1
Instytut Fizyki
Politechniki Wrocławskiej
BADANIA PRZESIEWOWE WZROKU
U DZIECI SZEŚCIOLETNICH
W POWIECIE STRZELIC
SKIM
Marek ZAJ
C
Wrocław, 2005
 2
Raport z badań przesiewowych wzroku u dzieci z klas zerowych i pierwszych z
powiatu strzelińskiego (województwo dolnośląskie) przeprowadzonych w
listopadzie 2005 r.
Badania były zorganizowane i sfinansowane przez ESSILOR,
a przeprowadzone przez studentów Wydziału Podstawowych Problemów
Techniki Politechniki Wrocławskiej skupionych w Kole Naukowym Optyki
Widzenia pod opieką dr Marka Zająca. W badaniach uczestniczyła dr inż. Zofia
Grzech z firmy OPTYK. Przedsięwzięciu temu patronował Urząd Marszałkowski
Województwa Dolnośląskiego oraz Starostwo Powiatowe w Strzelinie.
 3
WPROWADZENIE
Badanie wzroku dzieci jest jednym z najważniejszych czynników w pediatrycznej
opiece medycznej. Pierwszym etapem takiego badania powinny być testy przesiewowe.
Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia, testy przesiewowe są wstępną identyfikacją
nie rozpoznawanych dotychczas chorób, zaburzeń lub wad, uzyskaną w wyniku zastosowania
testów i innych szybkich metod badania. Pozwala to na wyróżnienie z populacji osób, które
prawdopodobnie cierpią na daną chorobę (zaburzenie), i osób, które prawdopodobnie jej nie
mają. Głównym cele testu przesiewowego jest wczesne wykrywanie i leczenie zaburzeń
w okresie, gdy jeszcze można odwrócić proces chorobowy lub zahamować tempo jego
rozwoju [1].
Powszechnie przyjęto, że badanie wzroku dzieci należy przeprowadzać w okresie
niemowlęcym, w wieku oraz w wieku 2-3 lat i 5-6 lat [2, 3, 4, 5, 6]. W odniesieniu do dzieci
sześcioletnich zalecane są zwykle badania ostrości wzrokowej do dali, badanie ruchomości
oczu, badanie stereopsji i niekiedy badanie widzenia barwnego.
Dla przykładu wedle zaleceń Wydziału Zdrowia Stanu Massachusetts1 [6] w wieku 6 lat
należy sprawdzać:
" Ostrość wzroku do dali przy odległości 10 stóp (3 m) testem HOTV lub symbolami LEA;
za wynik prawidłowy przyjmuje się wartość visusu 20/30 lub więcej
" Stereowidzenie testem Random Dot E z odległości 4 stóp; za wynik prawidłowy uważa
się co najmniej 4 oprawne odpowiedzi na 5 prezentacji.
Analogiczne wymogi formułuje Jahnle [7] powołując się na zalecenia Amerykańskiej
Akademii Okulistyki2 oraz Amerykańskiej Akademii Pediatrii3, a także Broderick [8].
Według zaleceń Kanadyjskiego Towarzystwa Pediatrycznego [5] badanie dzieci 5-letnich
powinno zawierać badanie ostrości wzroku do dali kartami Allena lub tablicami z optotypami
E; za wynik poprawny uważa się ostrość wzroku nie mniejszą niż 20/30.
Według Woynarowskiej [1] w przypadku dzieci 5-6 letnich powinno się przeprowadzić
następujące badania:
Test do wykrywania nieprawidłowej ostrości wzroku. Polega na pomiarze ostrości wzrokowej
obuocznej i jednoocznej z odległości 5m przy użyciu tablic z hakami Snellena lub tablic
obrazkowych.
Test do wykrywania zeza. W jego skład powinny wchodzić: wywiad rodzinny, ocena
ustawienia gałek ocznych, test odblasku rogówkowego (test Hirschberga) ocena ruchu gałek
ocznych oraz test zasłaniania-odsłaniania (cover test).
Dopiero u dzieci nieco starszych (III klasa szkoły podstawowej) przeprowadzać należy
Test do wykrywania zaburzeń widzenia barw. Polega on na badaniu za pomocą tablic
pseudoizochromatycznych.
Badanie przesiewowe prowadzone w Hiszpanii przez Uniwersytet w Granadzie wspólnie
z firmą Essilor [18]obejmowały m.in. badanie ostrości wzroku tablicami z hakami Snellena
oraz urządzeniem SCOLATEST, test zakrywania-odkrywania, badanie widzenia
stereoskopowego testem Randot. Ponadto przeprowadzono obiektywne badanie refrakcji
(metodą skiaskopową) oraz badanie amplitudy akomodacji.
Badania opisane w tym raporcie były przeprowadzane przez studentów specjalizujących
się w optyce okularowej i optometrii, bez udziału lekarzy okulistów. Z tego względu
konieczne było ograniczenie się do badań nie stanowiących procedur medycznych w ścisłym
sensie. Zdecydowano się na trzy testy:
1
The Massachusetts Department of Public Health.
2
American Academy of Ophthalmology (AAO)
3
American Academy of Pediatrics (AAP)
 4
1. Badanie ostrości wzrokowej do dali urządzeniem SCOLATEST. Obejmuje ono
sprawdzenie ostrości wzroku dla dali bez korekcji lub z korekcją noszoną na co dzień
przez dziecko, a w przypadku ostrości wzroku nie mniejszej niż przewidziana przez
normę dodatkowo sprawdzenie ostrości wzroku z soczewkami dodatnimi o mocy
+2,00 D lub +4,00 D.
2. Badanie widzenia stereoskopowego testem  Stereo Random Dot E .
3. Badanie prawidłowości widzenia barw tablicami pseudoizochromatycznymi  Color
Vision Testing Made Easy Waggonera
Wyniki badań były zapisywane na arkuszu odpowiedzi zawierającym następujące informacje:
1. klasa, szkoła, miejscowość, data badania,
2. inicjały imienia i nazwiska dziecka4;
3. wiek i płeć dziecka
4. informacja o tym, czy ma przepisane okulary, czy je nosi (w takim przypadku
sprawdzano moce soczewek dioptromierzem)
Arkusze te stanowiły podstawę do oceny czy wzrok badanego dziecka mieści się w normie
czy też od niej odbiega. Informacje o wynikach badania był przekazywane rodzicom dziecka,
przy czym w przypadku odstępstw od normy sugerowano dokładniejsze zbadanie dziecka
przez specjalistów.
METODOLOGIA BADAC

1. BADANIE OSTROŚCI WZROKU
CEL BADANIA:
W badaniu tym sprawdza się ostrość wzroku dziecka oraz wykrywa ewentualne różnice
między ostrością wzroku lewego i prawego oka. Przeprowadza się je z odległości 2,5 m
najpierw przy widzeniu obuocznym, a następnie, w dowolnej kolejności, z zasłoniętym
lewym okiem (badane oko prawe) lub prawym okiem (badane oko lewe). Za normę przyjmuje
się ostrość wzroku równą co najmniej V=0,9. Ostrość wzroku poniżej normy może świadczyć
o (nieskorygowanej) krótkowzroczności lub niezborności (astygmatyzmie) albo też
o chorobie oczu czy zmianach patologicznych w układzie wzrokowym. W każdym z takich
przypadków należy dziecko skierować do okulisty w celu dokładnego zbadania. Jeśli badane
dziecko w czasie badania nosi okulary przepisane mu do dali ostrość wzroku poniżej normy
może świadczyć o niewłaściwej korekcji lub niewłaściwym sposobie noszenia okularów.
W takim przypadku także należy dziecko skierować do okulisty.
Jeśli ostrość wzroku spełnia warunki normy może to oznaczać miarowość lub
nadwzroczność maskowaną akomodacją. Aby to rozróżnić należy sprawdzić ostrość
wzrokową prawego i lewego oka po ustawieniu przed nim soczewki dodatniej o mocy
+2,00 D w celu zluz
nienia ewentualnej akomodacji. Przy normalnowzroczności obserwuje się
spadek ostrości wzroku. Utrzymanie się wysokiej ostrości wzroku sugeruje ukrytą
dalekowzroczność. Prawdopodobieństwo występowania ukrytej nadwzroczności jest jeszcze
większe jeśli wysoka ostrość wzroku utrzymuje się nawet przy soczewce dodatniej o mocy
+4,00 D. W takich przypadkach należy dziecko także skierować na badanie okulistyczne.
ZESTAW DO BADANIA OSTROŚCI WZROKOWEJ
Zestaw do badania ostrości wzrokowej zawiera:
4
Ze względu na zastrzeżenia  Ustawy o ochronie danych osobowych szczegółowe dane personalne badanych
dzieci nie były gromadzone ani przechowywane.
 5
" Urządzenie SCOLATEST, które służy do prezentacji optotypów (rysunek 1). Ma ono
postać skrzyneczki z podświetlanym ekranem, na którym można wyświetlać bądz
optotypy
literowe (zestaw H, O, T, V, X) bądz
obrazkowe (domek, kwiatek, samochód, dziecko,
drzewo, ptak) dla dzieci, które jeszcze nie znają alfabetu. Znaki odpowiadają wartościom
ostrości wzroku V=0,4, V=0,7, V=0,9 oraz V=1,25 (z odległości badania 2,5 m).
" 3 pary okularów z osłoną dla jednego oka wykonaną z nieprzezroczystego materiału;
przed drugim okiem soczewka o mocy 0, +2,00 D lub +4,00 D) (rysunek 2);
" Plansza wzorcowa z rysunkami wszystkich optotypów.
" Arkusze odpowiedzi (rysunek 3)
Rys 1. Zestaw SCOLATEST do badania ostrości wzroku
Rys. 2. Okulary zasłaniające jedno oko.
Rys. 3. Arkusz odpowiedzi do badania SCOLATESTem
 6
PRZYGOTOWANIE STANOWISKA DO BADANIA
Przygotowanie stanowiska do badania polega na:
" ustawieniu stolików i krzesełek dla dziecka i osoby badającej,
" ustawieniu SCOLATESTu stroną literową do dziecka na stoliku w odległości 2,5 m od
dziecka na wysokości jego oczu (jak na rysunku 4) i sprawdzeniu jego sprawności,
" położeniu na stoliku dla dziecka planszy wzorcowej,
przygotowaniu potrzebnych akcesoriów: arkuszy odpowiedzi, okularów, zasłonek oka,
chusteczek higienicznych, płynu dezynfekującego.
Rys. 4. Badanie ostrości wzroku SCOLATESTem.
PRZEBIEG BADANIA
Dziecko siada na krzesełku obok osoby przeprowadzającej badanie. Przed nim leży na
stoliku plansza odpowiedzi. Przed rozpoczęciem badania tłumaczy się dziecku zasadę
badania. Należy wyjaśnić mu, że na ekranie SCOLATESTu będą wyświetlane znaki różnej
wielkości; niektóre z nich tak małe, że być może nie da się ich rozpoznać. Pokazuje się
dziecku te znaki narysowane na planszy wzorcowej. Przy tej okazji należy stwierdzić, czy
dziecko zna litery i czy umie je nazywać. W przeciwnym należy korzystać z optotypów
obrazkowych lub z planszy wzorcowej, na której dziecko będzie wskazywało palcem
rozpoznawane znaki. Pokazywanie znaków na planszy może być konieczne w przypadku
dzieci z którymi trudno się komunikuje.
Po wstępie rozpoczyna się zasadnicze badania. Na ekranie SCOLATESTu wyświetlane są
kolejno optotypy począwszy od największego (odpowiadającego ostrości wzroku V=0,4) do
najmniejszego (ostrość wzroku V=1,25). Osoba badająca wyświetla kolejny znak, a dziecko
pokazuje odpowiednią literę lub obrazek na planszy wzorcowej, albo wypowiada głośno, co
widzi.
Dziecku pokazuje się wszystkie znaki zestawu pozwalając mu każdorazowo zastanowić się
chwilę. Badający notuje na odpowiedzi prawidłowe i błędne na arkuszu odpowiedzi. Wynik
badania zapisuje się według następujących zasad:
a. odpowiedz
prawidłowa = +
b. odpowiedz
błędna = 0
c wątpliwości ( nie wiem ,  wydaje mi się.. ) = ?
Po zakończeniu badania obuocznego zakłada się dziecku okulary zasłaniające jedno oko
lub  opaskę piracką służącą do tego samego celu, i bada kolejno ostrość wzroku jednego
i drugiego oka. Najpierw badane jest oko prawe, dlatego zasłaniamy starannie oko lewe tak,
aby nie uciskać gałki ocznej. Analogicznie wykonuje się badanie lewego oka.
 7
Podczas badania widzenia jednoocznego należy pilnować, by dziecko nie  podglądało
zasłoniętym okiem. Jeśli dziecko odczuwa zdecydowany dyskomfort po zasłonięciu jednego
oka może to oznaczać niedowidzenie (amblyopię) oka odsłoniętego.
Po przeprowadzeniu badania jednego dziecka, a przed przystąpieniem do badanie drugiego
należy przetrzeć okulary, zasłonkę oka i planszę wzorcową chusteczką higieniczną zwilżoną
środkiem dezynfekcyjnym.
Jeżeli dziecko nosi okulary do dali badanie przeprowadza się w tych okularach.
SPRAWDZANIE OSTROŚCI WZROKU Z SOCZEWK
DODATNI
.
Jeżeli przy badaniu któregoś oka (lub badaniu obuocznym) uzyskuje się ostrość co
najmniej 0,9 należy sprawdzić czy nie mamy do czynienia z ukrytą dalekowzrocznością.
W tym celu zakładamy dziecku okulary z soczewką +2,00 D (oznaczone żółtą kropką)
i pokazujemy mu optotypy odpowiadające najlepszej ostrości wzroku osiągniętej poprzednio
bez soczewki dodatniej. Jeśli po założeniu tych okularów ostrość wzrokowa pogarsza się
i dziecko nie rozpoznaje znaków o wielkości odpowiadającej poprzednio uzyskanej ostrości
wzroku uznaje się test za zaliczony poprawnie (normalnowzroczność). Jeśli nadal ostrość
wzroku jest wysoka i dziecko rozpoznaje znaki o tej wielkości, należy nałożyć mu okulary
z soczewką o mocy +4,00 D (oznaczone kropką zieloną) i ponownie sprawdza możliwość
rozpoznania tego samego optotypu.
Utrzymanie się wysokiej ostrości wzroku z soczewkami dodatnimi traktuje się jako
nieskorygowaną dalekowzroczność.
INTERPRETACJA
Za nieprawidłową ostrość wzrokową uważa się wartość V mniejszą od 0,9 (V<0,9). Można
to interpretować jako prawdopodobieństwo występowania nieskorygowanej
krótkowzroczności lub niezborności. W przypadku ostrości wzrokowej Ve"0,9 interpretacja
zależy od wyniku próby z soczewką dodatnią. Spadek ostrości po ustawieniu przed okiem
soczewki +2,00D oznacza miarowość. Utrzymywanie się wysokiej ostrości wzroku przy
soczewce +2,00 D a tym bardziej +4,00 D interpretowano jako prawdopodobną
nadwzroczność ukrytą.
UWAGI O PRZEBIEGU BADANIA
Badanie było dokonywane na dzieciach w wieku 5 - 6 lat, dlatego bardzo ważne było, aby
było przeprowadzone w przyjaznej atmosferze; takiej, w której jest ono formą zabawy. Osoba
badająca musi wykazać dużo cierpliwości i spokojnie zachęcać dziecko do współpracy
w przeprowadzonym teście. Badania nie wolno przeprowadzać w pośpiechu, bo to może
spowodować błędy w póz
niejszej analizie wyników. Gdy dziecko jest nieśmiałe, płacze lub są
inne trudności w nawiązywaniu z nim kontaktu należy mu spokojnie wytłumaczyć cały
przebieg testu i ewentualnie pokazać jak badane jest inne dziecko.
Podczas badania obserwuje się dziecko, by stwierdzić, czy ewentualne złe rozpoznanie
wynika z niskiej ostrości wzroku, czy z innych przyczyn (np. nieznajomości liter,
roztargnienia, braku koncentracji itp.) Należy zwrócić uwagę na zachowanie dziecka,
zawracając uwagę na to czy:
- nie ustawia asymetrycznie głowy, tzn. patrzy bokiem, skośnie  nie podgląda;
- nie mruży oczu;
- nie sprawia wrażenia, że optotypy rozpoznaje z dużym trudem.
Wszelkie uwagi na ten temat zapisuje się w karcie odpowiedzi.
 8
2. BADANIE WIDZENIA PRZESTRZENNEGO
CEL BADANIA
Celem tego badania jest identyfikacja dzieci z zaburzeniami widzenia przestrzennego.
Brak stereowidzenia może wskazywać na szereg nieprawidłowości wzrokowych: tłumienie
jednego oka, amblyopię (niedowidzenie), znaczną różnowzroczność (anizometropię) lub
anizeikonię, wreszcie zezy jawne i ukryte. Z drugiej strony  prawidłowe widzenie
stereoskopowe świadczy na ogół o prawidłowej współpracy obu oczu, właściwej fiksacji
i fuzji. Niestety, badanie widzenia stereoskopowego jest stosunkowo rzadko wykonywane, co
powoduje iż część wad wzroku u dzieci pozostaje niewykryta.
ZESTAW DO BADANIA STEREOWIDZENIA
W badaniach opisanych w tym raporcie do sprawdzania widzenia stereoskopowego
stosowany był test  Random Dot Stereo E (rys. 5). W jego skład wchodzą:
" okulary polaryzacyjne
" 3 tabliczki:
o tabliczka demonstracyjna (z wypukłym znakiem E),
o tabliczka pusta, bez znaku E,
o tabliczka testowa ze znakiem E.
Rys. 5 Zestaw testu  Stereo Random Dot E
Tabliczki mają kształt kwadratu o boku ok. 10 cm. Po stronie przedniej pokryte są układem
przypadkowo rozłożonych ciemnych punktów ( random dots ). W tabliczce testowej wzór
kropkowy maskuje dwa obrazy litery E tworzące stereoparę, przy czym każdy z tych obrazów
utworzony jest z punktów o odmiennej polaryzacji. Dzięki temu dwa obrazy litery E tworzą
stereoparę tylko wtedy, gdy są oglądane przez okulary polaryzacyjne z przeciwnymi
polaryzacjami lewego i prawego oka. Cały wzór kropkowy stanowi silny bodziec do fuzji.
Osoby o prawidłowym widzeniu przestrzennym patrząc na tabliczkę testową przez okulary
polaryzacyjne widzą na tle przypadkowych kropek wypukły znak E (odwrócenie tabliczki
testowej  do góry nogami powoduje, że obraz znaku E wydaje się być wklęsłym).
Tabliczka pusta pokryta jest analogicznym wzorem kropkowym, ale nie zawiera ukrytej
stereopary. Tabliczka demonstracyjna, pokryta również wzorem kropkowym, zawiera
wypukły znak E.
PRZYGOTOWANIE STANOWISKA I PRZEBIEG BADANIA
Badanie [9] przeprowadza się w jasnym pomieszczeniu, przy świetle dziennym. Dziecko
siedzi przy stoliku, badający siedzi naprzeciwko dziecka, przodem do niego i trzyma tabliczki
 9
przed sobą, tak, aby dziecku umożliwić dokładne przyjrzenie się im. Tabliczki pokazuje się
z odległości około 45 cm, trzymając je prostopadle do linii wzroku badanego dziecka.
Przed rozpoczęciem właściwego testu właściwego wyjaśnia się dziecku jego zadanie.
Pokazuje mu się tabliczkę demonstracyjną z wypukłym znakiem E; pozwala przyjrzeć się
dokładnie znakowi, zachęca do dotknięcia go, by dzięki temu lepiej uświadomiło sobie, że
obrazek jest wypukły. Zapowiada się, że w dalszej części badania pokazywane będą dwie
tabliczki równocześnie, przy czym tylko jedna będzie zawierała wypukły znak. Podczas
zasadniczego badania nie będzie można dotykać tabliczki, ale trzeba wskazać właściwą
kierując się tylko obserwacją.
Do zasadniczego badania dziecko musi założyć okulary polaryzacyjne. Jeśli nosi okulary
korekcyjne wówczas okulary polaryzacyjne nakłada się na nie.
W czasie zasadniczego badania pokazuje się dziecku jednocześnie dwie tabliczki testowe:
pustą oraz zawierającą stereoskopową literę E i prosi o wskazanie, która tabliczka zawiera
 wypukłą ( wystającą ) literą. Dla upewnienia się, że dziecko nie zgaduje warto prosić
o określenie jaka jest orientacja tej litery. Uwaga: Nie wolno odwracać tabliczki
stereoskopowej  do góry nogami , gdyż powoduje to zamianę obrazu  wypukłego na
 wklęsły co może mylić badane dzieci.
Badanie powtarza się 4 razy, za każdym razem zmieniając układ tabliczek. Czas
prezentacji każdego układu tabliczek powinien być krótki (około 3-5 s.).
INTERPRETACJA
Test uważano za zaliczony jeśli dziecko wskazywało prawidłowo kartę ze stereoskopową
literą E we wszystkich 4 przypadkach.
UWAGI O PRZEBIEGU BADANIA
Niektóre dzieci obawiały się założenia okularów polaryzacyjnych Ich lęk można
przezwyciężyć wprowadzając elementy zabawy, tłumacząc np., że są to okulary specjalne,
 czarodziejskie . W żadnym przypadku nie można przymuszać dzieci do zakładania
okularów, gdyż ich niechęć lub strach uniemożliwi właściwe przeprowadzenie badania.
Należy też zwrócić uwagę, że niektóre dzieci wykazują dużo sprytu i orientują się która
karta zawiera stereoskopową literą E śledząc uważnie ruchy badającego podczas mieszania
kart. Nie wolno więc traktować mieszania kart rutynowo.
3. BADANIE ROZPOZNAWANIA BARW
CEL BADANIA
Celem tego badania jest identyfikacja dzieci z zaburzeniami widzenia barw.
ZESTAW DO BADANIA WIDZENIA BARWNEGO
Badanie widzenia barw za pomocą opracowanych specjalnie dla dzieci tablic
pseudoizochromatycznych  Color Vision Testing Made Easy Waggonera. W odróżnieniu od
klasycznych tablic pseudoizochromatycznych (np. Ischichary), które zawierają ukryte cyfry,
test przeznaczony dla dzieci, które mogą mieć jeszcze trudności z identyfikowaniem cyfr,
zawiera ukryte figury geometryczne o łatwo rozpoznawalnych kształtach (rys. 6):
" kółko;
" kwadrat;
" trójkąt;
" gwiazdka.
 10
W skład zestawu wchodzi tablica testowa (niebiesko-czerwona) oraz 9 tablic barwnych.
Tablice nie umożliwiają zdiagnozowania rodzaju wady widzenia barwnego, a tylko
stwierdzenie czy istnieją jakiekolwiek nieprawidłowości w rozpoznawaniu barw.
Rys. 6 Przykładowa tablica pseudoizochromatyczna do badania dzieci.
PRZYGOTOWANIE STANOWISKA I PRZEBIEG BADANIA.
Badanie przeprowadza się w jasnym pomieszczeniu, przy świetle dziennym (dopuszczalne
jest także oświetlenie sztuczne światłem białym (np. świetlówki). Dziecko siedzi przy stoliku,
badający siedzi naprzeciwko dziecka, przodem do niego i trzyma tablice przed sobą, tak, aby
dziecku umożliwić swobodne odczytywanie barw. Tablice pokazuje się w odległości około 45
cm, trzymając je prostopadle do linii wzroku badanego dziecka.
Jako pierwszą pokazuje się czarno-białą planszę wzorcową zawierającą wszystkie figury.
Plansza ta służy do wyjaśnienia, jakie figury mogą być  ukryte na planszach barwnych
a także do ułatwienia komunikacji z dzieckiem podczas badania. Należy wyjaśnić dziecku, że
na planszach barwnych figury mogą być narysowane w różnych miejscach, a także, że nie
wszystkie muszą zawsze pojawić się. Zadaniem dziecka jest określenie, jakie figury znajdują
się na określonej planszy pokazywanej mu przez czas krótki czas (około 5 sekund). Badający
prosi dziecko o nazwanie figur widzianych na tablicy. Dla uniknięcia pomyłek (zgadywania
mówienia  na pamięć ) dobrze jest prosić o bliższe określenie , gdzie (w której części tablicy,
np. u góry czy z boku) widać daną figurę. Dziecko może też wskazywać ją palcem. Na
arkuszu odpowiedzi zapisuje się liczbę odpowiedzi prawidłowych i błędnych.
INTERPRETACJA
Zgodnie z instrukcją dołączoną do tablic test należy uważać się za zaliczony, jeśli
wszystkie 9 tablic zostanie prawidłowo rozpoznanych.
UWAGI O PRZEBIEGU BADANIA
Podobnie, jak przy poprzednich testach, ważne było, aby badanie było przeprowadzone
w przyjaznej atmosferze, najlepiej w formie zabawy w odszukiwanie ukrytych obrazków.
Osoba badająca musi wykazać dużo cierpliwości i spokojnie zachęcać dziecko do współpracy
w przeprowadzonym teście. Badanie nie wolno przeprowadzać w pośpiechu, bo to może
spowodować błędy. Gdy dziecko jest nieśmiałe, płacze lub są inne trudności w nawiązywaniu
z nim kontaktu należy spokojnie wytłumaczyć cały przebieg testu i ewentualnie przełożyć
badanie na póz
niej, by w międzyczasie dziecko mogło przyjrzeć się jak badana jest jego
koleżanka, czy kolega.
Test ten jest dość trudny. Dzieci popełniały czasem błędy wynikające raczej z nieuwagi,
czy zmęczenia a nie złego widzenia barw. Jeśli dziecko popełniało błędy test zwykle
powtarzano.
 11
ORGANIZACJA BADAC

Badania były przeprowadzone w drugiej połowie listopada 2005 roku na terenie powiatu
strzelińskiego (województwo dolnośląskie). Wybór terenu badań został dokonany przez
Kierownika Wydziału Polityki Zdrowotnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa
Dolnośląskiego. Za jego pośrednictwem w przygotowanie badań zostało zaangażowane także
Starostwo Powiatowe w Strzelinie. Instytucja ta wytypowała do badania szkoły i przedszkola
z terenu powiatu. Jej zadaniem było także poinformowanie o badaniach Dyrekcji tych
placówek. Dyrektorzy i nauczyciele szkół otrzymali odpowiednie pisma informujące
(Załączniki 1 i 2). Zwrócono się w nich także z prośbą o poinformowanie rodziców lub
opiekunów dzieci o badaniach i uzyskanie ich zgody.
Ze względu na bardzo duże zróżnicowane wielkości placówek oświatowych objętych
badaniami (od dużych szkół zbiorczych do małych lokalnych przedszkoli z kilkunastoma
dziećmi) oraz fakt, że badania przeprowadzali studenci w czasie trwania roku akademickiego
istotne znaczenie miało przygotowanie właściwego harmonogramu pracy. To zadanie oraz
zapewnienie sprzętu a także transportu zostało wypełnione przez firmę Essilor Polonia. Osobą
kontaktową, z którą utrzymywano bieżący kontakt telefoniczny oraz e-mailowy był
p. Waldemar Rafalski.
Zespoły badawcze składały się zwykle z trójki studentów. Liczba takich zespołów
zaangażowanych w badanie jednego dnia wahała się od 1 do 3. Towarzyszyła im osoba
 nadzorująca , którym był pracownik lub doktorant Instytutu Fizyki Politechniki
Wrocławskiej. W części badań uczestniczyła też optometrystka, p. dr Zofia Grzech. (Lista
osób biorących udział w badaniach znajduje się w Załączniku 6).
Zespoły badawcze wyjeżdżały z Wrocławia mikrobusem o godzinie 7:00. Badania
rozpoczynano zwykle około godziny 8:30. Nauczyciele byli odpowiednio wcześnie
uprzedzeni i z reguły czekali na nasz przyjazd. Miejscem badań były albo klasy szkolne albo
udostępnione nam inne pomieszczenia (korytarze, świetlice, sale rekreacyjne itp.).
W badaniach zwykle asystowali nauczyciele (wychowawcy), którzy pomagali nam
w nawiązywaniu kontaktu z dziećmi i utrzymaniu dyscypliny.
Organizacja badań wyglądała następująco: W sali urządzonych było kilka stanowisk:
oddzielnie do badania ostrości wzroku i oddzielnie do badania widzenia przestrzennego oraz
rozpoznawania barw. (Czas potrzebny na badanie ostrości wzroku jest mniej więcej równy
czasowi potrzebnemu na badanie widzenie przestrzennego oraz widzenia barwnego łącznie).
Liczba takich stanowisk zależała od ilości dzieci przewidzianych do badania oraz ilości grup
badawczych.
Zależnie od lokalnych warunków stosowano dwa warianty organizacji badań. W jednym
wariancie wszystkie dzieci znajdowały się w tym samym pomieszczeniu co stanowiska
badawcze. Dzieci aktualnie nie badane były zajęte swoimi pracami pod nadzorem
nauczycielki (np. kolorowały książeczki z obrazkami ufundowane przez ESSILOR Polonia Sp
z o o i wręczane przez zespoły badające). Dzieci wskazane przez nauczycielkę kolejno
podchodziły do stanowisk badawczych, a po skończeniu badania wracały na swoje miejsce.
Zaletą tego rozwiązania była możliwość równoczesnego zapoznania wszystkich dzieci
z przebiegiem badań i łatwiejsze ich  oswojenie z osobami badającymi. W drugim wariancie
badanie było prowadzone poza klasą szkolną. Dzieci były pojedynczo przyprowadzane
i odprowadzane przez nauczycielki. W takim przypadku łatwiej było utrzymać dyscyplinę, ale
niektóre dzieci były nieco przestraszone nie wiedząc, co je czeka.
Każdorazowo badanie zaczynało się od rozmowy z dzieckiem: pytania o imię, wiek itp.
a także wyjaśnienia, po co przyjechaliśmy i jaki jest cel badania. Badający przygotowywali
kartę dziecka wpisując podstawowe dane: płeć i wiek dziecka, inicjały jego imienia
i nazwiska, datę i miejsce badania itp. Następnie rozpoczynano badania zaczynając zwykle od
sprawdzania ostrości wzrokowej. Po zakończeniu pomiaru ostrości wzrokowej i wpisaniu
 12
wyniku do karty odpowiedzi dziecko przechodziło do następnego stanowiska przekazując
osobie badającej swoją kartę. Na końcu na podstawie wypełnionej karty decydowano o formie
listu do rodziców (Załączniki 3 i 4). Przyjęto zasadę, że w przypadku odstępstwa od normy
dopisywano do listu w wersji  zalecony kontakt z okulistą krótką uwagę o charakterze
nieprawidłowości np.  dziecko ma kłopoty z rozróżnianiem barw ,  Ostrość wzroku lewego
oka jest mniejsza niż przewiduje to norma ,  Jest możliwe, że dziecko jest dalekowzroczne
lub tp. W przypadku, gdy dziecko nie wykazywało żadnych nieprawidłowości
przygotowywano list w wersji:  nie stwierdzono żadnych odstępstw od normy . Wszystkie
listy wręczano nauczycielce (wychowawczyni) z prośbą o przekazanie ich rodzicom dzieci.
Badania przebiegały na ogół bez zakłóceń. Studenci potrafili bardzo dobrze nawiązywać
kontakt z dziećmi. W nielicznych przypadkach pojawiały się trudności z dziećmi nadmiernie
ruchliwymi albo też przeciwnie  nieśmiałymi i bojaz
liwymi. W niemal wszystkich
przypadkach udało się pokonać te trudności.
Badane były oczywiście tylko te dzieci, których rodzice wyrazili na to zgodę. W kilku
przypadkach rodzice nie zaakceptowali naszych badań  byliśmy o tym informowani przez
nauczycieli. Nie prowadziliśmy żadnej ewidencji takich przypadków, lecz wiadomo, że nie
było ich wiele.
Współpraca z nauczycielami i dyrektorami placówek układała się we wszystkich
przypadkach bardzo dobrze. Z reguły wyrażano zadowolenie z naszego przyjazdu oraz
interesowano się możliwością powtórzenia takich badań w przyszłości.
Uczestniczący w badaniach studenci dawali sobie radę bez większych trudności, czasami
wręcz zaskakująco dobrze nawiązywali kontakt z dziećmi.
WYNIKI BADAC

Ogółem przebadano 446 dzieci z 21 szkół i przedszkoli (patrz Załącznik 5). Liczba dzieci
w jednej placówce wahała się od kilku (6. dzieci w Szkole Podstawowej w Witowicach) do
kilkudziesięciu (ponad 60. w Strzelinie). W kilku przypadkach nie udało się przeprowadzić
wszystkich badań (np. nie można było namówić dziecka do założenia okularów
polaryzacyjnych), z tego powodu odrzucono karty 10. dzieci. W analizie uwzględniono więc
436 dzieci.
Na ogólną liczbę 436 dzieci dziewczynek było 207, chłopców 227 (rysunek 7) . Podział na
grupy wiekowe przedstawia Tabela 1 oraz rysunek 8.
Rys. 7. Podział badanych dzieci według płci
 13
Rys. 8 Podział badanych dzieci według wieku
Tabela 1. Podział dzieci na grupy wiekowe
4lata 5 lat 6 lat 7 lat i więcej
6 45 358 27
Przy analizie wyników badań przyjęto następujące kryteria: Ostrość wzroku bez korekcji
(lub w korekcji okularowej noszonej przez dziecko) niższą niż V = 0,9 traktowano jako
prawdopodobną krótkowzroczność lub astygmatyzm (choć możliwa też jest inna wada, taka
jak np. zaćma). Ostrość wzroku równa V = 0,9 lub V = 1,25 świadczy o emmetropii, pod
warunkiem, że spada zauważalnie po założeniu okularów +2,00 D lub +4,00D.
W przeciwnym razie traktowano taki przypadek jako ukrytą dalekowzroczność. Za normę
w badaniu widzenia stereoskopowego przyjmowano 4 odpowiedzi prawidłowe na 4 próby.
Przy badaniu widzenia barwnego za normę uważano 9 odpowiedzi prawidłowych na 9 prób.
Jeden błąd uważano za oznakę niewielkiej wady widzenia barwnego, 2 błędy i więcej za
istotną wadę.
Zgodnie z tymi kryteriami można dokonać następujących podziałów.
Według ostrości wzroku:
Tabela 2. Podział dzieci według ostrości wzroku.
Ostrość wzroku
Ostrość wzroku d" 0,7 Ostrość wzroku V e" 0,9 z soczewką
V=0,9 lub V=1,25
(krótkowzroczność, astygmatyzm,...) dodatnią (dalekowzroczność)
312 (71%) 39 (9%) 86 (20%)
w tym: w tym:
ostrość V=0,4 w jednym oku: 9 dalekowzroczność > +2,00 D: 7
ostrość V=0,4 w obu oczach: 5
Rys. 9. Podział badanych dzieci według ostrości wzroku
 14
W dwóch przypadkach stwierdzono bardzo duże różnice ostrości wzrokowej lewego
i prawego oka (VOL = 1,25, VOP = 0,4; VOL = 0,9, VOP = 0,4) świadczące o jednostronnym
niedowidzeniu.
Rys. 10. Podział badanych dzieci według ostrości wzroku
Według prawidłowości widzenia stereoskopowego.
Tabela 3. Podział dzieci według prawidłowości widzenia stereoskopowego.
Widzenie stereoskopowe Trudności z widzeniem
prawidłowe stereoskopowym
399 (91%) 38 (9%)
Rys. 11. Podział badanych dzieci według prawidłowości widzenia stereoskopowego
Według prawidłowości rozpoznawania barw.
Tabela 4 Podział dzieci według prawidłowości rozpoznawania barw
Rozpoznawanie barw Jeden błąd Rozpoznawanie barw
prawidłowe nieprawidłowe
(2 i więcej błędów)
352 (79%) 58 (13%) 37 (8%)
 15
Rys. 12. Podział badanych dzieci ze względu na prawidłowość rozpoznawania barw.
Popełnienie jednego błędu przy teście rozpoznawania barw formalnie oznacza jego
niezaliczenie. Wyniki naszych badań skłaniają jednak do podejrzenia, że test ten jest zbyt
trudny dla dzieci 5-6 letnich i stąd bierze się stosunkowo duża liczba dzieci, które popełniły
jeden błąd. Wydaje się, że nie należy w takich przypadkach wyciągać wniosku o upośledzeniu
rozpoznawania barw. Wynika to także z rozmów z nauczycielkami wielu dzieci, które
popełniały błędy w teście widzenia barwnego. Żadna z nauczycielek nie zauważyła u nich
wcześniej trudności w rozpoznawaniu barw. Tym nie mniej spora grupa dzieci w sposób nie
ulegający wątpliwości nie była w stanie zaliczyć testu popełniając kilka błędów.
Rys. 13 Liczba dzieci popełniających od 1 do 9 błędów w teście rozpoznawania barw.
Według rodzaju i ilości wad:
Tabela 5. Podział dzieci według rodzaju i ilości wad.
Bez wad Tylko jedna wada Dwie wady Trzy wady
(w normie)
226 (52%) 179 (41%) 29 (6,5%) 2 (0,5%)
w tym: w tym:
Ostrość wzrokowa poza normą: Ostrość wzrokowa i widzenie
94 (21,5%) stereoskopowe poza normą:
6 (1,5%)
Widzenie stereoskopowe poza Ostrość wzrokowa i widzenie barw
normą: 19 (4,5%) poza normą: 16 (3%)
Widzenie barw poza normą: Widzenie stereoskopowe i widzenie
66 (15%) barw poza normą: 7 (1,5%)
 16
Rys. 14. Podział badanych dzieci według ilości i rodzajów stwierdzonych wad
Spośród wszystkich badanych dzieci okulary nosiło tylko 15. Z tej liczby 2 dzieci
charakteryzowało się bardzo złym wzrokiem: Visus mierzony zarówno obuocznie jak
i jednoocznie wynosił 0,4; brak było widzenia stereoskopowego. O tym wyniku
poinformowano wychowawczynie dzieci. Z informacji uzyskanych od nich wynika, że
w jednym przypadku dziecko jest pod kontrolą okulistyczną, natomiast w drugim  nie. Ze
względu na brak możliwości bezpośredniego kontaktu z rodzicami uczulono
wychowawczynię na konieczność odpowiedniego poinformowania rodziców.
WNIOSKI I UWAGI
Przeprowadzone badania należy traktować jako wstępne. Ich program był, ze względów
organizacyjnych5, ograniczony jedynie do trzech podstawowych testów. Nie przeprowadzono
np. dokładnych pomiarów refrakcji, czy pomiarów amplitudy akomodacji. Z tego względu nie
można wyciągnąć dokładnych wniosków na temat występowania wad refrakcji. Obniżona
ostrość wzroku wskazuje na prawdopodobieństwo takich wad, jednak bez dokładniejszego
badanie nie można ich stwierdzić z całą pewnością. Tym nie mniej zebrane informacje
powinny zainteresować osoby i instytucje odpowiedzialne za opiekę zdrowotną nad dziećmi
szkolnymi, gdyż zawierają, jak można sądzić, bardzo istotne wskazówki.
Warto porównać uzyskane wyniki z rezultatami innych, podobnych badań
przeprowadzonych w Polsce i innych krajach. Widać duże zbieżności.
Według Woynarowskiej [1]zaburzenia widzenia obuocznego występują u około 2% - 4%
populacji dzieci i młodzieży.
Czepita, Gosławski i Mojsa [10-13] stwierdzili w badanej grupie dzieci i młodzieży w
wieku od 6 do 18 lat 15 % krótkowzroczności, 4% astygmatyzmu, 21% nadwzroczności i 6%
anizometropii.
Dalz i Krzyżaniak [14] w szkołach poznańskich stwierdziły 11% krótkowzroczności i 47%
nadwzroczności.
Podobne badania przeprowadzone przez prof. Szaflika z zespołem [15] wskazały: dzieci i
młodzieży z krótkowzrocznością 17%, dalekowzrocznością: 20%, astygmatyzmem: 5,5%.
5
Nie zapewniono współpracy lekarzy okulistów.
 17
Kanpik i Miskowiak przeprowadzili badania przesiewowe w grupie 150 studentów [16],
a więc wyniki tych badań dotyczą osób starszych. Tym nie mniej warto zwrócić uwagę na to,
że zaburzenia widzenia przestrzennego wykryto u 15% a wady widzenia barw u 3%. Częstość
występowania krótkowzroczności oszacowano na 52% a dalekowzroczności na 4% badanych
studentów.
W świetle tych danych wydaje się, że wyniki badań przedstawione w niniejszym raporcie,
mimo pewnych różnic, wynikających w znacznej mierze z nieco innego wyboru wieku
badanych dzieci, są wiarygodne.
Podobny wniosek wynika z porównania z kilku wybranymi doniesieniami z innych krajów.
Dla ilustracji można podać kilka przykładów. Badania szwedzkie [17] wskazują na 8%
niemiarowości, 3% patologii widzenia obuocznego (strabismus). Badania hiszpańskie [18]
stwierdzają 10% myopii, 30% hipermetropii, 3% czystego astygmatyzmu. Według badań Han
Nang Fong i współpracowników [19] wśród skontrolowanej grupy ponad 750 dzieci w Hong
Kongu stwierdzono 23% dzieci z problemami wzrokowymi.
W świetle tych i podobnych danych wielu autorów [20, 21, 22] podkreśla konieczność
badań przesiewowych u dzieci zwłaszcza najmłodszych (6 miesięcznych, 3 letnich) oraz na
początku nauczania szkolnego (5-6 lat).
PODZI
KOWANIA
Badanie zostało zorganizowane dzięki inicjatywie oraz finansowaniu i wsparciu
organizacyjnemu ze strony firmy ESSILOR, a mianowicie: ESSILOR Polonia Sp z o o
(dyrektor generalny, p. Rafał Bohdanowicz) i Head Quarters for Central Europe ESSILOR
Austria GmbH (The Manager for Medical & Professional Relations for Central & Eastern
Europe, Mrs Marie-Sophie Blandeau). Istotna pomoc okazali: Departament Polityki
Zdrowotnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego (dyrektor, dr Jacek
Klako%0ńar) oraz Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Starostwa Powiatowego w Strzelinie
(p. Krystyna Ziółkowska).
Nasz praca spotkała się z życzliwością kierowników placówek oświatowych oraz
nauczycieli, którzy niejednokrotnie angażowali się emocjonalnie w badania.
W badaniach brała udział p. dr Zofia Grzech, dyplomowana optometrystka.
Realizacja badań była możliwa dzięki entuzjazmowi i chęci do pracy studentów
zrzeszonych w Kole Naukowym Optyki Widzenia przy Wydziale Podstawowych Problemów
Techniki Politechniki Wrocławskiej.
LITERATURA
1. Barbara Woynarowska [red.]:  Profilaktyka w pediatrii , Wyd. Lekarskie PZWL,
Warszawa, 1998
2. B.C. Association of Optometrists:  Vision First Check  a pre-school vision screening
program
3. Amer. Acad. of Pediatrics, Committee on Practice and Ambulatory Medicine and Section
on Ophthalmology:  Use of Photoscreening for Children s Vision Screening , Pediatrics
(2002), vol. 109, nr. 3, str. 524-525.
4. Committee on Practice and Ambulatory Medicine, Section on Ophthalmology:  Eye
Examination and Vision Screening in Infants, Children, and Young Adults . American
Academy of Pediatrics 1996.
5. Paediatrics Committee, Canadian Paediatric Society (CPS):  Vision screening in
infants, children and youth , Paediatrics & Child Health 1998; 3(4): 261-262
6. Mitt Romney, Kerry Healey, Ronald Preston:  emorandum , The Commonwealth of
Massachusetts, Executive Office of Health and Human Services Department of Public
Health (2005), http://www.mass.gov/dph/fch/schoolhealth/preschool_vision_protocols.doc
 18
7. Richard Jahnle:  Children's Vision Screening . http://www.negreyjahnle.com/index.htm
8. Peter Broderick:  Pediatric Vision Screening for the Family Physician , Amer. Family
Physician, (1998), vol. 58, No. 3
9. Robert S. Hammond, Paulette P. Schmidt:  A Random Dot E Stereogram for the Vision
Screening of Children . Arch. Ophthalmol. (1986). vol. 104, str 54-60.
10. Damian Czepita, Wojciech Gosławski, Artur Mojsa:  Występowanie krótkowzroczności
wśród uczniów w wieku od 6 do 18 lat Klinika Oczna (2003), nr 1-2.
11. Damian Czepita, Wojciech Gosławski, Artur Mojsa:  Występowanie nadwzroczności
wśród uczniów w wieku od 6 do 18 lat Klinika Oczna, (2005), nr. 1
12. Damian Czepita, Wojciech Gosławski, Artur Mojsa:  Występowanie niezborności wśród
uczniów w wieku od 6 do 18 lat Klinika Oczna (2004), nr 1-2.
13. Damian Czepita, Wojciech Gosławski, Artur Mojsa:  Występowanie różnowzroczności
wśród uczniów w wieku od 6 do 18 lat Klinika Oczna (2005), nr 4-6.
14. Maria Dalz, Alicja Krzyżaniak:  Wady refrakcji w aspekcie badań przesiewowych w
szkole . Nowiny Lekarskie (2004) vol. 73, str. 366-369.
15. Jerzy Szaflik, Marcin Prost, Anna Zaleska-Żmijewska, Adam Hapunik, Anna Wójcik:
 Ocena refrakcji u dzieci i młodzieży w wieku od 6 do 15 lat na podstawie badań 10 000
osób, przeprowadzonych w województwach mazowieckim i dolnośląskim . Klinika Oczna
(2004), nr. 3 suplement
16. Jakub Knapik, Bohdan Miskowiak:  Badania przesiewowe procesu widzenia u studentów
Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu . Nowiny Lekarskie
(2005), vol. 74, str. 142-148.
17. Gun Kvarnstrom, Peter Jakobsson, Gunnar Lennerstrand:  Visual screening of Swedish
children: An ophthalmological evaluation . Acta Ophthalmol. Scand. (2001), vol. 79,
str. 240 244.
18. Essilor Spain & University of Granada:  Vision Screening in School Children Final
report corresponding to contract No. 30C02006800 , Granada 2004.
19. Chan Nang Fong, Kwan Ka-Mei, Betty, Chow Pak-Chin:  Screening For Refractive
Errors In Pre-School Children , Hong Kong Practitioner (1992), vol. 14, nr 8, str. 2177-
2192;
20. Judith Solomon, Mary Alice Lee:  Vision Care for Connecticut Children, Executive
Summary", Child Health and Development Institute of Connecticut, Inc.
http://www.chdi.org
21. Catherine Viner:  Paediatric optometry. Part 4  Refractive examination of children ,
Optician (2002) vol. 223, nr 5854, str. 16-21
22. Nicola S. Logan, Bernard Gilmartin:  School vision screening, ages 5 16 years: the
evidence-base for content, provision and efficacy . Ophthal. Physiol. Opt. (2004) vol. 24,
str. 481 492
 19
Załącznik nr 1
List do Dyrekcji Szkół przed badaniami.
- UMWD we Wrocławiu -
Paz
dziernik 2005
P.T. Dyrekcja Szkoły xxx xxx xxx
Adres 1/2
00-000 Adres
Szanowni Państwo,
w Europie, wśród dzieci rozpoczynających naukę, jedno z pięciorga ma jakąś wadę wzroku. Często się
zdarza, że dzieci te traktują swój sposób widzenia jako normalny. Brak wczesnej diagnozy wzroku
i odpowiedniego leczenia może doprowadzić u dziecka do poważnych komplikacji zdrowotnych.
Wiele dzieci rozpoczynających naukę nigdy jeszcze nie miało badanego wzroku. W trosce o zdrowie
i dobrą naukę dzieci, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego we Wrocławiu, we
współpracy ze Starostwem Powiatowym w Strzelinie proponuje wygodne i niestresujące badanie
wzroku dzieci z klas zerowych na terenie szkoły.
Badania są dobrowolne i bezpłatne, szczegóły  w załączonej informacji.
Orientacyjny termin: pierwsza połowa listopada b.r.
Czas badania jednego dziecka: ok. 10-15 minut.
Oczekiwana pomoc ze strony szkoły: udostępnienie widnego pomieszczenia na czas badań,
obecność nauczyciela.
Problemy z czytaniem, nauką, nerwowe zachowanie dziecka w szkole  mogą być spowodowanie
przez nie wykryte wady widzenia. Większość z nich można w łatwy sposób korygować, a nawet
poważniejsze są łatwiejsze w leczeniu, jeżeli są wykryte odpowiednio wcześnie.
Jeżeli wyrażacie Państwo zgodę na przeprowadzenie badań, uprzejmie prosimy o możliwie szybką
odpowiedz
faxem (071/374 93 12). Po otrzymaniu Państwa odpowiedzi prześlemy szczegółowe
informacje dla nauczycieli i rodziców, oraz skontaktujemy się w celu ustalenia dokładnego terminu
badań.
Serdecznie zachęcam Państwa do skorzystania z naszej propozycji,
Z poważaniem,
podpis
PS. Na Państwa pytania związane z proponowanym badaniem chętnie odpowie:
Waldemar Rafalski, Essilor Polonia, tel. 0602/******, e-mail [e-mail]
 20
Informacja o badaniach przesiewowych wzroku
organizowanych przez Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego i Essilor Polonia:
Badania są dobrowolne i bezpłatne  zarówno dla szkoły, jak i dla rodziców.
Rodzice ani szkoła nie ponoszą żadnych kosztów, ani nie mają żadnych zobowiązań;
rodzice mogą odmówić udziału dziecka w badaniu.
Także samo dziecko może odmówić udziału w badaniu.
Badania dotyczą wszystkich dzieci klas zerowych, bez względu na wiek.
Badania są przeprowadzane na terenie szkoły, w obecności nauczyciela; badania nie wymagają
ze strony dziecka żadnych specjalnych przygotowań.
Badania są prowadzone przez przeszkolony zespół studentów i pracowników Politechniki
Wrocławskiej pod kierownictwem lekarza okulisty lub optometrysty.
Badania nie wymagają bezpośredniego kontaktu z okiem, ani użycia kropel czy jakichkolwiek
środków farmakologicznych.
Każde dziecko otrzyma pisemne zaświadczenie o stanie wzroku
(brak wad lub zaobserwowane nieprawidłowości).
Organizatorzy nie przechowują danych osobowych dziecka.
Każde dziecko otrzyma drobny upominek.
W przypadku odmowy badania dziecka przez poszczególnych rodziców wystarczy ustna
informacja przekazana wychowawcy klasy  nie są potrzebne jakiekolwiek oświadczenia,
deklaracje itp.
Orientacyjny termin: pierwsza połowa listopada b.r.
Problemy z czytaniem, nauką, nerwowe zachowanie dziecka w szkole  mogą być spowodowanie
przez nie wykryte wady widzenia. Większość z nich można w łatwy sposób korygować, a nawet
poważniejsze są łatwiejsze w leczeniu, jeżeli są wykryte odpowiednio wcześnie.
21
Załącznik nr 2
List do Rodziców przed badaniami.
Listopad 2005
Szanowni Państwo,
Drodzy rodzice dzieci z klas zerowych,
wiele dzieci rozpoczynających naukę w klasie zerowej lub pierwszej nigdy jeszcze nie miało badanego
wzroku. W trosce o zdrowie i dobre rozpoczęcie nauki przez Państwa dziecko, Urząd Marszałkowski
Województwa Dolnośląskiego we Wrocławiu, we współpracy ze Starostwem Powiatowym w
Strzelinie proponuje wygodne i niestresujące badanie wzroku dzieci z klas zerowych na terenie
szkoły.
Badania są dobrowolne i bezpłatne.
Badania są całkowicie bezpieczne, nie wymagają bezpośredniego kontaktu z okiem, ani użycia
kropel czy jakichkolwiek środków farmakologicznych.
Badania są przeprowadzane na terenie szkoły, w obecności nauczyciela i pod kierownictwem
lekarza okulisty lub optometrysty.
Problemy z czytaniem, nauką, nerwowe zachowanie dziecka w szkole  mogą być
spowodowanie przez nie wykryte wady widzenia. Większość z nich można w łatwy sposób
korygować, a nawet poważniejsze są łatwiejsze w leczeniu, jeżeli są wykryte odpowiednio
wcześnie.
O dokładnym terminie badania zostaniecie Państwo poinformowani przez dyrekcję szkoły.
Szczegółowe informacje  na drugiej stronie.
Z poważaniem,
organizatorzy.
PS. Na Państwa pytania związane z badaniem chętnie odpowie:
Waldemar Rafalski, Essilor Polonia, tel. 0602/******, e-mail [e-mail]
22
Informacja o badaniach przesiewowych wzroku
organizowanych przez Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego i Essilor Polonia:
Badania są dobrowolne i bezpłatne  zarówno dla szkoły, jak i dla rodziców.
Rodzice ani szkoła nie ponoszą żadnych kosztów, ani nie mają żadnych zobowiązań;
rodzice mogą odmówić udziału dziecka w badaniu.
Także samo dziecko może odmówić udziału w badaniu.
Badania dotyczą wszystkich dzieci klas zerowych, bez względu na wiek.
Badania są przeprowadzane na terenie szkoły, w obecności nauczyciela; badania nie wymagają
ze strony dziecka żadnych specjalnych przygotowań.
Badania są prowadzone przez przeszkolony zespół studentów i pracowników Politechniki
Wrocławskiej pod kierownictwem lekarza okulisty lub optometrysty.
Badania nie wymagają bezpośredniego kontaktu z okiem, ani użycia kropel czy jakichkolwiek
środków farmakologicznych.
Każde dziecko otrzyma pisemną informację o stanie wzroku
(brak wad lub zaobserwowane nieprawidłowości).
Każde dziecko otrzyma drobny upominek.
Organizatorzy nie przechowują danych osobowych dziecka.
Jeżeli nie zgadzacie się Państwo na udział dziecka w badaniach, wystarczy informacja przekazana
wychowawcy klasy  nie są potrzebne jakiekolwiek oświadczenia, deklaracje itp.
Orientacyjny termin: druga połowa listopada b.r.
W Europie, wśród dzieci rozpoczynających naukę, jedno z pięciorga ma jakąś wadę wzroku. Często
się zdarza, że dzieci te traktują swój sposób widzenia jako normalny. Brak wczesnej diagnozy wzroku
i odpowiedniego leczenia może doprowadzić u dziecka do poważnych komplikacji zdrowotnych.
23
Załącznik nr 3
List do Rodziców Dziecka, u którego nie stwierdzono odstępstwa od normy
Szanowni Państwo,
Państwa dziecko:_______________________________________ wzięło udział w
bezpłatnym badaniu wzroku na terenie szkoły. W wyniku kontrolnych badań przesiewowych,
u dziecka nie stwierdzono jawnego odstępstwa od normy w zakresie przeprowadzonych
testów.
q Dziecko nie wymaga obecnie korekty wzroku; zalecamy przeprowadzanie regularnych badań
kontrolnych.
q Dziecko używa poprawnie dobranych okularów, nie jest potrzebne natychmiastowe badanie;
zalecamy regularne badania kontrolne.
Ewentualna wada widzenia może być przyczyną problemów z czytaniem, nauką, czy
nerwowego zachowania dziecka w szkole. Badanie zostało przeprowadzone w trosce o dobre
rozpoczęcie nauki przez Państwa dziecko.
Niniejszy list ma charakter informacyjny i nie jest zaświadczeniem o stanie zdrowia.
Z poważaniem,
Informacja o przeprowadzonym badaniu:
Badanie było dobrowolne i bezpłatne.
Badanie składało się z testów: ostrości wzrokowej, widzenia obuocznego i widzenia barw.
Badania nie wymagały bezpośredniego kontaktu z okiem, ani użycia kropel czy jakichkolwiek
środków farmakologicznych.
Badania były przeprowadzane na terenie szkoły, w obecności nauczyciela i pod kierownictwem
optometrysty.
Organizatorzy nie przechowują danych osobowych dziecka ani rodziców.
24
Załącznik nr 4
List do Rodziców Dziecka, u którego stwierdzono odstępstwo od normy
Szanowni Państwo,
Państwa dziecko:_______________________________________ wzięło udział w bezpłatnym
badaniu wzroku na terenie szkoły. W wyniku kontrolnych badań przesiewowych, stwierdzono u
dziecka odstępstwo od normy w poprawnym widzeniu, co oznacza możliwość wystąpienia wady
wzroku, wymagającej korekty.
q Dziecko nie nosi okularów, wzrok dziecka nie jest korygowany wcale.
q Obecnie używane okulary prawdopodobnie nie korygują wady wzroku prawidłowo.
Zależy nam na zdrowiu Państwa dziecka i jego postępach w nauce, dlatego zalecamy
konsultację z wybranym przez Państwa lekarzem okulistą. Ewentualna wada widzenia
może być przyczyną problemów z czytaniem, nauką, czy nerwowego zachowania dziecka w
szkole. Większość wad wzroku można w łatwy sposób korygować, a nawet poważniejsze są
łatwiejsze w leczeniu, jeżeli są wykryte odpowiednio wcześnie.
Niniejszy list ma charakter informacyjny i nie jest zaświadczeniem o stanie zdrowia.
Z poważaniem,
Informacja o przeprowadzonym badaniu:
Badanie było dobrowolne i bezpłatne.
Badanie składało się z testów: ostrości wzrokowej, widzenia obuocznego i widzenia barw.
Badania nie wymagały bezpośredniego kontaktu z okiem, ani użycia kropel czy jakichkolwiek
środków farmakologicznych.
Badania były przeprowadzane na terenie szkoły, w obecności nauczyciela i pod kierownictwem
optometrysty.
Organizatorzy nie przechowują danych osobowych dziecka ani rodziców.
25
Załącznik nr 5
LISTA PLACÓWEK OŚWIATOWYCH,
W KTÓRYCH PRZEPROWADZONO BADANIA
Szkoła Podstawowa, w Jaworowie (Jaworów 9a, 57-120 Wiazów)
Szkoła Podstawowa w Wawrzyszowie (Wawrzyszów 37, 57-120 Wiazów)
Przedszkole we Wiązowie (ul. Kościelna 2, 57-120 Wiązów)
Szkoła Podstawowa w Wiązowie (ul. 1 Maja, 57-120 Wiązów)
Szkoła Podstawowa w Witowicach (Witowice 39, 57-120 Wiązów)
Szkoła Podstawowa w Jegłowej (ul. Korczaka 6b, Jegłowa,57-130 Przeworno)
Szkoła Podstawowa w Karnkowie (Karnków, 57-130 Przeworno)
Szkoła Podstawowa w Przewornie (ul. Kolejowa 4d, 57-130 Przworno)
Szkoła Podstawowa w Sarbach (Sarby, 57-130 Przeworno)
Szkoła Podstawowa w Białym Kościele (Biały Kościół 33, 57-100 Strzelin)
Szkoła Podstawowa w Kuropatniku (Kuropatnik 1, 57-100 Strzelin)
Szkoła Podstawowa w Nieszkowicach (Nieszkowice, 57-100 Strzelin)
Przedszkole w Strzelinie (ul. Piłsudskiego 10a, 57-100 Strzelin)
Żłobek Miejski w Strzelinie (ul. Ząbkowicka, 57-100 Strzelin)
Szkoła Podstawowa nr 5 w Strzelinie (ul. Brzegowa 67, 57-100 Strzelin)
Szkoła Podstawowa w Prusach (ul. Parkowa 1, 57-150 Prusy)
Szkła Podstawowa w Żelowicach (Żelowice, 57-150 Prusy)
Przedszkole w Górce Sobockiej (Górka Sobocka, 57-150 Prusy)
Szkoła Podstawowa w Borowie (ul. Wrocławska, 57-160 Borów)
Szkoła Podstawowa w Zielenicach (Zielenice 26, 57-160 Borów)
Przedszkole w Borku Strzelińskim (ul. Św. Floriana 16, Borek Strzeliński, 57-160 Borów.)
Mapka powiatu Strzelińskiego z zaznaczonymi lokalizacjami powyższych placówek
oświatowych (przygotowana przez p. W. Rafalskiego, Essilor Polonia Sp z o o).
26
Załącznik nr 6
LISTA OSÓB BIOR
CYCH UDZIAA
W BADANIACH
A. Studenci Wydziału Podstawowych Problemów Techniki Politechniki Wrocławskiej
Andrzej Antoszczyszyn
Agata Bartoszuk
Anna Barzyńska
Katarzyna Bielak
Weronika Czarnecka
Agnieszka Gadomska
Katarzyna Gruszecka
Maja Jastrzębska
Justyna Kajdas
Bartosz Kasprzak
Michał Korzeniewski
Małgorzata Kowalska
Bartłomiej Krawczyk
Monika Leniec
Maksymilian Maciejewski
Magdalena Mazgaj
Teresa Mikuszewska
Ewa Nogaj
Katarzyna Nowak
Marek Pstrowski
Agnieszka Pycka
Jakub Rodziewicz
Katarzyna Rozmysłowska
Monika Świrska
Marta Tubek
Kinga Wiącek
Marta Wronkowska
Anna Wróblewska
B. Pracownicy i doktoranci Instytutu Fizyki Politechniki Wrocławskiej
Dr Monika Borwińska
Dr Damian Siedlecki
Mgr Ewelina Świątek-Najwer
Dr Marek Zając
C. Optometrystka
Dr Zofia Grzech
27
ZAA

CZNIK nr 7
Scenki z badań.
Pomiar ostrości wzrokowej
Badanie widzenia stereoskopowego
Badanie widzenia barw
28
Opracowanie Raportu:
Katarzyna Bielak
Michał Korzeniewski
Marek Pstrowski
Jakub Rodziewicz
Marta Wronkowska
Anna Wróblewska
Dr Marek Zając