Logistyka  nauka
Marta Daroń1, Aleksandra Nowakowska2
Politechnika Częstochowska, Wydział Zarządzania, 1 Instytut Logistyki i Zarządzania Międzynarodowego
2
Katedra Informatyki Ekonomicznej
Analiza gospodarki magazynowej przedsiębiorstw
przetwórstwa przemysłowego w województwie śląskim
samochodowych, transportu i gospodarki magazynowej,
zakwaterowania i gastronomii oraz informacji i komunikacji
Wstęp
[Produkt& 2013].
Magazyny stanowią nieodłączną część działalności każde- W niniejszym artykule uwagę skupiono na podmiotach go-
spodarczych działających w obszarze przetwórstwa przemy-
go przedsiębiorstwa handlowo-produkcyjnego. Umożliwiają
one gromadzenie zapasów, półproduktów i produktów goto- słowego. W tabeli 1 zaprezentowane zostały najważniejsze
wych przedsiębiorstwa, przechowywanie, a nawet konser- dane dotyczące wyników finansowych tego sektora w latach
wowanie zgromadzonych materiałów i produktów, dokony- 2010 2012 na terenie województwa śląskiego, pozyskane
z Urzędu Statystycznego w Katowicach. Przy czym wyniki
wanie operacji na tych produktach, kontrolowanie jakości
towarów oraz wydawanie towarów. Istnieje wiele klasyfika- te są rezultatem badania znaczącej ilości podmiotów tego
cji magazynów [Krawczyk 2011; Niemczyk 2007; Dudziń- sektora (tab. 2).
Niestety brak jest pełnych danych odnośnie 2012 r., a pre-
ski, Kizyn 2000; Kadłubek 2012; Kempa 2012; Matulewski
zentowane przez Urząd Statystyczny w Katowicach informa-
i in. 2007], np. ze względu na ich budowę, wyposażenie,
cje dotyczą trzech kwartałów ubiegłego roku. Analizując ten
spełniane funkcje, obsługę określonego szczebla obrotu,
asortyment czy formę ich użytkowania. Rodzaj, ilość i wy- sam okres (I IX) 2012 r. i 2011 r. można zauważyć duże
spadki poszczególnych wartości wyników finansowych
posażenie posiadanych magazynów zależy natomiast, m.in.
od profilu, zakresu działalności oraz wielkości przedsiębior- przedsiębiorstw przetwórstwa przemysłowego. Na przykład
stwa. Istnieją również pewne rozwiązania w obszarze gospo- zysk brutto osiągnięty w trzech kwartałach 2012 r., ukształ-
towany na poziomie 5756,7 mln zł, był znacząco niższy
darki magazynowej, dedykowane specjalnie dla konkretnych
od poziomu tego zysku w analogicznym okresie w 2011 r.
branż.
i wynoszącym wówczas 6838,7 mln zł. Podobną sytuację
Celem artykułu jest przedstawienie posiadanych przez
przedsiębiorstwa przetwórstwa przemysłowego, funkcjonu- odnotowano w przypadku wyniku finansowego brutto, który
jących na terenie województwa śląskiego, zasobów magazy- w okresie I IX 2012 r. wyniósł 4796,1 mln zł, podczas gdy
w okresie I IX 2011 r., wartość tę oszacowano na poziomie
nowych. Przedstawiono ich główne charakterystyki, takie
znacznie wyższym  6094,0 mln zł. Natomiast wynik finan-
jak: rodzaj magazynów, ich powierzchnię, wyposażenie
w urządzania transportowe, kontrolno-pomiarowe, pomocni- sowy netto w okresie trzech kwartałów 2012 r. zamknął się
w kwocie 4144,1 mln zł, inaczej niż w analogicznym okresie
cze do składowania i manipulacji oraz ułatwiające załadunek,
2011 r., kiedy wartość ta wyniosła aż 5253,6 mln zł.
a także wysokość składowania i liczbę zatrudnionych
w magazynach pracowników. Jako metodę badawczą zasto- Z kolei w ciągu trzech ostatnich lat przedsiębiorstwa bada-
nego sektora odnotowują spadki poziomów wskaz
ników
sowano sondaż, zawierający pytania zamknięte.
rentowności ze sprzedaży, rentowności obrotu, a także
wskaz
ników płynności finansowej I i II stopnia (tab. 3).
Przetwórstwo przemysłowe w województwie
Przy czym poziom wskaz
nika rentowności ze sprzedaży na
śląskim  główne tendencje
koniec trzeciego kwartału 2012 r. jest o 1% niższy niż w tym
samym okresie 2011 r., a w przypadku wskaz
nika rentowno-
Ogólnie pojmowane pojęcie  przemysł dotyczy działalno-
ści obrotu brutto różnica ta wynosi 1,1%. Znaczne spadki
ści podmiotów gospodarczych zaliczanych zgodnie z Polską
odnotowano także w poziomach wskaz
ników płynności fi-
Klasyfikacją Działalności (wg PKD 2007) do następujących
nansowej. Wyniki uzyskane przez przedsiębiorstwa prze-
sekcji [Rocznik& 2012]: górnictwo i wydobywanie, prze-
twórstwa przemysłowego w trzecim kwartale 2011 r. i 2012
twórstwo przemysłowe, wytwarzanie i zaopatrywanie
r. wykazują spadek o 13,1% dla wskaz
nika płynności finan-
w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i po-
sowej I stopnia oraz spadek o 8,8% w przypadku płynności
wietrze do układów klimatyzacyjnych, dostawa wody, go-
finansowej II stopnia.
spodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związa-
Prezentowane dane świadczą o niezbyt korzystnej tenden-
na z rekultywacją.
cji wśród przedsiębiorstw badanego sektora, jednak nie jest
Przy czym należy zwrócić uwagę na fakt, że w latach
to sytuacja odosobniona na rynku. Wiele przedsiębiorstw
2005 2010 największy udział w tworzeniu wartości dodanej
innych sektorów przemysłu, jak i usług również boryka się
brutto województwa śląskiego osiągnęły właśnie jednostki
z podobnymi problemami. Wobec czego nie można uznać za
prowadzące działalność w przemyśle, co stoi w opozycji do
złą sytuacji przedsiębiorstw województwa śląskiego funk-
sytuacji odnotowanej w tym okresie w gospodarce kraju,
cjonujących w sektorze przetwórstwa przemysłowego.
gdzie największy udział odnotowano dla jednostek prowa-
dzących działalność w zakresie handlu, naprawy pojazdów
30
Logistyka 5/2013
Logistyka  nauka
Tab. 1. Wybrane wyniki finansowe przedsiębiorstw przetwórstwa przemysłowego
Przychody netto ze sprzeda-
Przetwórstwo Zysk brutto Zysk netto Wynik finansowy Wynik finansowy
ży produktów, towarów
przemysłowe w mln zł w mln zł brutto w mln zł netto w mln zł
i materiałów w mln zł
I XII 2010 132126,2 7668,3 6686,7 6678,7 5770,5
I XII 2011 150941,9 7841,0 6871,4 6852,0 5921,8
I IX 2012 111083,2 5756,7 5094,1 4796,1 4144,1
y
ródło: opracowanie własne na podstawie Biuletynu statystycznego województwa śląskiego 2012, Urząd Statystyczny w Katowicach 2012,
wersja elektroniczna: www.stat.gov.pl/katow, data dostępu, 8.03.2013.
Tab. 2. Przedsiębiorstwa przetwórstwa przemysłowego objęte badaniem
Podmioty przetwórstwa Udział liczby przedsiębiorstw Udział przychodów przedsiębiorstw
Liczba przedsiębiorstw
przemysłowego wykazujących zysk netto w ogólnej wykazujących zysk netto w przychodach
objętych badaniem
objęte badaniem liczbie przedsiębiorstw w % z całokształtu działalności w %
I XII 2010 947 77,7 79,1
I XII 2011 967 78,6 89,9
I IX 2012 952 78,5 77,3
y
ródło: opracowanie własne na podstawie Biuletynu statystycznego województwa śląskiego 2012, Urząd Statystyczny w Katowicach 2012,
wersja elektroniczna: www.stat.gov.pl/katow, data dostępu, 8.03.2013.
Tab. 3. Wybrane relacje ekonomiczne przedsiębiorstw przetwórstwa przemysłowego według uzyskanych wyników finansowych
Przetwórstwo Wskaz
nik rentowności Wskaz
nik rentowności Wskaz
nik płynności Wskaz
nik płynności
przemysłowe ze sprzedaży w % obrotu brutto w % finansowej I stopnia w % finansowej II stopnia w %
I XII 2010 5,0 4,9 35,8 101,7
I XII 2011 4,9 4,4 30,2 98,3
I IX 2012 4,3 4,2 23,5 96,6
y
ródło: opracowanie własne na podstawie Biuletynu statystycznego województwa śląskiego 2012, Urząd Statystyczny w Katowicach 2012,
wersja elektroniczna: www.stat.gov.pl/katow, data dostępu, 8.03.2013.
W pierwszej kolejności poddano badaniu typ magazynów,
jakie posiadają badane przedsiębiorstwa. Dokonano rozróż-
Gospodarka magazynowa przedsiębiorstw
nienia magazynów ze względu na ich budowlę. Wyniki
przetwórstwa przemysłowego
przedstawiono na rys. 1.
Główne cechy gospodarki magazynowej przedsiębiorstw
przetwórstwa przemysłowego, mających swoją siedzibę na
terenie województwa śląskiego, postanowiono wykazać za
pomocą badania ankietowego. W tym celu przebadano 111
podmiotów tego sektora. Dobór jednostek do badania był
całkowicie przypadkowy, jednak postanowiono zanalizować
zasoby magazynowe w kilku konkretnych branżach: spo-
żywczej (udział przedsiębiorstw tej branży kształtuje się na
poziomie 24,32%), motoryzacyjnej (10,81%), meblarskiej
(13,51%), przeróbki plastycznej metali (32,43%) oraz bu-
dowlanej (18,92%). Ponadto, wśród badanych przedsię-
biorstw znalazło się 29,73%, które można zaliczyć do mikro-
przedsiębiorstw, 24,32% małych przedsiębiorstw, 21,62%
Rys. 1. Typ magazynów. y
ródło: opracowanie na podstawie
średnich oraz 24,32% kwalifikujących się do dużych pod-
badań własnych.
miotów gospodarczych według kryterium ilości zatrudnio-
nych w nich osób. Znacząca większość badanych podmiotów
Udział przedsiębiorstw, które posiadają dwa lub wszystkie
(70,27%) funkcjonuje na rynku w okresie długim  ponad 10
z wymienionych rodzajów magazynów ukształtowała się na
lat. Natomiast 18,92% stanowiły podmioty działające na
poziomie 32,44%, natomiast przedsiębiorstwa, posiadające
rynku krócej niż 5 lat, a 10,81% to przedsiębiorstwa, które
wszystkie trzy rodzaje magazynów stanowiły 16,22% grupy
prowadziły działalność w okresie średnim (od 5 do 10 lat).
badawczej. Z kolei wyniki badania dotyczące typu ma-
gazynów, posiadanych przez jednostki wybrane do badania,
w podziale na branże podano w tabeli 4.
31
Logistyka 5/2013
Logistyka  nauka
Tab. 4. Typ posiadanych magazynów w podziale branżowym
Typ magazynu
Półotwarty Zamknięty Otwarty
Branża
Budowlana 42,86% 42,86% 57,14%
Spożywcza 22,22% 100,00% 22,22%
Drzewno-meblarska 40,00% 80,00% 20,00%
Przeróbka plastyczna metali 8,33% 100,00% 8,33%
Motoryzacyjna 75,00% 100,00% 50,00%
y
ródło: opracowanie na podstawie badań własnych.
Z uwagi na specyfikę działalności gospodarczej, w branży
spożywczej, motoryzacyjnej i przeróbki plastycznej metali,
wszystkie z badanych przedsiębiorstw posiadają magazyny
Rys. 3. Liczba pracowników magazynu. y
ródło: opracowanie na
zamknięte, jednak w przypadku branży motoryzacyjnej dość
podstawie badań własnych.
znaczny jest także udział magazynów półotwartych (75%)
oraz otwartych (50%). Także w branży spożywczej znalazł
Z kolei wyniki dotyczące wysokości składowania towarów
się znaczny udział przedsiębiorstw, które posiadają również
w posiadanych przez badane podmioty magazynach zapre-
magazyny półotwarte i otwarte  w obu przypadkach udział
zentowano na rysunku 4. Wynika z nich, że w prawie 73%
ten wynosi 22,22%.
badanych przedsiębiorstw wysokość składowania towarów
Dodatkowo zapytano o powierzchnię posiadanych skła-
jest niska i średnia. Jednakże wyniki te warto przeanalizo-
dów. Wyniki zostały zaprezentowane na rysunku 2. Warto
wać, uwzględniając również wielkość badanych przedsię-
także podkreślić, że zgodnie z uzyskanymi danymi 20%
biorstw (tab. 5). Z badań wynika, że największy odsetek
przedsiębiorstw posiadających wszystkie trzy typy maga-
małych przedsiębiorstw (55,56%) korzysta ze składowania
zynów określiło ich łączną powierzchnię na poziomie 500
średniej wysokości, podczas gdy taki sam udział dużych
1000 m2, natomiast 80% tych podmiotów posiada magazyny
przedsiębiorstw wykorzystuje dużą wysokość składowania,
o łącznej powierzchni powyżej 1000 m2.
tj. 4 9 m.
Rys. 2. Powierzchnia magazynów. y
ródło: opracowanie na pod-
Rys. 4. Wysokość składowania towarów. y
ródło: opracowanie na
stawie badań własnych.
podstawie badań własnych.
Natomiast na rysunku 3 przedstawiono wyniki badania od-
nośnie wielkości zatrudnienia pracowników gospodarki ma- Tab. 5. Wysokość składowania towarów a wielkość przedsiębior-
stwa
gazynowej. Znacząca większość badanych przedsiębiorstw,
ponad 54%, zatrudnia do 5 pracowników magazynu, jednak
Wysokość Bardzo
na uwagę zasługuje dość duży (prawie 19%) odsetek przed-
składowania Mała  do Średnia  Duża  4 duża 
siębiorstw zatrudniających na magazynach powyżej 20 pra-
Wielkość 2 m 2 4 m 9 m powyżej
cowników. Przy czym naturalne jest, że wśród mikroprzed- przedsiębiorstwa 9 m
siębiorstw aż 90,91% zatrudnia do 5 pracowników magazy- Mikroprzedsiębiorstwo 63,64% 27,27% 9,09% 0%
nu. Natomiast 66,67% dużych przedsiębiorstw deklaruje,
Małe przedsiębiorstwo 44,44% 55,56% 0% 0%
że liczba zatrudnionych na magazynie osób przekracza 20,
Średnie przedsiębiorstwo 25% 37,5% 25% 12,5%
a w przypadku średnich przedsiębiorstw tylko 12,5% zatrud-
Duże przedsiębiorstwo 11,11% 22,22% 55,56% 11,11%
nia tak dużą liczbę pracowników magazynowych.
y
ródło: opracowanie na podstawie badań własnych.
32
Logistyka 5/2013
Logistyka  nauka
W badanych przedsiębiorstwach poddano analizie także
wyposażenie magazynów. Określono, jakie urządzenia po-
mocnicze do składowania i manipulacji oraz urządzenia
ułatwiające załadunek środków transportowych są najczę-
ściej wykorzystywane (rys. 5 i 6) w badanych podmiotach.
Rys. 7. Urządzenia kontrolno-pomiarowe. y
ródło: opracowanie na
podstawie badań własnych.
Spośród urządzeń pomiarowo-kontrolnych najczęściej wy-
korzystywanymi są urządzenia ważące  ponad 70% wska-
zań ogółu przedsiębiorstw. Jednak ponad 27% przedsię-
Rys. 5. Urządzenia do składowania i manipulacji. y
ródło: opraco-
biorstw nie korzysta z takich urządzeń w swoich magazy-
wanie na podstawie badań własnych.
nach.
Z kolei wśród urządzeń transportowych prym wiodą wózki
jezdniowe, wykorzystywane w 97,30% badanych podmiotów
(rys. 8). Ponadto, zgodnie z wynikami badania, średnia liczba
wózków jezdniowych, przypadająca na jedno przedsiębior-
stwo, wynosi 9 szt., przy czym na każde duże przedsiębior-
stwo przypada średnio aż ok. 63 szt. Natomiast najmniej
badanych przedsiębiorstw  8,11%  korzystało z dz
wignic
i były to wyłącznie przedsiębiorstwa duże.
Rys. 6. Urządzenia ułatwiające załadunek środków transporto-
wych. y
ródło: opracowanie na podstawie badań własnych.
Wśród urządzeń do składowania i manipulacji, badane
przedsiębiorstwa najczęściej wykorzystują palety (prawie
73%) oraz regały (ok. 67,6%). Odsetek mikroprzedsię-
biorstw, które wykorzystują regały wynosi 54,55%, podczas
gdy 77,78% wykorzystujących regały należy do przedsię-
Rys. 8. Urządzenia transportowe. y
ródło: opracowanie na pod-
biorstw małych, 37,5%  średnich, a 100%  dużych. Z kolei
stawie badań własnych.
palety są wykorzystywane przez 77,73% mikroprzedsię-
biorstw, 44,44% małych przedsiębiorstw, 75% średnich oraz
w stu procentach przez duże przedsiębiorstwa.
Najczęściej posiadanym przez przedsiębiorstwa urządze-
Podsumowanie
niem ułatwiającym załadunek środków transportu jest rampa
stała. Przy czym udział przedsiębiorstw mikro wśród pod-
Zaprezentowane w niniejszym opracowaniu wyniki badań
miotów posiadających rampy stałe wynosi 18,18%, małych 
ukazują posiadane przez podmioty badawcze zasoby maga-
22,22%, średnich  50%, a dużych  88,89%. Jednak znaczą-
zynowe wraz z ich wyposażeniem. Dodatkowe odniesienie
cy jest również udział przedsiębiorstw, które nie posiadają
wybranych wyników do wielkości analizowanych przedsię-
żadnych z wymienionych urządzeń. Z kolei wśród tych
biorstw oraz do branż, w których działają pozwala na zauwa-
przedsiębiorstw aż 72,73% to przedsiębiorstwa mikro.
żenie pewnych prawidłowości. Na przykład w branży bu-
Zbadano także rodzaj urządzeń kontrolno-pomiarowych
dowlanej mimo, że udział przedsiębiorstw wykorzystujących
znajdujących się w magazynach przedsiębiorstw przetwór-
otwarty typ magazynu jest największy (ponad 57%), to
stwa przemysłowego, a wyniki przedstawiono na rysunku 7.
udział przedsiębiorstw korzystających z dwóch pozostałych
typów magazynów (otwartego i półotwartego) jest także
wysoki (w obu przypadkach wynosi prawie 43%). Cieka-
wych informacji dostarczają także pytania o powierzchnię
33
Logistyka 5/2013
Logistyka  nauka
posiadanych magazynów oraz wysokość składowania towa-
rów. Co zaskakujące, udział przedsiębiorstw dużych, które
wykorzystują składowanie bardzo wysokie  powyżej 9 m 
jest mniejszy (wynosi ok. 11%) niż w przypadku przedsię- LITERATURA
biorstw średnich (12,5%). Z kolei urządzeniem transporto-
1. Biuletyn statystyczny województwa śląskiego 2012, Urząd Sta-
wym najczęściej wykorzystywanym przez badane przedsię-
tystyczny w Katowicach 2012, wersja elektroniczna: www.stat.
biorstwa jest wózek jezdniowy  tylko 2,7% badanych pod-
gov.pl/katow, data dostępu 08.03.2013.
miotów nie posiada tego typu urządzenia. Jednakże przedsię-
2. Dudziński Z., Kizyn M., Poradnik magazyniera, PWE Warsza-
biorstwa, które nie posiadają wózków jezdniowych, wyko-
wa 2000.
rzystują inne dostępne urządzenia transportowe (dz
wignice
3. Kadłubek M., Funkcjonowanie gospodarki magazynowej w wy-
oraz przenośniki).
branym przedsiębiorstwie, cz. 1, Identyfikacja zasobów,  TTS
W niniejszym artykule przedstawiono ważniejsze dane do-
Technika Transportu Szynowego nr 9, 2012, s. 1095 1103.
tyczące zasobów magazynowych przedsiębiorstw produkcyj-
nych województwa śląskiego. Dokonanie całościowej anali- 4. Kempa E., Znaczenie magazynowania dla funkcjonowania pro-
zy gospodarki magazynowej tych podmiotów, ze względu na cesów dystrybucji w przedsiębiorstwie,  Logistyka nr 3, 2012.
ramy objętościowe opracowania, nie jest możliwe. Jednakże
5. Krawczyk S. (red.), Logistyka. Teoria i praktyka, cz. 1, Difin,
na przykładzie kilku wybranych branż przedstawiono główne
Warszawa 2011.
charakterystyki gospodarki magazynowej badanych podmio-
6. Matulewski M., Konecka S., Fajfer P., Wojciechowski A.,
tów.
Systemy logistyczne, Podręcznik do kształcenia w zawodzie
technik logistyk, IliM, Poznań 2007.
Streszczenie
7. Niemczyk A., Zapasy i magazynowanie, t. 2, Magazynowanie,
ILiM, Poznań 2007.
Zaprezentowane w pracy wyniki badań opierają się na da-
nych ankietowych zebranych wśród 111 przedsiębiorstw
8. Produkt krajowy brutto w województwie śląskim w 2010 r.,
produkcyjnych, mających swą siedzibę na terenie wojewódz-
Opracowanie sygnalne, Urząd Statystyczny w Katowicach,
twa śląskiego. Przedstawiono krótką charakterystykę warun- 2013, wersja elektroniczna: www.stat.gov.pl/katow, data dostę-
ków funkcjonowania tych podmiotów na wybranym do ba- pu 08.03.2013.
dania terenie, opierając się na danych publikowanych przez
9. Rocznik statystyczny województwa śląskiego 2012, Urząd Staty-
Główny Urząd Statystyczny oraz jego oddział w Katowicach.
styczny w Katowicach 2012, wersja elektroniczna: www.stat.
Dokonano również analizy wybranych wyników w podziale
gov.pl/katow, data dostępu 08.03.2013.
na wielkość przedsiębiorstwa oraz branżę.
Słowa kluczowe: gospodarka magazynowa, magazyny, prze-
twórstwo przemysłowe.
34
Logistyka 5/2013