WSPÓA
PRACA MI
DZYNARODOWA
1. Potrzeba i skutki współpracy
Konieczność uczestnictwa w międzynarodowej współpracy metrologicznej podyktowana jest
szeregiem ważnych względów, zwłaszcza gospodarczych, społecznych i naukowych.
Uznaną prawdą jest dziś, że współpraca międzynarodowa w zakresie metrologii przyczyniła się
do rozwoju gospodarki i czyni współpracę gospodarczą bardziej efektywną, przede wszystkim
mniej kosztochłonną. Organizacje międzynarodowe zajmują się metrologią naukową,
przemysłową i prawną).
Metrologia naukowa obejmująca prace badawcze i rozwojowe zajmuje się:
- budową i utrzymaniem wzorców jednostek miar wielkości fizycznych,
- przekazywaniem jednostek miar,
- porównaniami wzorców oraz powiązaniami z wzorcami wyników i wskazań,
- wzajemnym uznawaniem.
Metrologia przemysłowa zajmuje się wszystkimi usługami metrologicznymi, które są związane
z procesami produkcyjnymi w przemyśle i obejmuje:
- wzorcownia przyrządów pomiarowych,
- zatwierdzanie typu przyrządów pomiarowych dla producenta lub upoważnionego
przedstawiciela.
Metrologia prawna obejmuje:
- określenie wymagań dla przyrządów pomiarowych w dziedzinach ważnych m.in. dla ochrony
zdrowia, życia i środowiska, bezpieczeństwa, porządku prawnego, praw konsumenta,
- stworzenie infrastruktury zapewniającej sprawdzanie tych wymagań,
- nadzór nad przestrzeganiem przepisów ustawy Prawo o miarach.
Na forum metrologicznych organizacji międzynarodowych rozpatrywane i ustalane są kwestie
dotyczące metrologii, która rozwija się wraz z nauką i w skali światowej wyprzedza potrzeby
przemysłu, handlu, laboratoriów badawczych i wielu dziedzin życia. Całkowicie uzależniona od
metrologii jest nauka. Międzynarodowe organizacje metrologiczne określają sposoby
postępowania i koordynują starania państw członkowskich, aby zapewnić wzajemne zaufanie
do wyników pomiarów i wystawianych certyfikatów dzięki stosowaniu wspólnych jednostek miar
i wspólnych procedur pomiarowych oraz wspólnych regulacji prawnych. Podejmują działania
prowadzące do wzajemnego uznawania wzorców jednostek miar oraz deklarowanego poziomu
zdolności w zakresie usług metrologicznych i potwierdzenia kompetencji laboratoriów w
różnych krajach.
Przynależność do międzynarodowych organizacji metrologicznych umożliwia
współuczestniczenie w stanowieniu przepisów, aktywny udział we wzorcowaniach i
porównaniach międzynarodowych, uczestnictwo we wspólnych programach rozwoju,
doskonalenie państwowych wzorców jednostek miar oraz zgłaszanie i lobbowanie potrzeb
polskiej metrologii. Sprzyja to umocnieniu pozycji gospodarki polskiej w warunkach konkurencji
międzynarodowej.
2. Udział Polski w pracach międzynarodowych organizacji metrologicznych
Na międzynarodowej arenie metrologii Polskę reprezentuje GUM.
Polska jest sygnatariuszem dwóch konwencji i ma status członka w trzech międzynarodowych
1
organizacjach metrologicznych.
Polska jest sygnatariuszem mającej szczególne znaczenie dla światowej metrologii
- Międzynarodowej Konwencji Metrycznej (La convention du mŁtre)
(www.bipm.fr/en/convention), która skupia 51 państw członkowskich oraz 19 państw
stowarzyszonych.
Traktat pod nazwą  Konwencja Metryczna został podpisany w 1875 r. przez 17 państw.
Została wówczas utworzona i jest stale finansowana przez sygnatariuszy Konwencji instytucja
naukowa znana jako Międzynarodowe Biuro Miar (BIPM).
Polska przystąpiła do Konwencji Metrycznej 12 maja 1925 r.
W ramach Konwencji opracowywane są zasadnicze ustalenia w zakresie metrologii naukowej,
dyskutowane są i sprawdzane wyniki prac prowadzonych przez krajowe instytucje
metrologiczne poszczególnych państw. Jedną z nich  a jedyną w Polsce  jest GUM.
Przynależność do Konwencji jest, niezbędnym w polityce i gospodarce danego kraju,
świadectwem rozwoju gospodarczego i cywilizacyjnego.
Współpraca z państwami członkowskimi Konwencji Metrycznej pozwala na:
- zapewnienie tzw. spójności pomiarowej osiąganej m.in. przez porównania wzorców,
- uczestnictwo w porozumieniach zawieranych przez kraje członkowskie Konwencji Metrycznej,
zwłaszcza w MRA (Mutual recognition of national measurement standards and calibration and
measurement certificates issued by national metrology institutes)  Porozumieniu o wzajemnym
uznawaniu wzorców jednostek miar oraz świadectw wzorcowania i pomiarów wydawanych
przez krajowe instytucje metrologiczne.
Udział w ww. działaniach ma  choć pośrednio  bardzo duży wpływ na efektywną wymianę
handlową oraz współpracę gospodarczą we wszystkich obszarach gospodarki.
Najwyższym organem  Konwencji Metrycznej jest Generalna Konferencja Miar (CGPM 
Conf�rence G�n�rale des Poids et Mesures). Zbiera się ona co cztery lata. Przewodniczącym
CGPM jest prezes Francuskiej Akademii Nauk. Udział w Konferencji biorą rządowe delegacje
państw  sygnatariuszy. Polskę reprezentuje Prezes GUM.
Generalnej Konferencji Miar podlega Międzynarodowy Komitet Miar (CIPM  Comit�
International des Poids et Mesures).
CIPM liczy osiemnastu członków. Są nimi osoby będące autorytetami w dziedzinie metrologii.
Francja, jako depozytariusz Konwencji Metrycznej i twórca systemu metrycznego zawsze ma
swojego przedstawiciela w CIPM. W składzie Międzynarodowego Komitetu Miar znajdują się
zwykle przedstawiciele wszystkich regionów geograficznych.
CIPM nadzoruje działalność Międzynarodowego Biura Miar (BIPM  Bureau International des
Poids et Mesures), powołuje Komitety Doradcze (CC), a także przygotowuje projekty uchwał
Generalnej Konferencji Miar. Komitet zbiera się co najmniej raz na dwa lata.
BIPM  www.bipm.org  jest międzynarodowym ośrodkiem naukowym. Znajdujące się w nim
laboratoria metrologiczne są na najwyższym światowym poziomie. BIPM przechowuje
międzynarodowe wzorce jednostek miar, przeprowadza porównania międzynarodowe wzorców
państwowych, prowadzi badania naukowe nad doskonaleniem wzorców i metod ich
odtwarzania lub porównywania.
Status prawny BIPM, jako instytucji wyższej użyteczności we Francji, został określony
dekretem Prezydenta Republiki Francuskiej z dnia 28 paz
dziernika 1876 r. Na siedzibę BIPM
rząd francuski przeznaczył Pavillon de Breteuil, położony w SŁvres pod Paryżem.
2
Międzynarodowy Komitet Miar przygotował  Porozumienie o wzajemnym uznawaniu
państwowych wzorców jednostek miar oraz świadectw wzorcowania i świadectw pomiarów
wydawanych przez krajowe instytucje metrologiczne tzw. MRA (Mutual Recognition of national
measurement standards and of calibration and measurement certificates issued by national
metrology institutes  www.bipm.fr/en/convention/mra lub www.euromet.org/cipm_mra ), które
zostało podpisane w Paryżu 14 paz
dziernika 1999 r. Ze strony polskiej MRA podpisał wówczas
Prezes GUM.
Porozumienie to stanowi podstawę do wzajemnego zaufania w odniesieniu do uznawania
wyników pomiarów i wzorcowań wykonywanych przez laboratoria metrologiczne w państwach,
które podpisały MRA.
Kwestią zasadniczą porozumienia jest uczestniczenie stron umowy w porównaniach
kluczowych prowadzonych przez BIPM. Celem porównań kluczowych jest ustanowienie
stopnia równoważności wzorców jednostek miar oraz ich wartości odniesienia.
Komitety Doradcze (CC) BIPM ( www.bipm.fr/en/committees), do których wchodzą wybitni
specjaliści z różnych dziedzin, reprezentujący laboratoria pomiarowe o najwyższym poziomie
prowadzonych prac, stanowią płaszczyznę współpracy między krajowymi instytucjami
metrologicznymi. Komitety inicjują i koordynują porównania wzorców, a także przygotowują
projekty decyzji CIPM.
GUM uczestniczy w pracach 4  spośród 10  Komitetów Doradczych. Są to:
- CCAUV (Akustyka, Ultradz
więki i Drgania),
- CCM (Masa i Wielkości Pochodne),
- CCQM (Liczność Materii),
- CCRI - Sekcja I (Promieniowanie Jonizujące, Sekcja ds. promieniowania X i gamma);
Drugą spośród światowych metrologicznych organizacji międzynarodowych, do których Polska
należy jest:
- Międzynarodowa Organizacja Metrologii Prawnej (OIML  Organisation Internationale de
M�trologie L�gale)  www.oiml.org . Członkami jej jest 60 państw, a członkami
korespondentami 53 państwa.
Jest to międzyrządowa organizacja, ustanowiona konwencją w 1955 r. w celu wspierania i
rozwijania światowej (globalnej) harmonizacji procedur i trybu postępowania w zakresie
metrologii prawnej. Polska podpisała w 1955 r. konwencję ustanawiającą OIML i w
Międzynarodowej Organizacji Metrologii Prawnej jest reprezentowana przez Główny Urząd
Miar.
Zalecenia i dokumenty wydawane przez Międzynarodową Organizację Metrologii Prawnej są
wykorzystywane i doskonalone w pracach komitetów i podkomitetów technicznych, w których
skład wchodzą przedstawiciele państw członkowskich. Zalecenia OIML dotyczą m.in. 
terminologii, wymagań metrologicznych, wymagań technicznych, metod i sprzętu do
wykonywana badań i sprawdzania zgodności z wymaganiami. Państwa członkowskie OIML
wydają  certyfikaty OIML , które potwierdzają, że dany typ przyrządu pomiarowego spełnia
wymagania odpowiednich międzynarodowych zaleceń OIML.
GUM jest członkiem 13  spośród 18  Komitetów Technicznych (TC) i 31  spośród 50 
Podkomitetów Technicznych (SC)  www.oiml.org/tc_sc  oraz prowadzi Sekretariat Komitetu
Technicznego TC1  Terminologia.
GUM jest członkiem następujących TC:
- TC1  Terminologia,
- TC2  Jednostki miar,
- TC3  Kontrola metrologiczna,
3
- TC4  Wzorce wzorcowanie i urządzenia podlegające legalizacji,
- TC6  Towary paczkowane,
- TC7  Przyrządy do pomiaru długości i wielkości związanych,
- TC8  Pomiary ilości płynów,
- TC9  Przyrządy do pomiaru masy i gęstości,
- TC10  Przyrządy do pomiaru ciśnienia, siły i wielkości związanych,
- TC11  Przyrządy do pomiaru temperatury i wielkości związanych,
- TC13  Przyrządy do pomiarów akustycznych i drgań mechanicznych,
- TC14  Przyrządy pomiarowe stosowane w optyce,
- TC17  Przyrządy do pomiarów fizykochemicznych.
Równolegle ze światową współpracą w dziedzinie metrologii i w powiązaniu z nią, prowadzona
jest współpraca w tzw. regionalnych organizacjach metrologicznych. Polska należy do:
- Europejskiej Współpracy w Dziedzinie Wzorców Jednostek Miar (EUROMET  European
Collaboration in Measurement Standards)  www.euromet.org. Członkami są 33 państwa oraz
Komisja Europejska; kandydatami korespondującymi  5 państw.
Współpracę między europejskimi instytucjami metrologicznymi w dziedzinie wzorców jednostek
miar rozpoczęto w 1987 r. Polskę reprezentuje GUM od 1996 r. jako członek stowarzyszony, a
od 1998 r. jako członek rzeczywisty.
Współpraca oparta jest na inicjowanych przez państwa członkowskie projektach obejmujących
badania, porównania międzylaboratoryjne oraz prace w zakresie zapewnienia powiązań
między wzorcami, a także prace dla stworzenia systemów zarządzania jakością we wszystkich
ogólnokrajowych instytutach metrologicznych UE  www.euromet.org/projects. Współpraca jest
koordynowana przez Komitety Techniczne (TC)  www.euromet.org/tc. W każdym TC ma
prawo uczestniczyć jeden przedstawiciel państwa członkowskiego. GUM jest reprezentowany
we wszystkich (12) TC. Są to:
- TC-AUV  Akustyka, ultradz
więki i drgania,
- TC-EM  Elektryczność i magnetyzm,
- TC-F  Przepływy,
- TC-IM  Metrologia interdyscyplinarna,
- TC-IR  Promieniowanie jonizujące,
- TC-L  Długość,
- TC-M  Masa i wielkości pochodne,
- TC-MC  Metrologia chemiczna,
- TC-PR  Fotometria i radiometria,
- TC-T  Termometria,
- TC-TF  Czas i częstotliwość.
- TC-Q  System Zarządzania Jakością
EUROMET podejmuje również działania koordynujące udział państw członkowskich w
działaniach metrologicznych organizacji światowych.
Projekty EUROMET tworzą podstawę równoważności między poszczególnymi krajowymi
instytucjami metrologicznymi i zapewniają powiązania między wzorcami na terenie Europy.
Europejska Współpraca w Dziedzinie Wzorców Jednostek Miar jest główną organizacją
metrologiczno-naukową w Europie. Koordynuje ona w Europie realizację uchwał Generalnej
Konferencji Miar oraz postanowień Międzynarodowego Komitetem Miar; uczestniczy w pracach
Komisji Europejskiej, inicjuje projekty UE z zakresu metrologii naukowej dotyczące wspólnego
rynku i pośredniczy między krajowymi instytucjami metrologicznymi (takimi jak GUM) państw
4
członkowskich UE a instytucjami UE.
- Europejskiej Współpracy w Dziedzinie Metrologii Prawnej (WELMEC  European Cooperation
in Legal Metrology)  www.welmec.org. Członkami jest 28 państw, a 2 państwa są członkami
stowarzyszonymi.
Organizacja została utworzona w 1990 r. Członkami WELMEC są tzw. organy państwowe
metrologii prawnej. Główny Urząd Miar  reprezentujący stronę polską  jest członkiem
stowarzyszonym od 1995 r., a członkiem rzeczywistym od 13 maja 2004 r.
Głównym celem Europejskiej Współpracy w Dziedzinie Metrologii Prawnej jest rozwijanie
wzajemnego zaufania między ww. organami państwowymi metrologii prawnej w Europie w
zakresie harmonizacji działań w obszarze metrologii prawnej i wspierania wymiany informacji
między członkami organizacji.
W ramach organizacji działała aktywnie 9 grup roboczych (WG)  www.welmec.org/wgi.asp.
Przedstawiciele GUM uczestniczą w pracach każdej z grup. Są to:
- WG2  Wagi,
- WG4  Ogólne aspekty metrologii prawnej,
- WG5  Nadzór metrologiczny,
- WG6  Towary paczkowane,
- WG7  Software,
- WG8  Dyrektywa o przyrządach pomiarowych (tzw. Dyrektywa MID),
- WG10  Sprzęt pomiarowy dla cieczy innych niż woda,
- WG11  Liczniki mediów użytkowych,
- Grupa Ad-hoc do spraw wymiany informacji.
Europejska Współpraca w Dziedzinie Metrologii Prawnej zajmuje się m.in. ogólnymi aspektami
metrologii prawnej, nadzorem metrologicznym, koordynacją wdrażania prawodawstwa UE w
dziedzinie metrologii.
Harmonizacja w Europie prawodawstwa z dziedziny metrologii prawnej oparta jest m.in. na
dyrektywach: 71/316/EWG dotyczącej przyrządów pomiarowych i kontroli metrologicznej,
90/384/EWG dotyczącej wag nieautomatycznych i 2004/22/WE w sprawie przyrządów
pomiarowych.
- Międzynarodowego Stowarzyszenia Barwy (AIC  Association Internationale de la Couleur) 
www.aic-color.org. Członkami są 23 państwa. Jest także 11 obserwatorów.
Możliwość przynależenia do AIC należy traktować przede wszystkim jako sprawę prestiżową i
zaszczyt, jakim jest fakt reprezentowania Polski na ogólnoświatowym forum wymiany myśli
naukowej w dziedzinie szeroko rozumianych zagadnień związanych z barwą.
Konferencje specjalistów odbywają się w cyklu 2-letnim, co 4 lata odbywają się kongresy i tzw.
spotkania międzykongresowe. Główny Urząd Miar miał możliwość współorganizowania tych
spotkań w czerwcu 1999 r., w tym edycji kompletnych materiałów konferencyjnych.
3. Udział Polski w pracach międzynarodowych organizacji probierczych
Krajowe urzędy probiercze prowadzą współpracę zagraniczną w ramach trzech instytucji
międzynarodowych:
Stałego Komitetu Konwencji o Kontroli i Cechowaniu Wyrobów z Metali Szlachetnych, do której
5
Polska należy od czterech lat (Konwencja została ratyfikowana przez Prezydenta RP 19
lipca 2005 r.),
Międzynarodowego Stowarzyszenia Urzędów Probierczych (wcześniej  Stowarzyszenia
Europejskich Urzędów Probierczych), do którego polskie urzędy probiercze należą od 1994
roku,
GV4  czyli Grupy Wyszehradzkiej, stanowiącej od 1993 roku forum współpracy urzędów
probierczych z Czech, Węgier, Słowacji i Polski.
Prowadzone są również aktywne działania w zakresie współpracy dwustronnej z państwami
sąsiadującymi i wielostronnej (np. z państwami nadbałtyckimi, państwami byłej Jugosławii)
dotyczącej spraw prawnych i technicznych z dziedziny probiernictwa (np. przy uzgadnianiu
wykładni orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie wzajemnego
uznawania cech probierczych które  wobec braku odpowiedniej dyrektywy UE  określa
podstawowe zasady w tej dziedzinie).
Opracowanie: Jolanta Remiszewska
6