WYBRANE
PROBLEMY
KLINICZNE
Paweł Kiciński1,
Maciej Zakrzewski2,
Obturacyjny bezdech senny
Andrzej Dybała2,
Renata Zubilewicz1,
 zasady diagnostyki i leczenia
Jerzy Mosiewicz2,
Andrzej Jaroszyński1
1
Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej Uniwer- Obstructive sleep apnea
sytetu Medycznego w Lublinie
2
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych Uni-
 principles of diagnosis and treatment
wersytetu Medycznego w Lublinie
STRESZCZENIE
IstotÄ… obturacyjnego bezdechu sennego (OBS) sÄ… powtarzajÄ…ce siÄ™ w czasie snu epi-
zody niedrożności górnych dróg oddechowych. Częstość występowania OBS wzra-
sta wraz ze zwiększającym się rozpowszechnieniem otyłości, która stanowi jeden
z najistotniejszych czynników ryzyka zaburzeń oddychania w czasie snu. W krajach
wysoko uprzemysłowionych OBS występuje u 9 26% dorosłej populacji. Podstawą
rozpoznania OBS jest całonocne badanie polisomnograficzne będące obiektywnym
narzędziem oceniającym rodzaj i nasilenie zaburzeń oddychania w czasie snu. Celem
leczenia obturacyjnego bezdechu sennego jest utrzymanie drożności górnych dróg
oddechowych. U pacjentów z bezdechem o ciężkim nasileniu metodą z wyboru jest
terapia przy użyciu dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych. Nieleczony OBS
wiąże się nie tylko z pogorszeniem jakości życia, wynikającym przede wszystkim ze
wzmożonej senności dziennej, ale także ze zwiększonym ryzykiem rozwoju schorzeń
sercowo-naczyniowych, zaburzeń metabolicznych i wypadków komunikacyjnych.
Forum Medycyny Rodzinnej 2012, tom 6, nr 5, 228 235
słowa kluczowe: obturacyjny bezdech senny, otyłość, choroby sercowo-naczyniowe, ciągłe
dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych
ABSTRACT
The essence of obstructive sleep apnea (OSA) are repeated in sleep episodes of up-
per airway obstruction. The frequency of occurrence of OSA increases together with
increased prevalence of obesity, which is among the most important risk factors of
Adres do korespondencji:
sleep-related breathing disorders. In the developed countries, OSA is observed in
lek. Paweł Kiciński
Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej
9 26% of adult population. The making of the diagnosis of OSA is nocturnal poly-
Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1
somnography, which is an objective instrument for the assessment of the type and
ul. Staszica 11, 20 081 Lublin
tel./faks: (081) 532 34 43
severity of breathing disorders during sleep. The goal of treatment of obstructive sleep
e-mail: [e-mail]
apnea is the maintenance of upper airways patency. In patients with severe OSA the
method of choice is therapy with the use of positive airway pressure. Untreated OSA
Copyright © 2012 Via Medica
is associated not only with the deterioration of the quality of life, resulting primarily
ISSN 1897 3590
228
www.fmr.viamedica.pl
Paweł Kiciński i wsp.
Obturacyjny bezdech senny
 zasady diagnostyki i leczenia
from an excessive sleepiness during the day, but also with an increased risk of the
development of cardiovascular diseases, metabolic disorders and road accidents.
Forum Medycyny Rodzinnej 2012, vol 6, no 5, 228 235
key words: obstructive sleep apnea, obesity, cardiovascular diseases, continuous positive
airway pressure
WPROWADZENIE występuje u 9 26% dorosłej populacji, przy
Wraz ze wzrastającą częstością występowania czym 2- lub 3-krotnie częściej chorują mężczyz
-
obturacyjnego bezdechu sennego (OBS) ni [4, 5]. U kobiet zwiększenie zapadalności
IstotÄ… tego schorzenia
rośnie jego znaczenie kliniczne oraz pojawia na OBS występuje po menopauzie. Jednakże
sÄ… powtarzajÄ…ce siÄ™
się coraz więcej badań dostarczających dow- zastosowanie hormonalnej terapii zastępczej
w czasie snu epizody
odów na jego negatywny wpływ na układ zmniejsza ryzyko wystąpienia tego schorzenia
niedrożności górnych
sercowo-naczyniowy i zaburzenia metabolic- [4, 6]. Wraz z wiekiem częstość występowania
dróg oddechowych
zne. Istotą tego schorzenia są powtarzające zaburzeń oddychania w czasie snu znacząco
się w czasie snu epizody niedrożności górnych wzrasta. W kilku badaniach obserwowano bar-
dróg oddechowych, prowadzące do bez- dzo duże rozpowszechnienie OBS u chorych
dechów i/lub spłyceń oddychania, przy zach- po 65. roku życia (70 81% wśród mężczyzn
owanym wysiłku oddechowym, co odróżnia i 56 80% wśród kobiet) [4]. Istnieje również
bezdechy obturacyjne od centralnych [1]. silna zależność między nadmierną masą ciała
W zdecydowanej większości przypadków a OBS. Szczególne znaczenie patogenetyczne
miejscem obturacji jest gardło środkowe ma tutaj akumulacja nadmiernej ilości tkanki
pozbawione, w przeciwieństwie do innych tłuszczowej w okolicy szyi. Wykazano, że OBS
odcinków górnych dróg oddechowych, szty- występuje u około 30 40% osób otyłych z BMI
wnych elementów podporowych [2]. Bez- powyżej 40 kg/m2 [7]. Około 70% chorych do-
dech (apnea) definiowany jest jako epizod tkniętych OBS jest otyłych, zaś zwiększona
całkowitego zablokowania przepływu powi- masa ciała wiąże się z występowaniem cięż-
etrza przez drogi oddechowe trwajÄ…cy co szych postaci [8]. Obturacyjny bezdech sen-
najmniej dziesięć sekund. Z kolei spłycenie ny jest szczególnie rozpowszechniony wśród
oddychania (hypopnea) charakteryzuje się pacjentów z cukrzycą. Wśród osób dorosłych
zmniejszoną, o więcej niż o połowę, amplitudą z cukrzycą typu 2 u 48% pacjentów zaobser-
przepływu powietrza [3]. Sumę wszystkich wowano występowanie OBS z AHI e" 10/h,
bezdechów i spłyceń oddychania w przelicze- zaś u 29% z AHI e" 20/h [9]. Palenie tytoniu
niu na godzinÄ™ snu nazywa siÄ™ wskaz
nikiem sprzyja nie tylko występowaniu chrapania, ale
bezdechów i spłyceń, czyli AHI (apnea-hypo- zwiększa blisko 3-krotnie ryzyko zachorowania
pnea index), który stanowi podstawowe kryte- na OBS [4]. Kolejnym czynnikiem ryzyka jest
rium rozpoznania i klasyfikacji OBS. spożywanie alkoholu, które przyczynia się do
Obturacyjny bezdech senny jest schorze- wzrostu liczby bezdechów, nawet u osób zdro-
niem częstszym niż niegdyś sądzono. Częstość wych. Zaburzenia oddychania w czasie snu czę-
jego występowania wzrasta wraz ze zwiększa- ściej dotykają także chorych na akromegalię
jącym się rozpowszechnieniem otyłości, która [10] i niedoczynność tarczycy [11].
stanowi jeden z najistotniejszych czynników Powstaniu OBS sprzyja obecność anoma-
ryzyka zaburzeń oddychania w czasie snu. lii w budowie górnych dróg oddechowych,
W krajach wysoko uprzemysłowionych OBS zwłaszcza takich jak: deformacje i polipy
229
Forum Medycyny Rodzinnej 2012, tom 6, nr 5, 228 235
WYBRANE
PROBLEMY
KLINICZNE
Tabela 1
Najczęstsze objawy podmiotowe obturacyjnego bezdechu sennego
Objawy nocne Objawy dzienne
Głośne chrapanie Wzmożona senność w ciągu dnia
Epizody bezdechów w czasie snu zauważone Zasypianie przy wykonywaniu monotonnych
przez inne osoby czynności
Częste wybudzenia Zmęczenie po przebudzeniu
Nykturia Uczucie niewyspania
Nadmierna potliwość Poranne bóle głowy
Pobudzenie ruchowe Nadmierna drażliwość
Napady duszności w czasie snu Zaburzenia koncentracji
Stenokardia, kołatanie serca Zaburzenia potencji
nosa, guzy twarzoczaszki, przerost migdałków zasypiają w trakcie posiłków, rozmowy,
podniebiennych, gardłowego lub językowe- w czasie pracy czy nawet podczas prowadze-
go, makroglosja (powiększenie języka), mi- nia samochodu. Co więcej, zaburzenia struk-
kro- i retrognacja (krótka, cofnięta żuchwa), tury snu i nadmierna senność w ciągu dnia
nadmierna wiotkość podniebienia miękkiego mogą doprowadzić do upośledzenia funkcji
i języczka oraz stany kliniczne przebiegające kognitywnych, zaburzenia pamięci świeżej,
z upośledzeniem drożności nosa (włączając obniżenia zdolności do przewidywania
w to skrzywienie przegrody nosa, przewlekły i planowania zdarzeń, pogorszenia koor-
nieżyt błony śluzowej nosa) [2, 12]. dynacji ruchowo-wzrokowej, upośledzenia
koncentracji oraz rozdrażnienia. Opisywano
OBJAWY KLINICZNE również związek między OBS a częstszym
W czasie snu, poza głośnym chrapaniem, występowaniem zaburzeń depresyjnych [13]
dominującym objawem są występujące i obniżeniem libido [14].
przerwy w oddychaniu (czyli bezdechy) i/lub
spłycenia oddychania (tab. 1). Nasilają się NAST
PSTWA OBTURACYJNEGO
Najczęstszym objawem
one zazwyczaj podczas spania na plecach, po BEZDECHU SENNEGO
zgłaszanym przez
spożyciu alkoholu albo przyjęciu leków nasen- Obturacyjny bezdech senny przez wiele lat
chorych w ciÄ…gu dnia jest
nych lub uspokajających (np. benzodiazepin, pozostawał niedocenianym czynnikiem ryzyka
wzmożona senność
które mają działanie miorelaksacyjne) i mogą chorób sercowo-naczyniowych. Występujące
trwać nawet powyżej 2 minut. Bezdechom w ciągu nocy epizody bezdechów, prowadzące
może towarzyszyć wzmożona aktywność do powtarzających się okresów desaturacji
ruchowa z nadmierną potliwością; często i reoksygenacji, powodują aktywację chemo-
obserwowana jest także nykturia. U ponad receptorów, wzrost aktywności współczulnego
połowy chorych występują wielokrotne, układu autonomicznego oraz układu reni-
gwałtowne wybudzenia ze snu połączone na-angotensyna-aldosteron. Wywołuje to wz-
z dusznością, uczuciem lęku, dławienia rost oporu naczyniowego, zarówno w krążeniu
lub dezorientacji. Najczęstszym objawem systemowym, jak i płucnym, co w konsekwencji
zgłaszanym przez chorych w ciągu dnia jest zwiększa obciążenie następcze serca [1, 7].
wzmożona senność. W postaciach łagodnych Mechanizm ten odgrywa kluczową rolę
OBS pacjenci zasypiają podczas wykonywania w rozwoju nadciśnienia tętniczego, którego
monotonnych czynności (oglądanie telewizji, częstość występowania dodatnio koreluje ze
czytanie, słuchanie wykładów). W skrajnych stopniem ciężkości OBS [15]. Naprzemien-
przypadkach chorzy z ciężką postacią OBS nie występujące okresy hipoksji i resaturacji
230
www.fmr.viamedica.pl
Paweł Kiciński i wsp.
Obturacyjny bezdech senny
 zasady diagnostyki i leczenia
indukują także stres oksydacyjny, co wiąże stopniem ciężkości OBS (wyrażonym jako
się ze zwiększonym powstawaniem wolnych AHI) i średnią nocną saturacją a występowa-
rodników tlenowych [7]. W konsekwencji niem przedwczesnych pobudzeń dodatkowych
powoduje to nasilenie ogólnoustrojowego komorowych [4]. Uwagę zwraca również silny
stanu zapalnego potęgującego uszkodzenie związek bezdechu z występowaniem migota-
śródbłonka naczyń i przyspieszającego rozwój nia przedsionków [18].
miażdżycy. Istotną rolę w rozwoju powikłań Hipoksemia nocna, jak również aktywa-
sercowo-naczyniowych odgrywają także cja neurohumoralna u chorych z OBS mogą
zaburzenia hemostazy. W kilku badaniach się przyczyniać do niedotlenienia mięśnia
wykazano zarówno wzrost stężenia czynników sercowego. Jak stwierdzono, OBS występuje
krzepnięcia (np. fibrynogenu, czynników VII u około 30% pacjentów z chorobą wieńcową,
i XII), zwiększenie aktywności płytek krwi, będąc przy tym czynnikiem pogarszającym
jak i również upośledzenie fibrynolizy [16]. rokowanie co do przeżycia [4]. Wykazano
Nieleczony OBS jest silnym czynnikiem także, że OBS wiąże się z występowaniem
ryzyka rozwoju chorób układu krążenia. nocnych epizodów obniżenia odcinka ST
Nieleczony OBS jest
Najwięcej dowodów istnieje na związek OBS nawet u pacjentów bez rozpoznanej choro-
silnym czynnikiem ryzyka
z nadciśnieniem tętniczym. Około 60% pa- by niedokrwiennej serca [4, 7]. Zaburzenia
rozwoju chorób układu
cjentów z ciężkim OBS cierpi z powodu nad- oddychania w czasie snu są częste wśród pa-
krążenia
ciśnienia tętniczego [4]. W badaniu Wiscon- cjentów z przewlekłą niewydolnością serca.
sin Sleep Cohort Study w 4-letniej obserwacji Oprócz OBS w tej grupie pacjentów spotyka
stwierdzono 3-krotnie zwiększone ryzyko roz- się także centralne bezdechy senne i oddech
woju nadciśnienia w grupie chorych z OBS typu Cheyne a-Stokesa. Nadmierna aktywa-
z AHI > 15/h [7]. W licznych badaniach wśród cja adrenergiczna związana z OBS wydaje się
chorych z nadciśnieniem tętniczym i współ- szczególnie ważnym negatywnym czynnikiem
istniejącym OBS najczęściej obserwowano patogenetycznym w tej grupie pacjentów.
nadciśnienie o typie skurczowo-rozkurczo- W kilku badaniach dotyczących stosowania
wym z charakterystycznym brakiem fizjolo- CPAP wśród pacjentów z zastoinową niewy-
gicznego spadku ciśnienia tętniczego w nocy, dolnością serca obserwowano jej pozytywne
co szczególnie sprzyja rozwojowi powikłań skutki, takie jak poprawa tolerancji wysiłku
sercowo-naczyniowych [4]. Należy podkreślić, czy wzrost frakcji wyrzutowej [7].
że istnieją dowody potwierdzające korzystny Występowanie OBS wiąże się ze wzrostem
wpływ leczenia ciągłym dodatnim ciśnieniem insulinooporności, pogorszeniem tolerancji
w drogach oddechowych (CPAP, continuous glukozy i zwiększonym ryzykiem rozwo-
positive airway pressure) na obniżenie ciśnie- ju cukrzycy typu 2 [19]. Szczególnie ważne
nia tętniczego u pacjentów z nadciśnieniem z klinicznego punktu widzenia są obserwacje
i współistniejącym OBS [7]. wskazujące na przyspieszenie rozwoju powi-
U chorych z OBS obserwuje się częstsze kłań mikroangiopatycznych u chorych z cu-
występowanie w nocy epizodów bradykardii krzycą i współistniejącym OBS, zwłaszcza
zatokowej, co  jak się wydaje  może sta- nefropatii i retinopatii cukrzycowej [20, 21].
nowić mechanizm ochronny mający na celu Z punktu widzenia zdrowia publicznego
zmniejszenie zużycia tlenu przez mięsień nie można zapominać o negatywnym wpływie
sercowy [4]. Do innych częściej notowanych OBS na bezpieczeństwo ruchu drogowego.
zaburzeń automatyzmu i przewodzenia na- Deprywacja i fragmentacja snu przekładają-
leżą zahamowania zatokowe i bloki przed- ca się na między innymi wzmożoną senność
sionkowo-komorowe II stopnia [4, 7, 17]. dziennÄ…, zaburzenia koncentracji, nadmier-
Opisywano także istotną zależność między ne rozdrażnienie sprawiają, że chorzy z OBS
231
Forum Medycyny Rodzinnej 2012, tom 6, nr 5, 228 235
WYBRANE
PROBLEMY
KLINICZNE
Tabela 2
Skala senności Epworth  ESS (Epworth Sleepiness Scale). Omówienie w tekście
Z jaką łatwością zapadłbyś w drzemkę lub zasnął 0 1 2 3
w następujących sytuacjach?
SiedzÄ…c lub czytajÄ…c
OglÄ…dajÄ…c telewizjÄ™
SiedzÄ…c w miejscu publicznym (zebranie, kino)
Podczas godzinnej, nieprzerwanej jazdy jako pasażer
Po południu, leżąc
Podczas rozmowy, siedzÄ…c
Po obiedzie, leżąc
Prowadząc samochód, podczas kilkuminutowego oczekiwania
w korku
0  nigdy nie zasnę, 1  małe prawdopodobieństwo zaśnięcia, 2  prawdopodobnie zasnę, 3  prawie na pewno zasnę
służący do oszacowania ryzyka OBS. W naj-
popularniejszej w praktyce codziennej skali
ESS wynik powyżej 10 punktów wskazujący
na nadmierną senność w ciągu dnia powinien
skłaniać do wnikliwszej diagnostyki (tab. 2).
PodstawÄ… rozpoznania OBS pozostaje jednak
wciąż całonocne badanie polisomnografic-
zne (PSG) będące obiektywnym narzędziem
oceniającym rodzaj i nasilenie zaburzeń oddy-
chania w czasie snu. Polisomnografia jest
wykonywana najczęściej w warunkach szpi-
talnych (zwykle pobyt trwa jednÄ… noc), jakkol-
wiek dopuszcza się możliwość przeprowadze-
Rycina 1. Epizod bezdechu obturacyjnego zarejestrowany w trakcie badania nia tego badania w domu pacjenta (chociaż
polisomnograficznego. Objaśnienia: Brak przepływu powietrza przez nos (FLO)
w Polsce jest to rzadko stosowana opcja)
przy zachowanych ruchach oddechowych klatki piersiowej (THO) i brzucha (ABD).
Następczy spadek saturacji (SAT) oraz zwolnienie, a następnie przyspieszenie rytmu
[12]. Termin  polisomnografia odnosi siÄ™ do
serca (HF). Z materiałów Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych UM w Lublinie
pełnego badania, składającego się z rejestracji
poligraficznej (oddychania) oraz bioelektry-
częściej niż osoby zdrowe powodują wypadki cznej (umożliwiającej określenie faz snu).
drogowe [22, 23]. Wiele ośrodków badania snu rezygnuje z ru-
tynowego wykonywania części bioelektrycznej
DIAGNOSTYKA (elektroencefalografia, elektromiografia,
Diagnostyka bezdechu sennego opiera siÄ™ elektrookulografia). Rejestracja poligrafic-
na ukierunkowanym wywiadzie chorobowym zna obejmuje ocenę przepływu powietrza
oraz całonocnym badaniu snu. U pacjentów przez drogi oddechowe, ruchy brzucha i klat-
podejrzanych o zaburzenia oddychania w cza- ki piersiowej, obecność chrapania, tętno,
sie snu zastosowanie znajdują badania kwes- oksymetrię, pozycję ciała oraz EKG (ryc. 1).
tionariuszowe, będące głównym elementem Zgodnie z najpowszechniej stosowany-
oceny wstępnej. Wśród nich najczęściej mi wytycznymi American Academy of Sleep
używana skala Epworth Sleepiness Scale (ESS) Medicine (AASM) nasilenie OBS wyraża się
oceniająca nasilenie senności dziennej [12, wskaz
nikiem bezdechów i spłyceń oddychania
24] oraz Kwestionariusz Berliński (BQ) [25] w przeliczeniu na godzinę snu  AHI. W opu-
232
www.fmr.viamedica.pl
Paweł Kiciński i wsp.
Obturacyjny bezdech senny
 zasady diagnostyki i leczenia
blikowanym w 1999 roku raporcie AASM za-
leca siÄ™ rozpoznawanie OBS przy AHI powy-
żej 5/h i obecności objawów klinicznych lub
wartości AHI powyżej 15/h, niezależnie od
objawów. Wyróżnione zostały także 3 stop-
nie ciężkości OBS: łagodny (AHI 5 15/h),
umiarkowany (AHI 16 30/h) i ciężki (AHI
> 30/h) [26].
LECZENIE
Celem leczenia OBS jest utrzymanie drożności
górnych dróg oddechowych w czasie snu (ryc. 2).
U pacjentów z OBS o ciężkim nasileniu (AHI
> 30/h), z zaawansowanymi objawami klinic-
znymi, metodÄ… z wyboru jest leczenie za pomocÄ…
dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych
(CPAP) [12]. W tym celu stosowane sÄ… protezy
Rycina 2. Wpływ terapii CPAP na szerokość światła dróg oddechowych na wysokości
gardła środkowego  obraz MRI (wykorzystano za zgodą wydawcy) [32]
powietrzne generujące ciśnienie na stałym
poziomie lub posiadajÄ…ce funkcjÄ™ autoregu-
lacji (tzw. zestawy auto-CPAP). W badaniach Aparaty ortodontyczne mogą stanowić
wykazano, że leczenie przy użyciu dodatniego alternatywę leczniczą dla chorych z OBS o ła-
ciśnienia w drogach oddechowych redukuje godnym i umiarkowanym nasileniu. Dobierane
nasilenie objawów dziennych, poprawia jakość indywidualnie przez stomatologa wewnątrzust-
życia oraz zmniejsza ryzyko udaru mózgu, ne aparaty zapobiegają zapadaniu się języka
zawału serca oraz nagłej śmierci sercowej lub powodują wysunięcie żuchwy [12, 30]. Są
[27, 28]. Pacjenci z Å‚agodnÄ… i umiarkowanÄ… one zwykle dobrze tolerowane, jednak dla po-
postacią choroby najczęściej nie wymagają twierdzenia ich skuteczności nieodzowne jest
leczenia aparatami CPAP, o ile nie występują wykonanie kontrolnej polisomnografii.
u nich istotne z klinicznego punktu widzenia Istotnym elementem terapii OBS sÄ… tak-
powikłania sercowo-naczyniowe i metabolic- że zalecenia ogólne dotyczące zmiany trybu
zne. Terapia CPAP jest zazwyczaj dobrze tole- życia, redukcji masy ciała oraz unikania sto-
rowana i bezpieczna. Działania niepożądane są sowania leków nasennych i uspokajających.
Obniżenie masy
rzadkie i niezbyt dotkliwe (zapalenie spojówek, Obniżenie masy ciała o co najmniej 10 kg po-
ciała o co najmniej
otarcie skóry nosa przez maskę, reakcje aler- woduje znaczącą poprawę kliniczną, zmniej-
10 kg powoduje znaczÄ…cÄ…
giczne na tworzywa sztuczne, zapalenie zatok szenie senności w ciągu dnia, spadek AHI
poprawÄ™ klinicznÄ…
przynosowych czy krwawienie z nosa) [29]. Do i poprawÄ™ saturacji krwi [31]. Jak wykazano
kazuistyki należą opisy odmy śródczaszkowej w badaniu Wisconsin Sleep Cohort Study, jed-
lub podskórnej [29]. noprocentowy spadek masy ciała powodował
U pacjentów z potwierdzonym OBS wska- spadek AHI o 3% [4].
zana jest również konsultacja laryngologiczna
pod kątem oceny zaburzeń drożności górnych PODSUMOWANIE
dróg oddechowych. W przypadku stwierdzenia Rola lekarza rodzinnego jest nie do przecenie-
nieprawidłowości anatomicznych, jak na przy- nia, jeżeli chodzi o identyfikację pacjentów
kład skrzywiona przegroda nosa, powiększone obarczonych wysokim ryzkiem zaburzeń
migdałki podniebienne, zbyt duży języczek, oddychania w czasie snu i kierowanie ich do
można rozważyć leczenie operacyjne [2, 12]. dalszej diagnostyki. W ostatnich latach ob-
233
Forum Medycyny Rodzinnej 2012, tom 6, nr 5, 228 235
WYBRANE
PROBLEMY
KLINICZNE
serwuje siÄ™ istotny wzrost zainteresowania kwestionariusze ESS i BQ) do algorytmu diag-
OBS jako silnym ale potencjalnie mody- nostycznego u pacjentów z chorobami układu
fikowalnym czynnikiem ryzyka schorzeń ser- krążenia, otyłością i chorobami metabolic-
cowo-naczyniowych i metabolicznych. Z tego znymi. Chorych obarczonych dużym ryzykiem
powodu w warunkach poradni POZ należy OBS należy kierować do wyspecjalizowanych
rozważyć dołączenie badań przesiewowych ośrodków zajmujących się polisomnografią
w kierunku OBS (ukierunkowany wywiad czy i terapiÄ… CPAP.
PI ÅšMI ENNI CTWO
1. Myśliński W., Dybała A., Mosiewicz J., Prystupa A., 14. Patil S., Schneider H., Schwarz A., Smith P. Adult
Hanzlik J. Zaburzenia czynności układu sercowo- obstructive sleep apnea pathophysiology and
-naczyniowego u chorych z zespołem bezdechu diagnosis. Chest 2007; 132: 325 337.
sennego. Wiad. Lek. 2005; 58: 78 83. 15. Peppard P., Young T., Palta M., Skatrud J. Pro-
2. Balcerzak J., Niemczyk K. Chirurgia głowy i szyi spective study of the association between sleep-
w leczeniu obturacyjnego bezdechu sennego. -disordered breathing and hypertension. N. Engl.
Pneumonol. Alergol. Pol. 2007; 75 (supl. 1): J. Med. 2000; 342: 1378 1384.
31 34. 16. Kanel R., Dimsdale J. Hemostatic alterations in
3. American Association of Sleep Medicine Task patients with obstructive sleep apnea and the
Force. Sleep related breathing disorders in adults. implications for cardiovascular disease. Chest
Sleep 1999; 22: 668 681. 2003; 124: 1956 1967.
4. Young T., Peppard P., Gottlieb D. Epidemiology 17. Wolk R., Kara T., Somers V. Sleep-disordered
of obstructive sleep apnea. A population health breathing and cardiovascular disease. Circula-
Circula-
perspective. Am. J. Respir. Crit. Care Med. 2002; tion 2003; 108: 9 12.
165: 1217 1239. 18. Gami A., Pressman G., Caples S. i wsp. Asso-
Asso-
5. Shochat T., Pillar G. Sleep apnoea in the older ciation of atrial fibrillation and obstructive sleep
adult: pathophysiology, epidemiology, conse- apnea. Circulation 2004; 110: 364 367.
quences and management. Drugs Aging 2003; 19. Lindberg E., Theorell-Haglow J., Svensson M.,
20: 551 560. Gislason T., Berne C., Janson C. Sleep apnea and
6. Jordan A., McEvoy R. Gender differences in sleep glucose metabolism  a long-term follow-up in
apnea: epidemiology, clinical presentation and a community-based sample. Chest 2012; dostęp
pathogenic mechanisms. Sleep Med. Rev. 2003; on-line: doi:10.1378/chest.11-1844.
7: 377 389. 20. West S., Groves D., Lipinski H. i wsp. The preva-
7. Shamsuzzaman A., Gersh B., Somers V. Ob- lence of retinopathy in men with type 2 diabetes
structive sleep apnea. Implications for cardiac and obstructive sleep apnoea. Diabet. Med. 2010;
and vascular disease. J. Am. Med. Assoc. 2003; 27: 423 430.
290: 1906 1914. 21. Ozol D., Carlioglu A., Karamanli H., Akgedik R.,
8. Bearpark H., Elliott L., Grunstein R. i wsp. Snoring Karakurt F., Yildirim Z. Influence of snoring on mi-
and sleep apnea. A population study in Australian croalbuminuria in diabetic patients. Sleep Breath.
men. Am. J. Respir. Crit. Care Med. 1995; 151: 2011; 15: 295 300.
1459 1465. 22. Rodenstein D. Sleep apnea: traffic and occu-
9. Einhorn D., Steward D., Erman M. i wsp. Preva- pational accidents-individual risks, socioeco-
lence of sleep apnea in a population of adults nomic and legal implications. Respiration 2009;
with type 2 diabetes mellitus. Endocr. Pract. 2007; 78: 241 248.
13: 355 362. 23. Przybyłowski T. Wpływ zaburzeń oddychania
10. Grunstein R., Ho K., Sullivan C. Sleep apnea in w czasie snu na częstość wypadków komuni-
acromegaly. Ann. Intern. Med. 1991; 115: 527 532. kacyjnych. Pneumonol. Alergol. Pol. 2007; 75
11. Lin C., Tsan K., Chen P. The relationship betwe- (supl. 1): 72 76.
en sleep apnea syndrome and hypothyroidism. 24. Cofta S., Urbański W., Kamieniarz G., Goz
dzik J.,
Chest 1992; 102: 1663 1667. Rzymkowska M., Piorunek T. Skala senności
12. Epstein L., Kristo D., Strollo P. i wsp. Clinical gu- Epworth (ESS)  zastosowanie diagnostyczne
ideline for the evaluation, management and long- i prognostyczne w badaniach pacjentów z podej-
-term care of obstructive sleep apnea in adults. rzeniem obturacyjnego bezdechu śródsennego.
J. Clin. Sleep Med. 2009; 5: 263 276. Sen 2005; 5: 1 7.
13. Schröder M., O Hara R. Depression and obstructi- 25. Netzer N., Stoohs R., Netzer C., Clark K., Strohl K.
ve sleep spnea. Ann. Gen. Psychiatry 2005; 4: 1 8. Using the Berlin Questionnaire to identify patients
234
www.fmr.viamedica.pl
Paweł Kiciński i wsp.
Obturacyjny bezdech senny
 zasady diagnostyki i leczenia
Tho-
at risk for the sleep apnea syndrome. Ann. Intern. with obstructive sleep apnoea hypopnoea? Tho-
Med. 1999; 131: 485 491. rax 2006; 61: 459 460.
26. American Academy of Sleep Medicine Task For- 29. Byśkiniewicz K. Leczenie obturacyjnego bezde-
ce. Sleep-related breathing disorders in adults: chu podczas snu za pomocÄ… CPAP. Pneumonol.
recommendations for syndrome definition and Alergol. Pol. 2007; 75 (supl. 1): 28 30.
measurement techniques in clinical research. 30. Korczyński P. Zastosowanie aparatów nazębnych
Sleep 1999; 22: 667 689. u chorych na OBPS. Pneumonol. Alergol. Pol.
27. Jenkinson C., Davies R., Mullins R., Stradling J. 2007; 75 (supl. 1): 35 38.
Comparison of therapeutic and subtherapeutic 31. Morohubfolu A., Saliba R., Porhomayon J., El-Solh
nasal continuous positive airway pressure for ob- A. Sleep disorders in morbid obesity. Eur. J. Intern.
structive sleep apnoea: a randomised prospective Med. 2012; 23: 219 226.
parallel trial. Lancet 1999; 353: 2100 2105. 32. Schwab R. Upper airway imaging. Clin. Chest
28. Mancini A., Fleetham J. Does CPAP delay the de- Med. 1998; 19: 33 54.
velopment of cardiovascular disease in patients
235
Forum Medycyny Rodzinnej 2012, tom 6, nr 5, 228 235