MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Grzegorz Pośpiech
Montaż zbiorników cylindrycznych
712[04].Z1.06
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Halina Darecka
mgr inż. Anna Kusina
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Barbara Olech
Konsultacja:
mgr inż. Krzysztof Wojewoda
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[04].Z1.06.
,,Montaż zbiorników cylindrycznych zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu monter konstrukcji budowlanych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1 Rodzaje zbiorników cylindrycznych, ich konstrukcje i zastosowanie 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 8
4.1.3. Ćwiczenia 9
4.1.4. Sprawdzian postępów 9
4.2 Elementy konstrukcyjne zbiorników cylindrycznych i zasady ich konstruowania 10
4.2.1. Materiał nauczania 10
4.2.2. Pytania sprawdzające 17
4.2.3. Ćwiczenia 18
4.2.4. Sprawdzian postępów 20
4.3 Przykłady rozwiązań stalowych zbiorników cylindrycznych i metody ich montażu 21
4.3.1. Materiał nauczania 21
4.3.2. Pytania sprawdzające 28
4.3.3. Ćwiczenia 28
4.3.4. Sprawdzian postępów 30
5. Sprawdzian osiągnięć 31
6. Literatura 36
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o zasadach konstruowania zbiorników
cylindrycznych i sposobach ich montażu.
Poradnik ten zawiera:
1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.
2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania
ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Do poszerzenia wiedzy wykorzystaj wskazaną literaturę
oraz inne z
ródła informacji. Materiał obejmuje również:
- pytania sprawdzające wiedzę niezbędną do wykonania ćwiczeń,
- ćwiczenia zawierające polecenie, sposób wykonania oraz wyposażenie stanowiska
pracy,
- sprawdzian postępów, sprawdzający poziom wiedzy po wykonaniu ćwiczeń.
Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co
oznacza, że opanowałeś materiał albo nie. Zaliczenie ćwiczeń jest dowodem osiągnięcia
umiejętności określonych w tej jednostce modułowej. Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem
tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne
sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
4. Zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej
jednostki. Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki
modułowej.
Jednostka modułowa: ,,Montaż zbiorników cylindrycznych , której treści teraz poznasz jest
częścią modułu ,,Technologia montażu konstrukcji metalowych .
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp oraz
instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac. Przepisy te
poznasz podczas trwania nauki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
712[04].Z1
Technologia montażu konstrukcji metalowych
712[04].Z1/2.01
Dobieranie narzędzi, sprzętu i maszyn do robót
montażowych
712[04].Z1/2.02
Wykonywanie podstawowych pomiarów w
robotach budowlanych
712[04].Z1/2.03
Wykonywanie rusztowań do robót budowlanych
712[04].Z1.04
A
ączenie elementów konstrukcji w stykach
montażowych
712[04].Z1.05
Montaż hal
712[04].Z1.06
Montaż zbiorników cylindrycznych
712[04].Z1.07
Montaż kominów stalowych
712[04].Z1.08
Montaż budynków wielokondygnacyjnych
712[04].Z1.09
Montaż wież i masztów
712[04].Z1.10
Montaż zbiorników kulistych
712[04].Z1.11
Wykonywanie konserwacji i napraw uszkodzonych
elementów konstrukcji metalowych
712[04].Z1.12
Schemat układu jednostek modułowych
Rozliczanie robót montażowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej ,,Montaż zbiorników
cylindrycznych powinieneś umieć:
- stosować terminologię budowlaną,
- odczytywać i interpretować rysunki budowlane,
- posługiwać się dokumentacją budowlaną,
- organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii i przepisami bhp,
- transportować materiały budowlane,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- dobierać narzędzia i sprzęt do robót montażowych,
- wykonywać podstawowe pomiary w robotach budowlanych,
- wykonywać rusztowania do robót budowlanych,
- łączyć elementy konstrukcji w stykach montażowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- rozróżnić rodzaje zbiorników cylindrycznych,
- porównać konstrukcje zbiorników cylindrycznych,
- dobrać odpowiednią metodę montażu zbiorników
- dobrać narzędzia i sprzęt do montażu zbiorników cylindrycznych,
- dobrać materiały do montażu zbiorników,
- układać i wstępnie łączyć blachy dna zbiornika,
- łączyć wstępnie zworami montażowymi blachy płaszcza przy montażu nadbudowy
pierścieni,
- wykonać montaż rusztowania ślizgowego na zmontowanych pierścieniach zbiornika,
- wykonać montaż belek promieniowych i wiązarów dachowych zbiornika,
- układać i wstępnie łączyć blachy dachu zbiornika,
- zamocować na obwodzie pierścienie toczne rolki napędowej przy metodzie podbudowy
pierścieni,
- przeprowadzić montaż blach płaszcza zbiornika w oknie montażowym przy montażu metodą
podbudowy pierścieni,
- rozwijać rulon dna zbiornika przy montażu metodą rulonową,
- rozwijać rulon płaszcza zbiornika przy montażu metodą rulonową,
- wykonać roboty montażowe zbiorników cylindrycznych zgodnie z zasadami bhp,
- wykorzystać dokumentację techniczną.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Rodzaje zbiorników cylindrycznych, ich konstrukcje
i zastosowanie
4.1.1. Materiał nauczania
Zbiorniki cylindryczne o pionowej osi przeznaczone są najczęściej do magazynowania ropy
naftowej i produktów z niej otrzymywanych. Produkty te charakteryzują się dużą
różnorodnością cech fizycznych, mających wpływ na konstrukcję, osprzęt i użytkowanie
zbiorników.
Przy budowie zbiorników na paliwa płynne należy brać pod uwagę następujące czynniki:
- zagrożenie pożarowe i tworzenie się mieszanek wybuchowych,
- elektryzację ścianek konstrukcji przy przepływach cieczy,
- działanie toksyczne,
- straty magazynowe, powstające przy przechowywaniu.
Straty przy magazynowaniu wywołane są parowaniem cieczy, przede wszystkim benzyny. Straty
te powstają:
- wskutek parowania cieczy w czasie napełniania zbiornika i wypychania par poprzez zawory
bezpieczeństwa lub podczas jego opróżniania (tzw. straty  dużego oddechu ),
- wskutek dobowych wahań temperatury i ciśnienia w czasie magazynowania produktu (tzw.
straty  małego oddechu ).
Zbiorniki cylindryczne na ciecze można podzielić na:
- naziemne zbiorniki cylindryczne pionowe ze stałymi dachami i płaskimi dnami,
- zbiorniki cylindryczne pionowe z płaskimi dnami i dachami pływającymi,
- podziemne zbiorniki cylindryczne pionowe ze stałymi dachami,
- zbiorniki cylindryczne poziome nadziemne,
- zbiorniki cylindryczne poziome podziemne.
Dach pływający
Rys. 1. Zbiornik ze stałym dachem [2, s. 368] Rys. 2. Zbiornik z dachem pływającym [1, s.284]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Rys. 3. Podziemny zbiornik ze stałym dachem [2, s. 368] Rys. 4. Poziomy zbiornik nadziemny [2, s. 368]
Rys. 5. Zbiornik cylindryczny poziomy podziemny [2, s. 368]
Specyficznymi obciążeniami zbiorników cylindrycznych są obciążenia nadciśnieniem
i podciśnieniem. Obciążenie nadciśnieniem występuje w zbiornikach w przypadku napełniania
zbiornika ze stałym dachem oraz w wyniku parowania magazynowanego produktu (zarówno
w przypadku dachu stałego, jak i pływającego). Wartość nadciśnienia zależna jest od
temperatury, do jakiej może nagrzać się zbiornik. Dla krajowych warunków klimatycznych
wynosi ona ok. 60�C. W zbiornikach z dachami stałymi konstrukcję nośną dachu projektuje się
na ogół na nadciśnienie 2,5 kPa, W zbiornikach z dachami pływającymi działanie nadciśnienia
objawia się wybrzuszaniem się membrany dachu. Częste powtarzanie się wybrzuszeń dachu ma
istotny wpływ na bezpieczeństwo konstrukcji, dlatego też należy stosować odpowiednie
rozwiązania konstrukcyjne, zabezpieczające membranę przed deformacjami, Obciążenie
podciśnieniem jest istotne dla zbiorników o stałej objętości (ze stałymi dachami) i występuje ono
przy niesprawności zaworów oddechowych.
Obciążenie wiatrem ma bardzo istotne znaczenie w przypadku zbiorników z dachami
pływającymi, gdyż występuje po stronie nawietrznej niekorzystne sumowanie się parcia i ssania
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Do czego służą zbiorniki cylindryczne?
2. Jakie są rodzaje zbiorników cylindrycznych?
3. Co jest powodem strat magazynowanych cieczy w zbiornikach cylindrycznych?
4. Od czego zależna jest wartość nadciśnienia w zbiornikach?
5. Jakie czynniki bierze się pod uwagę przy budowie zbiorników cylindrycznych?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przedstaw na rysunkach schematy konstrukcyjne zbiorników cylindrycznych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z klasyfikacją i budową zbiorników cylindrycznych (materiał nauczania
rozdz.4.1.1),
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) narysować schematy zbiorników cylindrycznych ,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok techniczny formatu A4,
 przybory kreślarskie,
 gumka,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Spośród przedstawionych pasków papieru z wypisanymi różnymi czynnikami wybierz te
czynniki, które bierze się pod uwagę przy budowie cylindrycznego zbiornika stalowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Nauczyciel przedstawi Ci paski papieru na których wypisane są różne czynniki dotyczące
budowy obiektów. Wśród nich znajdują się te które dotyczą budowy zbiorników
cylindrycznych. Wybierz je naklej na arkusz papieru i przedstaw nauczycielowi oraz kolegom
z grupy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 literatura z rozdziału 6,
 paski papieru z wypisanymi czynnikami dotyczącymi budowy obiektów stalowych,
 arkusz papieru formatu A 2,
 przybory kreślarskie,
 klei.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Tak Nie
Czy potrafisz:
1) określić przeznaczenie zbiorników cylindrycznych?
2) rozróżnić konstrukcje zbiorników cylindrycznych?
3) wskazać czynniki jakie bierze się pod uwagę przy budowie zbiorników?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
4.2. Elementy konstrukcyjne zbiorników cylindrycznych i zasady
ich konstruowania
4.2.1. Materiał nauczania
Zbiorniki cylindryczne pionowe naziemne ze stałym dachem
Konstrukcję zbiornika cylindrycznego pionowego naziemnego ze stałym dachem ilustruje
poniższy rysunek.
1-płaszcz
2-kopuła dachu
3-rura podnoszona umocowana na przegubie
Rys.6. Konstrukcja zbiornika cylindrycznego pionowego [1, s. 278]
Dno zbiornika układa się na podsypce piaskowej o grubości od 20 do 30 cm. Górna warstwa
podsypki jest zmieszana z mazutem i stanowi antykorozyjną ochronę dna zbiornika. Podsypkę
układa się na gruncie lub na odpowiednim fundamencie. Podsypka powinna być tak ułożona,
aby dno miało spadek od środka na zewnątrz. W niektórych rozwiązaniach wykonuje się
dodatkowy fundament pierścieniowy, przebiegający po obwodzie dna zbiornika, umieszczony
bezpośrednio pod płaszczem zbiornika.
1-grunt nasypowy
2-poduszka piaskowa
3-warstwa izolacyjna (piasek z olejem opałowym lub mazutem)
4-płyta żelbetowa
5-folia górnicza
6-asfalt
7-otwór w fundamencie pierścieniowym
8-rurka kontrolna
9-rynna kontrolna
10-podkładka (płyta pilśniowa nasączona bitumem)
Rys.7. Sposoby posadowienia cylindrycznych zbiorników pionowych: a) w przypadku podłoża przepuszczalnego,
b) w przypadku podłoża spoistego, c) w przypadku zastosowania kontroli przecieków, d) w przypadku oparcia
płaszcza na fundamencie. [1, s. 280]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Styki pionowe blach płaszcza zbiornika wykonuje się za pomocą spoin czołowych.
Rys.8. Spoina czołowa pionowa łącząca blachy płaszcza zbiornika [1, s. 280]
Styki poziome, przy blachach cieńszych, wykonuje się na zakład, natomiast przy grubszych
blachach płaszcza również jako czołowe.
1-spoina podolna
2-spoina sufitowa
Rys. 9. Spoiny poziome łączące blachy płaszcza [1, s. 280]
W przypadku stosowania poziomych spoin pachwinowych poziome pierścienie płaszcza, tzw.
cargi, mają układ teleskopowy. Ma to na celu umożliwienie wykonania wszystkich spoin
zewnętrznych jako podolne. Wewnętrzne spoiny poziome, będące spoinami sufitowymi,
wykonuje się wówczas jako przerywane, o grubości co najmniej 4 mm i długości 100 mm,
w odstępach 300 do 400 mm. Styki pionowe sąsiednich carg wykonuje się mijankowo. Odstęp
między tymi stykami przyjmuje się zazwyczaj nie mniejszy niż 600 mm. Dolne kręgi (cargi),
stanowiące płaszcz zbiornika o dużej pojemności (powyżej 10 000 m3), zaleca się wykonywać
z blach o wyższej wytrzymałości.
Blachy płaszcza łączy się z dnem obustronnymi spoinami pachwinowymi. Stosowanie
wzmocnienia kątownikami nie jest właściwe.
Rys. 10. Połączenie płaszcza zbiornika z dnem: a) właściwe, b) niewłaściwe [1, s. 280]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Płaszcz zbiornika należy wykonywać z możliwie jednakowych arkuszy blach najczęściej
o długości ok. 6,00 m i szerokości takiej, aby wysokość zbiornika stanowiła wielokrotność tej
szerokości, wynoszącej najczęściej 1,50 m.
Dno zbiornika wykonuje się najczęściej z blach o grubości 4 - 8 mm. Z tego też powodu
zaleca się, aby układ arkuszy dna zbiorników o mniejszych średnicach (do 12,50 m) był taki jak
na rysunku.
Rys. 11. Konstrukcja dna zbiornika o małej średnicy [1, s. 282]
W przypadku większych średnic dno wykonuje się z tzw. pierścieniem obrzeżnym.
Rys. 12. Konstrukcja dna zbiornika o dużej średnicy [1, s. 282]
Do łączenia blach dna na placu budowy można stosować spoiny pachwinowe i spoiny
czołowe na podkładce . W dnach montowanych tzw. metodą rulonową, gdzie wszystkie styki
wykonywane są w wytwórni, można stosować spoiny pachwinowe dwustronne lub czołowe bez
podkładek.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Dachy zbiorników wykonuje się jako kopuły żebrowe o niewielkiej wyniosłości lub jako
dachy stożkowe o nachyleniu rzędu 3  12�. Dachy stożkowe opiera się najczęściej na
konstrukcji nośnej, złożonej z promieniście usytuowanych wiązarów kratowych. Poszycie dachu
kopulastego spoczywa na belkach promieniowych (krokwiach) lub płatwiach, podtrzymywanych
przez wiązary dachowe albo przez żebra kopuły.
Rys. 13. Konstrukcje dachów: a) stożkowego, b) kopulastego [1, s. 283]
Blachy pokrycia dachowego powinny mieć grubość co najmniej 4 mm. Obrzeżny pierścień
blach pokrycia może mieć większą grubość i blachy te mogą być przyspawane do płatwi. Blachy
środkowej części powinny być zespawane ze sobą jednostronnymi spoinami pachwinowymi
i w taki sposób połączone z kątownikiem wieńczącym płaszcz lub z obrzeżnym pierścieniem
blach pokrycia. Blach środkowej części nie spawa się z elementami konstrukcji nośnej.
Zbiorniki cylindryczne pionowe z dachem pływającym
Zbiorniki tego typu są korzystniejsze od poprzednich, zwłaszcza w przypadku
magazynowania paliw płynnych, gdyż eliminują straty zarówno  dużego , jak i  małego
oddechu . Konstrukcję zbiornika z dachem pływającym ilustruje rysunek nr 14.
1- płaszcz,
2- ponton dachu pływającego,
3- membrana dachu,
4- drabina ruchoma,
5- tor drabiny,
6- odwodnienie dachu,
7- pomost,
8- uszczelnienie dachu pływającego
Rys. 14. Schemat zbiornika z dachem pływającym [2, s. 369]
Wyporność dachu uzyskuje się najczęściej przez umieszczenie pierścieniowego pontonu.
Dachy pływające mają średnicę mniejszą od wewnętrznej średnicy płaszcza o 300 - 800 mm.
W przestrzeni pomiędzy płaszczem zbiornika a dachem pływającym umieszczone są urządzenia
zapewniające szczelność zbiornika.
Dno zbiornika cylindrycznego pionowego z dachem pływającym, jak również jego
posadowienie, wykonujemy podobnie jak u zbiorników ze stałym dachem. Natomiast blachy
płaszcza zbiornika mogą być łączone między sobą wyłącznie za pomocą spoin czołowych, przy
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
czym w przypadku łączenia pierścieni z blach o różnej grubości, zbiornik musi zachować stałą
średnicę wewnętrzną.
Dach pływający może być rozwiązany w różny sposób.
Rys. 15. Rodzaje dachów pływających a) pontonowo-membranowy, b) dwupowłokowy, c) skrzynkowy [2, s. 372]
Dach pontonowo-membranowy składa się z pierścieniowego pontonu i wewnętrznej
membrany. Ponton jest podzielony przeponami na szczelne segmenty. Wewnątrz pontonu
znajduje się płaska membrana, spawana z blach. Przy opróżnionym zbiorniku dach opiera się na
krótkich słupkach umocowanych do pontonu i membrany dachu. W przypadku zbiorników
o średnicy powyżej 40 m membrana doznaje dużych deformacji, dlatego też należy dodatkowo
usztywnić ją żebrami. Znane są też rozwiązania z zastosowaniem, na powierzchni membrany
pływaków poprawiających warunki pływania w przypadku awaryjnego zalania wodą lub
wypływu produktu naftowego.
Rys. 16. Przekrój pontonu [1, s. 286]
Dach dwupowłokowy składa się z dwóch pontonów, zewnętrznego i wewnętrznego, oraz
z pierścieni blach łączących górne i dolne płaszczyzny pontonów. Dachy te stosuje się zwykle
do średnicy 25 m. Dolna i górna blacha powinna mieć grubość co najmniej 5 mm.
Dach skrzynkowy składa się z pontonu pierścieniowego, do którego umocowane są skrzynki.
Wymiary skrzynek przyjmuje się najczęściej ok. 2,50 x 2,50 x 0,25 m. Skrzynki wykonuje się
w wytwórni i łączy na miejscu budowy, dlatego dachy tego typu wykorzystywane są
w zbiornikach o dużych średnicach (powyżej 25 m).
Usztywnienie górnej krawędzi płaszcza zbiornika z dachem pływającym konstruuje się
w taki sposób aby można go było wykorzystać się jako pomost dla obsługi.
Rys. 17. Usztywnienie górnej krawędzi zbiornika [1, s. 286]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Podziemne zbiorniki cylindryczne pionowe
Zbiorniki te służą najczęściej do długotrwałego magazynowania benzyn, likwidują bowiem
straty od  małego oddechu . Zbiorniki podziemne zajmują mniejszą przestrzeń niż zbiorniki
naziemne, gdyż mogą być usytuowane bliżej siebie. Schemat konstrukcji zbiornika ilustruje
rysunek.
1-płaszcz w obudowie żelbetowej
2-słup
3-fundament
4-wiązar dachu
5-obudowa żelbetowa
6-pusta przestrzeń dla konserwacji
7-rynna odwadniająca
Rys. 18. Podziemny zbiornik cylindryczny [1, s. 286]
Podziemne zbiorniki cylindryczne wykonuje się zwykle o objętości 250  5000 m3,
Wysokość płaszcza jest nieco niższa niż w zbiornikach naziemnych. Dach z reguły jest podparty
w środku słupem. Wskazane jest stosowanie na dachu izolacji termicznej w celu zmniejszenia
warstwy gruntu. Zbiorniki wykonywane są w żelbetowych obudowach, które przenoszą
obciążenia od parcia gruntu,
Pokrycie zbiornika podziemnego stanowi przeważnie blacha oparta na ruszcie z belek
i pracująca jak membrana. Dno wykonuje się tak jak w zbiornikach naziemnych. Grubości blach
dachu zbiorników w obudowie żelbetowej wynoszą najczęściej 3 mm.
Dodatkowe wyposażenie zbiorników cylindrycznych pionowych
Zbiorniki, aby spełniały swoje zadanie, muszą być wyposażone w dodatkowe elementy
konstrukcyjne i urządzenia technologiczne, zwane popularnie osprzętem. Do osprzętu
zbiorników zaliczamy:
1. Króćce produktowe przeznaczone są do podłączenia rurociągów ssawnych i tłocznych.
Króćce wykonuje się w pierwszym dolnym pierścieniu płaszcza.
Rys. 19. Przykład konstrukcji króćca [1, s. 294]
2. Rura podnoszona przeznaczona jest do pobierania cieczy z górnego poziomu.
3. Włazy umożliwiające wejście do pustego zbiornika, zwykle o średnicy 600 mm, umieszczone
na wysokości 750 mm ponad dnem.
4. Schody i drabiny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5. Instalację przeciwpożarową, którą wykonuje się przez pokrycie zwierciadła cieczy warstwą
piany o grubości co najmniej 60 cm.
6. Zawory bezpieczeństwa regulujące nadciśnienie i podciśnienie w zbiorniku. Wraz z zaworami
montuje się bezpiecznik przeciwogniowy, zapobiegający przedostawaniu się płomienia
z zewnątrz do wewnątrz zbiornika.
7. Podpory dachowe w zbiornikach z dachem pływającym. Składają się one z dwóch rur
łączonych teleskopowo i zapewniających możliwość regulacji odległości dachu od dna, która
powinna wynosić w czasie eksploatacji 800 1000 mm, a w czasie remontu 1800 2000 mm.
8. Zawory napowietrzające, zabezpieczające przed wytwarzaniem się poduszki powietrznej
i próżni.
9. Urządzenie do odprowadzania wody opadowej z dachu pływającego. Jest to najczęściej
studzienka umieszczona w środku dachu wraz z przewodem benzynoodpornym, elastycznym.
10.Uszczelnienie pomiędzy płaszczem zbiornika a pływającym dachem. Powinno ono
zapewniać szczelność niezależnie od odkształceń płaszcza, a jednocześnie siła dociskająca do
płaszcza nie może być zbyt duża. Znane są obecnie dwa typy uszczelnień: tzw. mechaniczne
i miękkie.
1-blacha ślizgowa
2-elastyczna uszczelka
3-pantograf
4-sprężyna dociskająca
Rys. 20. Przykłady uszczelnień: a)-f) mechaniczne, g)-k) miękkie [1, s. 295]
Zbiorniki cylindryczne poziome
Zbiorniki cylindryczne poziome wykonuje się o pojemnościach 3 150 m3, średnicach
1,40 3,20 m i długościach 3 - 20 m. Robocze ciśnienie w zbiornikach poziomych wynosi
najczęściej 0,04 - 0,06 MPa, a dopuszczalne podciśnienie 0,003 MPa. Zbiorniki cylindryczne
poziome stosuje się jako naziemne i podziemne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
1-właz
2-zasypka piaskowa
3-płyta betonowa
4-obejma kotwiąca
5-pierścień usztywniający
6-dennica
Rys. 21. Zbiorniki cylindryczne poziome: a) nadziemny, b) podziemny [1, s.297]
Zbiorniki nadziemne opiera się na dwóch podporach betonowych lub ceglanych za
pośrednictwem stalowych podpór siodłowych. Zbiorniki podziemne układa się w gruncie
w zależności od poziomu wody gruntowej. W gruntach suchych wystarcza zasypka piaskowa,
natomiast w gruntach wilgotnych, gdy poziom wody gruntowej sięga do połowy średnicy
zbiornika, konieczna jest dodatkowa płyta betonowa, do której kotwi się zbiornik.
W zbiornikach nadziemnych nie stosuje się wewnętrznych żeber lub przepon. W zbiornikach
podziemnych, narażonych na utratę stateczności płaszcza wskutek parcia gruntu stosuje się
przepony trójkątne.
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Z jakich elementów składa się konstrukcja zbiornika cylindrycznego ze stałym dachem?
2. Z jakich elementów składa się konstrukcja zbiornika cylindrycznego z dachem pływającym?
3. Jakie są rodzaje dachów pływających w zbiornikach?
4. Jakie są sposoby posadowienia zbiorników cylindrycznych?
5. Jakie są zasady konstruowania płaszcza zbiornika cylindrycznego?
6. Jakie są zasady konstruowania dna zbiornika cylindrycznego?
7. Jakie konstrukcje dachów stałych wykonuje się w zbiornikach cylindrycznych?
8. Z jakich elementów składa się konstrukcja zbiornika cylindrycznego podziemnego?
9. Co wchodzi w skład dodatkowego wyposażenia zbiorników cylindrycznych?
10. Jakie są sposoby uszczelnień między płaszczem a dachem pływającym zbiornika?
11. Z jakich elementów składają się zbiorniki cylindryczne poziome?
12. Jakie są sposoby posadowienia zbiorników poziomych?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przedstaw na rysunku sposób posadowienia zbiornika cylindrycznego pionowego na gruncie
spoistym z kontrolą przecieków.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania rozdz.4.2.1,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) narysować na arkuszu sposób posadowienia zbiornika,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 arkusze papieru,
 przybory kreślarskie,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Przedstaw i porównaj na wykonanych rysunkach sposoby posadowienia zbiorników
cylindrycznych pionowych na gruncie spoistym i na podłożu przepuszczalnym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania rozdz.4.2.1,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) narysować na arkuszu sposoby posadowienia zbiorników oraz wypisać ewentualne różnice
w konstrukcji posadowienia,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 arkusze papieru,
 przybory kreślarskie,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Z podanych nazw elementów konstrukcyjnych wybierz te, które dotyczą zbiornika
cylindrycznego pionowego z dachem pływającym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Nauczyciel przedstawi Ci paski papieru, na których wypisane są elementy konstrukcyjne
zbiorników. Wśród nich znajdują się te, które dotyczą zbiornika cylindrycznego z dachem
pływającym. Wybierz je, naklej na arkusz papieru i przedstaw nauczycielowi oraz kolegom
z grupy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Wyposażenie stanowiska pracy:
 literatura z rozdziału 6,
 paski papieru z wypisanymi czynnikami dotyczącymi budowy obiektów stalowych,
 arkusz papieru formatu A2,
 przybory kreślarskie,
 klej.
Ćwiczenie 4
Z podanych nazw elementów konstrukcyjnych wybierz te elementy konstrukcyjne, które
dotyczą zbiornika cylindrycznego pionowego podziemnego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Nauczyciel przedstawi Ci paski papieru, na których wypisane są elementy konstrukcyjne
zbiorników. Wśród nich znajdują się te, które dotyczą zbiornika cylindrycznego podziemnego.
Wybierz je, naklej na arkusz papieru i przedstaw nauczycielowi oraz kolegom z grupy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 literatura z rozdziału 6,
 paski papieru z wypisanymi czynnikami dotyczącymi budowy obiektów stalowych,
 arkusz papieru formatu A2,
 przybory kreślarskie,
 klej.
Ćwiczenie 5
Przedstaw i porównaj na wykonanych rysunkach konstrukcje dna zbiornika o małej
i wielkiej średnicy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania rozdz.4.2.1,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) narysować na arkuszu rozwiązania konstrukcyjne dna zbiorników,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 arkusze papieru,
 przybory kreślarskie,
 gumka,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 6
Przedstaw i porównaj na wykonanych rysunkach sposoby łączenia blach płaszcza
zbiorników cylindrycznych pionowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania rozdz.4.2.1,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) narysować na arkuszu sposoby łączenia blach zbiorników oraz wypisać ewentualne różnice,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 arkusze papieru,
 przybory kreślarskie,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 7
Z wypisanych elementów konstrukcyjnych wybierz elementy należące do dodatkowego
wyposażenia zbiornika cylindrycznego pionowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Nauczyciel przedstawi Ci kartkę papieru, na której wypisane są elementy konstrukcyjne
zbiorników. Wśród nich znajdują się elementy dodatkowego wyposażenia zbiornika
cylindrycznego pionowego. Wybierz je, wytnij i naklej na arkusz papieru. Przedstaw
nauczycielowi oraz kolegom z grupy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia,
 kartki papieru z wypisanymi czynnikami dotyczącymi budowy obiektów stalowych,
 arkusz papieru formatu A2,
 przybory kreślarskie,
 klej,
 nożyczki.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Tak Nie
Czy potrafisz:
1) zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczeń?
2) rozróżnić elementy konstrukcyjne zbiorników cylindrycznych?
3) rozróżnić sposoby łączenia blach zbiorników cylindrycznych?
4) określić sposoby posadowienia zbiorników cylindrycznych?
5) określić sposoby wykonania dna zbiorników?
6) określić elementy wyposażenia zbiorników cylindrycznych?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
4.3. Przykłady rozwiązań stalowych zbiorników cylindrycznych
i metody ich montażu
4.3.1.Materiał nauczania
Montaż zbiorników cylindrycznych pionowych charakteryzuje się znaczną ilością robót
spawalniczych. Z tego też powodu należy dążyć do takich sposobów montażu, by spoiny mogły
być wykonywane automatycznie.
Obecnie stosuje się trzy metody montażu zbiorników cylindrycznych pionowych są to:
1. Metoda nadbudowy pierścieni,
2. Metoda podbudowy pierścieni,
3. Metoda rulonową.
W pierwszych dwóch metodach montaż rozpoczyna się od rozłożenia na fundamencie
i zespawania blach dna. Blachy układa się rozpoczynając od środkowego pasa i po nim
przemieszcza się blachy pozostałych pasów. Tym sposobem chroni się piaskowy fundament
przed zdeformowaniem jego górnej warstwy. Zespawanie dna wymaga wykonania dużej liczby
długich i prostopadłych do siebie spoin. Nieprawidłowa kolejność wykonania tych spoin może
doprowadzić do znacznego zdeformowania dna.
Metoda nadbudowy pierścieni
W metodzie nadbudowy płaszcz zbiornika scala się z pojedynczych blach stosując zwory
montażowe. Zwory montażowe nie tylko łączą blachy ale umożliwiają także regulację ich
krawędzi.
Rys. 22. Zwory montażowe [1, s. 552]
Podczas trasowania na dnie obwodu płaszcza należy uwzględnić skurcz spoin pionowych
łączących blachy w poszczególnych pierścieniach. Po scaleniu na całym obwodzie zbiornika
pierścienia blach płaszcza i sprawdzeniu prawidłowości jego kształtu, wykonuje się w stykach
blach spoiny sczepne i usuwa zwory montażowe. Kolejne wyżej usytuowane pierścienie
płaszcza montuje się z rusztowań wspornikowych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
1-bariera wykonana z łańcucha
2-bariera wykonana z liny konopnej
3-deska bortnicowa
4-deski rusztowaniowe
Rys. 23. Rusztowanie wspornikowe [3, s. 275]
lub rusztowań przesuwnych złożonych z dwóch pomostów, z których jeden znajduje się po
zewnętrznej stronie płaszcza.
Rys. 24. Rusztowanie przesuwne do scalania płaszcza zbiornika [4, s. 190]
Oba pomosty są połączone dwiema parami ram. Różnica w wysokości słupów ram
odpowiada wysokości arkusza blach zastosowanych na płaszcz zbiornika. W połowie rozpiętości
rygli ram, łączących pomosty robocze, są umieszczone rolki toczne do zawieszenia rusztowań na
płaszczu zbiornika. W różnych fazach montażu blach w danym pierścieniu są obciążone rolki
umieszczone na ramach dolnych, albo na ramach górnych - po zdemontowaniu rygli ram
dolnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Montaż pierwszej blachy
Montaż kolejnych blach
(zdemontowany rygiel
jednej blachy dolnej)
1-rolki ram górnych
2-rolki ram dolnych
Montaż ostatniej blachy w
3-montowana blacha
pierścieniu płaszcza
(zdemontowane rygle obu
ram dolnych
Rys. 25. Schemat zawieszenia rusztowania na płaszczu zbiornika [1, s. 553]
Spawanie płaszcza najlepiej wykonywać automatami, z których jeden jest przystosowany do
spawania spoin pionowych, drugi do wykonywania spoin obwodowych. Spoiny pionowe spawa
się najczęściej metodą elektrogazową, drutem rdzeniowym w osłonie CO2.
Podczas spawania płaszcza zbiornika należy stosować taką kolejność robót, aby spoiny
pionowe miały zapewnioną swobodę skurczu Oznacza to, że muszą być one ułożone przed
wykonaniem spoin obwodowych (poziomych). Jest to bardzo istotne, gdyż spoiny pionowe
przenoszą obciążenie nieporównywalnie większe niż spoiny poziome.
Praktyczną realizację podanej ogólnej zasady można sprowadzić do:
 scalenia pierwszego pierścienia blach w płaszczu zbiornika,
 zespawania styków pionowych pomiędzy blachami,
 scalenia drugiego pierścienia blach,
 zespawania styków pionowych w drugim pierścieniu blach,
 zespawania styku obwodowego pomiędzy pierwszym i drugim pierścieniem blach,
 scalenia trzeciego pierścienia blach,
 zespawania styków pionowych w trzecim pierścieniu blach,
 zespawania styku obwodowego pomiędzy drugim i trzecim pierścieniem blach.
Montaż następnych pierścieni powinien przebiegać w analogicznej kolejności. Każdy
zmontowany pierścień powinien być kontrolowany geodezyjnie przed rozpoczęciem scalania
następnego pierścienia.
Po całkowitym zamontowaniu płaszcza kontroluje się spoiny. Zalecana jest pełna kontrola
ultradz
więkowa wszystkich spoin.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Dach pływający montuje się na dnie zbiornika, na rusztowaniu o wysokości około 1,0 m.
W przypadku dachu pontonowo-membranowego w pierwszej kolejności wykonuje się ponton,
a następnie membranę.
Montaż konstrukcji dachu stałego, wykonywany na poziomie górnej krawędzi płaszcza, jest
bardzo utrudniony ze względu na konieczność stosowania wysokich rusztowań. Dachy w postaci
kopuł można zmontować z sekcji mających w rzucie poziomym kształt wycinka koła,
przygotowanych na poziomie terenu. Umożliwia to montaż dachu przy użyciu jedynie centralnej
podpory słupowej w osi zbiornika. Najbardziej efektywne jest zmontowanie dachu, wraz
blachami pokrycia, wewnątrz zbiornika, na poziomie dna i wypchnięcie go sprężonym
powietrzem do poziomu górnej krawędzi płaszcza. W przypadku przyjęcia takiej technologii
montażu płaszcz powinien być zakończony obwodowym pierścieniem z blach pokrycia
dachowego. Blachy te wykonuje się najczęściej o znacznej grubości (około 20 mm), gdyż będą
one wykorzystane do połączenia konstrukcji dachu z płaszczem. Obwód przygotowanego do
podnoszenia dachu uszczelnia się zazwyczaj fartuchem z tektury, którego jedna krawędz

przylega do płaszcza zbiornika, a druga jest przymocowana przylepną taśmą do blach pokrycia
dachowego. W celu zapewnienia równomiernego przemieszczania się dachu wykonuje się
prowadnice linowe.
1-podpory montażowe
2-uszczelnienie obwodu dachu
3-kopuła dachowa
4-prowadnica linowa
5-jarzmo do połączenia
montażowego dachu z
pierścieniem górnym płaszcza
6-pierścień górny płaszcza
Rys. 26. Schemat podnoszenia dachu sprężonym powietrzem [3, s. 325]
Montaż metodą podbudowy pierścieni
Montaż metodą podbudowy pierścieni rozpoczyna się od przyspawania do dna zbiornika
specjalnie ukształtowanego dolnego pierścienia płaszcza, którego górna krawędz
tworzy zwój
linii śrubowej o skoku równym wysokości arkuszy blach. Następnie przymocowuje się na całym
obwodzie nośne rolki toczne i napędowe. Na rolkach tych ustawia się i spawa górny pierścień
płaszcza zbiornika, którego dolna krawędz
ma również kształt linii śrubowej. Dolna krawędz

blach górnego pierścienia płaszcza styka się z rolkami nośnymi za pośrednictwem specjalnych
listew o przekroju korytkowym. Listwy te, przymocowane do blach za mocą śrub, usztywniają
pas górny oraz zapewniają równomierny rozkład nacisków rolek na blachy i zmniejszają opory
w trakcie obrotu płaszcza.
Po wykonaniu tych operacji lub też równocześnie z montażem pierścienia górnego montuje
się stężenie wiatrowe i pomost  w przypadku zbiorników z dachem pływającym, lub więz
bę
dachową z pokryciem  w przypadku zbiorników z dachem stałym. Po całkowitym
zakończeniu prac dotyczących dolnej i górnej części zbiornika następuje faza budowy płaszcza,
która polega na wykonaniu kilku powtarzających się czynności.
Po zakończeniu montażu górnego pierścienia włącza się napęd rolek, wskutek czego górna
część zbiornika zaczyna się na nich obracać. Obrót powoduje utworzenie tzw.  okna
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
montażowego . Z chwilą, gdy okno montażowe osiągnie długość około 6,5 m, potrzebną do
umieszczenia kolejnego arkusza blachy o długości 6 m, napęd zostaje wyłączony. Z odcinka
dolnej krawędzi blachy górnego pierścienia, który opuścił już rolki i znalazł się w  oknie
montażowym, zdejmuje się listwy usztywniające, a w  okno wstawia się, najczęściej przy
użyciu wciągarki ręcznej, arkusz blachy.
Rys. 27. Wprowadzenie arkusza blachy do okna montażowego [1, s. 554]
Po dopasowaniu arkusz ten łączy się za pomocą spawania z dolnym brzegiem górnej części
płaszcza (po zdjęciu listew) i z sąsiednim arkuszem (tylko po stronie obrotu). Poprzednio zdjęte
listwy zamocowuje na dolnej krawędzi wmontowanego w  okno arkusza. Dzięki temu  okno
montażowe zostaje zabudowane, po czym uruchamia się silniki napędowe i wymienione wyżej
operacje wykonuje się ponownie, aż do osiągnięcia projektowanej wysokości zbiornika.
1- kierunek obrotu
Rys. 28. Kolejne fazy montażu zbiornika metodą podbudowy pierścieni [4, s. 205]
Po zamontowaniu ostatniego arkusza górną część płaszcza podnosi się za pomocą śrub
rzymskich, usuwa się rolki i listwy usztywniające, a po opuszczeniu wykonuje się spoiny
łączące górną i doliną część płaszcza.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
1- rolki napędowe
2- rolka toczna
3- listwa
Rys.29. Montaż płaszcza zbiornika metodą podbudowy pierścieni [3, s. 327]
Metoda rulonowa montażu zbiorników
W rulonowej metodzie montażu zbiorników wykorzystuje przygotowane w wytwórni
w formie rulonów prefabrykaty płaszcza i dna zbiornika. Po dostarczeniu rulonów na plac
budowy przystępuje się do rozwijania dna, które zwykle jest zwinięte w dwóch częściach
w jeden rulon. Ze względu na małą grubość blach dno rozwija się łatwo, zewnętrznych. Po
rozwinięciu dna i zespawaniu jego połówek ustawia się pionowo rulon z płaszczem zbiornika,
najczęściej za pomocą żurawia samochodowego.
Rys. 30. Ustawienie pionowe płaszcza zwiniętego w rulon [3, s. 329]
Aby podczas rozwijania zmniejszyć tarcie rulonu o dno zbiornika, rulon ustawia się na tacy
poślizgowej - blasze, pod którą jest nałożona warstwa gęstego smaru. Przed rozpoczęciem
rozwijania rulonu należy usztywnić jego swobodną krawędz
przyspawając dwuteownik.
Dwuteownik ten ma przymocowane szczeble, służy więc także jako drabina, z której przecina
się płaskowniki przyspawane w wytwórni, w celu przymocowania krawędzi płaszcza do blach
znajdujących się w rulonie w następnym zwoju.
Do rozwijania rulonu do żądanej średnicy zbiornika używa się wciągarki elektrycznej lub
ciągnika gąsienicowego, połączonych liną przymocowaną do rulonu za pośrednictwem
specjalnego uchwytu przyspawanego do blach dolnego pierścienia płaszcza.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
1-zewnętrzna warstwa blach rulonu
2-uchwyt do mocowania liny
3-lina odciągająca
4-podkładka
Rys. 31. Uchwyt do przymocowania liny do rulonu [ 3, s. 330]
Uchwyt ten, w miarę postępu robót, jest odcinany i spawany w nowych miejscach
Prawidłowe usytuowanie płaszcza zbiornika na wytrasowanym obrysie uzyskuje się w wyniku
przyspawania na całym obwodzie dna ograniczników z pionowo ustawionych odcinków
płaskownika lub kątownika.
Rys. 32. Rozwijanie płaszcza zbiornika [1, s. 555]
Ze względu na dużą różnicę grubości blach w dolnej i górnej części płaszcza, podatność
górnej części płaszcza zbiornika na odkształcenia jest znacznie większa niż części dolnej,
a zatem górna krawędz
płaszcza musi być w miarę rozwijania usztywniania konstrukcją nośną
dachu
Rys. 33. Usztywnianie płaszcza konstrukcją dachu [3, s. 13]
Końcową czynnością montażową jest wykonanie spoiny wzdłuż płaszcza. Spoina ta łączy
dwie krawędzie blach zwiniętych w wytwórni w rulon.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
4.3.2. Pytania sprawdzające:
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakimi metodami montuje się cylindryczne zbiorniki stalowe?
2. Na czym polega metoda nadbudowy pierścieni przy montażu cylindrycznego zbiornika
stalowego?
3. W jaki sposób przebiega scalanie powłoki zbiornika cylindrycznego metodą podbudowy
pierścieni?
4. W jaki sposób przebiega scalanie powłoki zbiornika cylindrycznego metodą rulonową?
5. W jaki sposób wykonuje się styki montażowe blach zbiornika?
6. W jaki sposób montuje się dachy zbiorników cylindrycznych?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj montaż na elementach modelowych fragmentu stalowego zbiornika cylindrycznego
metodą nadbudowy pierścieni oraz wstępne połączenie blach zworami montażowymi, zgodnie
z dokumentacją techniczną.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną,
3) pobrać narzędzia i sprzęt do wykonania montażu,
4) transportować blachy zbiornika na miejsce wbudowania,
5) wykonać wstępne połączenia poszczególnych elementów zbiornika zworami montażowymi,
6) dokonać regulacji łączonych blach,
7) stosować przepisy bhp,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blachy zbiornika cylindrycznego,
 dokumentacja techniczna do wykonania montażu,
 zwory montażowe,
 uchwyty montażowe,
 wciągarka ze zbloczem do transportu pionowego modeli elementów zbiornika,
 podstawowy sprzęt mierniczy,
 drążki montażowe,
 młotki,
 instrukcje bhp,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Wykonaj montaż na elementach modelowych stalowego zbiornika cylindrycznego metodą
rulonową oraz wstępne połączenie blach zworami montażowymi, zgodnie z dokumentacją
techniczną.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną.
3) pobrać narzędzia i sprzęt do wykonania montażu,
4) dokonać montażu zbiornika:
 rozwinąć dno zbiornika,
 nasmarować dno smarem,
 ustawić w pionie zwinięty płaszcz zbiornika wciągarką,
 zamocować uchwyty do płaszcza zbiornika,
 rozwinąć płaszcz wykorzystując wciągarkę,
 złączyć brzegi płaszcz zworami montażowymi,
 dokonać regulacji łączonych blach,
5) stosować przepisy bhp,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 zwinięty płaszcz i dno zbiornika cylindrycznego,
 dokumentacja techniczna do wykonania montażu,
 zwory montażowe,
 uchwyty montażowe,
 wciągarka ze zbloczem,
 podstawowy sprzęt mierniczy,
 drążki montażowe,
 młotki,
 instrukcje bhp,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Uporządkuj rysunki przedstawiające poszczególne fazy montażu zbiornika cylindrycznego
pionowego metodą podbudowy pierścieni w odpowiedniej kolejności.
Sposób wykonania ćwiczenia
Nauczyciel przedstawi Ci pięć rysunków przedstawiających fazy montażu zbiornika metodą
podbudowy pierścieni. Twoim zadaniem jest uporządkować je w takiej kolejności jak przebiega
montaż, nakleić je na arkusz papieru i przedstawić nauczycielowi i kolegom z grupy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia,
 rysunki faz montażu zbiornika,
 arkusz papieru formatu A 2,
 przybory kreślarskie,
 klej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
4.4.4. Sprawdzian postępów
Tak Nie
Czy potrafisz:
1) zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczeń?
2) wskazać różnice między metodami montażu zbiorników cylindrycznych?
3) wykonać montaż zbiornika cylindrycznego metodą nadbudowy pierścieni?
4) wykonać montaż zbiornika cylindrycznego metodą rulonową?
5) ustalić kolejność montażu zbiornika metodą podbudowy pierścieni?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania: otwarte, z luką
i wielokrotnego wyboru, prawda  fałsz.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X lub wpisując prawidłową odpowiedz
. W przypadku pomyłki należy błędną
odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część  poziom podstawowy,
II część - poziom ponadpodstawowy.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
9. Na rozwiązanie testu masz 90 min.
Powodzenia !
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
Część I
1. Zbiorniki cylindryczne służą przede wszystkim do magazynowania:
a) wody,
b) skroplonych gazów ,
c) ropy naftowej i produktów ropopochodnych,
d) gazów pod wysokim ciśnieniem.
2. Dno zbiornika cylindrycznego pionowego układa się na podsypce z piasku grubości:
a) 10  20 cm,
b) 20  30 cm,
c) 30  40 cm
d) 40  50 cm.
3. Tzw.  cargi to:
a) pierścienie płaszcza zbiornika,
b) urządzenia transportujące elementy zbiornika,
c) spoiny zewnętrzne łączące blachy płaszcza,
d) spoiny wewnętrzne łączące blachy płaszcza.
4. Wymień metody montażu zbiorników cylindrycznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
5. Poniższy rysunek przedstawia zbiornik:
a) cylindryczny pionowy ze stałym dachem,
b) cylindryczny pionowy podziemny,
c) cylindryczny pionowy z dachem pływającym,
d) cylindryczny poziomy nadziemny.
6. Przesunięcie spoin pionowych łączących poszczególne pierścienie płaszcza powinno
wynosić minimum:
a) 400 mm,
b) 500 mm,
c) 600 mm,
d) 700 mm.
7. Aby podczas rozwijania rulonu płaszcza zmniejszyć tarcie o dno zbiornika nakłada się na
blachę dna warstwę smaru.
a) tak,
b) nie.
8. Blachy pokrycia dachowego zbiorników powinny mieć grubość minimum:
a) 4 mm,
b) 5 mm,
c) 6 mm,
d) 7 mm.
9. Styki poziome, przy blachach cieńszych płaszcza, wykonuje się & & & & & & & & & .,
natomiast przy grubszych blachach również jako & & & & & & & & & . .
10. Dachy pływające mają średnicę mniejszą od wewnętrznej średnicy płaszcza o:
a) 100 - 600 mm,
b) 200 - 700 mm,
c) 300 - 800 mm,
d) 400 - 900 mm.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
11. Narysuj schemat zawieszenia rusztowania na blachach zbiornika przy montażu metoda
nadbudowy segmentów.
12. Styki pionowe blach płaszcza zbiornika wykonuje się za pomocą spoin:
a) pachwinowych,
b) czołowych,
c) grzbietowych,
d) otworowych.
13. Wymień elementy wyposażenia zbiorników cylindrycznych pionowych.
Część II
14. Dolne pierścienie zbiornika należy wykonywać z blach o większej wytrzymałości.
a) tak,
b) nie.
15. Straty tzw.  dużego oddechu powstają na skutek & & & & & & & & & & & & & & & &
16. Włazy umożliwiające wejście do pustego zbiornika, umieszczone są ponad dnem na
wysokości:
a) 550 mm,
b) 650 mm,
c) 750 mm,
d) 850 mm.
17. Narysuj układ arkuszy dna zbiornika o małej średnicy.
18. Narysuj sposób posadowienia zbiornika cylindrycznego pionowego na podłożu
przepuszczalnym.
19. Robocze ciśnienie w zbiornikach cylindrycznych poziomych wynosi najczęściej
& & & & & & & & & & & a dopuszczalne podciśnienie & & & & & & & & & ..
20. Stosowanie wzmocnienia kątownikami połączenia płaszcza z dnem zbiornika jest
właściwym rozwiązaniem.
a) tak,
b) nie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Montaż zbiorników cylindrycznych
Zakreśl poprawną odpowiedz
lub napisz odpowiedzi.
Numer
Odpowiedzi Punktacja
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4
5 a b c d
6 a b c d
7 a b
8 a b c d
9
10 a b c d
11
12 a b c d
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
13
14 a b
15
16 a b c d
17
18
19
20 a b
Razem
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
6. LITERATURA
1. A
ubiński M., Żółtowski W.: Konstrukcje metalowe cz. II. Arkady, Warszawa 2004
2. Włodarczyk W.: Konstrukcje stalowe cz. 1. Podstawy projektowania. WSiP, Warszawa
1997
3. Ziółko J.: Konstrukcje stalowe cz.2. Wytwarzanie i montaż. WSiP, Warszawa 1995
4. Ziółko J.,Orlik G.: Montaż konstrukcji stalowych. Arkady, 1980
5. Ziółko J.: Zbiorniki metalowe na ciecze i gazy. Arkady, Warszawa 1986
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36