Magdalena Górska-Chrząstek, Jacek Kuśmierek
Zakład Medycyny Nuklearnej Uniwersytetu Medycznego w A
odzi
Radioizotopowa diagnostyka
naczyniowo-nerkowego
nadciśnienia tętniczego
Radionuclide diagnostics of renovascular hypertension
Tablica 1. Najczęstsze przyczyny naczyniowo-nerkowego
Renovascular hypertension is the most common form
nadciśnienia tętniczego
of a curable secondary hypertension. The renal func-
tion and the hypertension may improve after renal
Choroby naczyń  miażdżyca
angioplasty only in the patients with renal artery ste- nerkowych  dysplazja
 tętniak
nosis, so it is crucial to identify them among all pa-
 zapalenie
tients with hypertension. This article evaluates the
 przetoka tętniczo-żylna
usefulness of the captopril renography for a detec-
Ucisk z zewnÄ…trz  torbiel
tion of renal artery stenosis.
na naczynia nerkowe  guz
 krwiak
Key words: renal artery stenosis, captopril
 zwłóknienie
renography
pozaotrzewnowe
Wady wrodzone  niedorozwój tętnicy
Przyczyną nadciśnienia naczyniowo-nerkowego jest
nerkowej z wtórnym
zaburzone ukrwienie nerki (nerek) w przebiegu zwęże-
niedorozwojem nerki
nia tętnicy nerkowej lub jej odgałęzień. Powód tej szcze-
Przyczyny jatrogenne  blizny po zabiegach
gólnej postaci nadciśnienia tętniczego można usunąć,
chirurgicznych
a wcześnie wykonany zabieg naprawczy może doprowa-
 zakrzep wywołany
cewnikowaniem
dzić do całkowitego wyleczenia.
 podwiÄ…zanie naczynia
Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe stwierdza się
podczas operacji
u około 1% populacji wszystkich chorych na nadciśnie-
 zmiany popromienne
nie tętnicze. Jednak jego rzeczywista częstość wydaje się
Inne  urazy
większa. Brak dostatecznej konsekwencji w postępowa-
 opadnięcie nerki
z zagięciem tętnicy nerkowej
niu diagnostycznym niekiedy powoduje, że przyczyna
 zator tętnicy nerkowej
nadciśnienia pozostaje nierozpoznana, a chorzy zbyt
póz
no trafiają do ośrodków specjalistycznych.
Nieleczona choroba często prowadzi do istotnego
upośledzenia funkcji nerek, tak zwanej  nefropatii nie-
dokrwiennej [1 3]. chanizm autoregulacji dążący do utrzymania prawidło-
wej filtracji kłębuszkowej. Jest on podstawą regulacji cał-
ETIOPATOGENEZA kowitego przepływu krwi przez nerkę, który jest utrzy-
Najczęstsze stany, w przebiegu których występuje mywany na względnie stałym poziomie, nawet przy
nadciśnienie naczyniowo-nerkowe, przedstawiono w ta- znacznych wahaniach ciśnienia tętniczego w układzie
blicy 1 [1 4]. krążenia. Polega on na odpowiednich zmianach oporu
Niedokrwienie nerki spowodowane zwężeniem tęt- w tętniczce doprowadzającej (efekt naczyniorozszerza-
nicy nerkowej lub jej odgałęzień uruchamia złożony me- jący) i odprowadzającej (efekt naczyniozwężający).
Adres do korespondencji: dr med. Magdalena Górska-Chrząstek
Zakład Medycyny Nuklearnej Uniwersytetu Medycznego
ul. Czechosłowacka 8/10, 92 216 A
ódz
; e-mail: [e-mail]
Forum Kardiologów 2003, 8, 4, 135 142
Copyright © 2003 Via Medica, ISSN 1425 3674
[e-mail]
135
Forum Kardiologów 2003, tom 8, nr 4
Istotną rolę w autoregulacji przepływu odgrywa aparat Ograniczeniem metody jest nadal niewielka dostęp-
przykłębuszkowy, utworzony przez komórki plamki gę- ność ultrasonografów wyposażonych w przystawki
stej wykazujące intensywną czynność wewnątrzwydziel- doplerowskie oraz występujące niekiedy trudności
niczą i będące głównym z
ródłem reniny. w uwidocznieniu naczyń nerkowych (np. w otyłości czy
Renina działa na angiotensynogen (glikopeptyd syn- przy nadmiernej ilości gazów w jelitach) [7 11].
tetyzowany głównie w hepatocytach) i odszczepia od 2. Rentgenowska tomografia komputerowa (CT,
niego końcowy peptyd  angiotensynę I, która jest bio- computed tomography): standardowa oraz
logicznie nieczynna. Dopiero pod wpływem enzymu z użyciem techniki spiralnej lub wielowarstwowej
przekształcającego (konwertazy określanej również jako  jest badaniem droższym, uzupełniającym ultra-
kininaza II) powstaje angiotensyna II o silnych właściwo- sonografię o dokładną ocenę szczegółów anatomicz-
ściach presyjnych, działająca wielokierunkowo za pośred- nych; tradycyjnie wykonuje się ją najczęściej w celu
nictwem głównych typów receptorów (AT1, AT2). różnicowania guzów i zmian guzopochodnych
Efektem działania angiotensyny II jest wzrost wartości w nerkach [3, 4, 12]. Tomografie spiralna oraz wie-
ciśnienia tętniczego (w wyniku jej bezpośredniego działania lowarstwowa charakteryzują się znacznie wyższą (niż
naczyniozwężającego i aktywacji układu współczulnego standardowa tomografia) przydatnością w ocenie
oraz wpływu na wydzielanie substancji presyjnych) [4, 5]. naczyń nerkowych, jednak wysoki koszt badania,
Podejrzenie naczyniowo-nerkowej przyczyny nadciś- ograniczona dostępność oraz konieczność podania
nienia tętniczego sugerują [3, 4]: dużej objętości środka cieniującego ograniczają jej
" nagły początek jego wystąpienia; u osób młodych praktyczną przydatność [3, 12].
przed 30 rokiem życia  najczęściej w wyniku dys- 3. Tomografia metodą rezonansu magnetycznego
plazji ściany tętnicy, a w wieku po 45 50 roku życia  charakteryzuje się wysoką, ponad 85-procentową
 zwykle na tle miażdżycowym; czułością w obrazowaniu zmian w tętnicach nerko-
" szybka progresja nadciśnienia, aż do fazy złośliwej; wych. Jej zaletą jest między innymi brak konieczności
" szmer skurczowy w jamie brzusznej (u ok. 50% pa- podawania środków cieniujących, wadą natomiast
cjentów);  wysoka cena i ograniczona dostępność (co sprawia,
" współistnienie zwężenia naczyń obwodowych; że jeszcze długo nie będzie to badanie rutynowe) [3, 13].
" oporność na typowe leczenie hipotensyjne; 4. Angiografia nerkowa jest badaniem najdokładniej-
" nagłe wystąpienie lub nasilenie istniejącej niewydol- szym, uważanym za optymalną metodę w diagnosty-
ności nerek (zwłaszcza u pacjentów przyjmujących ce nadciśnienia naczyniowo-nerkowego. Co istotne,
inhibitory konwertazy angiotensyny). w trakcie tego badania można wykonać plastykę
zwężonego naczynia, stosując ciśnieniowy balon
PRZEGL
D TECHNIK OBRAZOWYCH i ewentualnie stent zapobiegajÄ…cy nawrotowi zwÄ™-
STOSOWANYCH W DIAGNOSTYCE żenia. Cyfrowa angiografia subtrakcyjna po dotętni-
NADCIŚNIENIA NACZYNIOWO-NERKOWEGO czym podaniu środka cieniującego charakteryzuje się
W ostatnich latach dokonał się znaczny postęp w dia- 90 95-procentową czułością i swoistością, jest jed-
gnostyce tej postaci nadciśnienia tętniczego. Zgodnie nak metodą inwazyjną o ograniczonych możliwo-
z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO, World ściach zastosowania (m.in. w zaawansowanych cho-
Health Organization) i Międzynarodowego Towarzystwa robach układu krążenia i nerek, w przypadku obec-
Nadciśnienia Tętniczego (ISH, International Society of ności dużych, uwapnionych blaszek miażdżycowych
Hypertension) w uzasadnionych przypadkach należy w naczyniach, krętym przebiegu naczyń utrudniają-
poszerzyć podstawową diagnostykę o szczegółowe ba- cym dojście do aorty, w przypadkach uczulenia na śro-
dania specjalistyczne: biochemiczne (oznaczenie aktyw- dek cieniujący), oraz powikłaniami (krwiak w ok. na-
ności reninowej osocza) i obrazowe [6]. kłucia wymagający niekiedy interwencji chirurgicznej,
zakrzepica czy uszkodzenie ściany naczynia z powsta-
1. Ultrasonografia oraz ocena przepływów z uży- niem krwiaka zaotrzewnowego) [2 4].
ciem techniki podwójnego obrazowania (tzw. 5. Urografia dożylna jest ważną techniką diagno-
duplex-doppler)  ze względu na dostępność kon- styczną, ponieważ umożliwia wgląd w stan anato-
wencjonalnych ultrasonografów i niski koszt bada- miczny i czynnościowy nerek (obecnie nierzadko
nie to należy do podstawowych metod diagnostyki wykonuje się ją jako badanie uzupełniające po poda-
nadciśnienia tętniczego. Pozwala nieinwazyjną me- niu środka kontrastowego podczas angiografii) [14].
todą ocenić położenie, kształt, wielkość oraz struktu-
rÄ™ nerek i ich otoczenia [7]. Technika doplerowska uzu- DIAGNOSTYKA RADIOIZOTOPOWA
pełnia te informacje o ocenę przepływu krwi w głów- Spośród technik obrazowych dynamiczne badania
nym pniu tętnicy nerkowej oraz w jego odgałęzieniach. nerek z zastosowaniem związków radioaktywnych  tak
[e-mail]
136
Radioizotopowa diagnostyka naczyniowo-nerkowego nadciśnienia tętniczego
zwane badania renoscyntygraficzne  są uznaną Prawidłowy wynik badania renoscyntygraficzne-
metodą, choć wiedza o ich możliwościach diagnostycz- go (ryc. 1) z bardzo dużym prawdopodobieństwem
nych wydaje się być nie w pełni dostępna lekarzom. wyklucza nerkowe podłoże nadciśnienia tętniczego.
W diagnostyce radioizotopowej wykorzystuje siÄ™ promie- Jednak w przypadku podejrzenia takiej przyczyny
niowanie gamma emitowane przez nuklidy promieniotwór- nadciśnienia należy zawsze uzupełnić badanie o test
cze wprowadzane do organizmu w postaci radiofarmaceu- kaptoprylowy (opisany poniżej) [15, 16].
tyków (RF), które w ustroju podlegają dynamicznym proce- Wynik badania renoscyntygraficznego składa się
som wychwytu, przemieszczania i eliminacji, odzwierciedla- z następujących elementów: sekwencji scyntygraficznych
jąc fizjologiczne funkcje narządów, a w przypadku nerek: obrazów nerek, krzywych renograficznych oraz ewentu-
"  funkcję wychwytu (zdolność nerki do wychwytywa- alnie analizy dekonwolucyjnej (oznaczenia czasów przej-
nia z krwioobiegu podanego związku); ścia RF przez miąższ nerki oraz przez cały narząd) i war-
"  funkcję transportu (zdolność nerki do przenosze- tości osoczowego klirensu RF użytego do badania.
nia wychwyconego zwiÄ…zku i przemieszczania go do W wypadku badania przedstawionego na rycinie 1
układu moczowego) [15]. położenie, kształt i wielkość obu nerek są typowe, a roz-
Przenikliwość kwantów promieniowania pozwala na mieszczenie RF w ich miąższu  równomierne. Względ-
ich rejestrację przy użyciu nowoczesnych przyrządów ny udział każdej z nerek w ich globalnej funkcji (tzn. in-
pomiarowych (kamer scyntylacyjnych). dywidualna czynność każdej z nerek) wynosi po 50%
Badania radioizotopowe nie dostarczają tak wielu (norma  42 58%). Funkcja obu nerek jest prawidłowa,
szczegółów morfologicznych jak inne techniki, co wyni- z pełną swobodą odpływu.
ka z ograniczonej rozdzielczości kamery scyntylacyjnej Wniosek: brak danych o obecności zaburzeń naczy-
oraz małej liczby kwantów tworzących obraz. Ich niewąt- niowo-nerkowych.
pliwą zaletą jest natomiast możliwość analizy przebiegu
zmian aktywności w czasie, co pozwala uzyskać informa- RENOSCYNTYGRAFIA
cje dotyczące czynności narządu, które są nieosiągalne Z TESTEM KAPTOPRYLOWYM
innymi metodami lub możliwe do zdobycia jedynie za Diagnostyka nadciśnienia naczyniowo-nerkowego
obejmuje najczęściej 2 badania renoscyntygraficzne:
pomocą badań inwazyjnych.
podstawowe oraz testowe  po podaniu kaptoprylu.
Właśnie walor nieinwazyjności sprawia, że techniki
Kaptopryl, jako inhibitor enzymu katalizujÄ…cego re-
radioizotopowe powinno się stosować przede wszystkim
akcjÄ™ przemiany angiotensyny I w angiotensynÄ™ II, blo-
w diagnostyce wielu schorzeń nerek i wykorzystywać do
kuje mechanizm autoregulacji naczyniowej w nerce nie-
kontroli przebiegu tych chorób [15 17].
dokrwionej, a tym samym  spadek filtracji kłębuszko-
W Polsce dostępność renoscyntygrafii jest zróżnico-
wej (GFR, glomerular filtration rate).
wana, na przykład w województwie łódzkim  dobra
Renoscyntygrafię można wykonywać przy użyciu ra-
(badanie to wykonuje się w 5 ośrodkach, okres oczeki-
diofarmaceutyków, które ulegają: filtracji kłębuszkowej
wania na nie  krótki, a procedurę refunduje Narodo-
(konieczne jest zarówno badanie podstawowe, jak i te-
wy Fundusz Zdrowia [NFZ]).
stowe) lub głównie sekrecji kanalikowej (można wy-
Podawane dożylnie radiofarmaceutyki nie zaburzają
konać jedynie badanie testowe).
żadnych czynności fizjologicznych i nie wywołują powi-
Warunki poprawnego przeprowadzenia reno-
kłań alergicznych (nawet u osób uczulonych na środki
scyntygraficznego testu kaptoprylowego są następu-
cieniujące). Badań tych nie trzeba wykonywać na czczo
jÄ…ce [15, 19, 20]:
 wymaga się jedynie, by pacjent wypił przed badaniem
" 2 4 dni przed wykonaniem badania podstawowego
około pół litra płynu w celu nawodnienia; można je wy-
należy odstawić kaptopryl (lub inne leki z grupy inhi-
konywać (i powtarzać) u chorych w każdym wieku.
bitorów konwertazy angiotensyny), leki b-adrenoli-
Napromienienie pacjenta podczas renoscyntygrafii
tyczne i diuretyki;
jest niewielkie  mniejsze niż podczas innych procedur
" kaptoprylu nie trzeba odstawiać, jeśli planuje się je-
radiologicznych. Typowe wartości dawek efektywnych
dynie badanie testowe (renoscyntygrafię z użyciem
w wypadku zastosowania popularnych metod badania
RF kanalikowych);
nerek są następujące [18]:
" 30 40 minut przed rozpoczęciem badania renoscyn-
renoscyntygrafia  0,4 1,5 mSv;
tygraficznego (zarówno podstawowego, jak i testo-
urografia  4 5 mSv;
wego) należy nawodnić chorego, podając doustnie
tomografia komputerowa  8 10 mSv;
około 0,5 l płynu;
angiografia z angioplastyką  8 10 mSv lub nieco większa. " 60 minut przed rozpoczęciem badania testowego
Wskazaniem do renoscyntygrafii jest każdy przypadek pacjentowi należy podać doustnie kaptopryl w daw-
stwierdzonego nadciśnienia tętniczego, którego przy- ce 25 50 mg i co kilkanaście minut kontrolować
wartość ciśnienia tętniczego;
czyną może być choroba miąższu lub naczyń nerkowych.
[e-mail]
137
Forum Kardiologów 2003, tom 8, nr 4
A B
WT = 00258
C WB = 00000
O
1
LEWA
U
2
N PRAWA
T
S
TLO
MINUTES
Lewy marker  60
Prawy marker  120
Udział:
lewa nerka  50%
prawa nerka  50%
Use UP/DN keys to select item or enter two letter code: [MN]
NERKI, P-A, UD 60:4, 9-JAN-03, X00
X = 00200 X = 00012
C D
Y = 00237 Y = 00240
D = 00020 D = 00019
3. min
20. min
NERKI, P-A, UD 60:4, 9-JAN-03, X00 NERKI, P-A, UD 60:4, 9-JAN-03, X00
Rycina 1. Prawidłowy wynik badania renoscyntygraficznego: A) krzywe renograficzne znad obu nerek; B) sekwencja 1-minutowych
obrazów scyntygraficznych nerek; C) powiększony scyntygram nerek w 3. minucie badania (faza wychwytu RF); D) powiększony
scyntygram nerek w 20. minucie badania (faza wydalania RF)
" w przypadkach zalegania RF w układzie kielichowo- (niekiedy zaburzenia widoczne już podczas badania
-miedniczkowym nerek w końcowej fazie renoscyn- podstawowego znacznie się pogłębiają).
tygrafii powinno się dożylnie podać pacjentowi diu- W przypadku mniejszego zwężenia naczynia (prawi-
retyk (zwykle furosemid w dawce 20 30 mg). dłowy zapis podstawowego badania renoscyntygraficz-
1. Renoscyntygrafia z testem kaptoprylowym nego) dopiero podanie kaptoprylu może wywołać spa-
z wykorzystaniem RF ulegających jedynie filtracji kłę- dek filtracji kłębuszkowej; zapis badania renoscyntygra-
buszkowej (bez sekrecji ani reabsorpcji w cewkach ner- ficznego jest wtedy nieprawidłowy. Za znamienne przyj-
kowych), na przykład 99mTc-DTPA: muje się obniżenie indywidualnej czynności nerki wyzna-
a) badanie podstawowe  w przypadku znacznego czonej na podstawie krzywych renograficznych w bada-
zwężenia tętnicy nerkowej lub jej gałęzi, powodujące- niu testowym o co najmniej 1/4 w porównaniu z bada-
go spadek filtracji kłębuszkowej, już wynik podstawo- niem podstawowym [15, 16, 19 21].
wego badania renoscyntygraficznego może być niepra- Czułość łącznie ocenianych wyników podstawowe-
widłowy (ryc. 2); nerka niedokrwiona słabiej groma- go i testowego badania renoscyntygraficznego w wykry-
dzi RF, krzywa renograficzna znad jej obszaru jest spłasz- waniu naczyniowo-nerkowego podłoża nadciśnienia
czona, a wartość klirensu osoczowego (GFR)  obni- tętniczego ocenia się na prawie 95% [19 23].
żona. Gdy zwężenie naczynia jest mniejsze, wynik ba- 2. Renoscyntygrafia z testem kaptoprylowym przy
dania renoscyntygraficznego może być prawidłowy; użyciu RF ulegających głównie sekrecji kanalikowej
b) badanie testowe po podaniu kaptoprylu  w przy- (np. 99mTc-EC, 99mTc-MAG, 131I-hipuran):
padku znacznego zwężenia naczynia po podaniu a) badanie podstawowe  jego wynik może być taki
kaptoprylu może nastąpić tak istotny spadek przesą- sam jak w wypadku zastosowania RF kłębuszkowych,
czania kłębuszkowego, że na scyntygramach nie choć niekiedy zaznacza się miąższowa retencja RF
uwidoczni siÄ™ nerka lub jej niedokrwiony fragment (ryc. 3A).
[e-mail]
138
Radioizotopowa diagnostyka naczyniowo-nerkowego nadciśnienia tętniczego
A Y = 00173 B Y = 00000
D = 00000
D = 00000
1
1 C
C PRAWA PRAWA
O
O 2
2
U
U
N
N
T
T
S
S
LEWA LEWA
7
TLO
MINUTES
MINUTES
Lewy marker  60 Lewy marker  60
Prawy marker  140 Prawy marker  120
NL NP NL NP
Udział: Udział:
lewa nerka  28% lewa nerka  19%
prawa nerka  72% prawa nerka  81%
28% 72% 19% 81%
Use UP/DN keys to select item or enter two letter code: [MN] Use UP/DN keys to select item or enter two letter code: [MN]
NERKI, P-A, UD 60:4, 15-DEC-98, X00 NERKI, P-A, UD 60:4, 15-DEC-98, X00
Rycina 2. Wynik nieprawidłowego badania renoscyntygraficznego z wykorzystaniem RF kłębuszkowego (99mTc-DTPA)
u pacjenta z nadciśnieniem naczyniowo-nerkowym; A) badanie podstawowe  krzywa znad lewej nerki przebiega nisko
i jest spłaszczona (zaznaczono strzałką). Lewa nerka (NL) jest wyraz
nie mniejsza od prawej; indywidualna czynność lewej nerki
wynosi 28%; B) badanie testowe po podaniu kaptoprylu  kształt krzywej nie zmienił się, ale jej wysokość wyraz
nie siÄ™
obniżyła (zaznaczono strzałką); indywidualna czynność lewej nerki wynosi 18%; NP  prawa nerka
AB
SEKWENCJA OBRAZÓW MINUTOWYCH SEKWENCJA OBRAZÓW MINUTOWYCH
 BADANIE PODSTAWOWE  PO PODANIU 50 mg KAPTOPRYLU
1 2 3 4 5 6
2
1 2 3 4 5 6
2
7 8 9 10 11 12
7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18
13 14 15 16 17 18
19 20 19 20
Względne udziały nerek
w ich całkowitej czynnoS
ci:
NL  72% NP  28%
Względne udziały nerek
w ich całkowitej czynnoS
ci:
NP
NL  72% NP  28%
NP
NL NL
0
0
20 20
20 20
3. min 20. min 3. min 20. min
Rycina 3. Nieprawidłowy wynik badania renoscyntygraficznego z użyciem RF kanalikowego (99mTc-EC) u pacjenta z nadciśnieniem
naczyniowo-nerkowym; A) badanie podstawowe  krzywa znad prawej nerki (NP) nieco spłaszczona, przebiegająca niżej
niż krzywa znad lewej nerki (NL); prawa nerka jest mniejsza, ze słabo zaznaczoną retencją w miąższu w 20. minucie badania
(zaznaczono strzałką); B) badanie testowe po podaniu kaptoprylu  kształt krzywej znad prawej nerki zmienił się na
kumulacyjny (zaznaczono strzałką); w 20. minucie badania widać wyraz
ną retencję RF w miąższu niedokrwionej, prawej
nerki  znacznie większą niż w badaniu podstawowym (zaznaczono strzałką)
[e-mail]
139
Forum Kardiologów 2003, tom 8, nr 4
b) badanie testowe po podaniu kaptoprylu (ryc. 3B)
Objawy kliniczne nasuwajÄ…ce podejrzenie
zwężenia tętnicy nerkowej
 w przypadku zwężenia tętnicy nerkowej dochodzi
do wyraz
nej retencji radiofarmaceutyku w miąższu,
spowodowanej przede wszystkim spowolnieniem
transportu RF w komórkach kanalików nerkowych.
Krzywa renograficzna znad niedokrwionej nerki ma Renoscyntygrafia
z testem kaptoprylowym
zwykle charakter kumulacyjny. Aby sprawdzić, czy nie
wynika to z zaburzeń w odpływie moczu, podaje się fu-
rosemid, który doprowadza do usunięcia RF z układu
Wynik dodatni Wynik wÄ…tpliwy Wynik ujemny
kielichowo-miedniczkowego, natomiast nie ma istotne-
go wpływu na jego śródmiąższową retencję.
USG
U pacjentów z objawami wskazującymi na zwężenie
duplex-doppler
naczynia można zrezygnować z badania podstawowe-
spiralna CT
go, zlecajÄ…c od razu badanie testowe (pacjenci przyjmu-
jący kaptopryl nie muszą go odstawiać); wynik dodat-
ni z bardzo dużym prawdopodobieństwem potwierdza Wynik dodatni Wynik ujemny
naczyniowo-nerkową przyczynę nadciśnienia tętniczego.
Czułość i swoistość tak przeprowadzonej renoscyn-
Arteriografia
tygrafii ocenia się na około 95% [24 28].
Rycina 4. Algorytm diagnostyczny przydatny u chorych
PODSUMOWANIE
z podejrzeniem naczyniowo-nerkowej przyczyny
" Wszystkie przypadki nadciśnienia tętniczego przebie- nadciśnienia tętniczego; CT (computed tomography)
 tomografia komputerowa; *wykluczenie z bardzo dużym
gajÄ…ce z objawami klinicznymi wskazujÄ…cymi na nad-
prawdopodobieństwem naczyniowo-nerkowej przyczyny
ciśnienie naczyniowo-nerkowe powinno się diagno-
nadciśnienia tętniczego
zować za pomocą badania renoscyntygraficznego.
" Ujemny wynik renoscyntygrafii z testem kaptoprylowym
wyklucza naczyniowo-nerkowe nadciśnienie tętnicze.
nienia, ma istotne znaczenie kliniczne, ponieważ
" Dodatni wynik badania potwierdza naczyniowo-ner-
przyczynę taką można usunąć. W artykule omówio-
kowe podłoże nadciśnienia tętniczego i w praktyce
no przydatność badania renoscyntygraficznego
powinien być wskazaniem do arteriografii oraz
z testem kaptoprylowym do wykrywania naczynio-
ewentualnie angioplastyki tętnicy nerkowej, z dużym
wo-nerkowej przyczyny nadciśnienia tętniczego.
prawdopodobieństwem powodzenia zabiegu.
Słowa kluczowe: zwężenie tętnicy nerkowej,
" Badania renoscyntygraficzne z testem kaptoprylo-
renoscyntygrafia z testem kaptoprylowym
wym można i należy wykorzystywać do:
1) potwierdzenia naczyniowo-nerkowej przyczyny
PIÅšMIENNICTWO
nadciśnienia tętniczego u chorych z objawami kli- 1. Januszewicz W., Sznajderman M., Szczepańska-Sadowska E.
Nadciśnienie tętnicze. PZWL, Warszawa 1993.
nicznymi sugerującymi taką możliwość;
2. Krupa-Wojciechowska B., Rutkowski B. Nadciśnienie tętnicze
2) prognozowania skuteczności angioplastyki  do-
w codziennej praktyce. Wydawnictwo Medyczne MAK med,
datni wynik testu wskazuje na celowość zabiegu Gdańsk 1997.
3. Więcek A., Kokot F., Czekalski S., Januszewicz A., Szmidt J.
naprawczego (badanie można też zastosować do
Diagnostyka i leczenie nadciśnienia naczyniowo-nerkowe-
oceny efektu zabiegu);
go. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętnicze-
3) oceny reakcji nerek na kaptopryl przed wdroże-
go. Med. Prakt. 1998; 5: 11.
4. Januszewicz A., Szmidt J. Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe.
niem długotrwałego leczenia inhibitorami kon-
Patogeneza, diagnostyka, leczenie. PWN, Warszawa 1995.
wertazy angiotensyny.
5. Januszewicz A. Zarys budowy i funkcji układu renina-angio-
Proponowany przez autorów algorytm diagnostycz-
tensyna. Med. Prakt. 2000; 12: 23.
ny, przydatny u chorych z podejrzeniem naczyniowo-ner- 6. Aktualne (1999) wytyczne World Health Organization i In-
ternational Society of Hypertension. Med. Prakt. 1999;
kowej przyczyny nadciśnienia tętniczego, przedstawio-
5: 15.
no na rycinie 4.
7. Kremer H., Dobrinski W. Diagnostyka ultrasonograficzna.
Urban & Partner, Wrocław 1996.
8. Avasthi P.S., Voyles W.F., Greene E.R. Non-invasive diagnosis
of renal artery stenosis by echo-Doppler velocimetry. Kid-
Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe jest najczęstszą
ney Int. 1984; 25: 824.
postacią wtórnego nadciśnienia tętniczego. Wykaza-
9. Desberg A.L., Paughter D.M., Lammert G.K. i wsp. Renal
nie, że upośledzone ukrwienie nerek spowodowane
artery stenosis: evaluation with color Doppler flow imaging.
zwężeniem tętnicy nerkowej jest przyczyną nadciś- Radiology 1999; 177: 749.
[e-mail]
140
Radioizotopowa diagnostyka naczyniowo-nerkowego nadciśnienia tętniczego
10. Bude R.O., Rubin J.M. Power Doppler sonography. Radio- 20. Sfakianakis F.N., Sfiakianaki E., Bourgoignie J. Renal sitigra-
logy 1996; 200: 21. phy following angiotensin-converting enzyme inhibition in
11. Turetschek K., Nasel C., Wunderbaldinger P. i wsp. Power the diagnosis of renovascular hypertension (Captopril scin-
Doppler versus color Doppler imaging in renal allograft tygraphy). W: Nuclear Medicine Annual. Freeman L.M.,
evaluation. J. Ultrasound Med. 1996; 15: 517. Weissmann H.S. (red.). Raven Press, New York 1988: 125.
12. Kaatee R., Beek F.J., de Lange E.E. i wsp. Renal artery steno- 21. Muller F.B., Sealey J.E., Case D.B. i wsp. The captopril test
sis: detection and guantification with spiral CT angiogra- for identifying renovascular disease in hypertensive pa-
phy versus optimized digital subtraction angiography. Ra- tients. Am. J. Med. 1986; 80: 633.
diology 1997; 205: 121. 22. Wenting G.J., Tan-Tjiong H.L., Derkz F.H. i wsp. Split renal
13. Bakker J., Beek F.J., Beutler J.J. i wsp. Renal artery stenosis funkcion after captopril in unilateral renal artery stenosis.
and accessory renal arteries: accuracy of detection and vi- Br. Med. J. 1984; 288: 886.
sualization with gadolinium-enhaced breath-hold MR an- 23. Smoszna J., Przedlacki J., Wańkowicz Z. Wstępna ocena
giography. Radiology 1995; 195: 799. przydatności angioscyntygraficznego testu kaptoprylowe-
14. Mazurek L.J., Zajgner J. Radiodiagnostyka urologiczna. W: go w diagnostyce nadciśnienia naczyniowo-nerkowego
Urologia. Zieliński J., Leńko J. (red.). Tom I. Diagnostyka Probl. Med. Nukl. 1989; 3: 44.
Ogólna. PZWL, Warszawa 1992: 69. 24. Gates G.F. Glomerular filtration rate: Estimation from
15. MÅ‚odkowska E. Diagnostyka radioizotopowa w urologii. W: fractional renal accumulation of 99m-Tc-DTPA. AJR 1982;
Urologia. Zieliński J., Leńko J. (red.). Tom I. Diagnostyka 138: 565.
Ogólna. PZWL, Warszawa 1992: 159. 25. Subramanian K., Sarker S., Mann S. i wsp. Single dose cap-
16. Liniecki J., Brykalski D. Medycyna Nuklearna w zarysie. Aka- topril renography with Tc-99m-DTPA and I-131-hipuran in
demia Medyczna, A
ódz
1985. renovascular hypertension. J. Nucl. Med. 1987; 28: 735.
17. Królicki L. Medycyna Nuklearna. Fundacja im. L. Rydygiera, 26. Jensen G. Renovacsular hypertension. New diagnostic
Warszawa 1996. and therapeutic procedures. Scand. J. Urol. Nephrol. 1995;
18. ICRP Publication 62. Radiological Protection in Biomedical (supl. I): 70.
Research. Annals of the ICRP. Pergamon Press, Oxford 1991; 27. Taylor A. Renovascular hypertension: nuclear medicine tech-
22: 21. niques. J. Nucl. Med. 2002; 46: 268.
19. Przedlacki J. Renografia kaptoprylowa i renograficzny test 28. Fine E.J. Diuretic renography and angiotensin-converting
kaptoprylowy. Encyklopedia Medycyny Nuklearnej. Probl. enzyme inhibitor renography. Radiol. Clin. North. Am. 2001;
Med. Nukl. 1996; 10: 354. 39: 979.
[e-mail]
141