Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Nexto.pl.
.JDIBMJOB 8JTłPDLB
.JDIBMJOB 8JTłPDLB
4Z56," ,0$)"/*"
4Z56," ,0$)"/*"
QSąCLB
QSąCLB
CFTUTFMMFS US[ZE[JFTUPMFDJB
CFTUTFMMFS US[ZE[JFTUPMFDJB
$[BSOB 0XDB
$[BSOB 0XDB
8BST[BXB 2010
8BST[BXB 2010
3/44
1SPKFLU PLłBELJ: "HOJFT[LB 4QZSLB
*MVTUSBDKF: #PżFOB #SBULPXTLB
3FEBLDKB UFDIOJD[OB, TLłBE J LPSFLUB: 1BXFł LVCPńTLJ
$PQZSJHIU h CZ .JDIBMJOB 8JTłPDLB
$PQZSJHIU h GPS UIF 1PMJTI FEJUJPO CZ +BDFL 4BOUPSTLJ & $P, 2002
*4#/ 978-83-7554-048-2
8ZEBOJF *
8ZEBXOJDUXP $[BSOB 0XDB 4Q. [ P.P.
(EBXOJFK +BDFL 4BOUPSTLJ & $P "HFODKB 8ZEBXOJD[B)
VM. "M[BDLB 15B, 03-972 8BST[BXB
F-NBJM: XZEBXOJDUXP!D[BSOBPXDB.QM
%[JBł IBOEMPXZ:
UFM. (022) 616 29 36 GBLT (022) 433 51 51
ZBQSBT[BNZ EP OBT[FHP TLMFQV JOUFSOFUPXFHP:
XXX.D[BSOBPXDB.QM
4[UVLB LPDIBOJB KFTU QS[F[OBD[POB QS[FEF XT[ZTULJN EMB LPCJFU,
BMF J N�żD[Z[OB QPXJOJFO K� QS[FD[ZUB�, żFCZ XJFE[JF�, LJN KFTU LP-
CJFUB.
.JDIBMJOB 8JTłPDLB
0 BVUPSDF
0 BVUPSDF
.JDIBMJOB 8JTłPDLB (1921-2005) - MFLBS[ HJOFLPMPH, DZ-
UPMPH J TFLTVPMPH. ,JFSPXOJL QJFSXT[FK X 1PMTDF 1PSBEOJ
ŚXJBEPNFHP .BDJFS[ZńTUXB X *OTUZUVDJF .BULJ J %[JFDLB
X 8BST[BXJF, XTQął[BłPżZDJFMLB 5PXBS[ZTUXB
ŚXJBEPNFHP .BDJFS[ZńTUXB, X LUąSZN [BKNPXBłB TJ�
MFD[FOJFN OJFQłPEOPśDJ J BOUZLPODFQDK�. 8 MBUBDI
1970-1977 LJFSPXOJL 1SBDPXOJ $ZUPEJBHOPTUZD[OFK
5PXBS[ZTUXB 1MBOPXBOJB 3PE[JOZ.
"VUPSLB QJFSXT[ZDI X 1PMTDF QPQVMBSOPOBVLPXZDI
LTJ�żFL [ E[JFE[JOZ TFLTVPMPHJJ: 4[UVLB LPDIBOJB, 4VLDFT X
NJłPśDJ, ,BMFKEPTLPQ TFLTV, ,VMUVSB NJłPśDJ PSB[ QBNJ�U-
OJLąX: .JłPś� OB DBłF żZDJF J .BMJOLB, #SBUFL, +Bś.
5/44
0 LTJ�żDF
0 LTJ�żDF
4[UVLB LPDIBOJB QP MJD[OZDI QFSZQFUJBDI VLB[BłB TJ� X
1976 SPLV. #ZłB QJFSXT[ZN [ QSBXE[JXFHP [EBS[FOJB QP-
SBEOJLJFN TFLTVPMPHJJ X LSBKBDI 6LłBEV 8BST[BXTLJFHP J
NJNP żF XZDIPXBłZ TJ� OB OJFK US[Z QPLPMFOJB QBS, BLUVBM-
OPśDJ OJF TUSBDJłB EP E[JTJBK.
"VUPSLB V[VQFłOJłB 4[UVL� LPDIBOJB OPXZNJ NFUPEBNJ
BOUZLPODFQDKJ, QSPQP[ZDKBNJ QJLBOUOZDI [BCBX FSPUZ-
D[OZDI, UFLTUBNJ IJTUPSZD[OZNJ P NPXJF NJłPTOFK PSB[
NFUPEBNJ [BTQPLBKBOJB HłPEV TFLTVBMOFHP V MVE[J TBNPU-
OZDI.
8 1PMTDF TQS[FEBOP PLPłP 7 NJMJPOąX FH[FNQMBS[Z 4[UV-
LJ LPDIBOJB, OJF MJD[�D QJSBDLJDI EPESVLąX. $[Z UBL� QPQV-
MBSOPś� TQPXPEPXBłP KFEZOJF PCBMFOJF UBCV TFLTVBMOFHP?
+BL TJ� PLB[VKF - OJF EP LPńDB. 4[UVLB LPDIBOJB OJF KFTU
[XZD[BKOZN, [JNOZN QPSBEOJLJFN. +FTU X OJFK XJFMF DJFQłB,
[SP[VNJFOJB, TFSEFD[OPśDJ J XZSP[VNJBłPśDJ. 5B LTJ�żLB
VD[Z LPDIB�. * UP XłBśOJF TFLSFU KFK QPQVMBSOPśDJ.
0E BVUPSLJ
0E BVUPSLJ
4[UVLB LPDIBOJB OJF [BXJFSB SFDFQUZ OB NJłPś�, OJF KFTU UFż
QPES�D[OJLJFN UFDIOJL TFLTVBMOZDI.
 ,PDIBOJF UP QJ�LOF QPMTLJF TłPXP, LUąSF X NPJN PE-
D[VDJV PLSFśMB DJFQłZ, TFSEFD[OZ, QFłFO QS[ZKBz
OJ J IBSNPOJJ
TFLTVBMOFK LPOUBLU EXPKHB CMJTLJDI TPCJF MVE[J.
.PKB LTJ�żLB QPXTUBłB X SPLV 1974, X XZOJLV QJ�UOBTUP-
MFUOJFK QSBDZ MFLBSTLJFK  OBVLPXFK PSB[ TQPłFD[OP-QVCMJ-
DZTUZD[OFK. 8ZLPS[ZTUBłBN X OJFK EPśXJBED[FOJB QłZO�DF [
SP[NąX [ QBDKFOUBNJ PSB[ [ MFLUVSZ NOąTUXB MJTUąX QS[Z-
DIPE[�DZDI EP 1PSBEOJ ,PSFTQPOEFODZKOFK 5PXBS[ZTUXB
ŚXJBEPNFHP .BDJFS[ZńTUXB J EP NJFTJ�D[OJLB  ZESPXJF ;
QS[F[ XJFMF MBU PEQPXJBEBłBN OB UF MJTUZ. 8ZLPS[ZTUBłBN
UFż NBUFSJBłZ J XOJPTLJ [ EZTLVTKJ QSBTPXZDI, X LUąSZDI
XPKPXBłBN VQBSDJF P LVMUVS� VD[V� J TFLTV.
0D[ZXJśDJF X PHSPNOFK XJ�LT[PśDJ VE[JFMBłBN QPSBE LP-
CJFUPN, DP XZOJLB [ NPKFK TQFDKBMOPśDJ QPETUBXPXFK, KBL�
KFTU HJOFLPMPHJB, J TU�E UFż LTJ�żLB NąXJ QS[FEF XT[ZTULJN
P LPCJFUBDI, DIPDJBż QS[F[OBD[POB KFTU EMB PCPKHB. /JF
T�E[� KFEOBL, żFCZ UP OBTUBXJFOJF CZłP VKFNO� TUSPO� LTJ�ż-
LJ, QPOJFXBż X NPJN QS[FLPOBOJV X LPCJFDZDI S�LBDI MFżZ
LT[UBłU NJłPśDJ J LVMUVSB żZDJB VD[VDJPXFHP SPE[JOZ.
7/44
/B LPOJFD USPDI� P IJTUPSJJ LTJ�żLJ  CP NB POB TXPK�
IJTUPSJ�, J UP OJFNBł�. 1S[FE QJFSXT[ZN XZEBOJFN X SPLV
1976 QS[FTJFE[JBłB QS[F[ QSBXJF D[UFSZ MBUB [B LSBULBNJ X
#JBłZN %PNV, V[OBOB [B [CZU HPST[�D� QPNJNP XJFMLJDI
TUBSBń DFO[VSZ, żFCZ K�  VTLSPNOJ� . .J�E[Z JOOZNJ 
D[UFSPLSPUOJF [NOJFKT[BOP SZTVOLJ QP[ZDKJ QS[Z TUPTVOLV
(QJFSXT[F X 1PMTDF, KBLJF VLB[BłZ TJ� ESVLJFN), Bż PT-
J�HO�łZ XJFMLPś� [OBD[LB QPD[UPXFHP.
6LB[BłB TJ� [  QS[Z[XPJU� śMVCO� QBS� OB PLłBEDF E[J�LJ
OPXFNV EZSFLUPSPXJ �VLBT[PXJ 4[ZNBńTLJFNV, LUąSZ QP-
KBXJł TJ� X  *TLSBDI J KBL $F[BS QPE IBTłFN 7FOJ, WJEJ, WJDJ
XZ[XPMJł LTJ�żL� [ [BNLOJ�DJB.
0E UFHP D[BTV X TJFENJV LPMFKOZDI OBLłBEBDI J EP-
ESVLBDI QS[FLSPD[ZłB US[Z NJMJPOZ FH[FNQMBS[Z. " JMF
XZT[łP X LTFSPLPQJBDI, OJF EB TJ� [MJD[Z�.
5łVNBD[POB CZłB X "NFSZDF, $[FDIPTłPXBDKJ, #VłHBSJJ,
3VNVOJJ, X 3PTKJ X XJFMPNJMJPOPXZDI OBLłBEBDI J PTUBUOJP
X $IJOBDI, DIPDJBż LVMUVSB TFLTVBMOB KFTU UBN DP OBKNOJFK P
D[UFSZ UZTJ�DF MBU TUBST[B PE OBT[FK.
8 PCFDOZN XZEBOJV V[VQFłOJłBN [OBD[OJF SP[E[JBł
ZNZTł TłVDIV, EPEBK�D UFLTUZ IJTUPSZD[OF P NPXJF NJłPTOFK.
1POBEUP EPEBłBN PQJTZ SP[NBJUZDI HJFS J [BCBX FSPUZ-
D[OZDI X XPE[JF J OB XBLBDKBDI PSB[ NFUPEZ SP[XJ�[ZXB-
OJB QSPCMFNąX HłPEV TFLTVBMOFHP X żZDJV MVE[J TBNPUOZDI.
8/44
ZNJFOJłBN UBLżF SP[E[JBł P BOUZLPODFQDKJ, EPEBK�D OPXF
NFUPEZ SFHVMBDKJ VSPE[JO, LUąSF QPKBXJłZ TJ� OB śXJFDJF X
DJ�HV PTUBUOJDI EXVE[JFTUV MBU.
.BN OBE[JFK�, żF SP[XBżBOJB [BXBSUF X PCFDOZN XZEB-
OJV LTJ�żLJ QP[XPM� US[FDJFNV KVż QPLPMFOJV NłPEZDI
NBłżFńTUX SP[XJ�[B� USVEOPśDJ PSB[ LPOGMJLUZ, [ LUąSZNJ
OJF QPUSBGJ� TPCJF TBNJ QPSBE[J�. 1SBHO�, BCZ 4[UVLB LPDIB-
OJB OBEBM PEHSZXBłB SPM� EPśXJBED[POFHP QS[ZKBDJFMB
LPDIBK�DZDI TJ� QBS J XQSPXBE[JłB EP JDI EOJB QPXT[FE-
OJFHP XJFMF SBEPśDJ.
3P[E[JBł *
3P[E[JBł *
%[JFDJńTUXP J PLSFT
%[JFDJńTUXP J PLSFT
EPKS[FXBOJB
EPKS[FXBOJB
/BSPE[JOZ VD[VDJPXPśDJ
/BSPE[JOZ VD[VDJPXPśDJ
8T[FMLJF VD[VDJB OJFłBUXP EBK� TJ� [BNLO�� X SBNZ
śDJTłFHP SP[VNPXBOJB. 0E XJFLąX MVE[JF QSąCVK� [EFGJO-
JPXB� QPK�DJF NJłPśDJ [ XJ�LT[ZN D[Z NOJFKT[ZN QPXPE[F-
OJFN.
*OO� EFGJOJDK� QPEBKF GJMP[PG, JOO� FUZL, QTZDIPMPH MVC
QPFUB. %MB LBżEFHP [ OJDI PENJFOOF FMFNFOUZ TLłBEBK�DF
TJ� OB NJłPś� T� OBKCBSE[JFK HPEOF VXBHJ J QPELSFśMFOJB.
8TQąłD[FTOB QTZDIPMPHJB SąXOJFż QPEFKNVKF QSąCZ BOBM-
J[Z JTUPUZ NJłPśDJ, QS[Z D[ZN, EMB KBTOPśDJ TQSBXZ, E[JFMJ [B-
HBEOJFOJF OB EXB [BTBEOJD[F BTQFLUZ. 1JFSXT[Z UP NJłPś�
VD[VDJPXB, QPMFHBK�DB OB E�żFOJV EP XJ�[J [ ESVHJN
D[łPXJFLJFN. %SVHJ EPUZD[Z CJPMPHJD[OFHP QPż�EBOJB, D[ZMJ
QPQ�EV EP SP[łBEPXBOJB OBQJ�DJB TFLTVBMOFHP. 0CZEXB UF
10/44
X�ULJ TQMBUBK� TJ� X TQPTąC USVEOZ EP SP[E[JFMFOJB X QS[F-
CJFHV DBłFHP żZDJB MVE[LJFHP.
.JłPś� ł�D[�DB EXPKF LPDIBOLąX OJF QPKBXJB TJ�  [
OJD[FHP , BMF KFTU LPOTFLXFODK� DBłFHP MVE[LJFHP żZDJB.
/JFPNBMżF PE PLSFTV QłPEPXFHP XT[FMLJF EPśXJBED[FOJB
VD[VDJPXF S[VUVK� OB PTUBUFD[OZ LT[UBłU NJłPśDJ X XJFLV
EPKS[BłZN.
ZBD[OJKNZ PE QJFSXT[FHP TLłBEOJLB NJłPśDJ  PE KFK
TUSPOZ VD[VDJPXFK. 6D[VDJF NJłPśDJ, B XłBśDJXJF KFHP JTUPU-
OB USFś�, UP QSBHOJFOJF QS[FCZXBOJB X śDJTłZN LPOUBLDJF [
JTUPU� LPDIBO�.
1JFSXT[ZN PLSFTFN J OBSPE[JOBNJ Qąz
OJFKT[FHP LT[UBłUV
NJłPśDJ KFTU PLSFT żZDJB QłPEPXFHP D[łPXJFLB. +Vż [OBKEV-
K�D TJ� X łPOJF NBULJ, E[JFDLP QPł�D[POF KFTU [ OJ� CBSE[P
TLPNQMJLPXBOZNJ XJ�[BNJ GJ[ZD[OZNJ J VD[VDJPXZNJ.
.PżOB CZ [BQZUB�  TL�E VD[VDJB V QłPEV, LUąSZ OJF
[BD[�ł KFT[D[F żZ� TBNPE[JFMOJF?
8 UFK GB[JF NJłPśDJ NBULJ J E[JFDLB QP TUSPOJF NBULJ MFżZ
DBłZ DJ�żBS NJłPśDJ, E[JFDLP OBUPNJBTU [BKNVKF QP[ZDK�
CJPSDZ, LUąSZ CF[ NJłPśDJ J XBSVOLąX GJ[ZD[OZDI, KBLJF
TUXBS[B NV PSHBOJ[N NBULJ, OJF NąHłCZ SP[XJKB� TJ� J żZ�.
/B QP[ąS USVEOP NąXJ� X UZN PLSFTJF P KBLJNLPMXJFL LPO-
UBLDJF NBULJ J E[JFDLB. .ZśM� PD[ZXJśDJF P LPOUBLDJF
QTZDIPMPHJD[OP-VD[VDJPXZN.
11/44
8JFE[B XTQąłD[FTOB S[VDB KFEOBL OPXF śXJBUłP OB UP [B-
HBEOJFOJF. 8BSUP UV XTQPNOJF� P CBEBOJBDI "SUVSB J .BS-
HBSFU LJMFZ, QBSZ VD[POZDI [ /PXFK ZFMBOEJJ, LUąS[Z X 1960
SPLV PQVCMJLPXBMJ OJF[XZLMF JOUFSFTVK�DF PCTFSXBDKF EPUZ-
D[�DF [BDIPXBOJB TJ� QłPEV X łPOJF NBULJ. 8 D[BTJF TXPJDI
CBEBń XZLPOBMJ XJFMF GJMNąX, VLB[VK�DZDI SP[XąK  NBłFHP
D[łPXJFLB X KBNJF NBDJDZ PE QJFSXT[ZDI UZHPEOJ KFHP żZ-
DJB Bż EP DIXJMJ VSPE[FOJB.
8 QJFSXT[ZDI NJFTJ�DBDI DJ�żZ QłąE KBL OJFXJFMLB SZCLB
żXBXP TJ� QPSVT[B J  QłZXB X XPEBDI QłPEPXZDI. 0LPłP
US[FDJFHP NJFTJ�DB PUXJFSB PD[Z J [BD[ZOB SP[SążOJB�
śXJBUłP J DJFNOPś�, DI�UOJFK [XSBDBK�D TJ� X TUSPO�
KBśOJFKT[�. 1PXZżFK US[FDI NJFTJ�DZ NPżOB [BVXBżZ�, żF
QłąE [BD[ZOB TłZT[F� CJDJF TFSDB NBULJ MVC PEHłPTZ X KFMJ-
UBDI, B UBLżF LVMJ TJ� SVDIFN PCSPOOZN QS[Z HłPśOZDI
IBłBTBDI EPDIPE[�DZDI [F śXJBUB [FXO�US[OFHP.
ZEFOFSXPXBOJF, JSZUBDKB, HOJFX NBULJ, KFK LS[ZL MVC
HXBłUPXOZ M�L XZSBz
OJF QS[ZTQJFT[BK� BLDK� TFSDB E[JFDLB.
.PżOB CZ QPXJFE[JF�, żF QS[FżZXB POP XSB[ [ NBUL�
OJFCF[QJFD[FńTUXB J HSPz
CZ PUBD[BK�DFHP śXJBUB.
'BOUB[KB? /BVLPXP TUXJFSE[POP QS[FDJFż, żF M�L D[Z JSZ-
UBDKB NBULJ QPXPEVKF [XJ�LT[POF XZE[JFMBOJF BESFOBMJOZ [
OBEOFSD[Z EP LSXJ LS�ż�DFK. )PSNPO UFO QS[F[ łPżZTLP
QS[FEPTUBKF TJ� EP LS�żFOJB QłPEV J QS[ZTQJFT[B U�UOP E[JFD-
LB. (EZCZśNZ KFEOBL DIDJFMJ X UFO TQPTąC, XZLłBEBK�D
QS[FCJFH QSPDFTąX GJ[KPMPHJD[OZDI, PQJTZXB� QS[FżZDJB
12/44
VD[VDJPXF EPSPTłFHP D[łPXJFLB, PLB[BłPCZ TJ�, żF XJ�L-
T[Pś� SFBLDKJ NBOJGFTUVK�DZDI KF KFTU XZOJLJFN UBLJDI D[Z
JOOZDI CPEz
DąX OFVSPIPSNPOBMOZDI.
4�E[� XJ�D, żF NPH� TPCJF QP[XPMJ� OB USBLUPXBOJF UZDI
PCKBXąX KBLP QS[FKBXV XTQąMOFHP QS[FżZXBOJB QFXOZDI
XZEBS[Fń śXJBUB [FXO�US[OFHP QS[F[ PTPCZ śDJśMF VD[V-
DJPXP [F TPC� [XJ�[BOF. %[JFDLP KVż QPXZżFK D[XBSUFHP
NJFTJ�DB DJ�żZ [BDIPXVKF TJ� KBL NBłZ D[łPXJFD[FL. /JF
UZMLP QPSVT[B TJ�, ESBQJF QP HłPXJF J CS[VT[LV, BMF UBLżF
CBXJ TJ� QBMDBNJ S�D[FL J OążFL, PUXJFSB PD[Z, TTJF QBMFD J
XZQMVXB XPEZ QłPEPXF. #BSE[P OJF MVCJ MFżF� OB UXBSEZN
J XZQVLłZN LS�HPTłVQJF NBULJ, QPOJFXBż KF VDJTLB, TU�E żZ-
XF SVDIZ QłPEV, HEZ NBULB LłBE[JF TJ� XJFD[PSFN OB
TQPD[ZOFL. %[JFDLP PCSBDB TJ�, [TVXBK�D TJ� [ XZQVLłFHP
LS�HPTłVQB NBULJ, J VLłBEB TJ� XZHPEOJF OB CPLV.
4GJMNPXBOP SąXOJFż SFBLDK� QłPEV TJFENJPJ
PśNJPNJFTJ�D[OFHP OB QSąCZ XZLPOBOJB [BTUS[ZLąX śSąE-
NBDJD[OZDI (SPCJ TJ� UP DFMFN SBUPXBOJB żZDJB E[JFDLB QS[Z
[BCVS[FOJBDI [XJ�[BOZDI [ LPOGMJLUFN HSVQZ LSXJ 3I).
%[JFDJBL XZLS�DB TJ� KBL QJTLPS[ J CSPOJ S�D[LBNJ, BCZ
VNLO�� PE JHłZ J VOJLO�� CąMV.
8T[ZTULJF UFHP SPE[BKV PCTFSXBDKF QS[ZD[ZOJłZ TJ� EP
[BTBEOJD[FK [NJBOZ QPHM�EV OB [BHBEOJFOJF QPD[�ULV żZDJB
E[JFDLB. 'PSNBMOJF [BD[ZOB POP żZ� QP [BD[FSQOJ�DJV QJFS-
XT[FHP PEEFDIV, B GBLUZD[OJF QS[FKBXJB XJFMF NFDIB-
13/44
OJ[NąX J D[ZOOPśDJ żZDJPXZDI P EPś� EVżFK TBNPE[JFMOPś-
DJ KFT[D[F X żZDJV QłPEPXZN.
1BUS[�D OB U� JTUPU� żZX�, CSPOJ�D� TJ�, SFBHVK�D�
XZSBz
OJF OB S[FD[Z EMB OJFK QS[ZKFNOF D[Z OJFQS[ZKFNOF,
OJF QPQFłOJBN DIZCB XJFMLJFHP Cł�EV, HEZ NąXJ� P NJłPśDJ
NBULJ J E[JFDLB X PLSFTJF QłPEPXZN. 0OP KFTU X UZN
VLłBE[JF QS[FEF XT[ZTULJN LPOTVNFOUFN, B POB  EBXD�.
1SPQPSDKF EBXBOJB J CSBOJB X NJłPśDJ [NJFOJBK� TJ�
TUBMF X DJ�HV żZDJB MVE[LJFHP, QS[FXBżBK�D UP X KFEO�, UP
X ESVH� TUSPO�. +Vż #BM[BD QPXJFE[JBł, żF X NJłPśDJ [BXT[F
KFTU UFO, LUąSZ DBłVKF, J UFO, LUąSZ KFTU DBłPXBOZ.
$J�żB KFTU EMB LPCJFUZ XJFML� T[LPł� CF[JOUFSFTPXOFHP
VD[VDJB, PCFKNVK�DFHP DBłZ USZC KFK żZDJB. +Vż XUFEZ
QS[ZT[łB NBULB NPżF X QFłOJ PLB[B�, OB DP K� TUB�. %[JFDLP
(X łPOJF NBULJ) KFTU QBSUOFSFN VXJFMCJBOZN, EMB LUąSFHP
DIPE[J TJ� OB TQBDFS, żFCZ NJBłP EVżP UMFOV, PEżZXJB TJ�
TQFDKBMOJF, żFCZ CZłP [ESPXF J TJMOF, QBOVKF OBE TPC� J
IBNVKF TXPKF [łF IVNPSZ, BCZ CZłP TQPLPKOF J QPHPEOF.
%[JFDLP PEQPXJBEB OB USPTLMJXPś� NBULJ, SPTO�D J SP[XJKB-
K�D TJ� X BUNPTGFS[F TQS[ZKBK�DFK J TQPLPKOFK, [Bś NBSOJFK�D
J XJ�EO�D X BUNPTGFS[F [EFOFSXPXBOJB, LS[ZLąX J
OJFQPLPKV NBULJ. ZSP[VNJFOJF QJFSXT[FK GB[Z NJłPśDJ, KBL�
KFTU NJłPś� EP PD[FLJXBOFHP E[JFDLB X żZDJV LPCJFUZ, PSB[
[OBD[FOJF KFK EMB EBMT[FHP QFłOFHP SP[XPKV D[łPXJFLB KFTU
OJF[NJFSOJF XBżOF J D[�TUP OJFEPDFOJBOF.
14/44
1P VSPE[FOJV OJFNPXM�DUXP KFTU EBMT[ZN DJ�HJFN LT[UBł-
UPXBOJB TJ� NJłPśDJ NBULJ J E[JFDLB, [BQPD[�ULPXBOFK X żZ-
DJV QłPEPXZN. $IBSBLUFSZTUZL� NJłPśDJ NBDJFS[ZńTLJFK [B-
DZUVK� [ LTJ�żLJ 0 T[UVDF NJłPśDJ BNFSZLBńTLJFHP GJMP[PGB J
QTZDIPMPHB &SJDIB 'SPNNB.
 %[JFDLP, DIPDJBż żZKF KVż UFSB[ QP[B łPOFN NBULJ, OBEBM
DBłLPXJDJF PE OJFK [BMFżZ... ,JFEZ E[JFDLP SPśOJF J SP[XJKB TJ�,
OBCJFSB [EPMOPśDJ QPTUS[FHBOJB S[FD[Z UBLJNJ, KBLJF T�; [BE-
PXPMFOJF PED[VXBOF QS[Z TTBOJV [BD[ZOB CZ� D[ZNś JOOZN
OJż TVULB, QJFSś D[ZNś JOOZN OJż NBULB. 8SFT[DJF E[JFDLP [B-
D[ZOB PED[VXB� QSBHOJFOJF, [BTQPLBKBK�DF KF NMFLP, QJFSś,
NBUL�  KBLP SążOF, PES�COJF JTUOJFK�DF QS[FENJPUZ.
%[JFDLP VD[Z TJ�, KBL QPTU�QPXB� [ MVEz
NJ: żF NBULB TJ�
VśNJFDIB, LJFEZ KFN, żF XFz
NJF NOJF OB S�DF, LJFEZ QłBD[�.
8T[ZTULJF UF EP[OBOJB LSZTUBMJ[VK� TJ� J TLVQJBK� X KFEOZN:
KFTUFN LPDIBOZ. +FTUFN LPDIBOZ, CP KFTUFN E[JFDLJFN NBULJ.
+FTUFN LPDIBOZ, CP KFTUFN CF[SBEOZ. +FTUFN LPDIBOZ, CP
KFTUFN łBEOZ, DVEPXOZ. +FTUFN LPDIBOZ, CP NBULB NOJF
QPUS[FCVKF. 8ZSBżBK�D TJ� CBSE[JFK PHąMOJF: KFTUFN LPDIBOZ [B
UP, D[ZN KFTUFN  BMCP KFT[D[F EPLłBEOJFK: KFTUFN LPDIBOZ,
QPOJFXBż KFTUFN. 5B śXJBEPNPś�, żF TJ� KFTU LPDIBOZN QS[F[
NBUL�, KFTU CJFSOB. /JD OJF NVTJT[ [SPCJ�, żFCZ CZ� LPDIBOZN
 NJłPś� NBULJ OJF KFTU PCXBSPXBOB żBEOZN XBSVOLJFN. +F-
EZOF, DP NVT[� [SPCJ�, UP CZ�  CZ� KFK E[JFDLJFN. .JłPś�
NBULJ KFTU T[D[�śDJFN, KFTU TQPLPKFN, OJF US[FCB KFK [EPCZXB�,
OJF US[FCB OB OJ� [BTłVHJXB�. "MF GBLU, żF NJłPś� NBDJFS[ZńTLB
OJF KFTU OJD[ZN VXBSVOLPXBOB, NB OFHBUZXO� TUSPO�. /B U�
NJłPś� OJF UZMLP OJF US[FCB [BTłVHJXB�  BMF UBLżF OJF NPżOB
KFK [EPCZ�, XZXPłB� BOJ OJ� LJFSPXB�. +FśMJ JTUOJFKF, KFTU CłP-
HPTłBXJFńTUXFN; KFżFMJ KFK OJF NB, XZEBKF TJ�, żF DBłF QJ�LOP
VT[łP [ żZDJB  J OJF NPH� VD[ZOJ� OJD, BCZ K� [SPE[J� .
15/44
&SJDI 'SPNN: 0 T[UVDF NJłPśDJ, QS[FłPżZł "MFLTBOEFS
#PHEBńTLJ, 8BST[BXB 1971, T. 52
$JFQłP J ULMJXPś� VD[VDJB NBDJFS[ZńTLJFHP XZQFłOJB-
K�DFHP żZDJF OJFNPXM�DJB KFTU QPETUBX�, [ LUąSFK SPE[J TJ�
JOTUZOLU NJłPśDJ, QPUS[FCB XJ�[J J JOUZNOFHP LPOUBLUV [
ESVHJN D[łPXJFLJFN. +BL PHSPNOJF XBżOZ KFTU UFO PLSFT X
żZDJV E[JFDLB EMB QSBXJEłPXFHP SP[XPKV KFHP VD[VDJPXPśDJ
X XJFLV EPKS[BłZN, QS[FLPOVKF OBT XJFMF CBEBń
QS[FQSPXBE[POZDI OBE żZDJFN [XJFS[�U.
0CTFSXBDKF [PPMPHąX XZLB[VK�, żF OJFXZLT[UBłDFOJF
QFXOZDI QPUS[FC J JOTUZOLUąX X PLSFśMPOZN XJFLV
[XJFS[�DJB QPXPEVKF LBMFDUXP, PCDJ�żBK�DF DBłF KFHP EBMT[F
żZDJF.
8 IPEPXMJ XZE[JFMPOP LJMLBE[JFTJ�U LVSD[�U [BSB[ QP
XZLMVDJV TJ� [ KBK J LBSNJPOP KF QS[F[ LJMLB UZHPEOJ,
XLłBEBK�D EP E[JPCB QPżZXJFOJF, QPEPCOJF KBL QUBLJ X HOJ-
B[EBDI LBSNJ� TXPKF QJTLM�UB. ,VSD[�UB LBSNJPOF X UFO
TQPTąC OJHEZ QPUFN, QP XZSPśOJ�DJV, OJF QPUSBGJłZ
TBNPE[JFMOJF E[JPCB�, NVTJBłZ CZ� LBSNJPOF BMCP [EZDIBłZ
[ HłPEV. <QFSZNFOU UFO XZLB[VKF, żF JOTUZOLU E[JPCBOJB
NVTJ [PTUB� XZLT[UBłDPOZ X QJFSXT[ZDI UZHPEOJBDI żZDJB
QUBLB.
1PEPCOF CBEBOJB QS[FQSPXBE[POP X "NFSZDF, J[PMVK�D
śXJFżP VSPE[POF NBłQLJ J IPEVK�D KF X PEE[JFMOZDI
LMBULBDI, HE[JF CZłZ LBSNJPOF T[UVD[OJF J QP[CBXJPOF PE
16/44
[BSBOJB żZDJB LPOUBLUąX VD[VDJPXZDI [ NBUL� J
TQPłFD[OZDI  [ SąXJFśOJLBNJ.
.BłF SF[VTZ, TFQBSPXBOF PE NBUFL, [BD[�łZ [ VQłZXFN
D[BTV XZLB[ZXB� OFHBUZXOF DFDIZ UBLJFHP XZDIPXBOJB.
1PD[�ULPXP NBłQJ�ULB TJFE[�, QBUS[�D QS[FE TJFCJF, OJF[-
EPMOF EP EBMT[FHP SP[XPKV J [BJOUFSFTPXBOJB TJ� D[ZNLPM-
XJFL.
1P LJMLV NJFTJ�DBDI QPKBXJB TJ� TBNPBHSFTKB, [BD[ZOBK�
TJ� TBNF T[D[ZQB�, HSZz
� J VT[LBE[B� TXF DJBłP, X UFO
TQPTąC PCKBXJB TJ� V OJDI M�L; OJFKFEOPLSPUOJF NPżOB UP [B-
PCTFSXPXB� V MVE[J, HEZ HSZ[� QBMDF [F [EFOFSXPXBOJB.
8 NPNFODJF LPOUBLUV, HEZ [CMJżB TJ� EP LMBULJ D[łPXJFL
MVC JOOF [XJFS[�, EPTUBK� OBQBEąX T[BMPOFK BHSFTKJ.
/JF[EPMOF T� EP QBS[FOJB TJ�, S[VDBK� TJ� OB QBSUOFSB [
XśDJFLłPśDJ� J [BHSZ[BK� TJ� X[BKFNOJF.
%PSPTłF QS[FKBXJBK� UBLżF DBłLPXJUZ CSBL VD[V�
NBDJFS[ZńTLJDI, DP TUXJFSE[POP, XZXPłVK�D V OJDI DJ�ż�
NFUPE� T[UVD[OFK JOTFNJOBDKJ.
(EZ NBMVDI QP VSPE[FOJV XTQJOB TJ� OB NBUL�, T[VLBK�D
TVULąX, POB PESZXB HP [ PCVS[FOJFN J S[VDB X L�U, B HEZ
QPOBXJB TXF QSąCZ QS[ZUVMFOJB TJ�, NBULB USBLUVKF HP KBL
T[NBU� J [F [łPśDJ� T[PSVKF OJN QPEłPH� X LMBUDF. * UV KVż
VKBXOJBK� TJ� TUSBT[MJXF TLVULJ UBLJFHP XZDIPXBOJB. .BULJ
UF OJF QPUSBGJ� BOJ LPDIB�, BOJ XZDIPXZXB� TXZDI E[JFDJ J
UBL [łP QS[FOPTJ TJ� [ QPLPMFOJB OB QPLPMFOJF. 8
17/44
TQPłFD[OPśDJBDI MVE[LJDI QPXPEVKF UP TUBłZ X[SPTU BHSFTKJ
TQPłFD[OFK. #BEBD[F XOJPTLVK�, żF [XJFS[�UB J[PMPXBOF PE
NJłPśDJ NBDJFS[ZńTLJFK J XTQąMOPUZ [ QS[FETUBXJDJFMBNJ
TXFHP HBUVOLV QP[CBXJPOF [PTUBłZ LPOJFD[OZDI XBSVOLąX
EP SP[XPKV QPQ�EV TFLTVBMOFHP. 4BN JOTUZOLU CJPMPHJD[OZ,
KBL XZOJLB [ EPśXJBED[FOJB, OJF XZTUBSD[B.
1PNJKBK�D KVż BTQFLU SP[XPKV VD[VDJPXFHP NBULJ LPDIB-
K�DFK J QJFM�HOVK�DFK TXPKF E[JFDLP, EMB E[JFDLB NJłPś� NBU-
LJ KFTU PHSPNOJF XBżO� XJUBNJO�, LPOJFD[O� EP QSBX-
JEłPXFHP SP[XPKV. 8JUBNJO� U� QSPGFTPS 8łBEZTłBX 4[FOB-
KDI, KFEFO [ OBKXJ�LT[ZDI QS[ZKBDJął E[JFDJ, OB[XBł  XJUBN-
JO� . .
/JFNPXM�UB XZDIPXBOF CF[  XJUBNJOZ . XZSBTUBK� OB
MVE[J QP[CBXJPOZDI JOTUZOLUV NJłPśDJ J QPUS[FCZ XJ�[J [
ESVHJN D[łPXJFLJFN. .PżOB CZ QS[ZUPD[Z� XJFMF
QS[ZLłBEąX VLB[VK�DZDI, żF OJF KFTU UP GBOUB[KB QPFUąX J
NJłPśOJLąX E[JFDJ, BMF S[FD[ZXJTUZ GBLU.
%PLUPS ZPGJB 4[ZNBńTLB X 1TZDIJBUSJJ XJFLV E[JFDJ�DFHP
QS[ZUBD[B PCTFSXBDKF QPD[ZOJPOF X EXąDI żłPCLBDI X
/PXZN +PSLV: KFEOZN  EMB E[JFDJ CJBłZDI [ [BNPżOZDI
SPE[JO J ESVHJN  EMB NVS[ZńTLJDI [ E[JFMOJDZ VCPHJDI.
ŻłPCFL  BSZTUPLSBUZD[OZ VS[�E[POZ CZł MVLTVTPXP,
TUBSBOOJF TUFSZMJ[PXBOZ J PELBżBOZ. %[JFDJ CZłZ PECJFSBOF
QS[F[ QJFM�HOJBSLJ, LUąSF NZłZ KF, QS[FCJFSBłZ J VNJFT[D[BłZ
X PEE[JFMOZDI CPLTBDI, HE[JF CZłZ [ LPMFJ QS[FXJKBOF,
QJFM�HOPXBOF J LBSNJPOF XZKBłPXJPOZNJ NJFT[BOLBNJ [
18/44
CVUFMFL. 1S[F[ DBłZ E[JFń OJF XPMOP CZłP OJLPNV [ [FXO�US[
XDIPE[J� EP CPLTV, BCZ VOJLO�� JOGFLDKJ, EPQJFSP XJFD-
[PSFN MVC UZMLP OB TPCPU� J OJFE[JFM� E[JFDJ [BCJFSBOP EP
EPNV.
8 żłPCLV NVS[ZńTLJN EMB MVEOPśDJ VCPHJFK XBSVOLJ CZłZ
[OBD[OJF HPST[F, OJF CZłP [CZU SZHPSZTUZD[OJF QS[FTUS[F-
HBOFK J[PMBDKJ J TUFSZMJ[BDKJ. %[JFDJ CBXJłZ TJ� SB[FN XF
XTQąMOZDI QPNJFT[D[FOJBDI, B X QPS[F LBSNJFOJB QS[Z-
DIPE[JłZ NBULJ J LBSNJłZ QJFSTJ� TXPKF OJFNPXM�UB,
QJFT[D[�D KF J CBXJ�D TJ� [ OJNJ.
+BLJ CZł FGFLU UZDI EXąDI NFUPE XZDIPXBXD[ZDI?
ZBTLBLVK�DZ! 1J�DJPLSPUOJF XJ�LT[B śNJFSUFMOPś� X XZU-
XPSOZN żłPCLV, E[JFDJ NVS[ZńTLJF OBUPNJBTU DIPXBłZ TJ�
[OBLPNJDJF J SP[XJKBłZ QSBXJEłPXP. * UV EBłB [OB� P TPCJF
 XJUBNJOB . .
8SBDBK�D KFT[D[F EP FLTQFSZNFOUV, X LUąSZN NBłQLJ
TJFE[� J QBUS[� U�QP QS[FE TJFCJF, OJF[EPMOF EP żBEOZDI
[BJOUFSFTPXBń J SP[XPKV. 8ZEBKF TJ�, żF KBLBś OJFXZEPMOPś�
Ną[HV  CZ� NPżF OJF EP OBQSBXJFOJB  VKBXOJB TJ� X
UZN TZTUFNJF XZDIPXBOJB. +BL XJEB� [ OBTU�QOZDI QVOL-
UąX EPśXJBED[FOJB, NPżOB QS[ZQVT[D[B�, żF XZTU�QVK� V
OJDI VT[LPE[FOJB OJF UZMLP QTZDIJD[OF J VD[VDJPXF, BMF J
NPSGPMPHJD[OF  CP TL�E TJ� CJFS[F UB OJFXZEPMOPś�
Ną[HV? $[Z CMJTLPś� SPE[JDJFMLJ NB SąXOJFż KBLJFś [OBD[F-
OJF CJPMPHJD[OF?
19/44
8FEłVH TQPTUS[FżFń QFXOFK HSVQZ CBEBD[Z BOHJFMT-
LJDI CMJTLJ   TLJO UP TLJO (TLąSB QS[Z TLąS[F)  LPO-
UBLU KFTU QPUS[FC� Ną[HV. .ą[H SFBHVKF QJFSXT[Z OB
PEE[JFMFOJF PE NBULJ J QSPEVLVKF TVCTUBODK� CMPLVK�D�
NPżMJXPś� X[SPTUV J SP[XPKV OPXPSPELB. 8 DFOUSVN NF-
EZD[OZN 6OJXFSTZUFUV 1ąłOPDOFK ,BMJGPSOJJ PCTFSXPXBOP
D[ZOOPś� FO[ZNBUZD[O� PSHBOJ[NV OPXPSPELąX
T[D[VS[ZDI. +Vż QP QąłHPE[JOJF JDI TFQBSBDKJ PE NBULJ
OBTU�QPXBł XZSBz
OZ TQBEFL BLUZXOPśDJ KFEOFHP [ FO-
[ZNąX. +FTU UP FO[ZN LPOJFD[OZ EP XZUXBS[BOJB LXBTąX
OVLMFJOPXZDI X UBLJDI PSHBOBDI DJBłB KBL TFSDF, Ną[H, QłV-
DB, śMFE[JPOB. 1P VQłZXJF LJMLV HPE[JO OBTU�QPXBłP OJFPNBM
XZł�D[FOJF QSPEVLDKJ. &O[ZN LPOJFD[OZ EP TZOUF[Z CJBłFL,
TłVż�DZDI EP CVEPXZ ULBOFL, QS[FTUBXBł CZ� QSPEVLPXBOZ.
0SHBOJ[N T[D[VS[�U, QP[CBXJPOZ LPOUBLUV [ DJBłFN NBULJ,
XZCJUOJF [NOJFKT[Bł XZUXBS[BOJF IPSNPOV X[SPTUV, DIPDJ-
Bż OJF DJFSQJBłZ OB CSBL QPżZXJFOJB. #ZłP [BTUBOBXJBK�DF,
żF PSHBOJ[N TBN IBNPXBł NPżMJXPś� X[SPTUV. 4UBXJBOP
TPCJF QZUBOJF  X KBLJ TQPTąC?
1P E[JFTJ�DJV MBUBDI CBEBń OBE [NJBOBNJ, KBLJF [BDIPE[�
X QSPEVLDKJ FO[ZNąX, CJBłFL CVEVMDPXZDI J IPSNPOąX X
PSHBOJ[NJF NZT[FL QP[CBXJPOZDI NBULJ, HSVQB OBVLPX-
DąX [ DFOUSVN NFEZD[OFHP X %VSIBN [OBMB[łB PEQPXJFEz
.
.ą[H QSPEVLVKF NJBOPXJDJF TVCTUBODK�, [XBO� CFUBFO-
EPSGJO�, LUąSB DBłLPXJDJF [NJFOJB SFBLDKF DBłFHP PSHBOJ[NV
OB EXB TUZNVMBUPSZ SP[XPKV  JOTVMJO� J IPSNPO X[SPTUV.
20/44
0LB[BłP TJ�, żF QPEBK�D CFUBFOEPSGJO� NBłZN T[D[VSPN
XZDIPXBOZN QS[F[ NBUL�, PTJ�HB TJ� EPLłBEOJF UBLJ TBN
OFHBUZXOZ FGFLU, KBL QS[F[ PEE[JFMFOJF JDI PE NBULJ.
1PUXJFSE[BłPCZ UP IJQPUF[� P SPMJ UFK TVCTUBODKJ X CMPLPXB-
OJV SP[XPKV.  ,POUSPMB Ną[HV OBE DBłZN PSHBOJ[NFN TJ�-
HB [OBD[OJF EBMFK, OJż T�E[JMJśNZ  QPXJFE[JBł KFEFO [
CBEBD[Z OB EPSPD[OZN TQPULBOJV BNFSZLBńTLJDI OFVSPQTZ-
DIPMPHąX X 4BO +PTż.  5ZMLP QPNZśMF�, żF TVCTUBODKB
XZE[JFMBOB QS[F[ Ną[H NPżF [NJFOJ� UBL OBUVSBMOF E�żFOJF
PSHBOJ[NV, KBLJN KFTU X[SPTU J SP[XąK . 6D[FOJ QSąCPXBMJ
SąXOJFż SążńZDI NFUPE QS[ZXSąDFOJB [EPMOPśDJ EP TZOUF[Z
CJBłLB J QS[ZCJFSBOJB OB XBE[F. +FEO� [ OJDI KFTU QPł�D[FOJF
QPOPXOJF [ NBUL�  FGFLU OBUZDINJBTUPXZ. %SVH� 
OBśMBEPXBOJF KFK EPUZLV.
8 QS[ZQBELV NBłZDI T[D[VSąX OBKMFQJFK CZłPCZ KF MJ[B�
EPś� D[�TUP, KBL UP SPCJ NBULB. .ąXJ BVUPS EPśXJBED[FOJB:
 4UBSBMJśNZ TJ� XJ�D XZNZśMJ� DPś, DP CZ EPUZL NBULJ JNJ-
UPXBłP. ZBPCTFSXPXBMJśNZ, żF HłBE[FOJF NBłZDI
[XJFS[�UFL XJMHPUOZN Q�E[FMLJFN EBKF [CMJżPOF FGFLUZ .
1SBXEPQPEPCOJF LPNCJOBDKB T[PSTULJFHP K�[ZLB NBULJ J
KFHP OBDJTLV OB TLąS� KFTU CJPMPHJD[OZN TZHOBłFN
PQJFLVńD[ZN. 4LPSP JTUOJFKF PQJFLB, XBSUP TJ� SP[XJKB�.
/BTVXBK� TJ� QZUBOJB, TL�E Ną[H XJF, żF KFHP EXVD[Z
EXVOBTUPEOJPXZ XłBśDJDJFM KFTU HłBTLBOZ? +BLJ QSPDFT [B-
DIPE[J NJ�E[Z TLąS� B Ną[HJFN? 0 UZN OFVSPQTZDIPMPE[Z
OB TQPULBOJV X 4BO +PTż OJF NąXJMJ. /BUPNJBTU X D[B-
21/44
TPQJśNJF  4DJFODF /FXT (D[FSXJFD 1985) [OBKEVKF TJ�
TQSBXP[EBOJF [ CBEBń QSPXBE[POZDI X KFEOZN [F T[QJUBMJ
CPTUPńTLJDI. 5ZUVł OPUBULJ: %PUZL OB QP[JPNJF NPMFLV-
MBSOZN EPXPE[J, żF X BOBMJ[JF OBT[ZDI EP[OBń KFTUFśNZ KVż
CMJTLP PLSFśMFOJB SPMJ QPT[D[FHąMOZDI DIFNJD[OZDI D[�TUFL
X PSHBOJ[NJF.
#BEBD[F NąXJ� EBMFK:  +FśMJ KBLJś PCJFLU EPUZLB UXPKFK
TLąSZ  EłVHPQJT, LUąSZ US[ZNBT[ X QBMDBDI, D[Z EłPń
śDJTLBK�DB UXPKF SBNJ�  OFSXZ D[VDJPXF XZTZłBK� XJBEP-
NPś� EP UXFHP Ną[HV . $P XQSBXJB UF OFSXZ X TUBO
QPCVE[FOJB? ZOBKEVK�DF TJ� OB TLąS[F SFDFQUPSZ D[VDJPXF
T� XSBżMJXF OB EPUZL, QPE LUąSFHP XQłZXFN XZTU�QVK�
[NJBOZ X QS[FQVT[D[BMOPśDJ JDI EMB KPOąX TPEV. 3P[QPD[Z-
OB UP [KBXJTLP QPMFHBK�DF OB SP[łBEPXBOJV FMFLUSZD[OZN
LPNąSLJ OFSXPXFK, DP QPXPEVKF QS[FTłBOJF TZHOBłV ESPH�
OFSXąX EP Ną[HV. 4ZHOBł UFO TUBOPXJ JOGPSNBDK� P
EPULOJ�DJBDI D[Z HłBTLBOJBDI J VSVDIBNJB OBTU�QOF NFDIB-
OJ[NZ OFSXPXF.
4DIPE[�D OB QP[JPN NPMFLVMBSOZ, NPżOB V[BTBEOJ�
QS[FLPOBOJF, LUąSF XJ�LT[Pś� NBUFL XZD[VXB JOUV-
JDZKOJF, żF HłBTLBOJF XDIPE[J SąXOJFż X TLłBE UFK OB-
KXBżOJFKT[FK EMB SP[XPKV J żZDJB E[JFDLB  XJUBNJOZ . .
1S[Z [BłPżFOJV, żF  XJUBNJOB . , D[ZMJ NJłPś� NBULJ, KFTU
UBL OJF[C�EOB EP żZDJB, LBżEB TFQBSBDKB NBULJ PE E[JFDLB,
T[D[FHąMOJF NBłFHP, TUBKF TJ� EMB OJFHP XJFMLJN ESBNBUFN.
8 TQPłFD[FńTUXBDI DZXJMJ[PXBOZDI TFQBSBDKB UB PCFKNVKF
22/44
DPSB[ XD[FśOJFKT[Z PLSFT żZDJB E[JFDLB: żłPCFL, QPUFN
QS[FET[LPMF, T[LPłB J  X [XJ�[LV [ SążOZNJ HPE[JOBNJ
[BK�� T[LPMOZDI  śXJFUMJDB. 8 SF[VMUBDJF E[JFDLP X EPNV
UZMLP TZQJB. * UBL EP XJFLV T[FTOBTUV PTJFNOBTUV MBU LPO-
UBLU [ SPE[JDBNJ, HłąXOJF [ NBUL�, SFEVLVKF TJ� X OBKMFQ-
T[ZN XZQBELV EP EXąDI US[FDI HPE[JO E[JFOOJF. 1POBEUP
SPE[JDF OJFVśXJBEBNJBK�DZ TPCJF XBSUPśDJ UZDI LJMLV HPE[JO
EMB QSBXJEłPXFHP SP[XPKV J EPKS[FXBOJB TGFSZ VD[VDJPXFK,
B OBXFU GJ[ZD[OFK J QTZDIJD[OFK E[JFDLB MFLDFXBż� UF NPżMJ-
XPśDJ LPOUBLUV, XZQFłOJBK�D XPMOZ D[BT PHM�EBOJFN
UFMFXJ[KJ.
0KDJFD, LUąSZ [BSBCJB OB EPN, KFTU QSBXJF X PHąMF OJFVDI-
XZUOZ. 3PCJNZ XT[ZTULP EMB PTJ�HOJ�DJB EąCS NBUFSJBMOZDI
J TUBUVTV żZDJPXFHP, OBUPNJBTU QSBXJF OJD EMB QS[ZT[łFHP
SP[XPKV OBT[ZDI E[JFDJ.
0HM�EBłBN LJFEZś X UFMFXJ[KJ TFSJBM QPMJDZKOZ 997.
/JFKFEOPLSPUOJF QBUS[ZłBN [ QS[FSBżFOJFN, KBL HSVQZ OBTUP-
MBULąX OBQBEBK� OB TXZDI SąXJFśOJLąX J XDJ�HBK� JDI EP
CSBNZ MVC OB LMBULJ TDIPEPXF, CZ VLSBś� EżJOTZ J LVSULJ.
%PDIPE[J XąXD[BT D[�TUP EP QPCJDJB. 3BCVOFL? /JFTUFUZ,
OJF UZMLP. #P OBXFU X TZUVBDKJ, HEZ OBQBEOJ�UZ OJF CSPOJ TJ�
J CF[ PQPSV PEEBKF TXPKF S[FD[Z, LBUVK� HP CF[MJUPśOJF,
OJFS[BELP [BCJKBK�D. 8J�D X D[ZN S[FD[? 0LB[VKF TJ�, żF
SBCVOFL KFTU UV NOJFK XBżOZ OJż XZżZXBOJF TJ� X CFTUJBM-
TLJFK OJFOBXJśDJ EP UZDI CBSE[JFK VQS[ZXJMFKPXBOZDI QS[F[
żZDJF.
23/44
1PQBUS[NZ, KBL UF TQSBXZ XZHM�EBłZ IJTUPSZD[OJF. 8 BOH-
JFMTLJDI GJMNBDI J QPXJFśDJBDI LSZNJOBMOZDI CPIBUFSFN, B
OJFS[BELP PCJFLUFN NPSEV KFTU E[JFDLP. 8D[FTOB TFQBSBDKB
E[JFDJ PE SPE[JDąX XQłZXB VKFNOJF OJF UZMLP OB SP[XąK
E[JFDLB, BMF SąXOJFż OB NJłPś� SPE[JDJFMTL� J LMJNBU UBLJ OJF
XZLT[UBłDB X TQPłFD[FńTUXJF TFSEFD[OFHP, PQJFLVńD[FHP
TUPTVOLV EP E[JFDJ. $[�TUP OBTUBXJFOJF CZXB XSPHJF MVC QB-
UPMPHJD[OJF [CPD[POF. 1BNJ�UBN TXPKF E[JFDJOOF MFLUVSZ,
%BXJEB $PQQFSGJFMEB, 0MJWFSB 5XJTUB %JDLFOTB D[Z 5BKFN-
OJD[FHP PQJFLVOB .BSZ 8FCTUFS, X LUąSZDI BVUPS[Z PQJTVK�
QPOVSF J QP[CBXJPOF NJłPśDJ E[JFDJńTUXP NBłZDI CP-
IBUFSąX, OJFS[BELP QPUFN XDJ�HBOZDI X PSCJU� E[JBłBMOPśDJ
QS[FTU�QD[FK EPSPTłZDI.
/BTU�QOZN FUBQFN SP[XPKV VD[VDJPXPśDJ E[JFDLB, LUąSF
XZDIPE[J [ DJFQłFHP HOJB[EB NJłPśDJ NBDJFS[ZńTLJFK X
XJFLV MBU T[FśDJV MVC TJFENJV, KFTU SP[XJKBK�DZ TJ� X UZN
PLSFTJF LPOUBLU VD[VDJPXZ [ PKDFN J SPE[�DF TJ� XJ�[Z
QS[ZKBz
OJ [ SąXJFśOJLBNJ X T[LPMF. .JłPś� PKDPXTLB NB
KVż JOOZ DIBSBLUFS OJż NJłPś� NBULJ, OJF QPMFHB CPXJFN
OB EBXBOJV TUBMF J CF[ SBDIVOLV, KFTU OBUPNJBTU NJłPśDJ�
[B DPś, NJłPśDJ�, OB LUąS� US[FCB [BTłVżZ�.
5V XSąD� KFT[D[F EP LTJ�żLJ &SJDIB 'SPNNB, LUąSZ
SąXOJF USBGOJF PLSFśMB SPM� NJłPśDJ PKDPXTLJFK, KBL J
NBDJFS[ZńTLJFK X QSBXJEłPXZN SP[XPKV E[JFDLB:
 "CZ [SP[VNJF� UP QS[FTVOJ�DJF QVOLUV DJ�żLPśDJ [ NBULJ OB
PKDB, NVTJNZ QS[ZKS[F� TJ� [BTBEOJD[ZN SążOJDPN NJ�E[Z
24/44
NJłPśDJ� PKDB B NJłPśDJ� NBULJ... (0D[ZXJśDJF, NąXJ�D UV P
NJłPśDJ NBDJFS[ZńTLJFK J PKDPXTLJFK, NąXJ� P KFK jUZQBDI JEFBM-
OZDIy (...) J OJF [BLłBEBN, żF LBżEZ PKDJFD J LBżEB NBULB
LPDIBK� X UFO TBN TQPTąC. .BN OB NZśMJ NBUD[ZOZ J PKDPXTLJ
QJFSXJBTUFL SFQSF[FOUPXBOZ X PTPCBDI NBULJ J PKDB).
/JD[ZN OJFVXBSVOLPXBOB NJłPś� PEQPXJBEB KFEOFK [ OB-
KHł�CT[ZDI U�TLOPU OJF UZMLP E[JFDLB, MFD[ LBżEFK MVE[LJFK JTUP-
UZ; [ ESVHJFK TUSPOZ TZUVBDKB, X LUąSFK KFTU TJ� LPDIBOZN [
QPXPEV XłBTOZDI [BTłVH, EMBUFHP żF TJ� OB NJłPś� [BTłVHVKF,
[BXT[F CVE[J X�UQMJXPśDJ; B NPżF OJF [BEPXPMJłFN PTPCZ, P
LUąSFK NJłPś� [BCJFHBN? " NPżF UP, B NPżF UBNUP?  [BXT[F
JTUOJFKF PCBXB, żF NJłPś� NPżF [OJLO��. $P XJ�DFK, j[B-
TłVżPOBy NJłPś� łBUXP QP[PTUBXJB HPS[LJF VD[VDJF, żF OJF KFTU
TJ� LPDIBOZN EMB TJFCJF TBNFHP, BMF KFEZOJF EMBUFHP, żF
TQSBXJB TJ� QS[ZKFNOPś�, żF PTUBUFD[OJF [CBEBXT[Z S[FD[
EPLłBEOJF, PLBżF TJ�, Jż X PHąMF TJ� OJF KFTU LPDIBOZN, MFD[
VżZXBOZN. /JD XJ�D E[JXOFHP, żF XT[ZTDZ U�TLOJNZ HPS�DP
EP NJłPśDJ NBDJFS[ZńTLJFK J KBLP E[JFDJ, J KBLP EPSPśMJ.
4UPTVOFL EP PKDB KFTU [VQFłOJF JOOZ. .BULB KFTU EPNFN, [
LUąSFHP XZDIPE[JNZ, KFTU OBUVS�, HMFC�, PDFBOFN; PKDJFD OJF
SFQSF[FOUVKF OBUVSBMOFHP EPNV. 8 QJFSXT[ZDI MBUBDI żZDJB
KFHP LPOUBLUZ [ E[JFDLJFN T� CBSE[P PHSBOJD[POF, B KFHP
[OBD[FOJF EMB E[JFDLB X UZN QJFSXT[ZN PLSFTJF OJF EB TJ�
QPSąXOB� [F [OBD[FOJFN, KBLJF PEHSZXB NBULB. "MF QPED[BT
HEZ PKDJFD OJF SFQSF[FOUVKF OBUVSBMOFHP śXJBUB, SFQSF[FOUVKF
PO ESVHJ CJFHVO MVE[LJFHP JTUOJFOJB: śXJBU NZśMJ, QS[FENJPUąX,
LUąSF T� E[JFłFN S�L MVE[LJDI, śXJBU QSBXB J łBEV, EZTDZQMJOZ,
QPESążZ J QS[ZHPEZ. 0KDJFD KFTU UZN, LUąSZ VD[Z E[JFDLP, LUąSZ
XTLB[VKF NV ESPH� X śXJBU. (...) .JłPś� PKDB KFTU NJłPśDJ�
VXBSVOLPXBO�. +FK [BTBE� KFTU jLPDIBN DJ�, QPOJFXBż TQFł-
OJBT[ NPKF PD[FLJXBOJB, QPOJFXBż XZQFłOJBT[ TXąK PCPX-
J�[FL, QPOJFXBż KFTUFś UBLJ KBL KBy.
25/44
8 PCXBSPXBOFK XBSVOLBNJ NJłPśDJ PKDPXTLJFK PEOBKEVKFNZ
UBL TBNP, KBL X OJD[ZN OJFVXBSVOLPXBOFK NJłPśDJ
NBDJFS[ZńTLJFK, BTQFLU OFHBUZXOZ J QP[ZUZXOZ. 5ZN OFHBUZ-
XOZN BTQFLUFN KFTU GBLU, żF OB NJłPś� PKDPXTL� US[FCB [B-
TłVżZ�, żF NPżOB K� VUSBDJ�, KFżFMJ OJF TQFłOJ TJ� PD[FLJXBń. 8
OBUVS[F NJłPśDJ PKDPXTLJFK ULXJ GBLU, żF QPTłVT[FńTUXP TUBKF
TJ� HłąXO� [BMFU�, B OJFQPTłVT[FńTUXP HłąXOZN HS[FDIFN 
LBS� KFTU PEFCSBOJF PKDPXTLJFK NJłPśDJ. "MF QP[ZUZXOB TUSPOB
UFK NJłPśDJ KFTU SąXOJFż XBżOB. +FżFMJ NJłPś� PKDB V[BMFżOJPOB
KFTU PE KBLJDIś XBSVOLąX, NPH� DPś [SPCJ�, BCZ K� [EPCZ�,
NPH� OB OJ� [BQSBDPXB�; NJłPś� PKDB OJF MFżZ, UBL KBL NJłPś�
NBDJFS[ZńTLB, QP[B [BTJ�HJFN NPKFK LPOUSPMJ .
&SJDI 'SPNN, K.X., T. 54, 55, 56
/BXJ�[ZXBOJF QS[ZKBz
OJ KFEOPQłDJPXZDI [BD[ZOB TJ�
[XZLMF X XJFLV T[LPMOZN, NJ�E[Z TJąENZN B TJFEFN-
OBTUZN SPLJFN żZDJB. 1S[ZKBz
ń XZSBCJB OBXZLJ EBXBOJB J
CSBOJB NJ�E[Z CMJTLJNJ TPCJF MVEz
NJ, VD[Z XZNJBOZ śXJBE-
D[Fń OB SąXOZDI QSBXBDI QBSUOFSTLJDI, TUXBS[B X QTZDIJDF
EPSBTUBK�DFK NłPE[JFżZ QPUS[FC� XTQąMOFHP QS[FżZXBOJB
S[FD[Z XBżOZDI X żZDJV. 1S[ZKBz
ń LT[UBłUVKF SąXOJFż
QPD[VDJF PEQPXJFE[JBMOPśDJ [B ESVHJFHP D[łPXJFLB.
3PMB SPE[JDąX X UZN PLSFTJF QPMFHB OB EZTLSFUOZN OBE-
[PS[F [ EBMFLB PSB[ EBXBOJV DPSB[ XJ�LT[FK TXPCPEZ J
TBNPE[JFMOPśDJ EPSBTUBK�DFNV DIłPQDV D[Z E[JFXD[ZOJF.
8SFT[DJF, OB [BLPńD[FOJF EłVHJFHP J QSBDPXJUFHP QSPDFTV
SP[XJKBOJB TJ� VD[VDJPXPśDJ PSB[ QPUS[FCZ XJ�[J, X QTZ-
DIJDF D[łPXJFLB QPKBXJB TJ� NJłPś� EP QS[FETUBXJDJFMB QłDJ
PENJFOOFK. .JłPś� N�żD[Z[OZ J LPCJFUZ TUBKF TJ� TZOUF[�
26/44
XT[FMLJDI GPSN QS[FżZXBOZDI EPU�E, QSBHOJFOJFN J SFBM-
J[BDK� XTQąMOPUZ GJ[ZD[OFK J VD[VDJPXFK.
0D[ZXJśDJF X LBżEZN OBT ES[FNJF QSBHOJFOJF NJłPśDJ
 UBLJFK KBL V NBNZ  OJD[ZN OJFVXBSVOLPXBOFK, NJłPśDJ
UZMLP [B UP, żF JTUOJFK� X żZDJV ESVHJFHP D[łPXJFLB. /JFX�U-
QMJXJF KFTU UP JEFBł, EP LUąSFHP X[EZDIBNZ DBłF żZDJF, BMF
OJFTUFUZ, OJHEZ NJłPś� OJF QPXSBDB X UFK GPSNJF, B QS[FEF
XT[ZTULJN OJF QPXJOOB QPXSBDB�  QPOJFXBż KFTU UP GPSNB
JOGBOUZMOB, PEQPXJFEOJB X TBN SB[ EMB OJFNPXM�DJB.
.JłPś� UBLB, HEZCZ JTUOJBłB, CVE[JłBCZ TUBłZ OJFQPLąK,
QPOJFXBż OJF NBNZ XQłZXV OB KFK USXBOJF PSB[ OB UP, BCZ
EPUZD[ZłB XłBśOJF OBT.
.JłPś� EPKS[BłB CMJżT[B KFTU SBD[FK NJłPśDJ PKDPXTLJFK,
QPOJFXBż LBżEZ [ LPDIBOLąX NB XłBTOZ śXJBU [BJOUFSF-
TPXBń J QPHM�EąX, LUąSF QBSUOFS NVTJ QP[OB�, QPMVCJ�,
[SP[VNJF�, OBVD[Z� TJ� QPTU�QPXB� UBL, BCZ [BTłVżZ� OB
NJłPś�, B UBLżF SP[XJKB� K� TUBMF XFEłVH TXPKFK XPMJ J DI�DJ.
.BNZ UV NPżMJXPś� CVEPXBOJB, VQJ�LT[BOJB, X[CPHBDBOJB
X[BKFNOFHP TUPTVOLV PSB[ QS[ZK�DJB QFłOFK PEQPXJFE[JBM-
OPśDJ [B KFHP XBMPSZ J XBSUPś�. 4[VLBK�D NFUPE J GPSN
X[CPHBDBK�DZDI X[BKFNOF VD[VDJB, NBNZ TQPLPKO�
QFXOPś�, żF LT[UBłU NJłPśDJ MFżZ X OBT[ZDI S�LBDI.
*TUOJFKF KFEOBL [BTBEOJD[B SążOJDB NJ�E[Z NJłPśDJ� PK-
DPXTL� B NJłPśDJ� NJ�E[Z LPDIBOLBNJ. 4ZUVBDKB CPXJFN
OJF QPXJOOB VLłBEB� TJ� X UFO TQPTąC, żF KFEFO [ QBSUOFSąX
TUBSB TJ�, QSBDVKF J VTJłVKF [BTłVżZ� OB NJłPś�, ESVHJ OBUPNJ-
27/44
BTU OBHSBE[B HP BMCP LBS[F X [BMFżOPśDJ PE XZTJłLV, KBLJ
XłPżZł X TXPKF [BCJFHJ. .JłPś� QPXJOOB QS[ZQPNJOB�
SBD[FK XJ�[Z QS[ZKBz
OJ, X LUąSFK QBSUOFSTUXP KFTU SąXOP
QPE[JFMPOF NJ�E[Z LPDIBOLBNJ J PCZEXJF TUSPOZ T� KFE-
OPD[FśOJF EBXDBNJ J CJPSDBNJ VD[V�.
'SPNN OJF QPELSFśMB:  ,PDIBN DJ�, CP KFTUFś NJ
QPUS[FCOZ , BMF:  +FTUFśNZ TPCJF QPUS[FCOJ, QPOJFXBż TJ�
LPDIBNZ , B TGPSNVłPXBOJB UF SążOJ� TJ� PE TJFCJF X
TQPTąC [VQFłOJF [BTBEOJD[Z. %XPKF LPDIBK�DZDI TJ� MVE[J
UXPS[Z [BNLOJ�UZ LS�H, [BXJFSBK�DZ TZOUF[� EPUZDID[B-
TPXZDI EPśXJBED[Fń żZDJPXZDI XTQąMOPUZ GJ[ZD[OFK J
VD[VDJPXFK.
"OBMJ[VK�D LPMFKOF FUBQZ SP[XPKV VD[V� D[łPXJFLB, PE
KFHP QPD[�DJB Bż QP XJFL EPKS[BłZ, TQPTUS[FHBNZ [BTLBLV-
K�D� [CJFżOPś� IJTUPSJJ SP[XPKV VD[VDJPXPśDJ X żZDJV
QPT[D[FHąMOFHP D[łPXJFLB [ IJTUPSJ� SP[XPKV NJłPśDJ
NJ�E[Z LPDIBOLBNJ.
/BSPE[JOZ NJłPśDJ QS[ZQPNJOBK� PLSFT OJFNPXM�DUXB J
OBQBXBK� OBT SBEPTOZN [EVNJFOJFN, EMBD[FHP XłBśOJF KB
KFTUFN LPDIBOZ, QPNJNP żF UZMV KFTU QJ�LOJFKT[ZDI, N�ES[F-
KT[ZDI, FMFHBOUT[ZDI PEF NOJF. 5BKFNOJD[Z NPNFOU OBSP-
E[JO NJłPśDJ, LJFEZ żBEFO [ LPDIBOLąX OJF QPUSBGJ
QPXJFE[JF�, [B DP J EMBD[FHP QPLPDIBł XłBśOJF U� LPCJFU�
D[Z N�żD[Z[O�, QS[ZQPNJOB OJD[ZN OJFVXBSVOLPXBOZ
PLSFT NJłPśDJ NBULJ EP E[JFDLB.
28/44
,PDIBNZ [B UP, żF KFTU! "MF KVż QP QJFSXT[ZDI DIXJMBDI
VQPKFOJB J PD[BSPXBOJB TPC� OBTU�QVKF GB[B [BQSBDPXZXB-
OJB OB NJłPś�, TUBSBOOFHP, QFłOFHP XZS[FD[Fń CVEPXBOJB
XJ�[J.
%PKS[BłB GPSNB NJłPśDJ QP QS[FCZDJV UZDI EXąDI FUBQąX
PTJ�HB PLSFT QBSUOFSTUXB, UP [OBD[Z IBSNPOJKOFK QS[ZKBz
OJ
PQBSUFK OB X[BKFNOZN [SP[VNJFOJV, OB QPD[VDJV
PEQPXJFE[JBMOPśDJ [B ESVHJFHP D[łPXJFLB, USPTDF P KFHP EP-
CSF TBNPQPD[VDJF UBL GJ[ZD[OF, KBL J QTZDIJD[OF, OJF UZMLP
X E[JFE[JOJF TFLTVBMOFK. +FEOBLżF, NPJN [EBOJFN, VEBOF
XTQąłżZDJF TFLTVBMOF TUXBS[B OBKLPS[ZTUOJFKT[F QPEłPżF EMB
SP[XPKV XT[ZTULJDI XZżFK XZNJFOJPOZDI XBMPSąX J XJ�[J
ł�D[�DFK EXPKF MVE[J
#JPMPHJD[OF NFDIBOJ[NZ TFLTVBMOF
#JPMPHJD[OF NFDIBOJ[NZ TFLTVBMOF
%SVHJN, SąXOJF QPU�żOZN J XBżOZN TLłBEOJLJFN
NJłPśDJ KBL VD[VDJF KFTU QPDJ�H TFLTVBMOZ, UXPS[�DZ OVSU
CJPMPHJD[OFHP QPż�EBOJB. /BVLB OB[XBłB HP QPQ�EFN EP
SP[łBEPXBOJB OBQJ�DJB TFLTVBMOFHP.
4USPOB GJ[ZD[OB NJłPśDJ KFTU OJF NOJFK TLPNQMJLPXBOZN
NFDIBOJ[NFN OJż KFHP TUSPOB VD[VDJPXB. .JłPś� GJ[ZD[OB
NB UBLżF TXPKF OBSPE[JOZ, B KFK SP[LXJU J USXBOJF XZNBHBK�
XJFMV OJF[C�EOZDI XBSVOLąX EP QSBXJEłPXFHP SP[XPKV.
1PEPCOJF KBL TQSBXZ LT[UBłUPXBOJB TJ� VD[VDJPXPśDJ, UBL J
29/44
SP[XąK XSBżMJXPśDJ TFLTVBMOFK, VNPżMJXJBK�DFK QFłOF
QS[FżZXBOJF XSBżFń GJ[ZD[OZDI X żZDJV D[łPXJFLB, KFTU PE
XJFMV E[JFTJ�ULąX MBU UFNBUFN EPDJFLBń OBVLPXZDI.
ZBTUBOBXJBOP TJ�, D[Z E�żFOJF EP LPOUBLUV TFLTVBMOFHP
KFTU TQSBX� CJPMPHJD[O� XSPE[PO�, D[Z UFż OBCZU�? $[Z
LBżEZ NB X TPCJF JOTUZOLU, LUąSZ X PEQPXJFEOJN XJFLV
QPVD[B HP, DP J KBL OBMFżZ SPCJ�, D[Z UFż T� UP TQSBXZ XZVD-
[POF, [XJ�[BOF [ XZDIPXBOJFN QS[F[ SPE[JDąX MVC PUBD[B-
K�D� TQPłFD[OPś�?
8ZLSZUP MJD[OF NFDIBOJ[NZ XQłZXBK�DF OB CVE[FOJF TJ�,
SP[XąK MVC [BOJL QPQ�EV TFLTVBMOFHP. #BEBOJB X UFK
E[JFE[JOJF JE� X XJFMV LJFSVOLBDI. 4PDKPMPHJB QSąCVKF XZ-
KBśOJ� XQłZX XBSVOLąX śSPEPXJTLPXZDI J PCZD[BKPXZDI
OB żZDJF TFLTVBMOF. "OBUPNJB CBEB TUSVLUVS� SążOZDI D[�śDJ
OBS[�EąX QłDJPXZDI, ULBOFL PUBD[BK�DZDI VLłBE OFSXPXZ J
OBD[ZOJPXZ. 'J[KPMPHJB [BKNVKF TJ� GVOLDK� OBS[�EąX Qł-
DJPXZDI, VLłBEV OFSXPXFHP, B UBLżF XQłZXFN D[ZOOPśDJ
XZE[JFMOJD[FK HSVD[PłąX EPLSFXOZDI OB SP[XąK żZDJB Qł-
DJPXFHP. 1TZDIPMPHJB XSFT[DJF CBEB X[BKFNOF QPXJ�[BOJB
NJ�E[Z śXJBEPNPśDJ� J QTZDIJL� MVE[L� B żZDJFN TFLTVBM-
OZN.
3PM� CVEPXZ BOBUPNJD[OFK PSB[ CVEPXZ OBS[�EąX
SP[SPED[ZDI PNąXJ� EPLłBEOJF X EBMT[ZDI SP[E[JBłBDI.
5BLżF VLłBE OFSXPXZ PSB[ ESPHJ QS[FXPE[FOJB CPEz
DąX J
XSBżFń C�E� QS[FENJPUFN EBMT[ZDI SP[XBżBń.
30/44
3P[QPD[O� PE BOBMJ[Z XQłZXV D[ZOOPśDJ IPSNPOBMOFK
HSVD[PłąX QłDJPXZDI OB NFDIBOJ[N SP[XPKV QPQ�EV TFL-
TVBMOFHP V D[łPXJFLB. ZBHBEOJFOJF UP JOUFSFTVKF NOJF PE
XJFMV MBU J QPśXJ�DJłBN NV XJ�LT[Pś� TXPJDI EPDJFLBń J
[BJOUFSFTPXBń OBVLPXZDI. 3ąXOJFż QSąCB XZKBśOJFOJB MJOJJ
LT[UBłUPXBOJB TJ� QPQ�EV TFLTVBMOFHP V D[łPXJFLB PQJFSB
TJ� OB NBUFSJBłBDI [FCSBOZDI X QPSBEOJBDI TFLTVPMPH-
JD[OZDI PSB[ DZUPEJBHOPTUZD[OFK 5PXBS[ZTUXB 1MBOPXBOJB
3PE[JOZ.
ZBHBEOJFOJF XTQął[BMFżOPśDJ XZE[JFMBOJB IPSNPOąX Qł-
DJPXZDI J SP[XPKV QPQ�EV TFLTVBMOFHP V D[łPXJFLB CZłP
QS[FENJPUFN CBEBń OBVLPXZDI PE [BSBOJB NFEZDZOZ J OBV-
LJ P D[łPXJFLV. +Vż X D[BTBDI TUBSPżZUOZDI [BPCTFSXPXBOP
XQłZX LBTUSBDKJ OB QPQ�E TFLTVBMOZ J [BDIPXBOJF TJ� TBN-
DąX [XJFS[�DZDI J MVE[LJDI. %BMT[F PCTFSXBDKF XZLB[BłZ
[CJFżOPś� VKBXOJBOJB TJ� QPQ�EV TFLTVBMOFHP J EPKS[FXBOJB
QłDJPXFHP LPCJFUZ [ XZTU�QPXBOJFN NJFTJ�D[LJ. 1PUFN
T[VLBOP QS[ZD[ZO NBDJFS[ZńTUXB, OJF LPKBS[�D HP OJFKFE-
OPLSPUOJF X PHąMF [F TQSBX� PKDPTUXB. %BMFK TUPQOJPXP
XZłBOJBłB TJ� XTQął[BMFżOPś� PLSFTV EPKS[FXBOJB [ QPKBX-
JFOJFN TJ� QPQ�EV TFLTVBMOFHP PSB[ SP[XPKFN
[FXO�US[OZDI OBS[�EąX SPEOZDI J NBDJFS[ZńTUXFN. Z
DIXJM� QPXTUBOJB OBVLJ P HSVD[PłBDI EPLSFXOZDI [BD[�UP
BOBMJ[PXB� UBLżF JDI XQłZX OB TQSBXZ QłPEOPśDJ J QPQ�EV.
8 QPES�D[OJLV 4FYVBM #FIBWJPS JO UIF )VNBO 'FNBMF
(3FBLDKF TFLTVBMOF LPCJFUZ), TUBOPXJ�DZN D[�ś� PQSBDPXB-
31/44
OJB OBVLPXP-TUBUZTUZD[OFHP [XBOFHP 3BQPSUFN ,JOTFZB,
QVCMJLPXBOFHP X "NFSZDF X MBUBDI 1938 1958 KBLP QJFS-
XT[F PCT[FSOF E[JFłP TFLTVPMPHJD[OF OB śXJFDJF, [OBKEVKF-
NZ EVżZ SP[E[JBł, X LUąSZN SP[XBżB TJ� [BMFżOPś� QPQ�EV
TFLTVBMOFHP PE D[ZOOPśDJ HSVD[PłąX EPLSFXOZDI.
8 SP[XBżBOJBDI EPUZD[�DZDI NFUPEZ QPNJBSV QP[JPNV
IPSNPOąX X PSHBOJ[NJF MVE[LJN QPEBKF BVUPS LS[ZX�
XZE[JFMBOJB 17-LFUPTUFSZEąX X QS[FCJFHV żZDJB N�żD[Z[OZ
J LPCJFUZ. ,FUPTUFSZEZ T� UP QSPEVLUZ QPXTUBK�DF [ SP[QBEV
IPSNPOąX XZE[JFMBOZDI QS[F[ OBEOFSD[B (HSVD[Pł IPSNPO-
BMOZ P XZE[JFMBOJV EPLSFXOZN), KBKOJLJ J K�ESB, QS[Z D[ZN
OBEOFSD[B QSPEVLVK� LPSUJLPJEZ, K�ESB  UFTUPTUFSPO, B KB-
KOJLJ  FTUSPHFOZ. 8T[ZTULJF UF IPSNPOZ QP XZLPS[ZTUBOJV
QS[F[ PSHBOJ[N [PTUBK� XZEBMPOF X QPTUBDJ
17-LFUPTUFSZEąX.
"MGSFE ,JOTFZ J FOEPLSZOPMPE[Z UXJFSE[�, żF IPSNPOZ
OBEOFSD[B TUBOPXJ� EXJF US[FDJF PCK�UPśDJ XZE[JFMBOZDI
17-LFUPTUFSZEąX. 3FT[U� TUBOPXJ UFTUPTUFSPO V N�żD[Z[OZ, B
V LPCJFUZ FTUSPHFOZ.
32/44
Rysunek 1
". ,S[ZXF XZEBMBOJB 17-LFUPTUFSZEąX X QS[FCJFHV żZDJB
33/44
LPCJFUZ (@&) J N�żD[Z[OZ (B&)
#. ,S[ZXF OBQJ�DJB TFLTVBMOFHP X QS[FCJFHV żZDJB LPCJFUZ
J N�żD[Z[OZ (XH ,JOTFZB)
+BL XJEB� OB TDIFNBDJF ,JOTFZB, LS[ZXF XZEBMBOJB
17-LFUPTUFSZEąX X QS[FCJFHV żZDJB LPCJFUZ J N�żD[Z[OZ
SążOJ� TJ� PE TJFCJF X TQPTąC [BTBEOJD[Z. ,S[ZXB IPSNPO-
BMOB N�TLB XTQJOB TJ� XZTPLP X PLSFTJF EPKS[FXBOJB, QP
D[ZN TUPQOJPXP TQBEB Bż EP TUBSPśDJ. ,S[ZXB IPSNPOBMOB
LPCJFDB X[OPTJ TJ� XZSBz
OJF, BMF [OBD[OJF NOJFK OJż N�TLB
X PLSFTJF EPKS[FXBOJB, QP D[ZN CJFHOJF QP[JPNP, CF[
XJ�LT[ZDI [NJBO.
,JOTFZ XZLSFśMJł SąXOJFż LS[ZXF OBQJ�DJB TFLTVBMOFHP X
żZDJV N�żD[Z[OZ J LPCJFUZ. 1PTłVHJXBł TJ� X TXPJDI CBEB-
OJBDI CBSE[P EVżZN NBUFSJBłFN TUBUZTUZD[OZN, USBLUVK�D
KBLP XZLłBEOJL XZTPLPśDJ OBQJ�DJB MJD[C� TUPTVOLąX PECZ-
XBOZDI X UZHPEOJV. 4BN BVUPS [BTUS[FHB TJ�, żF OJFTłZ-
DIBOJF USVEOP KFTU [OBMFz
� PCJFLUZXOZ NJFSOJL OBQJ�DJB TFL-
TVBMOFHP J XZCSBOZ QS[F[ OJFHP KFTU SąXOJF OJFEPTLPOBłZ
KBL JOOF. 8JBEPNP CPXJFN, żF [ESPXZ, OPSNBMOZ N�żD[Z[-
OB NPżF NJF� SąXOJF EPCS[F KFEFO TUPTVOFL X UZHPEOJV,
KBL J QJ�� E[JFOOJF (X PCV XZQBELBDI NJFśDJ TJ� X HSBOJ-
DBDI OPSNZ), X XZOJLV D[FHP V[ZTLBOF NBUFSJBłZ T� CBSE[P
USVEOF EP QPSąXOBOJB. 1PNJNP UZDI USVEOPśDJ, PQFSVK�D
EVżZNJ MJD[CBNJ, V[ZTLBł ,JOTFZ N�TL� J LPCJFD� LS[ZX�
OBQJ�DJB TFLTVBMOFHP.
34/44
+BL XJEB� OB SZT. 1, LS[ZXB N�TLB XTQJOB TJ� TUSPNP, PT-
J�HBK�D NBLTZNBMOF XBSUPśDJ NJ�E[Z PLSFTFN QPLXJUBOJB B
EXVE[JFTUZN, EXVE[JFTUZN QJ�UZN SPLJFN żZDJB, QP D[ZN
TUPQOJPXP PCOJżB TJ� Bż EP XBSUPśDJ [FSPXFK X XJFLV
QPEFT[łZN. ,S[ZXB LPCJFDB SąXOJFż PE NPNFOUV EPKS[F-
XBOJB X[OPTJ TJ�, KFEOBL OJF[CZU [OBD[OJF, X HąS�, QP D[ZN
QS[FCJFHB QP[JPNP PE PTJFNOBTUFHP SPLV żZDJB CF[ XJ�L-
T[ZDI [NJBO Bż EP TQBELV X PLSFTJF TUBSPśDJ.
1PSąXOVK�D ,JOTFZPXTLJF LS[ZXF XZEBMBOJB IPSNPOąX
[ LS[ZXZNJ OBQJ�DJB TFLTVBMOFHP, XJE[JNZ X JDI QS[FCJFHV
XZSBz
O� [CJFżOPś�. Z BOBMPHJJ UZDI BVUPS XZTOVXB QS[Z-
QVT[D[FOJF, żF XZTPLPś� OBQJ�DJB TFLTVBMOFHP KFTU QS[FEF
XT[ZTULJN V[BMFżOJPOB PE XZE[JFMBOJB IPSNPOąX LPSZ
OBEOFSD[B PSB[ IPSNPOąX QłDJPXZDI UFTUPTUFSPOV V
N�żD[Z[OZ J FTUSPHFOąX V LPCJFUZ.
+BL XZOJLB [ XOJPTLąX XZDJ�HOJ�UZDI QS[F[ ,JOTFZB,
LS[ZXB OBQJ�DJB TFLTVBMOFHP OJF VMFHB XJ�LT[ZN [NJBOPN
X QS[FCJFHV żZDJB LPCJFUZ, [ XZK�ULJFN EPś� T[ZCLJFHP
X[SPTUV X PLSFTJF EPKS[FXBOJB.
8 D[BTJF XJFMPMFUOJFK QSBLUZLJ X E[JFE[JOJF
HJOFLPMPHJJ [BVXBżZłBN, QPEPCOJF KBL JOOJ HJOFLPMPE[Z,
żF OBQJ�DJF TFLTVBMOF X DJ�HV żZDJB LPCJFUZ OJF KFTU
OJF[NJFOOF, BMF VMFHB CBSE[P XZSBz
OZN XBIBOJPN.
3ąXOJFż MJD[OF FLTQFSZNFOUZ OB [XJFS[�UBDI XZLB[VK�
PHSPNOZ XQłZX IPSNPOąX FTUSPHFOOZDI OB XZTU�QPXBOJF
35/44
SVJ V TBNJD, B SVKB V [XJFS[�U KFTU X QFXOZN TFOTJF
PEQPXJFEOJLJFN OBQJ�DJB TFLTVBMOFHP V MVE[J.
1SBHO�D [OBMFz
� z
SąEłP SP[CJFżOPśDJ NJ�E[Z DPE[JFOO�
PCTFSXBDK� MFLBSTL� B XZOJLBNJ CBEBń ,JOTFZB, QPTUBOPX-
JłBN [CBEB�: 1) KBL XZHM�EB LS[ZXB QP[JPNV FTUSPHFOąX X
żZDJV [ESPXFK LPCJFUZ PSB[ 2) V[ZTLB� LS[ZX� OBQJ�DJB TFL-
TVBMOFHP X QS[FCJFHV KFK żZDJB.
ZFTUBXJFOJF UZDI EXV LS[ZXZDI EBłPCZ NJ PEQPXJFEz
,
D[Z QS[FCJFH LS[ZXFK FTUSPHFOPXFK KFTU [HPEOZ [ QS[F-
CJFHJFN LS[ZXFK OBQJ�DJB TFLTVBMOFHP, DP QS[FNBXJBłPCZ
[B XTQął[BMFżOPśDJ� UZDI EXV TQSBX, B UBLżF, D[Z PEQPXJB-
EB POB LS[ZXFK ,JOTFZB.
1POJFXBż T�E[�, żF MJD[CZ TUPTVOLąX X UZHPEOJV OJF
NPżOB VXBżB� V LPCJFUZ [B KFEZOZ XZLłBEOJL OBQJ�DJB TFL-
TVBMOFHP, OBXFU CPXJFN QS[Z EVżFK D[�TUPUMJXPśDJ TUP-
TVOLąX NPżF POB X PHąMF OJF QS[FżZXB� PSHB[NV,
PDFOJłBN XZTPLPś� OBQJ�DJB TFLTVBMOFHP QS[Z QPNPDZ
TQFDKBMOFK UBCFMJ, PLSFśMBK�DFK UP OBQJ�DJF X TQPTąC KBLPś-
DJPXZ, B OJF UZMLP JMPśDJPXZ.
5BCFMB, PQSąD[ D[�TUPUMJXPśDJ TUPTVOLąX, VX[HM�EOJB
SąXOJFż PSHB[NZ XZTU�QVK�DF X NBS[FOJBDI TFOOZDI J QS[Z
QPESBżOJFOJV łFDIUBD[LJ (POBOJ[N). 1POBEUP CSBłBN QPE
VXBH� TUPQJFń JOJDKBUZXZ TFLTVBMOFK ([F TUSPOZ N�żD[Z[OZ
MVC LPCJFUZ). %BMFK SążOJDPXBłBN QS[FżZDJB X USBLDJF TUP-
TVOLV OB PSHB[NZ XZł�D[OJF łFDIUBD[LPXF, łFDIUBD[LP-
36/44
QPDIXPXF J XJFMPLSPUOF PSHB[NZ X D[BTJF KFEOFHP TUP-
TVOLV.
8T[ZTULJF XZżFK XZNJFOJPOF EBOF QPE[JFMJłBN OB D[UFSZ
HSVQZ, DIBSBLUFSZ[VK�DF OBQJ�DJF TFLTVBMOF KBLP OJTLJF,
śSFEOJF, XZTPLJF J NBLTZNBMOF. 8 PDFOJF OBQJ�DJB TFLTVBM-
OFHP V N�żD[Z[O QPTłVżZłBN TJ� NFUPE� ,JOTFZB, UP KFTU
MJD[C� TUPTVOLąX X UZHPEOJV, XMJD[BK�D X UP SąXOJFż
POBOJ[N J QPMVDKF OPDOF.
Rysunek 2
,S[ZXB OBQJ�DJB TFLTVBMOFHP X QS[FCJFHV żZDJB LPCJFUZ
37/44
Rysunek 3
,S[ZXB QP[JPNV FTUSPHFOąX X QS[FCJFHV żZDJB LPCJFUZ (OB
PEDJ�UFK - śSFEOJF XTLBz
OJLąX LBSJPQZLOPUZD[OZDI, PCMJD-
[POF [ CBEBń DZUPIPSNPOBMOZDI EMB QPT[D[FHąMOZDI HSVQ
XJFLV)
#Z V[ZTLB� N�TL� J LPCJFD� LS[ZX� OBQJ�DJB TFLTVBM-
OFHP, BOLJFUPXBłBN QJ��TFU LPCJFU J TUV TJFEFNE[JFTJ�DJV
N�żD[Z[O. ,S[ZXB N�TLB NB QS[FCJFH BOBMPHJD[OZ EP
LS[ZXFK ,JOTFZB, OBUPNJBTU LS[ZXB LPCJFDB QS[FCJFHB [V-
QFłOJF JOBD[FK.
/BTU�QOJF PQSBDPXBłBN LS[ZX� QP[JPNV FTUSPHFOąX X
żZDJV LPCJFUZ [ESPXFK. /JF PQJFSBłBN TJ�, KBL ,JOTFZ, OB
CBEBOJV IPSNPOąX QS[FLT[UBłDPOZDI QS[F[ X�USPC� J
XZEBMBOZDI [ NPD[FN, MFD[ OB XTLBz
OJLBDI PLSFśMBK�DZDI
E[JBłBOJF IPSNPOąX FTUSPHFOOZDI OB OBS[�E SPEOZ LPCJFUZ
38/44
(LPNąSLJ OBCłPOLB QPDIXZ, TLłBE śMV[V T[ZKLPXFHP), B
UBLżF OB XZLSFTJF UFNQFSBUVSZ QPSBOOFK, LUąSFK [NJFOOPś�,
[XJ�[BOB [ OBQJ�DJFN VLłBEV OFSXPXFHP XFHFUBUZXOFHP,
SąXOJFż JMVTUSVKF PEE[JBłZXBOJF IPSNPOąX KBKOJLąX OB PS-
HBOJ[N LPCJFUZ X DZLMV NJFTJ�D[LPXZN.
1PNJBSZ DJFQłPUZ, [XBOF LS[ZX� UFNQFSBUVSZ QPSBOOFK,
PQJTBOF QP SB[ QJFSXT[Z QS[F[ 7BO EF 7FMEFHP, T� [BQFXOF
EPCS[F [OBOF D[ZUFMOJLPN, QPOJFXBż PE MBU T[FSPLP KF QPQ-
VMBSZ[PXBOP EMB DFMąX BOUZLPODFQDKJ.
/B QPETUBXJF EXVTUV TJFEFNOBTUV DZLMJ NJFTJ�D[LPXZDI
V LPCJFU X SążOZN XJFLV, [CBEBOZDI PQJTBOZNJ NFUPEBNJ,
XZLSFśMJłBN LS[ZX� QP[JPNV IPSNPOąX FTUSPHFOOZDI X
QS[FCJFHV żZDJB LPCJFUZ [ESPXFK.
+BL XJEB�, LS[ZXB UB QS[FCJFHB JOBD[FK OJż LS[ZXB
XZEBMBOJB 17-LFUPTUFSZEąX V LPCJFUZ QPEBOB QS[F[ ,JO-
TFZB. ,S[ZXB QP[JPNąX FTUSPHFOąX SPśOJF TUPQOJPXP PE
PLSFTV EPKS[FXBOJB, PTJ�HBK�D TXPKF NBLTZNBMOF QPłPżFOJF
NJ�E[Z US[ZE[JFTUZN QJ�UZN B D[UFSE[JFTUZN QJ�UZN SPLJFN
żZDJB, QP D[ZN [ XPMOB TQBEB Bż EP T[Fś�E[JFTJ�UFHP SPLV
żZDJB LPCJFUZ. ,S[ZXB QP[JPNV FTUSPHFOąX J LS[ZXB OBQJ�-
DJB TFLTVBMOFHP V LPCJFUZ (QPS. SZT. 2 J 3) NBK� LT[UBłU QSBX-
JF JEFOUZD[OZ.
+BL XZOJLB [ QPXZżT[ZDI CBEBń, [NJBOZ OBQJ�DJB TFLTV-
BMOFHP X żZDJV LPCJFUZ T� [OBD[OJF CBSE[JFK [XJ�[BOF [ IPS-
NPOFN XZE[JFMBOZN QS[F[ KBKOJLJ OJż [ QP[JPNFN IPS-
NPOąX OBEOFSD[Z, KBL QS[ZQVT[D[Bł ,JOTFZ.
39/44
1PXZżT[F SP[XBżBOJB CZłZ LPOJFD[OF EMB [SP[VNJFOJB
PSB[ EBMT[FK BOBMJ[Z QS[FCJFHV J LT[UBłUPXBOJB TJ� OBQJ�DJB
TFLTVBMOFHP X żZDJV LPCJFUZ J N�żD[Z[OZ. 1PETVNPXVK�D
XZżFK PQJTBOF XZOJLJ XłBTOZDI CBEBń, OBłPżZłBN OB
XTQąMOZ XZLSFT LS[ZXF OBQJ�DJB TFLTVBMOFHP N�żD[Z[OZ
J LPCJFUZ.
Rysunek 4
8TQąMOZ XZLSFT, OB LUąSZ OBłPżPOP N�TL� (B&) J LPCJFD�
(@&) LS[ZX� OBQJ�DJB TFLTVBMOFHP
+BL XJEB�, QS[FCJFH UZDI LS[ZXZDI KFTU [VQFłOJF SążOZ,
LS[ZżVK� TJ� POF X XJFLV EPKS[BłZN, SP[CJFHBK� [OBD[OJF X
PLSFTJF NłPE[JFńD[ZN J QS[FELMJNBLUFSZD[OZN. 8ZLSFT
E[JFMJ TJ� OB US[Z XZSBz
OF PEDJOLJ. 1JFSXT[Z  PCFKNVK�DZ
PLSFT NJ�E[Z EXVOBTUZN B EXVE[JFTUZN QJ�UZN SPLJFN żZ-
40/44
DJB  XZLB[VKF PHSPNO� SP[CJFżOPś� OBQJ��. /B[XBłBN
HP * GB[� LPOGMJLUPX�. 0LSFT NJ�E[Z EXVE[JFTUZN QJ�UZN B
D[UFSE[JFTUZN SPLJFN żZDJB, HEZ LS[ZXF OBQJ�DJB TFLTVBM-
OFHP V LPCJFUZ J N�żD[Z[OZ QS[FCJFHBK� OB QP[JPNJF
XZTPLJN J NBLTZNBMOZN, KFTU PLSFTFN IBSNPOJJ TFLTVBM-
OFK. 0LSFT QP D[UFSE[JFTUZN SPLV żZDJB, HEZ LS[ZXB N�TLB J
LPCJFDB SP[CJFHBK� TJ� QPEPCOJF KBL X PLSFTJF
NłPE[JFńD[ZN, OB[XBłBN ** GB[� LPOGMJLUPX�.
"OBMJ[B LS[ZXZDI QP[XBMB [SP[VNJF� XJFMF [NJBO J LPO-
GMJLUąX X VLłBEBDI NJ�E[Z QBSUOFSBNJ X UPLV JDI żZDJB. %P
LS[ZXZDI OBQJ�DJB TFLTVBMOFHP C�E� OJFKFEOPLSPUOJF
QPXSBDB� X EBMT[ZDI SP[E[JBłBDI LTJ�żLJ. 5V PHSBOJD[� TJ�
UZMLP EP PHąMOFK DIBSBLUFSZTUZLJ SP[XPKV J [NJBO OBQJ�DJB
X QS[FCJFHV żZDJB PSB[ XZKBśOJ� QPLSąUDF XQłZX UZDI
QS[FNJBO OB LT[UBłUPXBOJF TJ� LPOUBLUąX TFLTVBMOZDI EXP-
KHB MVE[J.
* GB[B LPOGMJLUPXB PCFKNVKF, KBL KVż QPXJFE[JBłBN,
PLSFT NJ�E[Z EXVOBTUZN B EXVE[JFTUZN QJ�UZN SPLJFN
żZDJB. 0E QPD[�ULV QPLXJUBOJB QPQ�E TFLTVBMOZ V DIłPQDB
T[ZCLP PTJ�HB XBSUPśDJ OBKXZżT[F. +Vż NJ�E[Z EXVOBTUZN
B T[FTOBTUZN SPLJFN żZDJB QPMVDKF OPDOF J POBOJ[N T�
XZSB[FN NJNPXPMOZDI, B QPUFN śXJBEPNZDI QSąC SP[łBE-
PXBOJB OBQJ�DJB TFLTVBMOFHP. 0OBOJ[N V DIłPQDąX X
XJFLV PE QJ�UOBTUFHP EP PTJFNOBTUFHP SPLV żZDJB XZTU�QVKF
QSBXJF X TUV QSPDFOUBDI, DP XTLB[VKF OB JOUFOTZXOPś�
QPUS[FC X UFK E[JFE[JOJF (XZTPLJF OBQJ�DJB OB LS[ZXFK).
41/44
1S[FKBXPN UZN UPXBS[ZT[Z FOFSHJD[OF QPT[VLJXBOJF
QBSUOFSLJ, OJFS[BELP VXJFńD[POF QPXPE[FOJFN, P D[ZN
NąXJ� EBOF TUBUZTUZD[OF, TUXJFSE[BK�DF SP[QPD[�DJF TUP-
TVOLąX QłDJPXZDI QS[F[ XJ�LT[Pś� DIłPQDąX PLPłP
TJFEFNOBTUFHP SPLV żZDJB. ZOBMF[JFOJF QBSUOFSLJ XśSąE
SąXJFśOJD[FL OJF KFTU QSPTUF, OJFS[BELP XJ�D XZTU�QVKF
OBXJ�[ZX[BOJF LPOUBLUąX [ LPCJFUBNJ EPKS[BłZNJ TFLTVBM-
OJF. (XBłUPXOZ X[SPTU OBQJ�DJB TFLTVBMOFHP DIłPQDąX X
UZN XJFLV BCTPSCVKF JDI UBL CBSE[P, żF X FGFLDJF XZTU�QVKF
OJFEPSP[XąK VD[VDJPXPśDJ. 3P[XąK QTZDIJD[OP-VD[VDJPXZ
QP QSPTUV OJF OBE�żB [B GJ[ZD[OZN SP[XPKFN TFLTVBMOZN.
6 E[JFXD[�U X XJFLV PE EXVOBTUV EP T[FTOBTUV MBU
OBQJ�DJF TFLTVBMOF KFTU TUPTVOLPXP OJTLJF, B XJ�D J QPCVEMJ-
XPś� OJFXJFMLB. /JFXZLT[UBłDPOB KFT[D[F XSBżMJXPś� SF-
DFQUPSąX TFLTVBMOZDI (TLąSB, TVULJ, OBS[�E SPEOZ) EBKF X
FGFLDJF NBłF [BQPUS[FCPXBOJF OB QS[FżZDJB GJ[ZD[OF.
3FLPNQFOTVKF UFO  GJ[KPMPHJD[OZ OJFEPSP[XąK XSBżMJXPśDJ
TFLTVBMOFK T[ZCLJ J JOUFOTZXOZ SP[XąK VD[VDJPXPśDJ, QS[F-
KBXJBK�DZ TJ� X QPT[VLJXBOJV DIłPQDB  OB XłBTOPś� .
0OBOJ[N X [XJ�[LV [ OJFXJFMLJN OBQJ�DJFN TFLTVBMOZN
XZTU�QVKF X UZN XJFLV [OBD[OJF S[BE[JFK OJż V DIłPQDąX,
CP UZMLP X PLPłP EXVE[JFTUV QSPDFOUBDI QS[ZQBELąX.
%[JFXD[�UB QPOJżFK T[FTOBTUV MBU SP[QPD[ZOBK� XTQąłżZDJF
QłDJPXF [XZLMF QPE OBDJTLJFN DIłPQDB J OBKD[�śDJFK OJF PT-
J�HBK� TBUZTGBLDKJ TFLTVBMOFK. 8 [XJ�[LV [ UZN OJF E�ż� EP
42/44
LPOUBLUąX GJ[ZD[OZDI QPNJNP JOUFOTZXOZDI QS[FżZ� VD[V-
DJPXZDI.
6 N�żD[Z[O NJ�E[Z PTJFNOBTUZN B EXVE[JFTUZN QJ�UZN
SPLJFN żZDJB QFłOJ SP[XPKV TFLTVBMOFHP [BD[ZOB UP-
XBS[ZT[Z� TUPQOJPXZ SP[XąK VD[VDJPXPśDJ. *OUFOTZXOFNV
SP[LXJUPXJ VD[VDJPXPśDJ NłPEFK LPCJFUZ X UZN XJFLV
OBUPNJBTU [BD[ZOB UPXBS[ZT[Z� TUPQOJPXF XZLT[UBłDBOJF
TJ� XSBżMJXPśDJ SFDFQUPSąX TFLTVBMOZDI.
0LSFT IBSNPOJJ TFLTVBMOFK PCFKNVKF MBUB NJ�E[Z
EXVE[JFTUZN QJ�UZN B D[UFSE[JFTUZN SPLJFN żZDJB.
/BQJ�DJF TFLTVBMOF V N�żD[Z[OZ [BD[ZOB OJF[OBD[OJF
TQBEB�, V LPCJFUZ OBUPNJBTU TUPQOJPXP SPTO�� EP NBLTZ-
NBMOZDI XBSUPśDJ. +FTU UP PLSFT QFłOFHP QBSUOFSTUXB VD[V-
DJPXFHP J TFLTVBMOFHP. ?SąEłFN LPOGMJLUąX TUBKF TJ� SBD[FK
śXJBU PUBD[BK�DZ MVC OJFQPż�EBOB DJ�żB. /BQJ�DJF TFLTVBMOF
UBL V N�żD[Z[OZ, KBL J V LPCJFUZ PTJ�HB X UZN PLSFTJF żZDJB
OB LS[ZXFK QP[JPN  XZTPLJ MVC  NBLTZNBMOZ .
** GB[B LPOGMJLUPXB QPKBXJB TJ� QP D[UFSE[JFTUZN SPLV
żZDJB. /BQJ�DJF TFLTVBMOF QP US[ZE[JFTUZN QJ�UZN SPLV żZ-
DJB V N�żD[Z[OZ CBSE[P QPXPMJ PCOJżB TJ�, PTJ�HBK�D
QP[JPN śSFEOJ X XJFLV PE D[UFSE[JFTUV QJ�DJV EP
QJ��E[JFTJ�DJV QJ�DJV MBU. ,PCJFUB OBUPNJBTU X UZN XJFLV
[OBKEVKF TJ� V T[D[ZUV TXPJDI NPżMJXPśDJ. /BQJ�DJF TFLTV-
BMOF VUS[ZNVKF TJ� OBEBM X HSBOJDBDI  XZTPLJF   NBLTZ-
NBMOF (QBUS[ LS[ZXB). 3P[CJFżOPś� QPUS[FC J NPżMJXPśDJ
TFLTVBMOZDI TUBKF TJ� HłąXOZN z
SąEłFN LPOGMJLUąX J SP[-
43/44
QBEBOJB TJ� NBłżFńTUX. 6 LPCJFU X UZN XJFLV QS[FKBXJB TJ�
UFOEFODKB EP QPT[VLJXBOJB NłPEZDI QBSUOFSąX P EVżZDI
QPUS[FCBDI TFLTVBMOZDI. .�żD[Zz
OJ OBUPNJBTU JOUFSFTVK� TJ�
NłPEZNJ E[JFXD[�UBNJ P TUPTVOLPXP OJFEVżZDI XZNB-
HBOJBDI TFLTVBMOZDI.
3P[XBżBOJB TXPKF, BCZ V[ZTLB� XJ�LT[� QS[FKS[ZTUPś�
XZXPEV, DFMPXP [BX�żBN EP KFEOFHP FMFNFOUV, D[ZMJ
OBQJ�DJB TFLTVBMOFHP, BCTUSBIVK�D PE JOOZDI XBMPSąX
NłPEFHP QBSUOFSB D[Z QBSUOFSLJ, KBL VSPEB, OBQJ�DJF TLąSZ,
K�ESOPś� NJ�śOJ JUQ.
1PXZżFK QJ��E[JFTJ�UFHP SPLV żZDJB UBL V N�żD[Z[O, KBL J
V LPCJFU OBQJ�DJF TFLTVBMOF TQBEB EP XBSUPśDJ śSFEOJDI J
EPU�E PTUSP [B[OBD[BK�DF TJ� LPOGMJLUZ TUPQOJPXP XZHBTBK�.
0D[ZXJśDJF XZżFK QPEBOZ TDIFNBUZD[OZ [BSZT PCFKNVKF
QS[FDJ�UO� SP[XPKV J TQBELV OBQJ�DJB TFLTVBMOFHP J OJF
XZLMVD[B PEDIZMFń X QPT[D[FHąMOZDI QS[ZQBELBDI, OQ.
EVżFK QPCVEMJXPśDJ TFLTVBMOFK V CBSE[P NłPEFK E[JFXD[ZOZ
D[Z XZTPLJFHP OBQJ�DJB TFLTVBMOFHP VUS[ZNVK�DFHP TJ� CF[
XJ�LT[ZDI [NJBO EP CBSE[P OJFSB[ Qąz
OFHP XJFLV
N�żD[Z[OZ.
44/44
ZBQSBT[BNZ EP [BLVQV QFłOFK XFSTKJ LTJ�żLJ.
ZBQSBT[BNZ EP [BLVQV QFłOFK XFSTKJ LTJ�żLJ.
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Nexto.pl.