Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania siÄ™ jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.
SPIS TREÅšCI
Wstęp ....................................................................................................................... 9
Wykaz skrótów ..................................................................................................... 13
Rozdział 1. Prawo podatkowe w systemie prawa .......................................... 15
1.1. Uwagi wprowadzajÄ…ce ............................................................................. 16
1.2. Prawo podatkowe jako gałąz
prawa ....................................................... 16
1.2.1. Przesłanki uzasadniające przyznanie prawu podatkowemu
statusu gałęzi prawa ....................................................................... 16
1.2.2. Autonomia prawa podatkowego ................................................... 24
1.2.3. Prawo podatkowe a prawo cywilne ............................................... 30
1.3. Zasady podatkowe ................................................................................... 36
1.4. Podsumowanie .......................................................................................... 45
Rozdział 2. Cechy i funkcje podatków dochodowych .................................. 47
2.1. Uwagi wprowadzajÄ…ce ............................................................................. 47
2.2. Ogólna charakterystyka podatków dochodowych ................................. 48
2.2.1. Podatki dochodowe w klasyfikacji podatków .............................. 48
2.2.2. Podstawy prawne podatków dochodowych .................................. 54
2.3. Zakres podmiotowy opodatkowania ...................................................... 60
2.4. Zakres przedmiotowy opodatkowania ................................................... 65
2.5. Podsumowanie .......................................................................................... 72
Rozdział 3. Pojęcie, z
ródła oraz zasady opodatkowania nieodpłatnych
świadczeń ...............................................................................................................76
3.1. Uwagi wprowadzajÄ…ce ............................................................................. 76
3.2. Nieodpłatne świadczenia na gruncie prawa cywilnego ......................... 77
3.2.1. Pojęcie świadczenia ........................................................................ 77
3.2.2. Świadczenia odpłatne i nieodpłatne ............................................. 80
3.2.3. Umowy jako z
ródło nieodpłatnych świadczeń ............................. 84
SPIS TREÅšCI
6
3.3. Cechy nieodpłatnych świadczeń w świetle przepisów regulujących
podatki dochodowe .................................................................................. 89
3.3.1. Uwagi ogólne .................................................................................. 89
3.3.2. Zakres podmiotowy nieodpłatnych świadczeń ............................ 90
3.3.3. Przedmiot nieodpłatnych świadczeń ............................................. 92
3.3.4. Ocena elementu odpłatności według przepisów
podatkowoprawnych ...................................................................... 97
3.3.5. Warunki powstania przychodu z nieodpłatnych świadczeń ...... 100
3.3.6. Podatkowoprawne rozumienie nieodpłatnego świadczenia ...... 116
3.4. Podsumowanie ........................................................................................ 119
Rozdział 4. Odstępstwa od zasad opodatkowania nieodpłatnych
świadczeń ............................................................................................................. 122
4.1. Uwagi wprowadzajÄ…ce ........................................................................... 122
4.2. Nieodpłatne świadczenia niewywołujące skutków podatkowych ....... 123
4.3. Nieodpłatne świadczenia a obejście prawa podatkowego ................... 132
4.4. Nieodpłatne świadczenia a ceny transferowe ...................................... 143
4.4.1. Zagadnienia wstępne ................................................................... 143
4.4.2. Podmioty powiązane oraz zasada  długości ramienia ............. 146
4.4.3. Weryfikacja cen transferowych .................................................... 150
4.5. Podsumowanie ........................................................................................ 155
Rozdział 5. Charakter korzyści majątkowej uzyskanej w wyniku
otrzymania nieodpłatnego świadczenia ........................................................ 160
5.1. Uwagi wprowadzajÄ…ce ........................................................................... 160
5.2. Problemy związane z ustaleniem wartości nieodpłatnych świadczeń 161
5.3. Rzeczywiste skutki opodatkowania nieodpłatnych świadczeń ........... 169
5.4. Podsumowanie ........................................................................................ 175
Rozdział 6. Opodatkowanie nieodpłatnych świadczeń na tle
unormowań wybranych państw ...................................................................... 178
6.1. Uwagi wprowadzajÄ…ce ........................................................................... 178
6.2. Niemcy .................................................................................................... 179
6.3. Wielka Brytania ...................................................................................... 183
6.4. Czechy ..................................................................................................... 187
6.5. Wnioski ................................................................................................... 190
6.6. Podsumowanie ........................................................................................ 193
SPIS TREÅšCI
7
Zakończenie ....................................................................................................... 196
Bibliografia ......................................................................................................... 206
Wykaz aktów prawnych ................................................................................... 215
Orzecznictwo ...................................................................................................... 218
WST
P
Opodatkowanie przychodów z nieodpłatnych świadczeń jest
zagadnieniem bardzo istotnym z punktu widzenia zakresu obo­
wiązku podatkowego (świadczenia te stanowią przecież zgodnie
z obowiązującym stanem prawnym jeden z rodzajów przychodów),
które dodatkowo łączy się z materią właściwą dla prawa cywilnego,
konstytucyjnego oraz prawa pracy. Chodzi zatem o interesujÄ…cy,
a zarazem skomplikowany problem wzajemnego przenikania siÄ™
rozwiązań i instytucji należących nie tylko do różnych gałęzi, ale
również do różnych dziedzin prawa (prawo publiczne, prawo pry­
watne).
WÄ…tpliwoÅ›ci zwiÄ…zane z opodatkowaniem przychodów z nieod­
pÅ‚atnych Å›wiadczeÅ„ spowodowane sÄ… przede wszystkim cywilistycz­
nym charakterem pojęcia  nieodpłatne świadczenie oraz brakiem
jego legalnej, podatkowoprawnej definicji, co stwarza różne moż­
liwości interpretacyjne w procesie stosowania przepisów prawa
podatkowego. Kwestia jest bardzo ważna, ponieważ w grę mogą
wchodzić różnorodne zdarzenia prawne, brak zaś jednoznacznego
ustalenia treści owego pojęcia wywołuje niepewność co do istnienia
w danym przypadku obowiązku podatkowego. Wybór określonego
sposobu interpretacji ma zresztą bardziej ogólny wymiar, w dużej
mierze zależy bowiem od poglÄ…dów na temat statusu norm podat­
kowoprawnych jako odrÄ™bnej gaÅ‚Ä™zi prawa, a w konsekwencji rów­
nież od skutków wykorzystania przez ustawodawcę podatkowego
terminologii pochodzÄ…cej z obszaru prawa cywilnego i jego nauki.
Wydaje się, że rozwiązaniem najbardziej racjonalnym jest w tej
sytuacji podjęcie takiej próby interpretacji pojęcia  nieodpłatne
Å›wiadczenie , która odpowiadaÅ‚aby z jednej strony publicznopraw­
nemu charakterowi norm tworzÄ…cych prawo podatkowe, z drugiej
zaś  zachowałaby wewnętrzną spójność systemu prawnego jako
całości.
WST
P
10
Dla wÅ‚aÅ›ciwego stosowania przepisów regulujÄ…cych opodatko­
wanie nieodpłatnych świadczeń istotne jest również ustalenie, czy
fakt legislacyjnego wyodrębnienia podatku dochodowego od osób
fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych wywiera
jakiś wpływ na rozumienie tego pojęcia. Mówiąc inaczej, chodzi
o zbadanie, czy nieodpłatne świadczenie jest pojęciem treściowo
spójnym na gruncie ustaw normujących podatki dochodowe, czy
też ustawodawca wprowadził w tym zakresie jakieś różnice.
Stosowanie prawa nie jest jednak jedynÄ… pÅ‚aszczyznÄ…, na któ­
rej należy rozpatrywać kwestie zwiÄ…zane z opodatkowaniem przy­
chodów z nieodpłatnych świadczeń. Trzeba bowiem pamiętać, że
racjonalnie skonstruowane przepisy powinny powodować powsta­
nie obowiÄ…zku podatkowego jedynie wtedy, gdy zaistnienie okreÅ›­
lonego zdarzenia rzeczywiście wywołuje skutki mieszczące się
w przedmiotowym zakresie opodatkowania, a to oznacza, że skutki
te powinny zostać przewidziane i uwzglÄ™dnione przez ustawodaw­
cę już w procesie prawotwórczym. Chodzi zwłaszcza o to, ażeby
rozwiÄ…zania zawarte w ustawach normujÄ…cych podatki dochodowe
nie miały jedynie na celu realizacji fiskalnej funkcji podatków, lecz
by uwzględniały w dostatecznej mierze także inne, w tym etyczne
wymagania stawiane opodatkowaniu. Krótko mówiąc, powinny być
to rozwiązania sprawiedliwe, nie tylko chroniące interesy państwa,
lecz zabezpieczające również uzasadnione interesy podatników, co
w peÅ‚ni odnosi siÄ™ także do unormowaÅ„ dotyczÄ…cych opodatkowa­
nia przychodów z nieodpłatnych świadczeń.
Na tle przedstawionych uwag pojawiły się następujące kwestie,
które należy rozstrzygnąć, ażeby właściwie zinterpretować i ocenić
regulacje obowiÄ…zujÄ…ce w zakresie zasad i sposobu opodatkowania
omawianych świadczeń:
a) czy treść pojęcia  nieodpłatne świadczenie występującego
w ustawach normujÄ…cych podatki dochodowe wzorowana jest
na znaczeniu nadanym temu pojÄ™ciu przez naukÄ™ prawa cywil­
nego?
b) czy pojÄ™cie nieodpÅ‚atnego Å›wiadczenia jest pod wzglÄ™dem po­
datkowoprawnym jednolite, a więc nie zależy od przynależności
podatników do okreÅ›lonej kategorii podatkowej (osoby fizycz­
ne, osoby prawne)?
WST
P
11
c) czy stan prawny obowiÄ…zujÄ…cy w zakresie opodatkowania nie­
odpłatnych świadczeń zachowuje niezbędną równowagę między
fiskalnymi zadaniami podatków a etycznymi reguÅ‚ami opodat­
kowania?
Odpowiedzi na te pytania uzyskano dziÄ™ki ustaleniom poczy­
nionym w sześciu rozdziałach pracy.
W rozdziale pierwszym przedstawiono zagadnienia teoretycz­
ne, niezbędne dla dokonania podatkowoprawnej analizy pojęcia
 nieodpłatne świadczenie oraz zasad opodatkowania przychodów
uzyskanych z tego tytuÅ‚u. Wykazano zatem konieczność traktowa­
nia prawa podatkowego jako samodzielnej gaÅ‚Ä™zi prawa, ze szcze­
gólnym uwzglÄ™dnieniem jego autonomii oraz zwiÄ…zków terminolo­
gicznych z prawem cywilnym. W rozdziale tym omówiono również
problematykę zasad podatkowych, koncentrując się zwłaszcza na
treÅ›ci zasady sprawiedliwoÅ›ci opodatkowania i wymaganiach, któ­
re realizacja owej zasady stawia przed ustawodawcÄ… w procesie
prawotwórczym.
Rozdział drugi dotyczy cech i funkcji podatków dochodowych,
co umożliwia miÄ™dzy innymi sformuÅ‚owanie istotnych z punktu wi­
dzenia celów rozprawy wniosków wynikajÄ…cych z klasyfikacji podat­
ków, a także określenie zakresów opodatkowania tymi podatkami.
W tym ostatnim przypadku chodzi zwłaszcza o ustalenie, na czym
polega osiągnięcie dochodu, co pozwoli na określenie warunków,
które powinny zostać spełnione, ażeby mówić o uwzględnieniu
etycznych reguł opodatkowania w procesie tworzenia i stosowania
prawa podatkowego.
Rozdział trzeci składa się z dwóch części. W części pierwszej
przedstawiono problematykę świadczeń nieodpłatnych z punktu
widzenia nauki prawa cywilnego, która to pojęcie ukształtowała.
Natomiast część druga ma na celu ustalenie podatkowoprawnego
znaczenia tego pojÄ™cia w obowiÄ…zujÄ…cym stanie prawnym, wska­
zanie z
ródeł nieodpłatnych świadczeń oraz zasad opodatkowania
uzyskanych z tego tytułu przychodów.
W rozdziale czwartym omówiono odstępstwa od opodatkowania
nieodpłatnych świadczeń, a zatem zarówno przypadki, w których
świadczenia te nie wywołują skutków podatkowych (pozostają
podatkowo obojętne), jak również sytuacje, w których spełnienie
WST
P
12
nieodpłatnego świadczenia wywołuje szczególne skutki w sferze
opodatkowania (obejście prawa podatkowego, zagadnienie cen
transferowych).
Rozdział piąty poświęcony został trudnościom związanym
z określeniem wartości nieodpłatnych świadczeń oraz analizie
skutków ich wykonania z perspektywy rozliczeÅ„ podatkowych, do­
konywanych przez samych podatników. W konsekwencji chodzi
o stwierdzenie, czy istota korzyÅ›ci majÄ…tkowej uzyskanej z tytu­
łu otrzymania nieodpłatnego świadczenia uzasadnia w każdym
przypadku konieczność ustalania świadczeniobiorcy przychodu do
opodatkowania.
W rozdziale szóstym wskazano, w jaki sposób kwestiÄ™ opodat­
kowania przychodów z nieodpÅ‚atnych Å›wiadczeÅ„ rozwiÄ…zano w in­
nych państwach, a mianowicie w Niemczech, Wielkiej Brytanii
i Czechach. Z punktu widzenia problematyki niniejszej pracy jest
bowiem istotne, czy w kontekście regulacji zagranicznych można
mówić o jakiejÅ› wspólnej koncepcji opodatkowania tychże przy­
chodów, co z kolei pozwoli na ustalenie, jak na tym tle prezentują
siÄ™ rozwiÄ…zania polskie.
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania siÄ™ jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.