Prefabrykacja
elementów
systemu odwodnienia
mostów
Robert Kaszewski ytyczne dotyczące prefabrykacji w systemach dziej korzystnego rozmieszczenia i rodzaju wpustów, jak
HOBAS SYSTEM POLSKA Sp. z o.o.
Wodwodnień zawarte są w Rozporządzeniu Ministra i doboru średnic kolektorów odprowadzających wody.
Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 30 maja 2000 r. Tu potrzebna jest dogłębna analiza ilości spodziewanych
fot. z archiwum firmy
w sprawie warunków technicznych, jakim powin- wód na nawierzchni. Uzyskujemy to poprzez wyliczenia
HOBAS SYSTEM POLSKA Sp. z o.o.
ny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich zlewni obiektu, uwzględnienie deszczy miarodajnych, jak
usytuowanie (Dziennik Ustaw z 2000 r. nr 63, poz. 735 i tych pojawiających się okresowo. Warto tu wspomnieć
ż 136.1). Zakłada ono, iż z obiektów inżynierskich powinny również o coraz częstszych anomaliach pogodowych, któ-
być odprowadzone zbierające się na nich wody opadowe, re też powinny być ujęte w takich obliczeniach.
a w ż 138.1 mowa o tym, że wody opadowe z powierzch- Przy obliczeniach średnic rur kolektorów odprowadzają-
ni obiektów mostowych: cych należy również prawidłowo uwzględnić ilość wód
1) powinny być w szczególności ujęte do urządzeń od- napływających z izolacji płyty pomostu. A więc kolejne
wadniających i odprowadzone do środowiska w spo- prawidłowe rozmieszczenie i dobór parametrów, sączków,
sób zapewniający spełnienie wymagań ekologicznych drenaży i koryt może wpływać na koszty i czas eksplo-
określonych w Polskiej Normie, atacji obiektu. Również konstrukcja obiektu wpływa
Zadaniem
2) nie powinny: na lokalizację tras kolektorów i podłączeń. Usytuowanie
artykułu jest a) spływać na znajdujące się pod obiektem nawierzch- jednego, dwóch, a czasami czterech kolektorów też
nie dróg i chodników oraz na torowiska kolejowe ma decydujący wpływ na skuteczność działania i koszty
przedstawienie
bÄ…dz
tramwajowe, systemu. Największą synergię uzyskujemy z prawidłowe-
zagadnień
b) powodować zalewania elementów konstrukcji. go uwzględnienia tych dwóch, częściowo niezależnych,
zwiÄ…zanych
ż 180 stanowi, że w zależności od potrzeb, przeznaczenia a mimo to wchodzących często w jeden kolektor syste-
z prefabrykacjÄ…
i usytuowania obiekt inżynierski powinien być wyposa- mów, tj. wpustów i spadków odprowadzających wodę
w szerokim tego
żony w szczególności w urządzenia odprowadzenia wód z nawierzchni oraz sączków, drenaży i koryt, zbierających
słowa rozumie-
opadowych. ją z izolacji płyty. Pamiętajmy również o tym, iż często
niu w systemach W przytoczonym wyżej Rozporządzeniu jest osobny wody te są odprowadzane do urządzeń podczyszczają-
rozdział opisujący urządzenia odprowadzenia wód opa- cych, zanim ostatecznie zostaną skierowane do odbior-
odwodnień
dowych z obiektów mostowych. W Polsce, kraju posiada- nika w środowisku naturalnym.
mostowych,
jącym takie przepisy, rozwinęła się grupa wyspecjalizo- Te wymienione wcześniej elementy to tak naprawdę
stosowanych
wanych producentów, projektantów i firm montujących początek długiej drogi prawidłowego doboru syste-
zgodnie z obo-
systemy odwodnień mostowych. Ponieważ montaż takich mu odwodnień. Po określeniu założeń parametrów
wiÄ…zujÄ…cymi
systemów jest jednym z końcowych etapów budowy projektowych i technicznych systemu wkraczamy
w Polsce
obiektów inżynierskich, a jednocześnie ekonomia wymu- w etap wyboru producenta, a tym samym prefabrykacji
wytycznymi. sza obniżanie kosztów takich przedsięwzięć, stopniową elementów. Na terenie naszego kraju jest kilku produ-
przewagę zyskały systemy prefabrykowane, umożliwia- centów i dostawców systemów odwodnień, zaczynając
jące szybki i sprawny montaż na budowie, jednocześnie od dostawców wpustów, następnie sączków i drenów,
eliminujące możliwość popełnienia błędów czy też niedo- dalej poprzez producentów elementów kształtek, rur
ciągnięć podczas prac montażowych. Gdzie więc zaczyna i zawiesi, a kończąc na urządzeniach podczyszczających.
się element prefabrykacji i gdzie mamy z nim do czynie- Dostawcy ci często oferują pomoc przy doborze najod-
nia w tych systemach? Otóż proces prefabrykacji rozpo- powiedniejszego urządzenia, elementów systemów, jak
czyna się już na etapie projektu. Jakże istotnym okazuje również oferując projekt wykonawczy, nierzadko wraz
się dobór spadku podłużnego i poprzecznego obiektu, z montażem. Po wykonaniu projektu wykonawczego
celem nadania spływu wodom opadowym i roztopowym (rys. 1) uzyskujemy informację o sposobie montażu,
z nawierzchni oraz skierowania ich do odpowiednio usytuowaniu i liście elementów, często prefabrykowa-
dobranych i prawidłowo rozmieszczonych wpustów. Pod- nych, wchodzących w skład odwodnienia. Prefabrykacja
kreślam tu słowa  dobranych i  rozmieszczonych . Te słowa elementów sprowadza się do przygotowania zestawu
stają się kluczowe w całym systemie odwodnień obiek- gotowego do montażu, z uwzględnieniem rzeczywi-
tów, gdyż tu znajduje się hasło do obniżenia kosztów tych stych warunków budowy. Będą to z pewnością: wpusty,
instalacji, jak i prawidłowego i długiego okresu eksploata- sączki, elementy kształtne systemu rurociągów, jak
cji mostów i wiaduktów. I choć cytowane wyżej rozporzą- i podtrzymujące je zawiesia i łączniki.
dzenie określa wiele istotnych cech systemu odwodnień, Najczęściej spotykane elementy kształtek w systemie
jak choćby minimalnej średnicy rur, odległości między kolektorów i podłączeń to: łuki (kolana), redukcje,
50 wpustami itd., to na pewno nie wskaże nam tego najbar- dekle końcowe, łączniki i łączniki podłączeniowe pod
most y mat eri ał y i t echnol ogi e
Fot. 1. Elementy kształtne kolektora i podłączeń
Rys. 1. Przykład projektu wykonawczego odwodnienia (przekrój poprzeczny)  szczegóły
wpust, opaski montażowe, czyszczaki, kompensatory,
odejścia (odsadzki).
Elementy dostarczane na budowÄ™, pakowane i podzielo-
ne zgodnie z numeracją obiektów, są zgodne z rysunkami
projektowymi. Montaż systemu odbywa się według pro-
jektu wykonawczego. Na poczÄ…tku, po tzw. trasowaniu,
mocuje siÄ™ system zawiesi, wyznaczajÄ…cy liniÄ™ kolektora
głównego. Następnie wiesza się sam kolektor, do którego
teraz dołączamy poszczególne elementy, łączące najpierw
wpusty, a następnie sączki.
Na tym etapie dowiadujemy się, jak istotne jest dokład-
Rys. 2. Wpust z koszem osadczym
ne osadzenie wpustów i sączków podczas ich wbeto-
nowywania w płytę pomostu, a także ewentualnych
przejść przez ściany konstrukcyjne lub w blachownicach. koszty montażu, choćby przez eliminację użycia ruszto-
Niedokładności te mogą wpływać na konieczność użycia wań, a jednocześnie gwarantuje dokładność wykonania.
większej ilości elementów kształtnych i zawiesi, a czasami Z drugiej jednak strony wymagana jest wręcz perfekcyjna
wręcz uniemożliwić prawidłowy spadek. Popularnym zgodność projektu z wykonawstwem. Tym sposobem
sposobem montażu na Zachodzie jest montaż (prefabry- uzyskujemy dłuższy, bezawaryjny okres użytkowania
kacja) kolektora jeszcze przed osadzeniem elementów konstrukcji.
konstrukcyjnych płyty pomostu w docelowym miejscu Użycie odpowiednich gotowych elementów, a także na-
obiektu (fot. 2). Takie podejście do zagadnienia obniża rzędzi, umożliwia dowolne kształtowanie przebiegu trasy 51
Rys. 3. Przykład sączka
Rys. 4. Wizualizacja prefabrykowanego monolitycznego Å‚uku DN200 90 stopni
Fot. 2. Prefabrykacja kolektora do belki płyty pomostu
Fot. 3. Kształtki włączeniowe i łączniki
a) b)
Fot. 4. Kompensatory: a) kielichowy, b) harmonijkowy
Fot. 5. Gotowy kolektor odwodnieniowy
odwodnienia. Prawidłowe oznaczenie miejsc włączeń ci oferują dowolny kolor z palety RAL. Aby zapewnić jego
gwarantuje zachowanie właściwych średnic wewnętrz- trwałość, należy wszystkie elementy barwić fabrycznie,
nych na styku rura  kształtka włączeniowa. najlepiej dodając odpowiedni pigment w strukturę ma-
Zastosowanie odpowiednich materiałów pozwala teriału. Wszystkie elementy pasują do siebie, gdyż tworzą
na montaż niezależnie od warunków atmosferycznych. jeden spójny system. Odpowiednie średnice rur, zwięk-
Wyprodukowane w zakładach specjalistycznych prefabry- szające się w miarę oddalania się od najdalszego wpustu,
katy są ponadto odporne na promieniowanie ultrafio- gwarantują zachowanie drożności całego układu. Ważne
letowe i stosowane środki utrzymania dróg. Właściwie jest, aby już w momencie podłączenia wpustu do przyka-
dobrane zawiesia i łączniki pozwalają na prawidłową nalika średnica podłączonej rury była co najmniej równa
współpracę kolektora z obiektem, szczególnie pod kątem lub nieco większa wewnątrz od średnicy wewnętrznej
rozszerzalności konstrukcji i materiałów, a kompensato- podłączanego wpustu.
ry stosuje się tylko w miejscach usytuowania urządzeń Tak więc prefabrykacja odwodnień obiektów mosto-
dylatacyjnych. wych mocno zakorzeniła się w krajobraz poszczególnych
Właściwy dobór łuków (kolan  monolitycznych) popra- budów, przyczyniając się do trwalszego i szybszego
wia hydraulikę, jednocześnie przyczyniając się do zmniej- budowania. Nieliczna grupa specjalistów z tej branży
szenia odległości kolektora od płyty pomostu, umożli- wciąż pracuje nad dalszym ulepszaniem i postępem w tej
wiając jego lepsze ukrycie. Gdy jednak pozostają one dziedzinie, tak aby trwałość i niezawodność tych rozwią-
widoczne, ich obły kształt poprawia wrażenia wzrokowe, zań była jak najwyższa, a jednocześnie koszty montażu
a dopełnieniem całości może być odpowiedni kolor, sprzyjały wyborom tych najtrwalszych, zarówno pod
52 dostosowany do kolorystyki obiektu. Aktualnie producen- wzglÄ™dem inwestycyjnym, jak i eksploatacyjnym. qð