Mozliwe jest udzielenie cudzoziemcowi ochrony i zagwarantowanie mu tym samym szczegolnego statusu przez:a) nadanie statusu uchodzcy
uchodzca jest osoba, ktora na skutek uzasadnionej obawy przed przesladowaniem z powodu swojej rasy, religii, narodowosci, przynaleznosci do okreslonej grupy spolecznej lub z powodu przekonań politycznych przebywa poza granicami swego państwa i nie moze lub nie chce z powodu tych obaw korzystac z ochrony tego państwa, albo osoba, ktora nie ma obywatelstwa i znajdujac sie poza państwem, w ktorym stale zamieszkiwala nie moze lub nie chce z powodu tych obaw wrocic do tego państwa. Postepowanie o nadanie statusu uchodzcy wszczyna sie na wniosek. Organem wlasciwym do orzekania w tej sprawie w I instancji jest Szef Urzedu do Spraw Cudzoziemcow. Cudzoziemcowi, ktory posiada status uchodzcy przysluguja uprawnienia cudzoziemca, ktoremu udzielono zezwolenia na zamieszkanie na czas okreslony. Osoba taka otrzymuje karte pobytu i dokument podrozy. Status uchodzcy zapewnia tez ochrone przed zobowiazaniem do opuszczenia terytorium RP oraz wydaleniem.
b) udzielenie azylu
cudzoziemcowi mozna (jest to fakultatywne) udzielic azylu, jezeli spelnione zostana 2 warunki: jest to niezbedne dla zapewnieniu mu ochrony i przemawia za tym wazny w interes RP. Organem wlasciwym do wydania decyzji w sprawie udzielenia azylu jest Szef Urzedu do Spraw Cudzoziemcow za zgoda ministra wlasciwego do spraw zagranicznych. Udzielenie azylu powoduje skutki prawne zarowno dla cudzoziemca jak i dla państwa. Cudzoziemiec otrzymuje zezwolenie na osiedlenie sie oraz karte pobytu. Państwo musi mu zagwarantowac ochrone i bezpieczeństwo. Cudzoziemca nie mozna zobowiazac do opuszczenia terytorium RP ani wydac decyzji o jego wydaleniu.
c) udzielenie zgody na pobyt tolerowany
to forma ochrony uzupelniajacej stosowana wobec osob, ktore nie kwalifikuja sie do uzyskania innej ochrony. Mozna jej udzielic, jezeli wydalenie: mogloby nastapic tylko do kraju, w ktorym zagrozone byloby jego zycie, bezpieczeństwo i wolnosc, jest niewykonalne z przyczyn niezaleznych od organu wydajacego decyzje o wydaleniu. Zgody na pobyt udziela wojewoda z urzedu albo na wniosek, Szef Urzedu do Spraw Cudzoziemcow z urzedu lub na wniosek oraz Rada do Spraw Uchodzcow, jest ona wydawana bezterminowo. Cudzoziemcowi, ktoremu udzielono zgody przysluguja uprawnienia cudzoziemca, ktoremu udzielono zezwolenia na zamieszkiwanie na czas oznaczony. Otrzymuje on karte pobytu wazna rok i podlegajaca po wplywie tego czasu wymianie. Nie mozna go zobowiazac do opuszczenia RP ani wydalic.
d) udzielenie ochrony czasowej
przewidziana jest dla cudzoziemcow masowo przybywajacych na teren RP, ktorzy opuscili miejsce zamieszkania z powodu obcej inwazji, wojny, wojny domowej, konfliktow etnicznych lub razacych naruszeń praw czlowieka. Udziela sie jej na dosc krotki czas, w zasadzie do chwili, gdy mozliwy jest powrot do uprzedniego miejsca zamieszkania, ale nie dluzej niz rok. Po roku mozna przedluzyc okres na 6 miesiecy, jednak nie wiecej niz dwa razy. Ochrony czasowej udziela sie na podstawie i w granicach okreslonych w decyzji Rady Unii Europejskiej.