Historia Rosji - serwis historyczny Page 1 of 6
Czytelnia | Postacie | Dynastie | y
ródła | Inne | Aktualności | Kontakt
WOJNA ROSYJSKO-JAPOC
SKA 1904-1905
ciąg dalszy (cz.V)...
Pogrom floty rosyjskiej w bitwie pod Cuszimą (27-28.05.1905)
Bitwa pod Cuszimą
Władze carskie liczyły jednak jeszcze na flotę bałtycką, którą ju\
w połowie
kwietnia 1904 roku postanowiono wysłać na Ocean Spokojny, aby wzmocnić siły
morskie w tym rejonie i odblokować znajdujące się w Port Artur siły 1 Floty
Pacyfiku. Mo\
e w tym czasie warto było jeszcze liczyć na bardziej pomyślny
przebieg wojny, lecz zanim doszło do całkowitej realizacji bardzo zresztą
ryzykownego planu, minął dosłownie rok. Dopiero 15.10.1904 roku wypłynęła z
Lipawy w Kurlandii rosyjska flota bałtycka, która miała się stać 2 Flotą Oceanu
Spokojnego. Zło\
ona ona była z wielkich, lecz przestarzałych jednostek morskich,
które przez rosyjskich marynarzy były powszechnie nazywane "starymi
kaloszami". W skład tych sił wchodziło 12 pancerników (okrętów liniowych), 3
krą\
owniki pancerne, 6 krą\
owników lekkich, 9 torpedowców, 6 transportowców i
2 okręty szpitalne, które dowodzone były przez wiceadmirała Zinowieja
(Zenobiusza) P. Ro\
estwieńskiego (nazwisko to pisze się równie\
Ro\
diestwieński).
Od samego momentu wypłynięcia z Rosji nad siłami tymi wisiało jakieś fatum, co
nie wró\
yło nic dobrego. W nocy z 20 na 21.10.1904 roku na Morzu Północnym na
wysokości Dogger Bank doszło do bardzo groz
nego incydentu, który ledwie się
udało potem załagodzić. Marynarze rosyjscy w ciemnościach nocnych zauwa\
yli
sylwetki jakiś okrętów, które w wyniku przesadzonych wieści i plotek docierających
do Rosji, rozpoznali jako japońskie torpedowce szykujące się swoim zwyczajem do
niespodziewanego ataku, będące częścią głównych sił płynących w kierunku
Bałtyku. Admirał Ro\
estwieński bez dokładniejszego rozpoznania, wydał pochopną
i błędną decyzję do otwarcia ognia. Dopiero po pewnym czasie okazało się, \
e była
to pomyłka, gdy\
tymi rzekomymi japońskimi okrętami okazały się angielskie
statki rybackie. Przeprowadzone póz
niej śledztwo wykazało spore zaniedbania ze
strony dowództwa rosyjskiej floty i zbyt pochopnie wydawane rozkazy do ataku.
Tak\
e dalsze etapy tej wyprawy morskiej były dość pechowe, którym mo\
na było
nadać miano niezwykłych.
Tylko część okrętów rosyjskich mogła się skierować przez Morze Śródziemne na
Kanał Sueski te, które miały zbyt wielkie zanurzenie, musiały obrać dłu\
szą drogę i
zmuszone były opływać całą Afrykę. Po dotarciu na Madagaskar dowiedziano się o
http://www.rosja.osman.livenet.pl/art/wojna1905d.html 2008-04-06
Historia Rosji - serwis historyczny Page 2 of 6
kapitulacji Port Artur, co od razu stawiało pod wielkim znakiem zapytania celowość
dalszej ekspedycji - teraz mo\
na było przedzierać się do Władywostoku. Stracono
a\
dwa i pół miesiąca na Madagaskarze (20.12.1904 - 16.03.1905) w oczekiwaniu
na ewentualne odwołanie dalszego rejsu i wreszcie ruszono dalej, tracąc jeszcze
kilka tygodni podczas postoju w Indochinach. Wiceadmirał Zinowiej Ro\
estwieński
znalazłszy się wreszcie na wodach chińskich postanowił osiągnąć Władywostok
płynąc przez Cieśninę Koreańską, między Koreą i Japonią. Decyzja była mo\
liwie
najprostsza, lecz przy tym bardzo niebezpieczna ze względu na bliskość baz
japońskich - rzeczywistość potwierdziła to w całej pełni. Admirał rosyjski nie
zadbał nawet o zmylenie przeciwnika, co do jego rzeczywistych zamiarów.
Dowodzący japońską flotą admirał H. Togo nie dał się nabrać na takie próby i
czekał na Rosjan bezpośrednio na ich drodze. 27.05.1905 roku przypadała
dziewiąta rocznica koronacji rosyjskiej pary cesarskiej oraz urodziny panującej
wtedy cesarzowej Japonii, Haruko. W dniu tym na wschód od Wysp Cuszimskich
doszło do spotkania obu wrogich flot, a wkrótce potem do wielkiej bitwy morskiej.
Bitwa - dzień pierwszy (wielki skrót jej przebiegu)
Ostatnie chwile pancernika "Uszakow"
27.05. eskadra rosyjska szła w szyku trzech kolumn na czele których znajdowały
się trzy krą\
owniki: ("Swietłana", "Ural" i "Ałmaz"). Prawa składała się z
pancerników: "Kniaz
Suworow" (okręt flagowy dowódcy eskadry), "Imperator
Aleksandr II", "Borodino", "Oreł", "Oslabia", "Sisoj Wielikij", "Nawarin" i
krą\
ownika "Admirał Nachimow". Lewa składała się z pancerników: "Imperator
Nikolaj I", "Admirał Apraksin", "Admirał Sieniawin", "Admirał Uszakow" i
krą\
owniki: "Oleg", "Awrora", "Dmitrij Donskoj", "Władimir Monomach".
Dodatkowo okręty lewej i prawej kolumny osłaniały krą\
owniki: "śemczug" i
"Izmrud". Wewnątrz tego ugrupowania płynęło 9 kontrtorpedowców. Nieco w tyle
płynęły 2 okręty szpitalne.
Od północy w stronę okrętów rosyjskich zbli\
ała się szybko flota japońska pod
dowództwem admirała Togo, który ju\
z samego rana otrzymał meldunek o
wykryciu rosyjskiej floty. Admirał japoński w krótkim czasie opracował plan
dalszego działania w mającym nastąpić starciu, Rosjanie nie mieli \
adnej
koncepcji. Ich głównym celem było dotarcie do Władywostoku bez wdawania się w
walkę. Siły japońskie składały się z pancerników: "Mikasa1
(okręt flagowy),
"Shikishima", "Fuji", "Fuso", "Asahi", i "Chin Yen", krą\
ownikami: "Amerika Maru",
"Sado Maru", "Shinano Maru", "Manshu", "Akitsushima", "Izumi", "Kasagi",
"Chitose", "Otowa", "Niitaka", "Itsukushima", "Matsushima", "Hashidate", "Suma",
"Chiyoda", "Kasuga", "Nisshin", "Izumo", "Azuma", "Tokiwa", "Yakumo", "Asama",
"Iwate", "Naniwa", "Takachiho", "Tsushima" i "Akushi", a tak\
e siłami lekkimi w
liczbie 20 kontrtorpedowców i kanonierek oraz 60 torpedowców.
O godz. 10.00 Ro\
estwieński przystąpił do formowania szyku bojowego, zło\
onego
http://www.rosja.osman.livenet.pl/art/wojna1905d.html 2008-04-06
Historia Rosji - serwis historyczny Page 3 of 6
z trzech zespołów pancernych. Jeszcze przed skończeniem manewrów, o 11.15
padły pierwsze strzały. Potyczka trwała krótko, ale Rosjanie uszkodzili okręt
"Kasagi", przez co Japończycy wycofali się. O 13.00 Rosjanie wydzielili z kolumny
cztery pancerniki w odrębną kolumnę. Admirał Togo zamierzał wykorzystać
manewr zwany "postawieniem kreski nad T". Polegał on na tym, aby w czasie
walki przeciąć własnymi okrętami pod kątem prostym kurs okrętów rosyjskich. W
ten sposób okręty japońskie mogły strzelać salwami burtowymi, na które Rosjanie
mogli odpowiadać tylko dziobowymi. O 13.30 padł rozkaz Ro\
estwieńskiego, aby
krą\
owniki i torpedowce przeszły na prawo, w wyniku czego powstało zamieszanie
w ugrupowaniu rosyjskim. O 13.49 "Suworow" rozpoczął ostrzał "Mikasy". Wkrótce
potem wszystkie pancerniki rosyjskie otworzyły ogień. Japończycy otworzyli ogień
o 13.52 w ten sposób rozpoczął się bój wielkich okrętów.
Togo utrzymywał skoncentrowany ogień na pancerniku "Suworow" w celu
wyeliminowania okrętu flagowego. Japończykom nie powiódł się manewr
"postawienia kreski nad T" poniewa\
Rosjanie zmienili kurs na równoległy do kursu
japońskiego. Około 14.25 Togo próbował dokonać kolejnego "postawienia kreski
nad T" nie przerywając ostrzału. Do tego czasu uszkodzone zostały okręty
"Asama", "Mikasa" po stronie japońskiej i "Suworow", "Oslabja", "Oreł", "Borodino"
po stronie rosyjskiej. O 14.35 "Oslabia" zatonął. Ucierpiał tak\
e japoński "Iwate".
W tym samym czasie uszkodzony "Suworow" utracił sterowność i wyszedł z szyku.
Admirał Ro\
estwieński został ranny. Dowództwo nad flotą rosyjską objął
wiceadmirał Niebogatow. O 14.40 Togo zawrócił, aby kontynuować walkę. Rosjanie
w tym czasie trafili okręty "Nisshin", "Fuji", "Shikishima" i "Mikasa". Po stronie
rosyjskiej trafione zostały "Aleksandr II", "Oreł", "Sisoj Wielikij", "Nawarin". Tu\
po
godzinie 15.00 obie walczące strony utraciły we mgle i dymie kontakt bojowy.
Jednocześnie z walką cię\
kich okrętów trwał bój sił lekkich, w czasie którego
uszkodzony został rosyjski krą\
ownik "Awrora", oraz japońskie "Kasagi" i
"Takachiko".
O 15.15 Rosjanie ruszyli na północ z nadzieją przebicia się do Władywostoku.
Cię\
ko uszkodzony "Aleksandr II" zdołał powrócić do szyku sił głównych, na czele
którego podą\
ał teraz "Borodino". Około 15.35 Togo natknął się na osamotnionego
"Suworowa" i zaczął go ostrzeliwać. W tym czasie flota rosyjska ponownie
otworzyła ogień. W wyniku tego kolejnego starcia okręty rosyjskie doznały wielu
uszkodzeń od bardzo celnych salw ze strony okrętów japońskich, spotęgowany
jeszcze powstałym wielkim zamieszaniem w szyku rosyjskim. O 16.20 po
dokonaniu zwrotu na południe Rosjanie oderwali się od przeciwnika i kontakt
bojowy ponownie został zerwany. Między 17.00 a 17.15 rosyjskie siły cię\
kie
natrafiły na japońskie krą\
owniki, które tym razem pod celnym ogniem okrętów
rosyjskich, po doznaniu wielu uszkodzeń musiały dokonać odwrotu. Pod osłoną
mgły flota rosyjska uporządkowała swój szyk. Kolumnę sił głównych prowadził
"Borodino", za nim "Oreł", "Aleksandr II", "Nawarin", "Sisoj Wielikij" i "Admirał
Nachimow". Z prawej burty utworzyła się kolumna krą\
owników prowadzona przez
"Olega". Dołączyły do nich ocalałe transportowce. Jednocześnie ewakuowano z
"Suworowa" oficerów z rannym Ro\
estwieńskim. W tej chwili Togo znajdował się
na południe od sił rosyjskich, więc natychmiast ruszył w pościg kursem na
zbli\
enie.
O 17.37 rozpoczęła się kolejna walka na kursach równoległych. Podczas niej
ponownie wiele okrętów po obu stronach zostało wielokrotnie trafionych, przy
czym okręty rosyjskie doznały znacznie więcej zniszczeń. Od 17.55 Rosjan zaczęły
dodatkowo ostrzeliwać japońskie siły lekkie, które zawróciły w celu dobicia
"Suworowa". Około 18.35 zatonął cię\
ko uszkodzony 1
Aleksandr II". Około 19.10
tak\
e i "Borodino" podzielił los poprzednika . Bitwa została przerwana około 19.30
w wyniku zapadającego zmroku. W międzyczasie zatonął jeszcze "Suworow"
zaatakowany przez japońskie torpedowce. Bitwa dzienna zakończyła się przegraną
Rosjan, którzy w jej wyniku utracili 4 pancerniki, krą\
ownik, okręt warsztatowy i
holownik, a 2 okręty szpitalne zostały przejęte przez przeciwnika. Ponadto 23 inne
http://www.rosja.osman.livenet.pl/art/wojna1905d.html 2008-04-06
Historia Rosji - serwis historyczny Page 4 of 6
okręty doznały uszkodzeń. Flota japońska nie miała strat w okrętach, choć wiele z
nich doznało licznych i powa\
nych zniszczeń. Jednak\
e jednostki japońskie były
nowocześniejsze od rosyjskich i miały bardziej wytrzymałe kadłuby.
ostatnie chwile pancernika "Borodino"
Za uchodzącymi na północ Rosjanami ruszyły w pościg japońskie torpedowce i
kontrtorpedowce. Zabrakło tu jednak zcentralizowanego dowodzenia i planu, przez
co bitwa nocna była dość chaotyczna. Rosyjskie siły lekkie przyspieszyły
zostawiając pancerniki w tyle. Nie ułatwiło to jednak zadania Japończykom. W
trakcie japońskich ataków nocnych trwających do północy, 15 torpedowców
zostało uszkodzonych, z czego 3 bardzo powa\
nie - zatonęły. Po stronie rosyjskiej
w wyniku tych ataków dalszych zniszczeń doznały: "Nawarin", "Sisoj Wielikij",
"Nachimow", i "Monomach". Okręty te na skutek tych zniszczeń zatonęły rano, ju\

28.05.
Bitwa - dzień drugi (ostateczny pogrom)
Jeszcze przed świtem zespoły japońskich sił lekkich rozpoczęły poszukiwania
okrętów rosyjskich. O godz. 05.07 "Chitose" zatopił "Biezupriocznyja". Zatonął te\

uszkodzony "Blestiaszczij". W tym czasie rosyjska flota była ju\
całkowicie
rozproszona i nie przedstawiała ju\
jednolitej i zwartej siły bojowej. Okręty
japońskie zajmowały się ju\
tylko i wyłącznie ostatecznym osaczaniem
poszczególnych i odosobnionych jednostek rosyjskich. Jeszcze przed południem 4
utrzymujące się na wodzie rosyjskie pancerniki poddały się Japończykom. Około
godz. 17.00 poddał się torpedowiec "Biedowyj", na którego pokładzie znajdował
się ranny admirał, dostając się wraz z całym sztabem do japońskiej niewoli.
Podobnie postąpiło jeszcze kilku innych dowódców okrętów.
O 18.10 zatonął walcząc do końca "Uszakow". Walczył te\
jeszcze krą\
ownik
"Dmitrij Donskoj", który jeszcze wieczorem uszkodził kilka japońskich
krą\
owników. Oni sami nie zdołali zatopić okrętu, zrobiła to jego załoga
następnego dnia, ju\
29.05. Był to ostateczny kres istnienia rosyjskiej 2 Floty
Oceanu Spokojnego, zakończony całkowitym jej pogromem i totalnym wielkim
zwycięstwem japońskiej floty. Niewielka część okrętów rosyjskich zdołała ujść z
pola bitwy, 6 z nich zostało internowanych i rozbrojonych w portach chińskich i
filipińskich, 2 wróciły po licznych perypetiach do portów na Bałtyku. Zaledwie 3
jednostki zdołały dopłynąć do Władywostku - krą\
ownik "Ałmaz" i 2 torpedowce.
Bitwa pod Cuszimą była jedną z sześciu największych i najsłynniejszych bitew
morskich świata. Udział w niej wzięło po obu stronach łącznie 138 okrętów z
35.000 marynarzami na pokładach. Swym zasięgiem objęła obszar 2.000 km kw.,
a sam pościg w dniu 28.05. objął 65 km kw. W bitwie tej Japończycy zatopili 21
http://www.rosja.osman.livenet.pl/art/wojna1905d.html 2008-04-06
Historia Rosji - serwis historyczny Page 5 of 6
rosyjskich okrętów, w tym 8 pancerników, a 9 zmusili do poddania się (w tym 4
pancerniki). Straty Rosjan w ludziach te\
były znaczne (4.390 samych zabitych).
Straty Japończyków - w porównaniu do rosyjskich - były nieznaczne. Zatopione
tylko 3 torpedowce, i liczne uszkodzenia i zniszczenia na wielu innych okrętach.
Straty w ludziach to: 84 zabitych i 459 rannych marynarzy. Wygrana w tej bitwie
wprowadziła Japonię do grona potęg morskich. Bitwa Cuszimska nazywana jest w
Japonii Nihonkai Kaisen. Na okręcie "Nisshin" walczył (ranny w walce) ówczesny
podporucznik marynarki Issoroku Takano Yamamoto, póz
niejszy admirał i
dowódca japońskiej Połączonej floty podczas II wojny światowej.
Pertraktacje pokojowe - zajęcie Sachalinu przez Japonię
(ostatni wojenny akord)
Katastrofalna w skutkach klęska całej floty, wywarła w Rosji jeszcze większy szok
ni\
klęska pod Mukdenem, w całym kraju nasiliła się rewolucja. Zmusiło to
ostatecznie rząd carski do podjęcia rokowań pokojowych. Dalsze prowadzenie
wojny stawało się bezcelowe i obie strony wyraziły zgodę na rokowania za
pośrednictwem Stanów Zjednoczonych. 31.05.1905 roku minister spraw
zagranicznych Japonii, Komura Jutaro zwrócił się do prezydenta USA, Teodora
Roosevelta, proponując pośrednictwo. 08.06. Roosevelt wezwał obie strony do
prowadzenia rokowań, które rozpoczęły się 06.08. w Portsmouth (w stanie New
Hampshire w USA). Stojący na czele delegacji rosyjskiej Sergiusz Witte trzymał się
nieugięcie pewnej określonej linii politycznej i nie chciał się zgodzić na daleko
idące ustępstwa na rzecz Japonii. Komplikowała obrady sprawa Sachalinu.
Bowiem tu\
przed rozpoczęciem rozmów pokojowych, 07.07. wojska japońskie
wylądowały na Sachalinie koło Korsakowska, następnie odepchnęli na północ małe
garnizony rosyjskie, zbyt słabe, aby stawić efektywny opór. 25.07. Japończycy
zdobyli Aleksandrowsk, a dowodzący na Sachalinie oddziałami rosyjskimi, generał
Liapunow skapitulował. Był to ju\
ostatni akord w wojnie japońsko-rosyjskiej.
Delegacja japońska pertraktowała z pozycji siły, która chciała usankcjonować
zajęcie Sachalinu traktatem pokojowym. Po miesięcznych \
mudnych rokowaniach
doszło ostatecznie do jego podpisania, 05.09.1905 roku, na następujących
warunkach: Rosja oddawała południowy Sachalin i kolej południowomand\
urską,
przekazując jednocześnie Japończykom dzier\
awę półwyspu Liaotung wraz z Port
Artur. Japonia dodatkowo uzyskała prawo protektoratu nad Koreą i prawo połowu
ryb na dalekowschodnich wodach terytorialnych Rosji, w zamian zrezygnowała z
roszczeń do kontrybucji i odszkodowań wojennych.
Japonia była pierwszym krajem azjatyckim, który pokonał mocarstwo europejskie,
w tym przypadku Rosję. Pod wpływami Japonii znalazła się te\
południowa
Mand\
uria, a w 1910 r. japończycy dokonali aneksji Korei. W ten sposób, od tej
pory na szereg wielu lat, Daleki Wschód stał się japońską strefą wpływów.
Przegrana w wojnie z niewielką Japonią wywołała w rosyjskim społeczeństwie
cię\
ki szok. Podsycone nieudaną wojną niezadowolenie społeczne znalazło swe
ujście w postaci rozszerzającej się krwawej rewolucji, która trwała w Rosji do 1907
roku.
| Powrót do początku tekstu... |
DARKOL
http://wwww.armianiemiecka.tpf.pl/ - Armia Niemiecka 1914-1918 i I W.Ś.
http://wwww.osman.livenet.pl/ - Imperium Osmańskie 1280-1922
Powy\
szy tekst powstał w oparciu o ni\
ej wymienione z
ródła bibliograficzne:
Bazylow L. - Historia Rosji, t. 2; Warszawa 1983
Dyskant J. W. - Cuszima 1905; Warszawa 1989
Dyskant J.W. - Konflikty i zbrojenia morskie 1918-1939; Gdańsk 1983
http://www.rosja.osman.livenet.pl/art/wojna1905d.html 2008-04-06
Historia Rosji - serwis historyczny Page 6 of 6
Dyskant J. W. - Port Artur 1904; Warszawa 1996
Gozdawa-Gołębiowski J. - Od wojny krymskiej do bałkańskiej. Działania flot
wojennych w latach 1853-1914; Gdańsk 1983
Heller M. - Historia imperium rosyjskiego; Warszawa 2000
Olender P. - Wojna japońsko-chińska na morzu 1894-1895; Warszawa 1997
Solarz J. - Armia japońska 1875-1945; Warszawa 2001
Tubilewicz J. - Historia Japonii; Wrocław 1984
Mała Encyklopedia Wojskowa; Warszawa 1967
oraz w oparciu o:
www.russojapanesewar.com
Skomentuj na Forum
Serwis Historyczny - Historia Rosji
http://www.rosja.osman.livenet.pl/art/wojna1905d.html 2008-04-06