Środowisko naturalne- zagrożenia i formy ochrony.
Środowisko, w którym żyjemy jest obecnie bardzo skażone. Niewielkie obszary mogą
poszczycić się zachowaniem pierwotnego stanu. Większość terenów jest bardzo zaniedbanych i
zniszczonych. Powietrze, którym oddychamy powoli staje się dla nas wrogiem. Trzeba więc
podjąć odpowiednie kroki, by przeciwdziałać dalszej dewastacji. Na szczęście wiele krajów
zdaje sobie sprawę ze skali zagrożenia i podejmuje poważną dyskusję. Jej celem jest
uświadomienie społeczeństwom i innym krajom skali problemu. Istotne jest przy tym działanie
w skali globalnej, a nie lokalnej.
ZANIECZYSZCZENIE ATMOSFERY
Największym niebezpieczeństwem dla naszej atmosfery są:
·ð Tlenek wÄ™gla II- jest to gaz bezwonny i bezbarwny, a przy tym bardzo niebezpieczny
zarówno dla człowieka jak i środowiska. Powstaje w wyniku działalności
przemysłowej, wzmożonego transportu, jego niewielkie ilości zawarte są w dymie
tytoniowym. Jest on bardzo toksyczny, 60% stężenie powoduje śmierć już po kilku
oddechach. Tlenek węgla wykazuje 250  300 razy większe powinowactwo do
hemoglobiny niż tlen. Konsekwencją może być powstanie karboksyhemoglobiny, która
powoduje trwałe upośledzenie transportu tlenu. Objawy zatrucia to ból głowy,
nudności, zaburzenia akcji serca i oddychania. Może wystąpić zaburzenie świadomości,
drgawki a nawet zapaść.
·ð Tlenki azotu- tlenek azotu II jest to gaz bezbarwny oraz bezwonny. Dwutlenek azotu ma
zaś barwę brunatną. jest przy tym duszący. Przeważająca ilość dwutlenku azotu
pochodzi ze spalania paliw używanych w energetyce, ciepłownictwie komunalnym i
przemysłowym, transporcie lotniczym i samochodowym. Są one ponadto bardzo
toksyczne- powodują zaburzenia w funkcjonowaniu układu oddechowego,
krwionośnego. Wywołują także uszkodzenia kiełkujących roślin, w konsekwencji
prowadzÄ…c do ich obumierania.
·ð Dwutlenek siarki- jest on bardzo szkodliwy dla wszystkich organizmów żywych. Jest to
gaz bezbarwny, duszący, cięższy od powietrza. Powstaje w wyniku spalania paliw
zanieczyszczonych siarką oraz w przemyśle hutniczym. Dwutlenek siarki bierze udział
w powstawaniu kwaśnych deszczów.
Bardzo niebezpieczne i zarazem szkodliwe są pyły. Pyły mogą mieć postać nieorganiczną i
organiczną. Te pierwsze powstają w wyniku oddziaływań atmosferycznych w czasie wietrzenia
skał czy wybuchów wulkanów. Wśród pyłów organicznych można wskazać na takie, które
mają pochodzenie roślinne lub zwierzęce. Mogą one powodować alergie, astmę, zmiany
skórne. Poważnym niebezpieczeństwem są jednak pyły pochodzące ze sztucznych z
ródeł.
Chodzi tu o szkodliwą działalność przemysłową (górniczą, hutniczą), zbyt duże nasilenie ruchu
drogowego. Pył niekorzystnie wpływa na drogi oddechowe. Powoduje zapalenie spojówek,
nieżyty nosa czy oskrzeli. Mogą być także przyczyną poważnych pylic płucnych. Toksyczność
pyłów zależy od średnicy ziaren pyłu, składu chemicznego oraz zawartości metali toksycznych
( Pb, Cd, Ni, Cr, Zn ).
Wszystkie te gazy przyczyniajÄ… siÄ™ do znacznego zanieczyszczenia atmosfery. W
konsekwencji mamy do czynienia z tak groz
nymi zjawiskami jak na przykład kwaśne deszcze.
Tlenki siarki, tlenki azotu i chlorowodór rozpuszczają się w kropelkach pary wodnej, która
znajduje się w atmosferze. W konsekwencji powstają kwasy, które opadają na ziemię w
postaci kwaśnych deszczów. Są one bardzo niebezpieczne dla naszego środowiska. Powodują
zakwaszenie gleb i wód, a w konsekwencji wymieranie wielu gatunków roślin i zwierząt.
niszczą błony śluzowe i tym samym drażnią drogi oddechowe i oczy. Przyczyniają się do
spadku witaminy C w organizmie, powodują korozję żelaza, stali i cynku. Niszczą skóry oraz
papier, obniżają wytrzymałość naturalnych włókien roślinnych.
Należy tu zwrócić uwagę także na kwaśny smog. Smog jest to gęsta mgła zmieszana z
pyłami przemysłowymi, dymami z elektrociepłowni i elektrowni oraz ze spalinami
samochodowymi. Występuje na ogół w wielkich miastach albo na obszarach przemysłowych.
Tworzy siÄ™ przede wszystkim w okresach bezwietrznych lub wtedy, gdy nasilenie wiatru jest
niewielkie. Inwersja cieplna uniemożliwia wówczas ruchy powietrza. Zjawisko inwersji
odgrywa bardzo dużą rolę przy powstawaniu smogu. W warunkach normalnych temperatura
troposfery obniża się w miarę wzrostu wysokości. Różnice temperatur powodują wówczas
powstawanie prądów wstępujących, istotnych z punktu widzenia oczyszczania powietrza.
Podczas inwersji cieplnej na pewnej wysokości powstaje warstwa powietrza ciepłego, która
uniemożliwia ruch powietrza. Inwersje temperatur są szczególnie groz
ne przy dużym stężeniu
dwutlenku siarki, dwutlenku węgla i pyłu węglowego. Powoduje to powstanie kwaśnego
smogu typu Londyn. Jest on także nazywany mgłą przemysłową. Nazwa wzięła się stąd, że w
1952 w Londynie zaobserwowano utrzymującą się przez kilka dni bardzo kwaśną mgłę.
Zagroził ona nawet zdrowiu i życiu mieszkańców miasta. Od tego momentu zabroniono
londyńczykom ogrzewać domy drewnem, węglem, torfem i olejem opałowym. Dopuszczalne
jest jedynie wykorzystywanie gazu i elektryczności.
Innym typem smogu jest smog fotochemiczny typu Los Angeles. Występuje on
przeważnie w okresie wczesnego przedpołudnia tam , gdzie tereny są dobrze nasłonecznione.
Powoduje on łzawienie oczu, trudności w oddychaniu. Uszkadza on także szereg materiałów-
gumę, kauczuk, tekstylia. powoduje zarazem choroby roślin.
SPOSOBY OCHRONY POWIETRZA
Jedną z podstawowych metod ochrony powietrza jest usuwanie przyczyn. Należy więc
likwidować przestarzałe technologie, które przyczyniają się do emisji wielu toksycznych
gazów. Ważne są uregulowania prawne oraz środki o charakterze administracyjnym. Za
przekroczenie dopuszczalnych norm muszą być nakładane wysokie kary. Powinno się także
prowadzić ciągłe badania nad możliwością wprowadzenia alternatywnych z
ródeł pozyskiwania
energii. Z drugiej strony istotne jest także usuwanie skutków zanieczyszczeń. Należy więc
oczyszczać wylotowe gazy, tworzyć strefy ochronne i pasy zieleni.
RODZAJE ZANIECZYSZCZEC
WÓD
Zanieczyszczenie wód może mieć charakter chemiczny, fizyczny, biologiczny lub
fizjologiczny.
Zanieczyszczenie fizyczne cechuje się zmianą zabarwienia wody. Ograniczenie dostępu światła
powoduje zmętnienie. Skażenie termiczne prowadzi do zmniejszenia rozpuszczalności tlenu
oraz przyspieszenia procesów biologicznych.
Zanieczyszczenie biologiczne powoduje powstanie niepożądanych bakterii. Te ostatnie
wydzielają toksyczne substancje, które są przyczyną wielu groz
nych chorób.
Zanieczyszczenie fizjologiczne powoduje pojawienie siÄ™ nieprzyjemnego zapachu i smaku
wody. Jest to wynikiem obecności merkaptanów, amin i fenolu.
Zanieczyszczenia chemiczne mogą być spowodowane:
·ð detergentami- czyli zwiÄ…zkami, które wchodzÄ… w skÅ‚ad Å›rodków piorÄ…cych; z
ródłem
zanieczyszczenia sÄ… gospodarstwa domowe, wszelkie pralnie i myjnie; skutkiem tego
wzrasta toksyczność skażonej wody;
·ð pestycydy- sÄ… one wykorzystywane w rolnictwie oraz leÅ›nictwie; powodujÄ… pogarszanie
właściwości wody; mają zdolność do kumulowania się w tkankach;
·ð aminy aromatyczne- pochodzÄ… z różnego rodzaju barwników, tworzyw sztucznych; sÄ…
rakotwórcze, trudno rozpuszczalne i usuwalne;
·ð fenole- powstajÄ… w skutek biologicznego rozkÅ‚adu roÅ›lin oraz ze Å›cieków komunalnych,
barwników, z gazowni; ulegając biodegradacji w środowisku wodnym powodują
obniżenie wartości smakowych i zapachowych wody;
·ð metale ciężkie- z
ródłem zanieczyszczenia są przemysł metalurgiczny, górnictwo,
hutnictwo; sÄ… bardzo toksyczne;
·ð azotany- wykorzystywane do produkcji nawozów mineralnych; powodujÄ… eutrofizacjÄ™
wód, są rakotwórcze;
Wody powinny być chronione poprzez racjonalną gospodarkę wodną. Konieczne jest przy tym
oczyszczanie ścieków (różnymi metodami- np. mechaniczną, chemiczną czy biologiczną ) oraz
zabezpieczenie przed przedostawaniem się nawozów sztucznych do wód.
NISZCZENIE I OCHRONA GLEB
Gleba jest powierzchniową warstwą skorupy ziemskiej. Powstała ona ze skały macierzystej w
wyniku procesu glebotwórczego. Występowanie określonej gleby w danym miejscu
uzależnione jest od wielu czynników. Zalicza się do nich rzez
bę terenu, klimat, wpływ świata
roślinnego i zwierzęcego. Nie bez znaczenia jest działalność samego człowieka.
Gleba jest jednym z ważniejszych czynników, które warunkują życie na ziemi.
Wykorzystywana jest w rolnictwie- dzięki niej możemy produkować żywność. Tworzy ona
naturalny zbiornik retencyjny zasobów wodnych. Wody, które gromadzą się w glebie, są
niezbędne dla życia roślin, zwierząt i człowieka. Dzięki obecności w glebie wielu milionów
drobnoustrojów pełni ona także ważną funkcję sanitarną. Ma ona także zdolność do
pochłaniania nadmiaru toksycznych związków. Do czynników, które powodują niszczenie gleb
zalicza siÄ™:
·ð erozjÄ™, która wymywa bÄ…dz
prowadzi do wywiewania powierzchniowej warstwy gleby;
·ð przeznaczanie gleb dla celów budowlanych, przemysÅ‚owych czy komunikacyjnych;
·ð zatruwanie zwiÄ…zkami toksycznymi, które pochodzÄ… z pyłów, kwaÅ›nych deszczy;
·ð wykorzystywanie chemicznych Å›rodków do ochrony roÅ›lin;
·ð zmÄ™czenie gleby- powstaje na skutek niewÅ‚aÅ›ciwego nawożenia i zanieczyszczenia,
powoduje to obniżenie żyzności gleb oraz zmniejszenie ilości otrzymywanych plonów;
·ð zmniejszanie powierzchni uprawnej;
W celu ochrony gleby należy podjąć konkretne działania , do których zalicza się między
innymi:
·ð ciÄ…gÅ‚e ograniczanie emisji zanieczyszczeÅ„ ( spalin, pyłów, szkodliwych gazów )
·ð rozsÄ…dne i minimalne korzystanie z chemicznych Å›rodków ochrony roÅ›lin (szczególnÄ…
uwagę powinno się zwrócić na gospodarstwa ekologiczne, które eliminują wszelkie
nawozy pochodzenia chemicznego; stosowane sÄ… naturalne metody zabezpieczania
roślin i nawozy pochodzenia naturalnego );
·ð wÅ‚aÅ›ciwe skÅ‚adowanie i segregacja odpadów;
·ð tworzenie obszarów zielonych , otulin, sadzenie nowych drzew, ograniczona wycinka;
·ð stosowanie pÅ‚odozmianu;
·ð wprowadzenie biologicznych sposobów walki ze szkodnikami;
FORMY OCHRONY PRZYRODY W POLSCE
Do podstawowych form ochrony przyrody w Polsce należą:
·ð parki narodowe
·ð rezerwaty przyrody
·ð pomniki przyrody
·ð parki krajobrazowe
·ð strefy ochronne  otuliny
·ð obszar chronionego krajobrazu
·ð ochrona gatunkowa roÅ›lin, zwierzÄ…t, grzybów
Parki narodowe są najcenniejszym dziedzictwem naturalnym, które musi być poddane
szczególnej kontroli. W celu utworzenia parku dany obszar musi spełniać szereg wymagań.
Przede wszystkim musi to być teren rozległy w skali całego kraju, który obejmuje jeden lub
więcej ekosystemów. W minimalnym stopniu może być zmieniony przez człowieka. Ponadto
obszar taki powinien wyróżniać się nieprzeciętnym pięknem i bogactwem przyrody. Świat
roślin jak i zwierząt ma tam szczególne znaczenie dla celów naukowych, estetycznych lub
wypoczynkowych.
Największym parkiem na terenie naszego kraju jest Biebrzański Park Narodowy, który
został utworzony w 1993 roku. Jego powierzchnia wynosi 59 223 ha. Znajduje się on w
województwie podlaskim. Jest to obszar torfowiskowo- bagienny. Występuje tak liczne
ptactwo wodne, a także bobry i łosie.
Bardzo cennym parkiem nadmorskim jest Słowiński Park Narodowy utworzony w 1967 roku.
Jego powierzchnia to 18 619 ha, w herbie umieszczony jest orzeł przedni. Największą jego
atrakcją są ruchome wydmy, największa znajduje się na Mierzei A
ebskiej. Park cechuje siÄ™
krajobrazem polodowcowym, licznie występują tam torfowiska. Wśród najpopularniejszych
roślin znajduje się piaskownica zwyczajna, mikołajek nadmorski, wydmuchrzyca piaskowa.
Występują tam ponadto jelenie, sarny, dziki, gronostaje, orzeł przedni. Park ten objęty jest
międzynarodową konwencją RAMSAR. Dotyczy ona ochrony siedlisk ptaków wodnych oraz
błotnych.
Jednym z większych parków starych gór kaledońsko- herzyńskich jest Świętokrzyski Park
Narodowy. Został on utworzony w 1950 roku w województwie świętokrzyskim . Ma on
powierzchnię 7 626 ha, w herbie znajduje się jeleń ze znakiem krzyża. Góry kaledońsko-
hercyńskie są najstarszymi w Europie górami zbudowanymi ze skał osadowych.
Charakterystyczne dla tego parku są gołoborza, a ze zwierząt bóbr, gronostaj, łoś. Występuje
tam modrzew polski oraz puszcza jodłowa.
REZERWAT PRZYRODY- jest to obszar mniejszy od parku narodowego, który także objęty
zostaje szczególną ochroną. Pod opieką może znalez
ć się cała przyroda danego obszaru, bądz

jej poszczególne elementy składowe. Możemy wyróżnić rezerwaty ścisłe i częściowe.
Natomiast ze względu na kryterium przedmiotu ochrony wskazuje się na rezerwaty leśne,
faunistyczne, florystyczne, łąkowe, wodne, krajobrazowa czy przyrody nieożywionej.
POMNIKI PRZYRODY- są to bardzo cenne elementy zarówno przyrody ożywionej jak i
martwej. Mogą to być skupiska drzew, głazy narzutowe, jaskinie, zabytkowe drzewa. Obecnie
w Polsce istnieje około 26 tys. pomników przyrody.
PARKI KRAJOBRAZOWE- oraz obszary chronionego krajobrazu sÄ… terenami o ogromnych
walorach przyrodniczych, turystycznych, zdrowotnych. Obecnie zajmują one w Polsce około
25 % powierzchni.
Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt- dotyczy zagrożonych wyginięciem roślin oraz rzadkich
zwierząt. Cechuje je także to, że mają duże znaczenie dla środowiska naturalnego.
Do roślin, które znajdują się pod całkowitą ochroną należą; widłaki, rosiczki, kosodrzewina,
długosz królewski, krokus, szarotka, cis, limba, zawilce.
Objęte ochroną zwierzęta to: ropuchy, kumaki, wszystkie gady, żbik, niedz
wiedz
brunatny,
żubr, kozica, bóbr, kuna, susły.
Ochrona środowiska jest koniecznością. W tym celu muszą być podejmowane działania , które
mają ograniczać skutki zanieczyszczeń ora je eliminować. Ważne jest przy tym współdziałanie
wszystkich państw, ponieważ przyroda jest naszym wspólnym dziedzictwem.
Konieczne jest przy tym wprowadzanie konkretnych rozwiązań prawnych. Wszelkie
wykroczenia powinny być zaś surowo karane. Zanieczyszczenia muszą być usuwane u samego
z
ródła- trzeba działać w celu przeciwdziałania zagrożeniom niż je usuwać. Kolejna sprawa to
nadanie problemowi ochrony środowiska międzynarodowego rozgłosu. Poszczególni ludzie, a
nie tylko państwa, muszą włączać się do działania na rzecz poprawy stanu naszej Ziemi. Istotna
jest też wzmożona edukacja ekologiczna, która ma uczulić najmłodszych na problemy
środowiska. W tym celu powinny być wprowadzane i realizowane programy szkolne, które
będą tą wiedzę szerzyć. Szczególnie cenne są popularne już od wielu lat  Dni Ziemi , podczas
których ma miejsce wielkie sprzątanie. Organizowane są przy tym konkursy z wiedzy o
ochronie naszej planety.
Podsumowując należy stwierdzić, że w ostatnich latach wzrasta świadomość ekologiczna.
Staramy się żyć zdrowiej oraz w taki sposób, by nie przynosić szkody naszemu środowisku.