RUCH OKR
śNY W GOSPODARCE
SCHEMAT RUCHU OKR
śNEGO W GOSPODARCE pokazuje przepływy
(strumienie) rzeczowe i pienię\
ne (finansowe), dokonujące się między czterema grupami
podmiotów gospodarczych:
- gospodarstwami domowymi, - przedsiębiorstwami, - państwem, - zagranicą.
OZNACZENIA
Y - dochody za usługi czynników produkcji
C - konsumpcja S - oszczędności I - inwestycje
G - wydatki państwa na dobra i usługi
B - transfery dla gospodarstw domowych
Td - podatki bezpośrednie Te - podatki pośrednie
X - eksport Z  import EX = X  Z  eksport netto
Piotr Pietraszewski  Makroekonomia 2009/2010 - opracowanie 1 1
MAKROEKONOMICZNY BILANS DOCHODÓW I WYDATKÓW
1. Gospodarka zamknięta bez udziału państwa
C + I = produkt
produkt = dochód (Y)
Y = C + S
C + I = C + S
I = S
Wniosek. W gospodarce zamkniętej bez udziału państwa oszczędności gospodarstw
domowych finansują inwestycje przedsiębiorstw.
2. Gospodarka zamknięta z udziałem państwa
BUDśET PAC
STWA  plan finansowy, określający dochody i wydatki państwa
(sektora publicznego) w danym przedziale czasu (roku bud\
etowym)
DOCHODY BUDśETOWE WYDATKI BUDśETOWE
- podatki - wydatki na produkty i usługi G
bezpośrednie (dochodowe, majątkowe) Td - wydatki transferowe (renty, emerytury,
pośrednie (konsumpcyjne) Te zasiłki, stypendia, subwencje) B
- cła, opłaty skarbowe - wydatki na obsługę długu publicznego
- kary, mandaty, grzywny, (spłatę odsetek od długu)
- dochody z majątku państwowego (zyski z
przedsiębiorstw państwowych, czynsze
dzier\
awne, odsetki)
- dochody ze sprzeda\
y (prywatyzacji)
majątku państwowego
- zysk z NBP
- dochody z funduszy UE
SALDO BYDśETU PAC
STWA
równowaga bud\
etowa: dochody bud\
. = wydatki bud\
.
nadwy\
ka bud\
etowa: dochody bud\
. > wydatki bud\
.
deficyt bud\
etowy: dochody bud\
. < wydatki bud\
.
Piotr Pietraszewski  Makroekonomia 2009/2010 - opracowanie 1 2
śRÓDA
A FINANSOWANIA DEFICYTU BUDś. (krajowe lub zagraniczne)
- sprzeda\
obligacji Skarbu Państwa
- kredyty w bankach komercyjnych
- po\
yczki od rządów obcych państw i instytucji międzynarodowych
DA
UG PUBLICZNY  zadłu\
enie Skarbu Państwa wynikające z przeszłych deficytów
bud\
etowych
dług publiczny
krajowy zagraniczny
C + I + G - Te = produkt
produkt = dochód (Y)
Y +B - Td = C + S
C + I - Te + G +B - Td = C + S
I + [(G +B)  (Te - Td)] = S
Wniosek. W gospodarce zamkniętej z udziałem państwa oszczędności gospodarstw
domowych finansują inwestycje przedsiębiorstw
oraz deficyt bud\
etu państwa [(G +B)  (Te - Td)].
3. Gospodarka otwarta z udziałem państwa
SALDO BILANSU HANDLOWEGO
równowaga handlowa: eksport = import
nadwy\
ka handlowa: eksport > import
deficyt handlowy: eksport < import
C + I + G - Te + X - Z = produkt
produkt = dochód (Y)
Y +B - Td + X - Z = C + S
C + I - Te + G +B - Td + X - Z = C + S
I + [(G +B)  (Te - Td)] + (X  Z) = S
Wniosek. W gospodarce zamkniętej z udziałem państwa oszczędności gospodarstw
domowych finansują inwestycje przedsiębiorstw, deficyt bud\
etu państwa oraz deficyt
Piotr Pietraszewski  Makroekonomia 2009/2010 - opracowanie 1 3
handlowy zagranicy w obrotach z danym krajem (równy nadwy\
ce handlowej danego kraju w
obrotach z zagranicą (X  Z)).
Produkt krajowy brutto (PKB) - miara wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki
wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezale\
nie od tego, kto jest ich
właścicielem; w określonym okresie (np. roku).
PKB obejmuje tylko produkcję rejestrowaną statystycznie i przechodzącą przez rynek
(pominięte zostają np. produkty i usługi wykonane we własnym zakresie i na własne potrzeby
w gospodarstwie domowym jak równie\
efekty działalności gospodarczej tzw. szarej strefy).
3 METODY OBLICZANIA PKB
1) PKB to suma wydatków na dobra finalne:
PKB = Y = C + I + G + X  M
Dobra finalne  gotowe, nie podlegające przetwarzaniu
Dobra niefinalne (pośrednie) - częściowo przetworzone, zu\
ywane przy produkcji innych
dóbr, np. surowce, półprodukty
Uwaga! Nie sprzedana w danym okresie część produkcji tworzy przyrost zapasów w
przedsiębiorstwach. Sprzedana w danym okresie produkcja, wytworzona w poprzednich
okresach, oznacza ubytek zapasów. Zmianę zapasów mo\
na włączyć do szeroko rozumianych
inwestycji (traktując jako inwestycje w zapasy) lub wyodrębnić jako dodatkową pozycję ("Z):
PKB = Y = C + I + "Z + G + X  M
2) PKB to suma wartości dodanych w przedsiębiorstwach
Wartość dodana  przyrost wartości dobra na danym etapie ciągu produkcyjnego
drzwi stalowe
WARTOŚĆ DOBRA FINALNEGO =
100
stal
WARTOŚĆ DODANA 3 = 30
KOSZTY RZECZOWE 3 = 70
\
elazo
WARTOŚĆ DODANA 2 = 30 KOSZTY RZECZOWE 2 = 40
WARTOŚĆ DODANA 1 = 40 KOSZTY RZECZOWE 1 = 0
Piotr Pietraszewski  Makroekonomia 2009/2010 - opracowanie 1 4
Koszty rzeczowe są wynikiem zu\
ywania dóbr pośrednich.
dobra finalne + dobra pośrednie = produkt globalny
produkt globalny  zu\
ycie dóbr pośrednich = suma wartości dodanych = PKB
3) PKB to suma wynagrodzeń za usługi czynników produkcji (suma dochodów
właścicieli czynników produkcji).
PRZYCHODY ZE SPRZEDAśY  KOSZTY RZECZOWE =
= WARTOŚĆ DODANA
PA
ACE CZYNSZE DZIERśAWNE ODSETKI AMORTYZACJA ZYSKI
PODZIELONE (na dywidendy) NIEPODZIELONE (na inwestycje)
Produkt narodowy brutto (PNB) - miara wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki
wytwórcze będące własnością obywateli danego kraju.
PNB = PKB + dochody netto z własności i pracy za granicą
Piotr Pietraszewski  Makroekonomia 2009/2010 - opracowanie 1 5