50
technologie i bezpieczeństwo
ocena ryzyka zawodowego
Ratownik
Ocena ryzyka zawodowego ratownika na basenie i kąpielsku otwartym została wykonana
metodą RISK SCORE. Metoda RISK SCORE jest metodą trójparametrową, w której szacuje
się skutki zdarzenia S, ekspozycję na zagrożenie E i prawdopodobieństwo wystąpienia
zdarzenia P. Parametry S i E szacowane są na 6 poziomach, prawdopodobieństwo
wystÄ…pienia zdarzenia P szacowane jest na 7 poziomach. Parametrom przypisuje siÄ™ liczby
majÄ…ce charakter wag oceniajÄ…cych ich znaczenie.
Iwona Romanowska-SÅ‚omka
Charakterystyka stanowiska
Ratownik w okresie od jesieni do wiosny pracuje na krytym basenie, w lecie na otwartym kąpielisku (jezioro). Na basenie uczy pływania
dzieci i dorosłych, obserwuje pływających, interweniuje w przypadku naruszenia przepisów obowiązujących na basenie oraz w przypadku
zagrożenia życia osób przebywających w wodzie. Udziela pierwszej pomocy. Ratownik przebywa cały czas obok basenu, obserwując kąpią-
cych, sprawdza temperaturę wody i powietrza. Ucząc pływania dzieci, przebywa z nimi w wodzie. Obowiązkiem ratownika jest udzielanie
pierwszej pomocy oraz utrzymywanie własnej, bardzo dobrej kondycji fizycznej. Na kąpielisku otwartym ratownik przebywa na wieży
obserwacyjnej lub w łodzi. Na basenie na kąpielisku nie ma trampoliny. Ratownik dba o sprzęt do ratowania i nauki pływania, po skończo-
nej pracy sprawdza i chowa sprzęt. Ratownik nie obsługuje urządzeń uzdatniających wodę. Podczas ratowania ludzi i udzielania pierwszej
pomocy ma kontakt z czynnikami biologicznymi.
Karta informacji o zagrożeniach na stanowisku ratownika
Zagrożenia biologiczne
Zagrożenie y
ródło zagrożenia (przyczyna) Możliwe skutki zagrożenia Środki ochrony przed
zagrożeniami
Grupa ryzyka Droga zakażenia Przechowywanie dokumentów
Wirus Flaviviridae Zadrzewiony teren kąpieliska Zapalenie mózgu, gorączka Tępienie kleszczy, repelenty
(kleszczowe zapalenie
mózgu)
gr. 3, szczepienie Ukłucie kleszczy Nie
Borrelia spp Zadrzewiony teren kÄ…pieliska GorÄ…czki nawracajÄ…ce, borelioza Szybkie usuwanie kleszczy,
repelenty, badania profilaktyczne
gr. 2, brak szczepień Ukłucie kleszczy Nie
Staphylococcus aureus Ludzie, pył Zakażenia ropne, stany zapalne Przestrzeganie zasad higieny
(gronkowiec złocisty) dróg oddechowych i innych
narządów, zatrucia pokarmowe,
gr. 2, brak szczepień Powietrzno-pyłowa, powietrzno- Nie
posocznica, alergia skórna
-kropelkowa, bezpośrednia (skaleczenia)
Clostridium tetani Gleba Tężec, działanie toksyczne Szczepienia, szybkie opatrywanie
Laseczka tężca T ran, podawanie anatoksyny
tężcowej po skaleczeniach
gr. 2, szczepienie Bezpośrednia (przyranna) Nie
Wirus zapalenia wątroby Ludzie Zapalenie wątroby, częsta postać Środki ochrony indywidualnej *
typu C przewlekła, marskość, rak wątroby
gr. 3, brak szczepień Bezpośrednia (skaleczenie), przez krew i Tak
inne płyny ustrojowe człowieka
Wirus zapalenia wątroby Ludzie Zapalenie wątroby, częsta postać Środki ochrony indywidualnej *
typu B przewlekła, marskość, rak wątroby
gr. 3, szczepienia Bezpośrednia (skaleczenie), przez krew i Tak
inne płyny ustrojowe człowieka
Mykobakterium Ludzie Gruz
lica płuc, rzadziej innych Szczepienia BCG, środki ochrony
tuberculosis/ prÄ…tek gruz
licy narządów indywidualnej, okresowe badania
ludzkiej
gr. 3, szczepienia Powietrzno-kropelkowa Tak
Ludzki wirus upośledzenia Ludzie AIDS  zespół nabytego obniżenia Środki ochrony indywidualnej *
odporności typu HIV-1, odporności komórkowej, postępu-
HIV-2 (Retroviridae) jÄ…ca neuropatia, infekcje towarzy-
szące, śmierć; rak  nowotwory
gr. 3, brak szczepień Bezpośrednia (przez krew) Tak
7/2006
51
Legionella spp Woda, zwłaszcza ciepła Zapalenie płuc (legioneloza), Dezynfekcja wody
rzadziej gorÄ…czka grypopodobna
gr. 2, brak szczepień Powietrzno-kropelkowa, bezpośrednia Nie
Zakażenie grzybicą candida Ludzie, wilgotne środowisko Kandydoza paznokci, skóry Stosowanie mydeł i zasypek
albicans z dodatkiem środków przeciw-
grzybiczych, środki ochrony indy-
widualnej
gr. 2, brak szczepień Wymuszony kontakt z wodą Nie
* rękawice podczas tamowania krwotoków, usuwania wymiocin, maseczki do sztucznego oddychania usta-usta.
Zagrożenie y
ródło zagrożenia (przyczyna) Możliwe skutki zagrożenia Środki ochrony przed zagrożeniami
Zagrożenia fizyczne, chemiczne i psychofizyczne
Upadek na tym samym Nierówne śliskie powierzchnie Potłuczenia, złamania Wzmożona uwaga, odpowiednie obu-
poziomie wie
Upadek na niższy poziom Wchodzenie, pobyt na wieży Potłuczenia, złamania, wstrząśnie- Wzmożona uwaga
(z wieży obserwacyjnej) nie mózgu
Uderzenie o nieruchome Sprzęt na basanie Potłuczenia, złamania Wzmożona uwaga
przedmioty
Kontakt z szorstkimi, Przedmioty znajdujące się w piasku, Skaleczenia stóp, rąk Wzmożona uwaga, odpowiednie obu-
ostrymi powierzchniami trawie, wodzie wie
Zmienne warunki atmos- Praca na otwartym kąpielisku Omdlenia, udary, oparzenia słonecz- Odpowiednie ubranie, osłona przed
feryczne (wysokie tempe- ne, nowotwory skóry słońcem, stosowanie kremów ochron-
ratury) nych, napoje
Przeciążenie narządu Słońce, promieniowanie o dużym Choroby oczu Odpowiednie okulary, nakrycie głowy
wzroku natężeniu, promieniowanie ultrafiole- z daszkiem
towe
Agresja ludzi Ludzie pod wpływem alkoholu, pro- Potłuczenia, złamania, guzy, siniaki Szkolenia, wzmożona uwaga
wadzenie akcji ratowniczej
Wciągnięcie pod wodę Prowadzenie akcji ratowniczej Zachłyśnięcie wodą, śmierć przez Szkolenia, wzmożona uwaga
utopienie
Stres Wytężona uwaga, odpowiedzialność Nerwice, psychozy, zaburzenia snu, Szkolenia w kierunku odreagowania
choroby układu pokarmowego stresu
Przeciążenie układu ruchu Prowadzenie akcji ratowniczej Choroby układu ruchu Szkolenia
Ukłucia owadów Osy, pszczoły itp. na terenie kąpieliska Alergia, obrzęk (zagrażający życiu) Uwaga
świąd
Substancje i preparaty Środki do dezynfekcji i pielęgnacji Podrażnienia oczu, skóry Przestrzeganie dawkowania środków
chemiczne drażniące wody (metodą chlorową, środki do uzdatniających, okulary do pływania.
obniżania pH) znajdujące się w wo-
dzie
Substancje i preparaty Środki do pielęgnacji wody (metodą Uczulenia Przestrzeganie dawkowania środków
chemiczne uczulające chlorową, środki do obniżania pH) uzdatniających
znajdujÄ…ce siÄ™ w wodzie
Zadziałanie sił przyrody Wyładowania atmosferyczne Porażenie, śmierć Unikanie przebywania w czasie burzy
na dworze
Wartościowanie ryzyka
Szacowanie szkód i prawdopodobieństwa szkód oraz wartościowanie ryzyka wykonano metodą RISK SCORE. W metodzie RISK
SCORE wartoÅ›ciowanie ryzyka opisuje wyrażenie: R = S × E × P gdzie: S  możliwe skutki, E  ekspozycja na zagrożenie, P  praw-
dopodobieństwo wystąpienia zdarzenia.
Karta informacji o ryzyku zawodowym na stanowisku ratownika
Zagrożenie Możliwe skutki Ekspozycja Prawdopodobieństwo zdarzenia Ryzyko
Zagrożenia biologiczne
Wirus Flaviviridae S = 3 Åšrednie E = 2 P = 0,5 R = 3 Akceptowalne
(kleszczowe zapalenie
Absencja Okazyjna Tylko sporadycznie możliwe Wskazana kontrola
mózgu)
Borrelia spp S = 3 Åšrednie E = 2 P = 0,5 R = 3 Akceptowalne
Absencja Okazyjna Tylko sporadycznie możliwe Wskazana kontrola
Staphylococcus aureus S = 3 Åšrednie E = 6 P = 0,5 R = 9 Akceptowalne
(gronkowiec złocisty)
Absencja Codzienna Tylko sporadycznie możliwe Wskazana kontrola
Clostridium tetani S = 15 Bardzo duże E = 2 P = 0,5 R = 15 Akceptowalne
Laseczka tężca
Jedna ofiara śmiertelna Okazyjna Tylko sporadycznie możliwe Wskazana kontrola
Wirus zapalenia wątroby S = 15 Bardzo duże E = 2 P = 0,5 R = 15 Akceptowalne
typu C
Jedna ofiara śmiertelna Okazyjna * Tylko sporadycznie możliwe Wskazana kontrola
7/2006
52
Wirus zapalenia wątroby S = 7 Duże E = 2 P = 0,5 R = 7 Akceptowalne
typu B
Ciężkie uszkodzenie ciała Okazyjna* Tylko sporadycznie możliwe Wskazana kontrola
Mykobakterium S = 7 Duże E = 6 P = 0,5 R = 21 Małe
tuberculosis/ prÄ…tek gruz
licy
Ciężkie uszkodzenie ciała Codzienna Tylko sporadycznie możliwe Potrzebna kontrola
ludzkiej
Ludzki wirus upośledzenia S = 15 Bardzo duże E = 2* P = 0,5 R = 15 Akceptowalne
odporności typu HIV-1, HIV-2
Jedna ofiara śmiertelna Okazyjna Tylko sporadycznie możliwe Wskazana kontrola
Legionella spp S = 3 Åšrednie E = 6 P = 0,5 R = 9 Akceptowalne
Absencja Codzienna Tylko sporadycznie możliwe Wskazana kontrola
Zakażenie grzybicą candida S = 3 Średnie E = 6 P = 0,5 R = 9 Akceptowalne
albicans
Absencja Codzienna Tylko sporadycznie możliwe Wskazana kontrola
Zagrożenia fizyczne, chemiczne i psychofizyczne
Upadek na tym samym S = 3 Åšrednie E = 6 P = 1 R = 18 Akceptowalne
poziomie
Absencja Codzienna Mało prawdopodobne, możliwe Wskazana kontrola
Upadek na niższy poziom (z S = 7 Duże E = 3 P = 1 R = 21 Małe
wieży obserwacyjnej)
Ciężkie uszkodzenie ciała Sporadyczna Mało prawdopodobne, możliwe Potrzebna kontrola
Uderzenie o nieruchome S = 1 Bardzo małe E = 6 P = 3 R = 18 Akceptowalne
przedmioty
Udzielenie pierwszej Codzienna Praktycznie możliwe Wskazana kontrola
pomocy
Kontakt z szorstkimi, ostrymi S = 1 Bardzo małe E = 3 P = 3 R = 9 Akceptowalne
powierzchniami, ostrza,
Udzielenie pierwszej Sporadyczna Praktycznie możliwe Wskazana kontrola
szkło
pomocy
Zmienne warunki S = 3 Åšrednie E = 3 P = 1 R = 9 Akceptowalne
atmosferyczne (wysokie
Absencja Sporadyczna Mało prawdopodobne, możliwe Wskazana kontrola
temperatury)
Przeciążenie narządu wzroku S = 7 Duże E = 3 P = 1 R = 21 Małe
Ciężkie uszkodzenie ciała Sporadyczna Mało prawdopodobne, możliwe Potrzebna kontrola
Agresja ludzi S = 1 Bardzo małe E = 6 P = 1 R = 6 Akceptowalne
Udzielenie pierwszej Codzienna Mało prawdopodobne, możliwe Wskazana kontrola
pomocy
Wciągnięcie pod wodę S = 15 Bardzo duże E = 6 P = 0,5 R = 45 Małe
Jedna ofiara śmiertelna Codzienna Tylko sporadycznie możliwe Potrzebna kontrola
Stres S = 7 Duże E = 6 P = 1 R = 42 Małe
Ciężkie uszkodzenie ciała Codzienna Mało prawdopodobne, możliwe Potrzebna kontrola
Przeciążenie S = 7 Duże E = 3 P = 1 R = 21 Małe
Ciężkie uszkodzenie ciała Sporadyczna Mało prawdopodobne, możliwe Potrzebna kontrola
Ukłucia owadów S = 3 Średnie E = 3 P = 1 R = 9 Akceptowalne
Absencja Sporadyczna Mało prawdopodobne, możliwe Wskazana kontrola
Substancje i preparaty S = 3 Åšrednie E = 3 P = 1 R = 9 Akceptowalne
chemiczne drażniące
Absencja Sporadyczna Mało prawdopodobne, możliwe Wskazana kontrola
Substancje i preparaty S = 7 Duże E = 3 P = 0,5 R = 10,5 Akceptowalne
chemiczne uczulajÄ…ce
Ciężkie uszkodzenie ciała Sporadyczna Tylko sporadycznie możliwe Wskazana kontrola
Zadziałanie sił przyrody S = 15 Bardzo duże E = 2 P = 0,5 R = 15 Akceptowalne
Jedna ofiara śmiertelna Okazyjna Tylko sporadycznie możliwe Wskazana kontrola
* okazyjna  tylko podczas tamowania krwotoków, usuwania wymiocin, sztucznego oddychania usta-usta
zagrożenia jest odpowiedzialność za ludzi.
upośledzenia odporności typu HIV-1, HIV-2
Uwagi
Możliwe skutki S = 7  ciężkie uszkodzenie
(Retroviridae). y
ródłem zagrożenia może być
Ryzyko zawodowe jest ściśle związane z
ciała.
kontakt z krwiÄ… chorego podczas akcji
środowiskiem pracy. Dla takich samych
Ekspozycja E = 6  codzienna.
ratowniczej.
stanowisk, ale w różnych warunkach pracy
Prawdopodobieństwo zdarzenia P = 1  mało
Możliwe skutki S = 15  jedna ofiara śmiertelna.
zagrożenia i poziom ryzyka mogą być różne.
prawdopodobne  w ciągu 10 lat były trzy
Ekspozycja E = 2  okazyjna.
Szacując stopień szkód zagrożenia przyjmuje
takie zdarzenia.
Prawdopodobieństwo zdarzenia P = 0,5  tylko
się możliwe największe skutki. W szacowaniu
Poziom ryzyka R = 42  małe, potrzebna
sporadycznie możliwe  nie było takiego
prawdopodobieństwa skutków należy wziąć
kontrola, aby ryzyko pozostało na tym samym
zdarzenia.
pod uwagÄ™ warunki pracy, zdarzenia, jakie
Poziom ryzyka R = 15  akceptowalne,
miały miejsce w  przeszłości , zachowania poziomie.
n
wskazana kontrola, aby ryzyko pozostało na
pracownika itp. Po wiedzę można sięgnąć do
dr inż. Iwona Romanowska-Słomka
tym samym poziomie.
danych statystycznych, obserwacji itd.
Pracownik naukowy w Akademii Rolniczej
Przykłady:
we Wrocławiu
Ryzyko zwiÄ…zane ze stresem. y
ródłem
Ryzyko zwiÄ…zane z ludzkim wirusem
7/2006