.2009 13
Fot. J. Rynkiewicz
Fot. arch. PKP PR
Fot. arch. PKP PR
KRAJ
W prezencie dla dzieci
Czy nieczynna od kilku lat kolejka piaskowa ożyje? O powrót popularnej
wąskotorówki zabiega Ostrowskie Stowarzyszenie Miłośników Kolei.
Krystyna Nawrot, Marek Płóciennik i Krystian Nawrot
Przez Park Kultury i Wypoczynku Piaski-Szczy-  Ówczesne lokomotywownia i wagonownia torówki. Wsparcie obiecał starosta ostrowski.
gliczka w Ostrowie Wlkp. biegną tory kolejki. pomagały remontować tabor, zaprzyjaz
niona Najważniejsze, żeby kolejka ruszyła, to znajdą
W połowie lat 70. XX wieku, kiedy tworzono zalew firma wymieniła silnik, inna nieodpłatnie dała się sponsorzy  przekonuje pani Krystyna.
Piaski-Szczygliczka, do wywozu ziemi uruchomiono sklejki na podłogę do wagonika, od lokalnego  Dzięki posłowi Jarosławowi Urbaniakowi
kolejkę piaskową. Niestety, wagoniki szybko zastą- przedsiębiorcy otrzymaliśmy rozjazdy i szyny, posiadamy drugą lokomotywkę Wls40. Garażu-
piły ciężarówki i los wąskotorówki po raz pierwszy ktoś inny podrzucił farby do malowania. Jak było je ona na terenie spółki PKP CARGO w Ostrowie
stanął pod znakiem zapytania. trzeba, swoim samochodem wiozłem zestaw ko-  informuje Marek Płóciennik, kolejarz, opiekun
łowy do obtoczenia do poznańskich ZNTK  mówi Izby Tradycji i Historii Węzła Ostrowskiego, współ-
Atrakcja dla dzieci Krystian Nawrot, który po śmierci ojca przejął założyciel ostrowskiego stowarzyszenia.
Ostrowscy kolejarze postanowili jednak urato- stery i do 2004 r. obsługiwał Wls40, nazywaną
wać kolejkę piaskową i przekształcić ją w atrak-  Lutek od imienia ojca. Połowa pieniędzy
cję dla najmłodszych. Na Dzień Dziecka 1979 r. Niestety w 2005 r. zawieszono kursy  odtąd Miłośnicy kolei liczą na prezydenta miasta,
prezent był gotowy. Pociąg, złożony z wagonika wagoniki i lokomotywka niszczeją na terenie który obiecał pomoc.  Jeśli chodzi o wybra-
prowadzonego przez lokomotywkę Wls40, zabrał Miejskiego Zakładu Zieleni. nie stowarzyszenia na operatora, to proszę
pierwszych podróżnych na wycieczkę nad jezioro. się kontaktować z prezesem zakładu zieleni,
 Przy jej budowie pracował mój mąż Lucjan Marzenia miłośników bo to on jest właściwym gospodarzem kolejki
Nawrot. Obsługiwał lokomotywkę, kolebkami Ostrowscy pasjonaci marzą o przywróceniu do  mówi wiceprezydent Ostrowa Wlkp. Stani-
wywoził urobek. Potem jez
dził na kolejce aż do życia kolejki piaskowej. Chcą zostać operatorem, sław Krakowski
przejścia na emeryturę w 1999 r. Nie pożył długo ale najpierw muszą oficjalnie zarejestrować sto- Prezes MZZ Wojciech Białas oświadczył:  Gmi-
na emeryturze, zmarł po kilku miesiącach. Bardzo warzyszenie. Sprawa jest w toku. na Miasto Ostrów Wielkopolski przeznaczyła 158
kochał tę kolejkę. Oboje pochodzimy z rodzin Kolejce potrzebny jest gruntowny remont ta- tys. zł na remont kolejki. W tym roku przekaże
o kolejarskich tradycjach  opowiada Krystyna Na- boru i infrastruktury. Trzeba wymienić podkłady, jeszcze ponad 240 tys. Jednak remont będzie
wrot, emerytowany kolejarz i nieformalny prezes wzmocnić torowisko, przełożyć tory i zbudować kosztował około 800 tys. zł. Nie zaczniemy prac,
Ostrowskiego Stowarzyszenia Miłośników Kolei. nowe perony. Remontu wymagają też lokomo- jeśli nie uzbieramy co najmniej 70 proc. wyma-
W następnych latach dobudowano jeszcze tywka i wagony. ganej kwoty.
600 m torów oraz mijankę. Przybyło też 10-letnich W Ostrowie nie załamują rąk, a nawet myślą  Kolejność działań jest następująca: najpierw
wagoników. Wąskotorówka przez lata stanowiłajedną o rozwoju kolejki. trzeba zebrać pieniądze, potem przeprowadzić
z największych atrakcji Ostrowa. Z torami o długości  Pamiętam dobre czasy kolejki i chciała- remont infrastruktury i dopiero na końcu wybrać
1,5 km i rozstawie 600 mm jest jedną z niewielu bym ją uratować. Poza remontem istniejącego operatora. Jest wola prezydenta i zarządu MZZ,
tego typu kolejek w Polsce. odcinka torów, przydałoby się wydłużyć jej by przejazdy organizowało Ostrowskie Stowarzy-
Na początku właścicielem wąskotorówki były trasę do zabytkowej przepompowni ścieków szenie Miłośników Kolei  mówi prezes Białas.
PKP. W 2000 r. przejęło ją miasto i oddało w za- przy ul. Krotoszyńskiej. Miasto przyznało pie- Operator będzie pełnił rolę przewoz
nika
rząd Miejskiemu Zakładowi Zieleni Miłośnicy kolei niądze na remont, wpłacając je na specjalne i zobowiązany zostanie do zapewnienia stałych
i kolejarze systematycznie wspierali kolejkę. subkonto z przeznaczeniem na remont wąsko- przejazdów, tzn. że w lecie pociągi będą jez
dzi-
ły według zaproponowanego przez operatora
rozkładu jazdy. Przewoz
nik będzie musiał się
zadeklarować, że utrzyma eksploatację kolejki
 kupi paliwo i wykona niezbędne remonty bądz

naprawy wynikajÄ…ce z eksploatacji.
Źð
Plany nakreślono, jest połowa potrzebnych
pieniędzy i jest stowarzyszenie chętne do uru-
chomienia kolejki i zostania jej operatorem.
Wypada życzyć powodzenia. Dzieci czekają. Kurier
PKP będzie się przyglądał rozwojowi sytuacji na
ostrowskich wÄ…skich torach.
Kolejka Piaskowa  malownicza atrakcja Ostrowa Wielkopolskiego
Teresa Masłowska
KURIER PKP 27/5.07.2009 15
Fot. T. Masłowska
Fot. K. Nawrot
OGA
OSZENIE
RAdA NAdZORcZA SpÓA
kI GORZÓW WAGONY Sp. Z O.O.
Z SIEdZIbÄ… W GORZOWIE WIElkOpOlSkIm ul. dWORcOWA 17
działając na podstawie przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 marca 2003 roku w sprawie
przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego na stanowisko członka zarządu w niektórych spółkach
handlowych (Dz. U. nr 55, poz. 476, z póz
n. zm.)
ogłasza o wszczęciu postępowania kwalifikacyjnego
na stanowisko prezesa Zarządu Spółki GORZÓW WAGONY Sp. z o.o.
z siedzibÄ… w Gorzowie Wielkopolskim.
1. Kandydat na Prezesa Zarządu powinien spełniać następu- nego prowadzonego w GORZÓW WAGONY Sp. z o.o. z sie-
jÄ…ce kryteria: dzibÄ… w Gorzowie Wielkopolskim, ul. Dworcowa 17, zgodnie
a) wykształcenie wyższe, z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych
b) co najmniej 5-letni staż pracy, w tym nie mniej niż 3-letnie (Dz. U. z 2002 r Nr 101, poz. 926 z póz
n. zm.).
udokumentowane doświadczenie w zarządzaniu podmiota-
mi gospodarczymi lub dużymi jednostkami organizacyjnymi 3. Zgłoszenia kandydatów winny być składane w zamknię-
podmiotów gospodarczych, tych kopertach z napisem  Postępowanie kwalifikacyjne
c) niekaralność i brak toczących się postępowań karnych wo- na stanowisko Prezesa Zarządu osobiście w siedzibie Spółki,
bec kandydata, w sekretariacie w godzinach od 07.30 do 14.30 lub listownie
d) korzystanie z pełni praw publicznych oraz zdolności do na adres:
czynności prawnych, Rada Nadzorcza Spółki GORZÓW WAGONY Sp. z o.o.
e) niepodleganie określonym w przepisach prawa ogranicze- 66-400 Gorzów Wlkp. ul. Dworcowa 17 w terminie do 14 lipca
niom lub zakazom zajmowania stanowiska członka zarzą- 2009 r. do godz. 14.30.
du w spółkach handlowych,
f) dobry stan zdrowia i brak przeciwwskazań zdrowotnych do 4. Informacje o Spółce, w zakresie przekazanym z mocy pra-
wykonywania pracy na stanowisku kierowniczym. wa sądowi rejestrowemu, będą dostępne w siedzibie Spółki
w godzinach 09.00  14.00. Osobą upoważnioną do udostęp-
2. Zgłoszenia kandydatów powinny zawierać: niania dokumentów jest Pan Robert Brączkowski tel. 095 7 26
a) list motywacyjny, zawierający oświadczenie o wyrażeniu 32 87 w. 23.
zgody na przetwarzanie danych osobowych,
b) życiorys zawodowy (z podaniem adresu korespondencyj- 5. Zgłoszenia kandydatów złożone po terminie oraz niespeł-
nego, e-mail, numerem telefonu i faksu), niające wymogów określonych w ogłoszeniu, nie podlegają roz-
c) uwierzytelnione notarialnie lub poświadczone przez kandy- patrzeniu.
data odpisy (kserokopie) następujących dokumentów:
 dowodu tożsamości, 6. Złożone oferty zostaną otwarte w dniu 15 lipca 2009 r.
 dyplomu ukończenia wyższej uczelni,
 świadectwa pracy, 7. Rozmowy kwalifikacyjne, z kandydatami spełniającymi wa-
d) zaświadczenie o niekaralności, runki formalne zawarte w ogłoszeniu, zostaną przeprowadzone do
e) aktualne zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez le- 20 lipca 2009 r. w toku, których oceniana będzie w szczególności
karza medycyny pracy, wiedza w zakresie wymienionym w ż 9 Rozporządzenia Rady Mi-
f) oświadczenie kandydata o: nistrów z dnia 18 marca 2003 r. w sprawie przeprowadzenia postę-
 ukończeniu studiów wyższych, powania kwalifikacyjnego na stanowisko członka zarządu w niektó-
 co najmniej 5-letnim stażu pracy, w tym nie mniej niż 3-letnie rych spółkach handlowych (Dz. U. nr 55, poz. 476 z póz
n. zm.).
udokumentowane doświadczenie w zarządzaniu podmiotami
gospodarczymi lub dużymi jednostkami organizacyjnymi pod- 8. Każdy z kandydatów zostanie powiadomiony o miejscu
miotów gospodarczych, i terminie rozmów kwalifikacyjnych do 17 lipca 2009 r.
 korzystaniu z pełni praw publicznych oraz zdolności do
czynności prawnych, 9. O wynikach postępowania kwalifikacyjnego kandydaci zo-
 niepodleganiu określonym w przepisach prawa ogranicze- staną powiadomieni pisemnie.
niom i zakazom zajmowania stanowiska członka zarządu,
 braku toczących się wobec kandydata postępowań dyscy- 10. Przeprowadzający postępowanie kwalifikacyjne będzie
plinarnych i karnych, mógł, bez podania przyczyn, w każdym czasie zakończyć po-
 gotowości poddania się procedurze sprawdzającej przewi- stępowanie bez wyłaniania kandydatów.
dzianej do dopuszczenia do informacji niejawnych,
 treści  Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych GORZÓW WAGONY Sp. z o.o. nie zwraca kosztów pono-
osobowych dla potrzeb procesu postępowania kwalifikacyj- szonych przez kandydatów.
16 KURIER PKP 27/5.07.2009
dWORcE ÅšWIATA
Wystarczy pierwszy kontakt
z uzbeckimi kolejami
i dworcem głównym w stolicy
kraju Taszkencie, aby rozwiać
wszystkie mity i niesprawdzone
opowieści o Uzbekistanie.
Główny peron dworca w Taszkencie
Pociągi odjeżdżają z trzech peronów. Pierw-
Dworzec niespodzianka
szy, przyległy do dworcowego budynku jest
najważniejszy  stąd odprawiane są  firmowe
O Azji Środkowej często krążą niesprawiedliwe Pomyślano także o najmłodszych, urządzając pociągi krajowe kolei uzbeckich OTY i wszystkie
stereotypy  o czyhających niebezpieczeństwach, specjalną salę zabaw dla dzieci. Pociechy można międzynarodowe. Pozostałe składy dalekobież-
biedzie i brudzie. Dla niektórych sporym więc zostawić pod opieką personelu. Na piętrze dworca ne odjeżdżają z peronu drugiego. Trzeci peron
zaskoczeniem może być podróż do Uzbekistanu. znajduje się druga poczekalnia. Można z niej wyjść przeznaczony jest dla elektrycznych pociągów
Dworzec Taszkent (z uzbeckiego  Toshkent ) jest na antresolÄ™ i taras widokowy. Osobnymi schoda- podmiejskich. Informacje o odjazdach, przyjaz-
wzorowym przykładem nowoczesnego i funkcjo- mi wejdziemy do innego pomieszczenia na piętrze, dach i zestawieniu wszystkich pociągów zapo-
nalnego obiektu kolejowego. gdzie znajdziemy salon fryzjerski, a obok pokój wiadane są przez dobrze działające urządzenia
Budynek dworca jest nowatorski, lecz odnosi wypoczynkowy z łóżkami i pościelą. rozgłośnieniowe.
się do architektury Uzbekistanu. Jego wnętrze W podziemiach dworca jest przechowalnia Najważniejsze pociągi krajowe odjeżdżają codzien-
otoczone zewsząd marmurami kryje wiele nie- z obsługą bagażu, czynna całą dobę. Za przechowa- nie z Taszkentu do legendarnych miast  Samarkan-
spodzianek. Prawie cała powierzchnia dworca nie jednej sztuki bagażu trzeba zapłacić 300 SUM dy i Buchary. Pociągi międzynarodowe zestawione
przeznaczona jest dla podróżnych. W hali głównej (0,14 euro). Obok przechowalni swoje legowisko ma są wyłącznie z wagonów sypialnych i kursują w głąb
znajduje się wielka poczekalnia, dookoła niej są dworcowy pies  strażnik. Wokół dworca rozciąga się Rosji, m.in. do Moskwy, Sankt Petersburga, Nowo-
punkty gastronomiczne oraz automaty z przekąs- przepiękny park z fontannami. Tu także można spę- sybirska czy Czelabińska. Podróż trwa kilka dni.
kami i kawą. Dworcową gastronomię uzupełniają dzić miło czas w oczekiwaniu na pociąg. Funkcjonuje połączenie do Kazachstanu (do Ałma-
dwie, dosyć drogie restauracje. Bezpieczeństwa podróżnych na stacji pilnu- Aty). Raz w tygodniu można dojechać aż na Ukrainę,
Przy wejściu do dworca znajduje się informacja je milicja. Posterunek jest także na dworcu. pociągiem relacji Taszkent  Charków.
i dwie kasy biletowe, sprzedające bilety na pociągi Zarówno budynek dworca, jego wnętrze, jaki Dworzec ma dobre skomunikowanie z mia-
krajowe i podmiejskie. Przedsprzedaż biletów oraz i otoczenie utrzymywane są w sterylnej czystości stem. Dochodzą tu wszystkie środki transportu,
bilety międzynarodowe prowadzi osobne biuro, i porządku. Czyszczenie i mycie obiektu odbywa czyli autobus, trolejbus, tramwaj i metro. Stacja
znajdujące się pół kilometra od dworca (jeden się przez cały dzień. Najmniejsze zabrudzenie, metra o tej samej nazwie  Toshkent jest przy
przystanek tramwajowy). ślady zadeptania na marmurowych podłogach samym wejściu do dworca. Przystanek tramwa-
Podróżni z biletami pierwszej klasy mogą są natychmiast usuwane. Także przydworco- jowy jest 200 metrów dalej. Po prawej stronie
odpocząć w oczekiwaniu na pociąg w klima- wy ogród pielęgnowany jest każdego dnia. dworca w odległości około 300 metrów znajduje
tyzowanej sali VIP. Znajdują się tu wygodne Na dworcu i w jego otoczeniu nie znajdziemy się uzbeckie muzeum kolejnictwa, a tuż przy nim
skórzane kanapy, minibar, wielkie telewizory nawet najmniejszego papierka. W nocy budy- pętla trolejbusu linii 17.
LCD. Zapewniony jest dostęp do Internetu. nek dworca jest efektownie oświetlony. P. B. Jezierski
Hala dworcowa
Sala VIP  kiedy takich luksusów doczekamy się w Polsce?
KURIER PKP 27/5.07.2009 17
Fot. P. B. Jezierski
Fot. P. B. Jezierski
Fot. P. B. Jezierski
AKADEMIA KURIERA
Jak zrobić dobre zdjęcie kolejowe?(9)
SfotogrAfowAć ruCh
Aby idealnie zatrzymać pociąg w kadrze, potrzebujemy przede wszystkim krótkiego czasu naświetlania
i dobrej pogody. Co jednak zrobić, gdy za oknami leje jak z cebra, a fotografa nadal ciągnie w plener? Pozornie
 niefotograficzna aura idealnie nadaje się do wykonywania zdjęć tak, aby& ruch pokazać!
Istnieją dwie techniki fotograficzne, dzięki którym
odpowiednio sfotografowany ruch sprawi, że zdjęcia
stanÄ… siÄ™ dynamiczne. Sceneria i metoda spowodujÄ…,
że ponury plener ożyje, a ciekawe efekty mogą być nie-
osiągalne dla zdjęć wykonywanych w dobrym świetle.
PoruSZENIE
Pierwszą techniką ukazania ruchu na zdjęciu jest poru-
szenie jadącego obiektu. Najłatwiej efekt ten jest uzyskać
w nocy. Nie jest to technika zbyt popularna w środowisku
kolejowych fotografów. Przez wielu nawet mylnie uznawa-
na jest za błąd w sztuce. Jeśli coś wychodzi przypadkiem
 możemy mówić o błędzie. Jeśli jednak dane zdjęcie za-
planujemy w szczegółach i osiągniemy spodziewane efek-
ty  mówimy wtedy o jednej z technik fotografowania.
Poruszenie polega na przedstawieniu poruszonego/
rozmytego obiektu (np. taboru) będącego w ruchu,
podczas gdy pozostałe elementy w kadrze są ostre
Pokazano wolno toczący się skład na manewrach. Zastosowany czas naświetlania 5 s, sprawił
i wyraz
ne. Efekt rozmycia uzyskuje siÄ™ przez zastoso-
jednak, że mamy wrażenie ruchu z dużą prędkością
wanie odpowiednio długich czasów naświetlania. Jak
długich? Jest to uzależnione od prędkości, z jaką po-
rusza siÄ™ jadÄ…cy pociÄ…g i kÄ…ta ustawienia w stosunku
do przemieszczajÄ…cego siÄ™ obiektu.
W zależności od tego, jak mocno rozmyty obiekt
chcemy przedstawić, czas naświetlania możemy ustalić
eksperymentalnie bÄ…dz
(będzie to szybsze i pewniej-
sze) wykonać proste obliczenia na podstawie szacowa-
nej prędkości pociągu.
Zarejestrowanie poruszenia obiektu dużo łatwiejsze jest
przy pomocy aparatów posiadających funkcję  M , czyli
manualnego ustawiania parametrów. W pochmurny dzień
słabe światło, maksymalna przysłona i najniższa czułość
ISO na pewno zagwarantują uzyskanie czasów na poziomie
1/30  1/15 s, wystarczajÄ…cych do wykazania ruchu.
Posiadacze aparatów automatycznych powinni
przetestować poszczególne programy, wybierając
z nich te, które charakteryzują się tzw. długą migaw-
ką. Większość automatów ma również ręczne nasta-
wianie czułości ISO (ustawiamy najniższe) oraz funkcję
 LT (Long Time). Po odnalezieniu jej w menu trzeba
wybrać odpowiedni czas naświetlania.
Oprócz dobrania optymalnych parametrów ekspozycji  ta-
Deszczowa pogoda sprzyja osiąganiu ciekawych efektów. Manewrująca z małą prędkością lo-
kich, aby ruch na zdjęciu zarejestrować  do udanego zdjęcia
komotywa uchwycona niemal prostopadle z czasem naświetlania 1/8 s wyraz
nie zaznaczyła na
w tej technice potrzebny jest jeszcze statyw, który unieruchomi
zdjęciu swój ruch. Sam plener jest soczysty i plastyczny, dzięki odbiciom w mokrym betonie
aparat. Długi czas naświetlania (powyżej 1/30 s) przy zdjęciu
18 KURIER PKP 27/5.07.2009
Fot. D. R. Dołubizno
Fot. D. R. Dołubizno
AKADEMIA KURIERA
Korzystne parametry ekspozycji do drugiej z technik ukazania ruchu, czyli ruch można łatwo fotografować z końca pociągu, w ten sposób urozmaicając
panoramowania najlepiej osiągniemy przy słabym świetle. to zdjęcie zosta- sobie długą podróż na wakacje. Kierując obiektyw aparatu w dół, nawet na
ło wykonane w deszczową pogodę (czas naświetlania 1/40 s), a spadające funkcji  auto możemy zarejestrować ruch u dołu kadru. Im ciemniejszy plener
krople deszczu dodatkowo podkreśliły dynamikę ujęcia i mniejsze światło widziane przez obiektyw, tym efekt pędu będzie większy
wykonywanym z  wolnej ręki może sprawić, że zdjęcie w całości będzie poruszo- że do dobrego panningu wystarczy zawieszenie aparatu na szyi i prowadzenie
ne. Nawet wykonane aparatem ze stabilizacją obrazu. go w poziomie na wyciągniętych rękach z naprężonym paskiem. Natomiast
w małych aparatach kompaktowych wykorzystujemy do tego długą smycz,
również zawieszoną na szyi i naprężoną.
PANorAMowANIE
Techniki fotografowania z ukazaniem ruchu na zdjęciach nie są metodami
Drugą z technik pokazania ruchu jest panoramowanie, zwane rów- prostymi i osiąganymi bez trudu. Przy poruszeniu obiektu, trzeba wyposa-
nież panningiem. Polega na płynnym prowadzeniu aparatu za rucho- żyć się w dodatkowy sprzęt (statyw), trochę poeksperymentować, wiele rzeczy
mym obiektem i jednoczesnym uruchomieniu spustu migawki. Zdjęcia przewidzieć i dokładnie zaplanować oraz wielokrotnie przećwiczyć. Natomiast
tego typu wykonujemy, gdy obiekt porusza się prostopadle do nas. w panoramowaniu płynne prowadzenie aparatu za pociągiem wymaga na-
Jeśli zdecydujemy się na ten sposób przedstawienia ruchu, jadący pociąg bę- brania wprawy, czyli wykonania wielu, wielu prób  nawet  na sucho . Jednak
dzie ostry, natomiast pozostałe elementy wypełniające kadr będą poruszone. rezultaty w postaci doskonałych i niecodziennych zdjęć na pewno wynagrodzą
Tu też stosujemy długie czasy naświetlania. W praktyce warto wypróbować czasy poświęcony czas i energię.
w zakresie od 1/6 do 1/40 s, w zależności od pozostałych parametrów (ISO, przy- Dariusz r. Dołubizno
słona). www.gmfk.pl
Jak wykonać dobry panning? Z praktyki polecam
wybranie miejsca o bardzo wyraz
nym tle: las, skar-
pa z różnorodną roślinnością, budynek itp. Dobrze
również, aby na pierwszym planie lub tuż poniżej to-
ru były wyraz
ne i charakterystyczne elementy, które
po rozmyciu zwielokrotnią odczucie pędu.
Należy ustawić się w odległości kilkudziesięciu metrów
od toru i skorzystać z kilkakrotnego przybliżenia zoomem.
Po ustawieniu parametrów zdjęcia (lub wybraniu odpowied-
niego programu w aparatach automatycznych), pod katem
około 45 stopni oczekujemy na nadjeżdżający pociąg.
Gdy złapiemy czoło pociągu w kadrze, płynnie prowadzimy
go do momentu, gdy osiągnie względem nas położenie
prostopadłe i naciskamy spust migawki, nie przerywając
ruchu aparatu razem z pociÄ…giem. W przeciwnym razie, gdy
zatrzymamy aparat w momencie zwalniania migawki, zare-
jestrujemy poruszenie pociÄ…gu, a nie jego ostrÄ… sylwetkÄ™.
Przy bardzo długich czasach naświetlania, prowadząc
Bardzo widowiskowe efekty może dać nocne panoramowanie. Szczególne pole do popisu mają
poziomo aparat za obiektem, należy starać się wyelimino-
tutaj amatorzy fotografii mieszkający w pobliżu jasno oświetlonych miejsc (stacje, przejazdy
wać jego ruch w pionie. Wiele poradników fotograficznych
kolejowe& ) z dużym ruchem pociągów. Ja niestety nie mam tego komfortu, więc zamieszczone
przy panoramowaniu zaleca stosowanie statywów lub mo- przeze mnie niezbyt doskonałe zdjęcie, proszę potraktować jako wskazówkę/zachętę do wyko-
nania jeszcze lepszych ujęć
nopoli (statyw na jednej nodze). Z praktyki jednak wiem,
KURIER PKP 27/5.07.2009 19
Fot. D. R. Dołubizno
Fot. D. R. Dołubizno
Fot. D. R. Dołubizno
HISTORIA
Tropem
starych fotografii
Kolejarz Jacek Michalak kupował pocztówki na
Starym Rynku w Poznaniu. Kiedy na stojaku
zobaczył kartki z koleją, przypomniał sobie,
Dwa przedwojenne zdjęcia ze swojego
że w domu ma stare fotografie z parowozami.
rodzinnego archiwum Michalak podarował Mu-
zeum Parowozowni Wolsztyn. Na jednym z nich
znajduje siÄ™ jego wujek  kolejarz Jakub Kas-
prowicz.
 Kubuś  tak go nazywaliśmy w rodzinie dobnie pracował na kolei w Poznaniu. Ich dom się z miejscowym proboszczem Witoldem Hilde-
 był postacią barwną. Społecznikiem i patrio- zniszczyła bomba. Po wojnie na stałe osiedli brandtem i ten podarował kolejarzom 10 hek-
tą  chorym na Polskę  opowiada pan Jacek, w Mosinie, dawnym miasteczku kolejarzy. tarów ziemi kościelnej na Pracownicze Ogrody
wyjmując z szuflady kolejne zdjęcia, z których Działkowe im. A. Mickiewicza w Mosinie, które
uśmiecha się elegancki mężczyzna. Pierwszy strażak istnieją do dziś  zauważa Michalak.
Z analizy fotografii i rodzinnych dokumentów Jacek Michalak pochodzi z wielopokoleniowej Mając działki, pomyśleli, że dobrze byłoby
można wnioskować, że Jakub Kasprowicz przed kolejarskiej rodziny:  Mój ojciec Henryk całe zbudować dom działkowicza. Jakub Kasprowicz,
I wojną światową należał do Towarzystwa Gim- życie przepracował w poznańskich Zakładach Henryk Michalak i Jan Matejewski zmobilizowali
nastycznego  Sokół . Brał udział w wojnie pol- Naprawczych Taboru Kolejowego i przyjaz
nił się kolejarzy i w czynie społecznym zbudowali dom,
sko-bolszewickiej jako żołnierz 9 Pułku Artylerii z Kubusiem, tym bardziej że po wojnie moi rodzice w którym nadal mieści się restauracja, a który
Polowej, a więc tegoż pułku, który za wybitną także przeprowadzili się do Mosiny  wspomina. pamięta niejedną kolejarską imprezę.
waleczność rozkazem marszałka Piłsudskiego zo- Kubuś był pierwszym strażakiem Ochotniczej Po wojnie Jakub Kasprowicz był kierownikiem
stał odznaczony orderem Virtuti Militari. Straży Pożarnej w Mosinie.  W 1953 r. dogadali pociągu rentgenowskiego, który jez
dził po całym
Piękna para
Po przejściu do cywila Jakub Kasprowicz pra-
cował na kolei jako ślusarz  prawdopodobnie
w parowozowni przy ul. Kolejowej w Poznaniu.
Z rodzinnych pamiątek zachował się akt ślubu
Jakuba Kasprowicza z KlarÄ… SkwarskÄ…. Pobrali siÄ™
10 stycznia 1925 r.
 Byli piękną parą. Dobrze im się powodzi-
ło, posiadali kamienicę przy ul. Małe Garbary
w Poznaniu, mieli nawet służącą. Ciocia Klara
prowadziła warsztat fryzjerski. Kubuś był zarad-
ny, babcia Helena opowiadała, że wujek przed
wojną dużo zarabiał  wspomina Michalak.
Druga wojna światowa zburzyła ułożone życie
Kasprowiczów. Jakuba zmobilizowano do Ar-
mii  Poznań . Bronił m.in. dworca kolejowego
w Gniez
nie. Niemcy zbombardowali stacjÄ™.
W czasie kampanii wrześniowej trafił do obozu
Fotografia z 1929 r. zrobiona prawdopodobnie w czasie Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu.
jenieckiego, zwolniony stamtÄ…d, prawdopo- Drugi z prawej Jakub Kasprowicz
20 KURIER PKP 27/5.07.2009
Fot. arch. Muzeum Parowozowni Wolsztyn
Fot. arch. Muzeum Parowozowni Wolsztyn
HISTORIA
Parowóz Ty23-76 wyprodukowany w 1926 r. w zakładach im. Hipolita Cegielskiego
kraju. Personel medyczny wykonywał przeświet- skiej. Zadziwiła Europę i świat  odwiedziło Wypada dodać, że przedstawiony na fotografii
lenia płuc. Pociąg składał się z wagonu rentge- ją wielu zagranicznych gości. Z tej okazji na parowóz był jedynym, który po II wojnie świa-
nowskiego i socjalnego dla załogi. pamiątkę drukowano pocztówki, prezentują- towej wrócił z ZSRR do Polski. Oznaczony jako
 Wujek zabierał mnie i swoje dwie córki. ce różne stoiska. Wszystko wskazuje na to, Ty23-247 służył na PKP.
Jez
dziliśmy tym pociągiem nieraz w wakacje nad że omawiane zdjęcie wykonano właśnie Teresa Masłowska
morze. To były fajne czasy  wzdycha Michalak. w czasie PWK. Tomasz Opaska
Dwa razy Ty23
Motywem przewodnim obu zdjęć, które trafiły
do Wolsztyna, jest parowóz  przedwojenna pol-
ska lokomotywa serii Ty23.
Wydawać by się mogło, że są to zwykłe fotogra-
fie o tematyce kolejowej, jakich wiele jest w zbio-
rach muzealnych i rodzinnych. Po głębszej analizie
okazuje się, że dokumentują one ciekawe wydarze-
Bohaterowie
nia, które miały miejsce ponad 80 lat temu.
Jedna z fotografii przedstawia parowóz Ty23-
żelaznych
76. To pierwsza lokomotywa, wyprodukowana
w 1926 r. przez poznańskie zakłady im. Hipolita
Cegielskiego. Widać lśniący nowością parowóz.
szlaków
Na jego tle stoją panowie w płaszczach i garnitu-
rach, panie w kapeluszach i kilkoro dzieci. Można się
domyślić, że są to pracownicy fabryki z rodzinami
ZAMÓW KSI
ŻK

w dniu uroczystego ukończenia budowy parowozu.
Druga fotografia jest równie intrygująca. JUŻ TERAZ!
Przedstawia parowóz Ty23-234, a przed nim
grupÄ™ kolejarzy w mundurach. Przy parowo-
zie widać tablicę, wymieniającą nazwy trzech
polskich fabryk, produkujÄ…cych lokomotywy
tejże serii. To skierowało nasze poszukiwania
w kierunku... jakiejś wystawy. Największą
przedwojennÄ… imprezÄ… wystawienniczÄ… w Pol-
Tel. [phone],
sce była Powszechna Wystawa Krajowa (PWK),
która odbywała się w Poznaniu między majem
e-mail: książ[e-mail]
a wrześniem 1929 r.
www.kow.com.pl
PWK była wielkim wydarzeniem gospodar-
czym dla dziesięcioletniej państwowości pol-
KURIER PKP 27/5.07.2009 21
Fot. arch. Muzeum Parowozowni Wolsztyn
SPORT
Punktacja i zajęte miejsce
Lp. nazwa zakładu ilość pkt.
1 IZ Koszalin 801
2 IZ Skarżysko 718
3 CT Poznań 676
IZ Koszalin  najlepsi lekkoatleci wśród kolejarzy
4 PR Bydgoszcz 660
5 EZ Szczecin 590
6 IZ Gorzów 544
7 CT Wrocław 475
8 PR Poznań 362
Królowa sportu
Kobiety rywalizowały w pięciu konkuren- (maszynista lokomotywy), która w debiucie
O medale 42. Mistrzostw Polski
cjach i w trzech kategoriach wiekowych. Męż- zdobyła brąz na 100 m.
Kolejarzy w Lekkiej Atletyce walczyło
czyz
ni w sześciu konkurencjach i czterech kate- Równie utalentowana jest Anna Warchoł
250 zawodników z 17 zakładów pracy.
goriach wiekowych. Każdy z uczestników mógł (IZ Gorzów), córka Jana Warchoła (najstarszego
wystąpić w dwóch konkurencjach i w sztafecie. zawodnika zawodów  62 lata). Pan Jan jest
Na stadionie w Międzyzdrojach
Do klasyfikacji zespołowej liczyły się punkty ponadto uczestnikiem mistrzostw USIC w ko-
ponownie triumfowali reprezentanci
zdobyte przez 20 najlepszych zawodników larstwie, bierze udział w strzelaniu, przełajach
IZ Koszalin.
w danej konkurencji. Każdy zakład mógł wy- i narciarstwie alpejskim. W Międzyzdrojach
stawić dowolną liczbę zawodników. zajął czwarte miejsce w skoku w dal.
Drużynowy sukces  jak przed rokiem Bardzo dobrze zaprezentowała się drużyna
 święcili reprezentanci IZ Koszalin, którzy trenera IZ Skarżysko Sławomira Młodawskie-
zdecydowanie zwyciężyli kolejowych kon- go (48 lat, w tym 25 lat pracy na kolei ja-
kurentów. Do walki zagrzewał ich oso- ko dyżurny ruchu). Być może także dlatego,
biście dyrektor Sławomir Puchowski. że mieli najaktywniejszych kibiców, którzy
Taktykę dla zawodników opracowa- mocno dopingowali srebrnych medalistów
li Janusz Kozioł i Bożena Królasik i cieszyli się z ich końcowego sukcesu.
(kierownik teamu). Zawiedzeni byli Mistrzostwa zakończyły się rozdaniem na-
zawodnicy PR Bydgoszcz, którzy gród, dyplomów i medali. Za osiągnięcia dru-
tradycyjnie liczyli na podium, ale żynowe osiem pierwszych zespołów otrzymało
tym razem zabrakło im 16 punktów puchary. Specjalny upominek otrzymała naj-
do brązowego medalu. młodsza zawodniczka kolejarskich mistrzostw
Tytuły mistrzowskie sprzed roku  Ola Orzechowska (IZ Gorzów).
obronili: Janusz Kozioł (60 m, skok Organizatorem tej największej kolejarskiej im-
w dal), Zenon Hartuna (1000 m), prezy była Halina Puławska z Międzyzakładowej
Emilia Wolińska (400 m) i Jadwiga Rady SKSTiK  Kolejarz w Szczecinie. Pomagali jej
Jakubiak (kula). Nową gwiazdą sprin- Elżbieta Polakowska i Zbigniew Mocny. Kolegium
tu ma szanse zostać 17-letnia licealistka sędziowskiemu przewodniczył sędzia główny Sta-
z IZ Skarżysko Klaudia Ślusarczyk  córka Ur- nisław Tarnowski z OZLA Szczecin.
Bożena Królasik i dyrektor Sławomir Puchowski
z IZ Koszalin
szuli (dyżurnej ruchu  Radom) i Krzysztofa Lech Sipko
22 KURIER PKP 27/5.07.2009
Fot. L. Sipko
Fot. L. Sipko
Fot. L. Sipko
ROZMAITOÅšCI
ZADANIE NR 27  KRZYŻÓWKA
Litery z kratek ponumerowanych od 1 do 21 utworzÄ… rozwiÄ…zanie
1 2 3 4 5 6 7 8 9"ð 9‚ð 10 11 12 13"ð 13‚ð 14
BRYA
A FAA
DKA, WOLNOMU- PROSO AFRY- OSZUST CLAUDIA... DR
CZY STEMPEL DO W
GIERSKIE KRZEWY ZAA
OŻYA
BOGINI PRZEJAW POTRAWA ODEBRAA
POSTERUNEK
ZA
OTA ZAKA
ADKA LARZ KAC
SKIE, DUŻEJ WA
OSKA AK- AKTORA WYTA
ACZANIA MORZE BORÓWEK DYNASTI
ZWYCI
STWA AGRESJI Z WOA
OWINY COÅš KOMUÅš POLICJI
DAGUSA KLASY TORKA FILM. DESENIU TIMURYDÓW PRZEMOC

15 16 17 18 19 20 21 22
1 2 3 4 5 6 7 8
 ÅšWIC
SKA SSAK LEWY ÅšWIT, FUTRO JEDNOSTKA MODA CI
ŻKI,
TRAWA A
ASICOWATY DOPA
YW WCZESNA Z TCHÓRZO- PRZEKROJU NA STAROCIE TWARDY
WISA
Y PORA DNIA FRETEK CZYNNEGO METAL
23 24
9"ð 10 11 12 13"ð
MIASTO DAWNIEJ
‚ð ‚ð
W CHILE O KOÅšCIELE
PARAFIALNYM
7 18 2
25
14 15
A
YSZCZYK
16 9 5
26 27
16 17
ADAM, ÅšL
SKA
POETA POLSKI GRA W KARTY
6 12 21
28
18 19 20 21
BIBLIJNY
BRAT
ABLA
15 13 8
29 30
22 23 24 25 26 27 28
WZNIOSA
A TAC
COWAA
A
MYÅšL Z IGA


14 19 17
31 32
29 30 31
OPATRUN- STAN W USA
KOWA LUB
CUKROWA
4 3
33 34
32 33
MIASTO SZYBSZE
W HISZPANII NIÅ» ADAGIO
1
35
34 35
SSAK KOPYTNY Z RODZINY
KR
TOROGICH, POCHODZ
-
CY Z WYSPY CELEBES
11 20 10
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
ROZWI
­ZA­NIE ZA­DA­NIA­ NR 22
Qu­iz dla u­waż­nych nr 27 nagrodÄ… za po-
prawne rozwiÄ…-
Poziomo: 9) brzeszczot, 13) Alik, 15) Trzemesz-
zanie krzyżówki
Znajdz
odpowiedzi
no, 16) rano, 17) zeriba, 18) Å‚una, 19) gips, 20)
jest fotoalbum
telewizor, 22) Enarek, 24) Gogol, 25) wójt, 27)
Zapraszamy do zabawy. Wystarczy dokładnie
 OBIEKTYWna-
roba, 30) tajga, 33) iwasi, 35) pas, 36) klar, 37)
przeczytać Kurier PKP i odpowiedzieć na trzy
KOLEJ .
sekretarz, 38) atka, 39) akad, 40) tarka.
pytania.
rozwiązania krzyżówki (wystarczy hasło) należy
Pionowo: 1) przelotka, 2) szereg, 3) remi, 4)
Kartki pocztowe lub e-maile adresowane do przesÅ‚ać na kartce pocztowej lub listownie z na­
sznurówka, 5) Boone, 6) atlant, 7) Margarita, 8)
redakcji z prawidłowymi odpowiedziami, adre- klejonym kuponem wyciętym z gazety w ciągu
Blair, 9) brzeg, 10) sebil, 11) zsazsa, 12) człowiek,
trzech tygodni od daty wydania
sem nadawcy i NUMEREM QUIZU, wezmą udział
14) kos, 21) wojak, 23) kasza, 26) jard, 28) opar,
K U P O N
numeru.
w losowaniu nagród.
29) bark, 31) alt, 32) gra, 34) set.
Przesyłki bez kuponu i adre-
Na odpowiedzi czekamy 3 tygodnie od daty
Hasło: Mus jest wielki pan.
su nadawcy nie biorą udziału
wydania numeru.
nagrodę  suszarkę do włosów  wylosowała
ZA­DA­NIE NR 27
w losowaniu.
A­gnieszka ZwierzyÅ„ska  ż­elków.
1. Jaki tytuł nosi litewskie pismo branżowe
dla kolejarzy?
Odpowiedzi quizu z Kuriera PKP nr 22
2. Ile dodatkowych pociągów uruchomi PKP
Intercity na okres wakacyjny?
1. 19 maja 2009 r. NA­GRODY  UPOMINKI  wylosowali: MaÅ‚-
gorzata Mańska  Olsztyn i A
ukasz Król
3. Gdzie w 1939 roku odbyła się Powszechna
2. Koniec lata 1991 r.
Wystawa Krajowa?
 Olsztyn.
3. Express d Orient
KURIER PKP 27/5.07.2009 23
au­TOr: BOGdan Malach
NASZ ADRES:  Kurier PKP 00-801 Warszawa, ul. Chmielna 73a, e-mail: [e-mail], [e-mail]
%ð