Mikroekonomia
Konkurencja monopolistyczna i oligopol
Model na rynku konkurencji monopolistycznej opisuje strukturę pośrednią między monopolem a
rynkiem konkurencji doskonałej. W tym modelu rynku:
 występuje duża liczba przedsiębiorstw wytwarzających dane dobro,
 producenci są cenodawcami; ich siła cenotwórcza wynika ze zróżnicowania produktu,
 produkty oferowane przez producentów mogą różnić się między innymi
 jakością
 wyglądem
 opakowaniem
 smakiem
 stopniem promocji
 istnieją bariery wejścia na rynek, ale istnieje możliwość ich pokonania,
 podstawowym celem producentów jest maksymalizacja zysków.
Ze względu na fakt, że konsumenci postrzegają dobra oferowane przez poszczególnych
producentów jako bliskie substytuty (usługi gastronomiczne, hotelarskie, fryzjerskie, wiele
produktów spożywczych, odzieżowych itp.) celowym, w tej strukturze rynku, staje się stosowanie
działań promocyjnych i marketingowych, które w konsekwencji mają spowodować korzystne
zmiany w popycie na dany produkt.
Każdy z producentów odbiera popyt na swój produkt jako wysoko elastyczny. Producenci prowadzą
swoją politykę cenową, z chwilą podjęcia decyzji o podniesieniu ceny wytwarzanego dobra, nie
muszą jednak obawiać się utraty wszystkich klientów. Nabywcy wykazują bowiem pewną
lojalność i przywiązanie do marki. Kierują się również wygodą zakupów, co powoduje, że w
pewnych sytuacjach są mniej wrażliwi na wyższe ceny.
Generalnie jednak konkurencja cenowa sprowadza się do obniżania cen, co często następuje na
skutek takich właśnie decyzji konkurentów.
Oprócz konkurencji cenowej duże znaczenie ma konkurencja niecenowa, która opiera się na
działaniach promocyjnych, w tym głównie reklamowych. Ich celem jest zwiększenie popytu i
przyzwyczajenie konsumenta do danego produktu, co w konsekwencji oznacza zmniejszenie
elastyczności cenowej popytu.
Model oligopolu to struktura rynku, która charakteryzuje się tym, że:
 występuje niewielka liczba producentów, posiadający znaczny udział w rynku. Bardzo wiele
branż funkcjonujących obecnie ma właśnie strukturę oligopolu. Wśród producentów nie ma
anonimowości ani dowolności podejmowania decyzji. Wszystkie decyzje muszą
uwzględniać możliwe do zaistnienia reakcje konsumentów. Błędne przewidywania co do ich
zachowań mogą zachwiać pozycję rynkową danego producenta,
 Produkt oferowany przez oligopolistów może być zarówno homogeniczny (ropa, gaz, stal),
jak i zróżnicowany (leki, samochody, papierosy). Dobra te dalej są postrzegane przez
konsumentów jako substytuty,
 Producenci (w zależności od modelu oligopolu) w większym lub mniejszym stopniu
kształtują ceny produktów,
 podstawowym celem działania jest maksymalizacja zysków,
 rozpoczęcie działalności produkcyjnej wiąże się z pokonaniem barier rynkowych.
1
Mikroekonomia
Konkurencja monopolistyczna i oligopol
Istnieje wiele opisanych modeli oligopolu, z których każdy charakteryzuje się innymi zależnościami
pomiędzy konkurentami.
Do najczęściej omawianych należą:
 oligopole ustabilizowane, w których producenci działają niezależnie (model złamania
krzywej popytu)
 oligopole, w których producenci zmawiają się co do wspólnej polityki cenowo-ilościowej w
celu maksymalizacji wspólnego zysku (kartel),
 oligopole, w których producenci uznają przywództwo producenta dominującego pod
względem kosztów lub udziału w rynku (lider cenowy).
W oligopolu ustabilizowanym, w którym producenci działają niezależnie, decyzje przez nich
podejmowane, w dużej mierze wynikają z przewidywań reakcji konkurentów na określone działania
lub z chęci wyprzedzenia ich decyzji. Ryzyko przyjęcia błędnych kryteriów wyboru własnej
strategii jest tu bardzo duże.
Charakterystyczny dla tego oligopolu model złamania krzywej popytu pojedynczego producenta
wyjaśnia dwa, zaobserwowane w rzeczywistości zjawiska: naśladowanie obniżek cen
zainicjowanych przez pojedynczych producentów oraz stosunkowo dużą stabilność cen (cena
utrzymywana jest na danym poziomie nawet przy zmianach kosztu produkcji) model ten
przedstawia rysunek poniżej.
2
Mikroekonomia
Konkurencja monopolistyczna i oligopol
Kartel, czyli zmowa producentów, funkcjonuje przez świadome ograniczanie produkcji przez
członków zmowy w celu podbicia ceny rynkowej. Konsekwencją zmowy jest monopolizacja rynku
oraz zmniejszenie, bądz
wyeliminowanie ryzyka działań, o którym była mowa w poprzednim
modelu.
3
Mikroekonomia
Konkurencja monopolistyczna i oligopol
Lider cenowy wchodząc na rynek dyktuje niższą cenę na dany produkt niż dotychczasowi
producenci. Polityka taka ma na celu z jednej strony przejęcie klientów, z drugiej natomiast
wyeliminowanie części konkurentów, którzy nie będą mogli obniżyć ceny z powodu zbyt
wysokich kosztów produkcji. Sytuacja przedstawiona jest na rysunku poniżej.
4