Czy Raskolnikow jest bohaterem tragicznym?Drukuj prace | Zapisz prace |
Powrót
Czy Raskolnikow jest bohaterem tragicznym?
Czy Raskolnikow jest bohaterem tragicznym?


Tragizm jest jedną z głównych kategorii estetycznych i filozoficznych.
Polegał na działaniu fatum, na konflikcie dwóch nie dających pogodzić się
ze sobą racji, na skazanej na klęskę walce człowieka z przewyższającymi go
siłami, na świadomej woli wybierającego swój los bohatera. W czasach
nowożytnych tragizm stał się kategorią filozoficzną, odsłaniającą
sprzeczności świata, albo rozdarcie ludzkiej świadomości. W okresie
romantyzmu tragizm łączono niekiedy z klęską człowieka wobec słabości lub
zła w nim samym albo w starciu ze społecznością.
Tragizm bohatera ujawnia się najpełniej wtedy, gdy obie antagonistyczne
strony konfliktu mają ważkie racje, znajdujące równie silne uzasadnienie,
na przykład w porządku kosmicznym, prawach natury, historii lub życia
społecznego, bądź też w reprezentowanych przez nie systemach wartości, z
których jeden z konieczności musi zostać przekreślony. Szczególnie
jaskrawym wyrazem tragizmu jest sytuacja, w której musi się dokonać wyboru
między równie złymi możliwościami, przy czym jakikolwiek wybór, każda
decyzja determinuje nieuchronne zanegowanie pewnych uznawanych wartości
(dla zachowania wartości innego rodzaju), rozwiązanie zaś kompromisowe nie
istnieje.
Wynika stąd, że bohater tragiczny to taki bohater, który stoi przed
wyborem, lecz cokolwiek by nie wybrał, będzie to zły wybór.
W powieści Fiodora Dostojewskiego pod tytułem „Zbrodnie i kara” głównym
bohaterem jest Rodion Romanycz Raskolnikow. Autor opisał w swoim dziele
krótką, kilkunastodniową historię z życia bohatera. Ten okres, mimo że
taki krótki miał wielkie znaczenie nie tylko dla Rodiona. Otóż Raskolnikow
dokonał w tym czasie kilku bardzo ważnych wyborów, od których zależało
życie jego i innych.
Pierwszą decyzją, którą podjął, było zaplanowane zabójstwo starej
lichwiarki – Alony Iwanowej. Rodion twierdził, że ludzi można podzielić na
wyższych i niższych. Niżsi są odpowiedzialni jedynie za egzystencję
ludzką. Ludzie wyżsi stworzeni są do zmieniania świata i przyczyniają się
do jego postępu. Według Raskolnikowa mogą oni przekraczać pewne normy
moralne. Nie podlegają tym samym prawom, co ludzie zwykli. Raskolnikow
czuje, że należy do ludzi wyższych i jako wybitna jednostka jest zdolny do
zapewnienia innym szczęścia środkami uznawanymi powszechnie za niemoralne.

Jednym z motywów morderstwa było odebranie pieniędzy lichwiarce i pomoc
sobie oraz innym biednym ludziom. Jako że Raskolnikow był ubogim, byłym
studentem. Przestał się uczyć, gdyż nie miał pieniędzy. Utrzymywał się za
to, co mu przysłała matka. Sądził, że po obrabowaniu lichwiarki będzie
miał wystarczająco dużo pieniędzy dla siebie, jak również wspomoże innych
biednych.
Drugi powód zbrodni był o wiele bardziej szlachetny (według Raskolnikowa).
Była to chęć uwolnienia świata od złej, starej lichwiarki, „wszy”, która
tylko zawadzała w społeczeństwie.
W swoich postanowieniach jeszcze bardziej się utwierdził, gdy jednego
wieczoru usłyszał w kawiarni rozmowę dwóch młodych mężczyzn. Rozmawiali
oni właśnie o Alonie Iwanowej i o tym jak nieludzko traktuje ludzi a także
swoją siostrę – Lizawietę.
Motywy te, wydawało by się, że przemyślane, wystarczyły, żeby Raskolnikow
postanowił zamordować. Chociaż miał inne wyjście. Zdobyć pieniądze mógł
uczciwie, na przykład dając lekcje, jak wcześniej. Nie był to także ogromy
uczynek dla całej ludzkości.
Przed podjęciem kolejnej ważnej dla niego decyzji stanął, gdy po zabiciu
starej lichwiarki pojawiła się w pokoju jej siostra – Lizawieta, której
Raskolnikow się nie spodziewał. I znów padło pytanie: zabić czy nie?
Jeżeli by nie zabił, miałby świadka zbrodni. Dlatego postanowił zabić tą
niewinną i przestraszoną kobietę. Popełnił kolejną zbrodnię, czego też
mógł uniknąć.
Następnym decydującym momentem było przyznanie się do winy. Najpierw
powiedział prawdę Soni. Później ona namawiała go, żeby się poddał. Na
końcu on sam decyduje się na oddanie się policji. Było to jednoznaczne z
zesłaniem na Sybir. Jeżeli zaś nie poddałby się, żyłby z wyrzutami
sumienia i zapewne bardzo by z tego powodu cierpiał.
Jak widać z każdej sytuacji Raskolnikow miał dwa wyjścia. Duży wpływ na
podejmowanie przez niego decyzji miała Sonia, która nawróciła go. Zanim
poznał tę biedną dziewczynę, która została prostytutką, żeby móc utrzymać
rodziców i rodzeństwo, dokonywał złych wyborów.
Ukazany jest tu również wpływ wiary w Boga na postępowanie człowieka.
Raskolnikow był ateistą. Sonia zaś wierzy w Boga z całego serca. Dzięki
niej Rodia powraca na dobrą drogę. Gdy odchodził dostał od niej krzyżyk, a
właściwie to sam po niego przyszedł. Tak samo później poprosił o
Ewangelię.
Moim zdaniem Raskolnikow nie jest bohaterem tragicznym. Nie ciąży nad nim
żadne fatum. Sam wybiera pomiędzy dobrem a złem.
Jednak patrząc jakby jego oczami można powiedzieć, ze każda z tych
przebytych przez niego sytuacji miała dwa wyjścia i obydwa złe. Gdyby nie
zabił lichwiarki, wciąż żyłaby ta „wesz” i dręczyła swoją siostrę. Zabił
Lizawietę, gdyż mogła go wydać (mimo iż później sam się poddał). Wynika z
tego, że Raskolnikow uważał się za postać tragiczną.
Jednak Rodion Romanycz Raskolnikow nie był bohaterem tragicznym. Opowieść
o nim kończy się w momencie, gdy jest szczęśliwy, mimo że siedzi w
więzieniu. Jednak jest zakochany w Soni, która go nie opuściła i widzą
przed sobą przyszłość.
Trudno ocenić tego bohatera jako postać pozytywną lub negatywną, gdyż
zalicza się i do tych, i do tych. Jednak pod koniec powieści odradza się
jako zupełnie kto inny, odmieniony.