Kajak na morzu:
mieć aby przeżyć
Mirosław Murawski (Murmir)
W poprzednim odcinku  Kaja- o bezpieczeństwie na morzu. Teraz zaznaczę tyl- Mirosław Murawski (Mur-
mir)
ko, że bez kamizelki po prostu nie wypływamy.  kajakarz z ponad
ka na morzu omówiłem róż-
30-letnim stażem, żeglarz,
nurek, historyk, nauczyciel.
ne typy kajaków morskich, ich
l Komory powietrzne (R)  kajak przeznaczony
Organizator ponad 15 wy-
na morze powinien być niezatapialny. Oznacza
podstawowe cechy oraz wy- praw kajakowych zagra-
to, że po zalaniu kokpitu, a nawet komór ba- nicznych i prowadzący po-
posażenie. Niestety, sam kajak
nad 60 spływów w Polsce.
gażowych, kajak powinien unosić się na wodzie
Były kajakarz górski, aktual-
to jeszcze nie wszystko. Szyb- tak, żeby umożliwić skuteczną akcję ratunko-
nie szuwarowy i morski.
wą. W normalnej sytuacji (zalany kokpit po wy-
ko bowiem okaże się, że jeS
li
Specjalizuje się wkajakar-
wrotce) pływalnoS
ć zapewniają wodoszczelne
stwie morskim oraz przebu-
zamierzamy popływać dalej
luki bagażowe. Zdarza się jednak, że i one utra- dowie i remoncie składaków.
niż przy plaży, będziemy po- cą wodoszczelnoS
ć  np. poluzują się pokrywy.
Wynika z tego, że powinniS
my mieć w kajaku
trzebowali paru dodatkowych
elementy wypornoS
ciowe. Takimi elementami W zasadzie pewne są jedynie latarki służące do
drobiazgów, bez których na
są worki z powietrzem (komory powietrzne) nurkowania. O sposobie ich wykorzystania w sy-
oraz wodoszczelne worki bagażowe znajdują- gnalizacji napiszę szerzej w rozdziale o bezpie-
morzu ani rusz.
ce się w  ładowniach . czeństwie na morzu.
Warto zaznaczyć, że worki wypornoS
ciowe
Wyposażenie to można umownie podzielić na są konieczne w składakach, które z racji swej l Olinowanie kajaka (WR)  wszystkie rzeczy
kategorie: budowy nie posiadają wodoszczelnych komór potrzebne nam w czasie płynięcia (kiedy nie ma-
W  wyposażenie dodatkowe, bagażowych. my dostępu do zamkniętych luków bagażowych)
O  wyposażenie osobiste, umieszczamy w kokpicie lub pod systemem lin
N  wyposażenie nawigacyjne, l Kompas morski (N)  zbudowane są prze- i gum rozciągniętych na pokładzie. OczywiS
cie
R  S
rodki ratunkowe. ważnie w kształcie półkuli. Taka budowa umoż- zmniejsza to naszą statecznoS
ć i jest sprzeczne
Omówimy je w tym odcinku według kolejnoS
ci liwia ich pracę w przechyłach, a płyn, w którym z dobrą praktyką morską, ale tak się jakoS
skła-
alfabetycznej. zanurzona jest tarcza, tłumi nadmierne waha- da, że zawsze rzeczy jest nieco za dużo i zwy-
nia. Ich ważną cechą jest to, że odczytuje się kle coS
zostaje po zamknięciu luków bagażo-
l Dryfkotwa (W)  jest to rodzaj pływającej ko- z nich bieżący kurs, a nie kierunek północny. wych. KiedyS
na składaku wiozłem tak całe
twicy w postaci długiego stożkowatego worka Przeważnie montuje się je na stałe na dziobie  koło żółtego sera, ale nie wytrzymał wody
bez dna, wykonanego z impregnowanego płót- kajaka. i upału, a kiedyS
skrzynkę pomarańczy ze zna-
na żaglowego. Wyrzucona za rufę (lub dziób) lezionego na morzu pływającego kontenera zgu-
kajaka zmniejsza jego prędkoS
ć i pomaga utrzy- l Latarka wodoszczelna (O)  podkreS
lam tu bionego przez statek.
mać jednostkę dziobem do fali przy sztormo- prawdziwą, a nie deklarowaną wodoszczelnoS
ć. Plastikowe jedynki morskie mają oczywiS
cie
waniu. Potrzebna, jeS
li nie uda się schronić na mniejsze możliwoS
ci w tym zakresie, ale dziw-
brzegu i trzeba przetrwać burzę na morzu. nym trafem na większoS
ci zdjęć z wypraw ka-
jakowych widzimy jakiS
nadprogramowy ładu-
l EPIRB (R)  radiopława wyposażona we wła- nek na pokładzie. OczywiS
cie, takie rzeczy jak
sny nadajnik radiowy i odbiornik GPS. Urucha- zapasowe wiosło czy mapnik muszą być trzy-
miana w sytuacji wyłącznie awaryjnej podaje mane na pokładzie  wątpliwoS
ci dotyczą ba-
swoją dokładną pozycję. Bardzo skuteczna i bar- gażu o większej objętoS
ci lub ciężarze.
dzo droga, choć można ją również wypoży- Olinowanie służy również do utrzyma-
czyć. nia się przy kajaku po wywrotce, gdyż
mokry i gładki kadłub nie daje nam
l GPS (N)  mimo dokładnych map ła- żadnych możliwoS
ci uchwycenia go.
two można się zgubić poS
ród wysp
i szkierów, i to nie tylko na morzu, ale l Ożaglowanie (W)  nikt, kto tego nie
i na wielkich jeziorach, np. Saimaa w Fin- spróbował, nie uwierzy, że nie da się
landii. GPS bywa tam naprawdę bardzo płynąć kajakiem na długich odcinkach
przydatny (urządzenia te opisane były pod silny wiatr, dużą falę i silny prąd
w WIOR
LE nr 4/2003). morski. Bardzo często połączenie dwóch
z trzech wymienionych warunków unie-
l Kamizelka asekuracyjna/ratownicza (OR)  możliwia płynięcie. Pozostaje nam wte-
o kamizelkach szerzej napiszę w rozdziale dy poczekać na brzegu, lub zastosować
16 WIOSŁO nr 1/2004
1
6
W
I
O
S
Ł
O
n
r
1
/
2
0
0
4
żagiel. Wbrew purystom kajakowym żagiel kajak  pływam na składaku dwójce
pomocniczy jest nieocenioną pomocą w ka-  na tyle unosi go ponad wodę, że
jakarstwie morskim. OczywiS
cie, na dwój- nie jest on zalewany nawet podczas
ce można zastosować większy żagiel niż wzburzonego morza. Ułatwia to
na jedynce. znacznie wylewanie wody i punkt
Ożaglowanie pomocnicze na je- oparcia przy wsiadaniu do kajaka
dynkach bardzo rzadko pozwa- z wody ma odpowiednią
la na manewrowanie i kursy wypornoS
ć i wielkoS
ć.
pod wiatr. NajczęS
ciej stoso-
wane jest ożaglowanie typu l Pompa zęzowa noż-
ket (jednożaglowe), rzadziej na i awaryjna ręczna
slup (dwużaglowe). Po- (RW)  kokpit możemy
wierzchnia żagli wynosi od 2 do zalać albo po wywrot-
8 metrów kwadratowych. ce i ponownym wejS
ciu
Rozwiązań ożaglowania kaja- do kajaka, albo w wyni-
kowego jest tak wiele, że trzeba ku zdarcia fartucha
by je omówić w odrębnym arty- przez przelewające się
kule. Ostatnio pojawiły się też la- fale. W obydwu wy-
tawce jako kolejny typ  ożaglo- padkach warunki raczej
wania . nie pozwolą na ode-
Generalnie, ożaglowanie kaja- rwanie jednej ręki od
kowe powinno spełnić kilka pod- wiosła i pompowanie
stawowych warunków: ręczne  dlatego zalecane jest
" powinno być łatwe do posta- zamontowanie w kokpicie pom-
wienia i zdjęcia niezależnie od py nożnej. Stosuje się również
pogody, pompy elektryczne zasilane
" powinno mieć możliwoS
ć re- z baterii.
fowania, czyli zmniejszania po-
wierzchni żagla odpowiednio do l Radiostacja UKF (RW)  pełni podob-
panujących warunków pogodo- ną rolę jak telefon komórkowy, ale
wych, umożliwia łącznoS
ć nie tylko z lądem, ale i ze
" po zwinięciu powinno w jak najmniejszym statkami. Morski zakres częstotliwoS
ci rozcią-
stopniu przeszkadzać wiosłującemu ka- ga się od 156 do 174 MHz, stosowany jest do
jakarzowi, łącznoS
ci w zasięgu około 30 mil morskich
" powinno być możliwie lekkie, i jest podzielony na kanały (1-28) i (60-88).
z tkanin niezatrzymujących wo- NajczęS
ciej stosowany jest kanał 16 (ew.
dy i jaskrawo kolorowe (względy 11), przeznaczony głównie do wzywania
bezpieczeństwa). pomocy oraz do wywoływania (nie dłużej
niż 1 min).
l Pływak na wiosło (R)  muszę się Niestety, oficjalne używanie  ukaefki
przyznać, że mieliS
my małe problemy wymaga przejS
cia specjalnego kursu
z przetłumaczeniem angielskiej na- i zdania odpowiedniego egzaminu. Przy-
zwy  paddle float . Jest to nadmu- kładowa procedura zawiadomienia o nie-
chiwany pływak zakładany na pióro bezpieczeństwie wygląda następująco:
wiosła, który ma nam ułatwić wejS
cie " sygnał niebezpieczeństwa MAYDAY (3
do kajaka po wywrotce. Jeden koniec razy),
wiosła mocuje się pod olinowaniem " nazwa statku lub znak rozpoznawczy,
kajaka, za kokpitem, drugi koniec, " pozycja,
z pływakiem, unosi się na wodzie. Ca- " rodzaj niebezpieczeństwa i oczekiwa-
łoS
ć zapewnia nam oparcie, po któ- na pomoc,
rym wchodzimy do kajaka. Tyle teorii " istotne pomocne informacje.
w skrócie.
Praktyka pokazuje, że należy dobrze l Sygnalizacyjne S
rodki 1 (R)  flara (ognio-
zapoznać się z teorią oraz przećwiczyć wa), S
wieca dymna, wyrzutnia rakiet, ra-
manewr na spokojnej wodzie. Przyrząd kietnica. Ich wspólnym celem jest sygnali-
jest bardzo popularny, zwłaszcza w Ame- zacja w wypadku zagrożenia. Dla kajakarza
ryce Płn. Z mojej praktyki wynika jednak, najistotniejsze jest to, by można było użyć
że najczęS
ciej wywracamy się na wzbu- tych S
rodków przebywając w wodzie. Ozna-
rzonym morzu, a wtedy manewr ten nie cza to, że muszą być wodoodporne, a ich
wydaje mi się możliwy. Ruch kajaka, ruch użycie powinno być proste i w miarę bez-
wiosła, ruch falującej wody, niestabilny pieczne. Niestety, zgodnie z polskim prawem
kajak i do tego efektowny szpagat wy- rakietnicę uważa się za broń i wymagane
dają się nie do pogodzenia. jest na nią pozwolenie. Wszystkie pozosta-
Muszę jednak zaznaczyć, że nie mam łe S
rodki są ogólnodostępne i stosunkowo
dużego doS
wiadczenia z  paddle float . tanie.
OsobiS
cie ćwiczyłem wchodzenie do ka- Przypominam, że kolorem alarmowym
jaka przy pomocy zwykłego dmuchane- jest kolor czerwony i mając wybór należy
go materaca 3-komorowego. Po na- nabywać S
rodki sygnalizacyjne o takim wła-
dmuchaniu i podłożeniu pod zatopiony S
nie kolorze. Mają one jednak ograniczoną
1
7
nr 1/2004 WIOSŁO 17
n
r
1
/
2
0
0
4
W
I
O
S
Ł
O
przydatnoS
ć do użytku i ograniczony czas dzia- niskiej temperaturze wody i powietrza. Prak-
łania, np. pochodnia alarmowa pali się około tycznie nie da się osłonić jedynie twarzy i tu po-
15 minut. móc nam mogą wodoodporne kremy ze sku-
Możemy w tej grupie wymienić również: tecznym filtrem UV. Na ciepłych morzach lub
" pochodnię morską, w upalne lata na Bałtyku pozostałe częS
ci ciała
" pistolet sygnałowy, rakiety sygnałowe lub ra- trzeba czasami szczelnie zakryć. Obecnie można
kiety oS
wietlające ze spadochronem, stosować różnego rodzaju specjalne ubrania do
" morskie petardy akustyczne, tzw. aktywnego wypoczynku, w tym
" pławki S
wietlne, przeciwsłoneczne stroje kajakowe.
" pławki dymne. Z moich doS
wiadczeń wynika, że
najskuteczniejszą osłonę przed
l Sygnalizacyjne S
rodki 2 (R)  lusterko, gwiz- słońcem  na ciepłych wodach
dek, róg mgłowy. Są tanie, łatwe w użyciu i dzia-  stanowiła... odzież typu piża-
łają nieograniczoną iloS
ć czasu. Błysk lusterka mowego z długimi nogawkami
widoczny jest z kilku kilometrów i bardzo uła- i rękawami. Dodatkowo trzeba też
twia poszukiwania. Gwizdek musi działać na- osłonić dłonie rękawiczkami, a sto-
wet po zalaniu wodą, czyli powinien to być tzw. py skarpetkami (oczywiS
cie w ka-
gwizdek ratunkowy. Róg mgłowy pozwala sy- jakach sztywnych załoga zakryta
gnalizować naszą obecnoS
ć we mgle. jest fartuchem i problem dotyczy
tylko górnej połowy ciała). Nie za-
l Telefon komórkowy (RW)  w zasadzie cały pominajmy też o nakryciu głowy,
obszar polskiego wybrzeża objęty jest zasięgiem koniecznie z dużym daszkiem. Pa-
sieci komórkowych. W kolejnym artykule o bez- miętajmy o ochronie nie tylko
pieczeństwie podam telefony do stacji Polskie- twarzy, ale i karku.
go Ratownictwa Morskiego, kapitanatów por- Na zimno
tów i WOPR-u. Na zimnych akwenach, takich jak Bał-
Obecnie dostępne są wodoszczelne pokrow- tyk, najpoważniejszym jednak zagrożeniem
ce do telefonów komórkowych, umożliwiające jest wychłodzenie. I tu nowe technologie mo-
prowadzenie rozmowy bezpoS
rednio z wody. gą nam bardzo pomóc. Możemy zastosować dobnie działa bieli-
Dodam też, że nieposiadanie S
rodków łączno- ubrania z polaru czy tkanin  oddychających zna wełniana. Dawniej, aby
S
ci może nas sporo kosztować, bo np. jeżeli nie lub tzw. stroje mokre i suche. W praktyce, we- uniknąć nasiąkania wełny
uzyskamy wczeS
niejszej zgody kapitanatu na dług mego przekonania, nie da się na dłuższym wodą, nasączano ją oliwą. Po wyciS
nięciu oliwy
wpłynięcie do portu, to możemy otrzymać man- odcinku morza wiosłować w suchym stroju neo- tłusta wełna nie namakała wodą, była miękka
dat. Latem 2003 r. wynosił on nawet 500 zł od prenowym czy z powlekanych tkanin sztucz- i przyjemna dla ciała oraz łagodziła otarcia.
kajaka! nych. Szczelna osłona i znikomy dostęp powie- Z moich własnych doS
wiadczeń wynika, że me-
trza powodują szybki wzrost temperatury ciała, toda ta jest skuteczna i dzisiaj. Ma jednak pew-
l Ubranie (O)  nieodzowną częS
cią naszego obfite pocenie się, otarcia i w konsekwencji dys- ną wadę, o której dyskretnie nie wspominano,
wyposażenia powinna być też odpowiednia komfort i osłabienie. Suche kostiumy zostaw- a mianowicie... zapach. Po kilku dniach inten-
odzież. W zależnoS
ci od warunków lokalnych my raczej nurkom lub kajakarzom górskim. Ro- sywnego wiosłowania należy się trzymać z da-
odzież ma nas osłonić od poparzenia słonecz- zważyć można jedynie ewentualne zastosowanie leka od ludzi...
nego lub wychłodzenia. suchych spodni. Znacznie wygodniejsze są mo- JeS
li chodzi o okrycie głowy, dłoni i stóp, pro-
Na upały kre pianki, tym bardziej, że możemy używać ich ponuję zapoznać się z artykułem dotyczącym
Należy pamiętać, że na morzu opalamy się du- częS
ciami (spodnie, kamizelka, kurtka) w zależ- tego tematu w dziale  Sprzęt w bieżącym nu-
żo szybciej i intensywniej niż na lądzie, a popa- noS
ci od potrzeb. NajczęS
ciej używa się kami- merze WIOSŁA (strona 26). Na zakończenie mu-
rzenia słonecznego można doznać nawet przy zelki (tzw. żyleta, czyli bezrękawnik neopreno- szę przypomnieć, że podczas lata na polskim
wy) i wysokich spodni. OczywiS
cie to moja wybrzeżu najprawdopodobniej będziemy po-
indywidualna opinia i mogą być osoby, które trzebować zarówno stroju na upały, jak i na
doskonale czują się w suchym stroju. chłody, bowiem gwałtowne zmiany pogody czę-
Jako okrycie wierzchnie najlepsze są chyba sto zachodzą tam co kilka dni.
lux
ne kurtki z tkanin  oddychających , lecz nie
przepuszczających wody i wiatru (Gore-Tex�, Wiele z wyżej wymienionych elementów wy-
Sympatex�). Kurtka powinna być lux
na, szczel- posażenia nie jest konieczne ani używane na S
ród-
nie zapinana, z uszczelnieniami przy szyi i przy lądziu. Jednak ze względów bezpieczeństwa
nadgarstkach. wskazane jest jak najlepsze przygotowanie się
JeS
li musimy pływać podczas złych warun- sprzętowe do pływania po morzu. Bałtyk nie jest
ków na morzu, licząc się z częstym zalewaniem bezpiecznym morzem i w każdej chwili należy
falami, konieczna będzie jednak mokra bluza spodziewać się gwałtownych załamań pogody
z neoprenu (2-3 mm) lub nawet sucha. Lepsze  właS
ciwy sprzęt może wtedy decydować o prze-
są bluzy kajakowe lub windsurfingowe niż nur- życiu. Dotyczy to również takich akwenów jak
kowe, a to ze względu na ich większą elastycz- Zalew WiS
lany, Szczeciński czy jezioro R
niardwy.
noS
ć. OczywiS
cie, zawsze na wierzchu powin- Polska posiada 337 km otwartego wybrzeża, li-
na być założona kamizelka ratunkowa. NowoS
cią cząc od granicy polsko-niemieckiej do Helu, a łącz-
są suche kurtkofartuchy z tkanin  oddychają- nie 524 km wybrzeża  jest zatem gdzie pływać,
cych  wydają się one ciekawym rozwiązaniem, ale trzeba to robić bezpiecznie, czyli z właS
ciwą
lecz nie stosowałem ich na morzu i nie mogę wiedzą, umiejętnoS
ciami i sprzętem (i to do-
ocenić ich przydatnoS
ci. kładnie w takiej kolejnoS
ci!).
Ważne jest również stosowanie bielizny z tzw.
 suchych tkanin, które nie nasiąkają wodą i za- W kolejnym odcinku przedstawimy ciąg dalszy
chowują ciepło nawet po zmoczeniu. Nieco po- osprzętu oraz elementy locji morskiej.
18 WIOSŁO nr 1/2004
1
8
W
I
O
S
Ł
O
n
r
1
/
2
0
0
4