Układ sterowania oświetleniem
kabiny samochodu
Do czego to służy?
Temat elektronicznych układów do
stosowania w samochodach był jak do-
tąd traktowany w EdW trochę po maco-
szemu. Powód tego był prosty: elektroni-
ka samochodowa, w przeciwieństwie do
innych obszarów działania hobbystów
elektroników, w wydaniu amatorskim
jest dziedziną zamierającą. W nowoczes-
nych samochodach nie ma już właściwie
miejsca na konstrukcje amatorskie, tak
często stosowane jeszcze niedawno te-
mu. Wszystko, co można było zelektroni-
zować zostało już w samochodach daw-
2026
no zelektronizowane, a jeżeli nawet coś
jeszcze do zrobienia zostało, to będą to
konstrukcje znacznie przekraczające
możliwości amatorów i nawet wielu za-
wodowców. Z drugiej jednak strony, takie
podejście do zagadnienia jest słuszne
w krajach wysoko rozwiniętych, do któ-
rych z pewnością jeszcze nie należymy. za pomocą specjalnego włącznika. Drugi Funkcja ta okazała się niezbędna, po-
Na naszych drogach porusza się jeszcze sposób zostawmy w spokoju, nie budzi nieważ jazda w nocy z włączonym
wiele pojazdów przestarzałych, w dal- on zastrzeżeń. Natomiast metoda włą- oświetleniem kabiny kierowcy może
szym ciągu produkowany jest FIAT126, czanie światłą na czas otwarcia drzwi być niebezpieczna.
niekiedy nawet zwany samochodem (au- ma aż trzy wady:
tor może pozwolić sobie na tą złośliwość, 1. Po wejściu do samochodu i zamknięciu Jak to działa?
ponieważ sam jez
dzi, a właściwie jest drzwi światło gaśnie, co zmusza nas do Schemat elektryczny proponowanego
r
y
s
u
n
k
u
1
wożony przez Małżonkę właśnie tym cu- poszukiwania stacyjki po omacku i  dzió- układu pokazany został na rysunku 1. Na
dem techniki). bania na oślep kluczykiem. To prawda, schemacie możemy od razu wyodrębnić
Nie namawiamy nikogo na dokony- że drzwi samochodu można pozostawić dwa bloki funkcjonalne: układ timera ste-
wanie przeróbek w instalacji elektrycz- otwarte, ale zimą, podczas mrozu i wiat- rującego za pośrednictwem tranzystora
nej Peugeota 406 czy najnowszego mo- ru nie należy to do przyjemności. mocy oświetleniem i układ formowania
delu BMW. Natomiast do starszych ty- 2. Po wyjściu z pojazdu światło także na- impulsu wyzwalającego timer. Analizę
pów samochodów możemy wykonać tychmiast gaśnie, co uniemożliwia schematu rozpoczniemy od opisu drugie-
użyteczne usprawnienia, ułatwiające ży- wzrokową kontrolę  czy aby na pewno go z bloków funkcjonalnych.
cie kierowcom, a nawet zwiększające wszystko zabraliśmy? . Styk drzwiowy normalnie włączający
bezpieczeństwo jazdy. Jednym z ukła- 3. Światło w kabinie pali się cały czas bezpośrednio oświetlenie został dołączo-
dów podnoszących bezpieczeństwo na podczas otwarcia drzwi, co uniemożli- ny za pośrednictwem rezystora R4 do
drogach był niewątpliwie  Sygnalizator wia pozostawianie ich otwartych na wejścia bramki IC2D. Fragment układu
cofania samochodu opisany w jednym dłuższy okres czasu. Tymczasem z rezystorami R3, R4 i kondensatorem C3
z poprzednich numerów EdW. Z kolei dobrą praktyką jest otwieranie drzwi skutecznie służy eliminacji skutków
w jednym z najbliższych numerów opub- samochodu podczas postoju w garażu drgań styków włącznika. Kiedy drzwi sa-
likujemy bardzo ciekawy i kontrowersyj- w celu przewietrzenia wnętrza kabiny. mochodu pozostają zamknięte, na we-
ny układ zmniejszający prawdopodo- Prosty układ elektroniczny eliminujący jściu bramki IC2D panuje stan wysoki
bieństwo zaśnięcia zmęczonego kierow- opisane wady został skonstruowany wymuszony przez rezystor R3. Otwarcie
cy podczas jazdy, centralkę alarmową do i przetestowany w samochodzie autora. drzwi samochodu powoduje zwarcie
samochodu i jeszcze kilka innych ukła- Przez ponad rok działał on bez najmniej- włącznika drzwiowego do masy i powsta-
dów  motoryzacyjnych . Na razie za- szej awarii i wykazał w pełni swoją uży- nie stanu niskiego na wejściu bramki
jmijmy się jednak tym, co już mamy go- teczność. Urządzenie realizuje następują- IC2D, a w konsekwencji stanu wysokie-
towe: układem sterowania oświetle- ce funkcje: go na wyjściu tej bramki, pracującej jako
niem wnętrza pojazdu. 1. Każde otwarcie lub zamknięcie drzwi inwerter. Zamknięcie drzwi samochodu
Każdy współcześnie produkowany powoduje włączenie oświetlenia spowoduje powtórne powstanie stanu
samochód posiada fabrycznie montowa- wnętrza pojazdu na czas, który może niskiego na wyjściu IC2D i przejście
ny układ oświetlenia kabiny kierowcy. być w bardzo szerokich granicach re- w stan wysoki wyjścia drugiego inwerte-
Światło włączane jest najczęściej dwo- gulowany przez Użytkownika. ra  bramki IC2A.
ma sposobami: automatycznie w mo- 2. Włączenie stacyjki powoduje natych- Bramka IC2B służy do generowania
mencie otwarcia drzwi pojazdu i ręcznie, miastowe wyłączenie oświetlenia. krótkich impulsów, które po zanegowa-
66 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 8/97
Rys. 1. Schemat ideowy
niu przez bramkę IC2C mają wyzwalać przerwanie generacji impulsu i wyłącze-
timer w momencie otwierania lub za- nie światła w kabinie samochodu.
mykania drzwi samochodu. Obydwa Do bezpośredniego włączania żarówki
wejścia tej bramki są normalnie  pod- (żarówek) oświetlenia kabiny służy tran-
wieszone do plusa zasilania za pośred- zystor T1  BUZ10. Zastosowanie tranzys-
nictwem rezystorów R5 i R6. Przejście tora typu MOSFET pozwoliło na rezygna-
w stan niski wyjścia bramki IC2D lub cję ze stosowania radiatora, przynajmniej
IC2A powoduje krótkotrwałe wystąpie- przy zasilaniu jednej tylko żarówki.
nie stanu niskiego na jednym z tych
wejść i powstanie impulsu wyzwalają- Montaż i uruchomienie
N
a
r
y
s
u
n
k
u
2
cego timer. Na rysunku 2 przedstawiona została
Układ timera został zrealizowany z wy- mozaika ścieżek płytki drukowanej oraz
Rys. 3.
korzystaniem popularnej kostki NE555. rozmieszczenie elementów. Montaż wy-
Ponieważ jest to chyba już setne zasto- konujemy w typowy sposób, rozpoczyna- Tranzystor T1 musi zostać przylutowa-
n
a
r
y
s
u
n
-
sowanie tego układu w projektach serii jąc od elementów o najmniejszych gaba- ny do płytki w sposób pokazany na rysun-
k
u
3
2000, nie będziemy tego fragmentu ukła- rytach, a kończąc na tranzystorze T1, któ- ku 3. Taki sposób montażu pozwoli nam
du szczegółowo opisywać. Wystarczy rego sposób wlutowania omówimy za zmieścić cały układ w proponowanej obu-
wspomnieć, że czas trwania impulsu ge- chwilę. Dyskusyjne jest tym razem sto- dowie typu KM-25B.
nerowanego przez IC1 możemy regulo- sowanie podstawek. Tak jak wszystkie Zmontowany układ nie wymaga uru-
wać w szerokich granicach za pomocą układy stosowane w technice motoryza- chamiania, ale jedynie regulacji czasu
potencjometru montażowego PR1. We- cyjnej nasz włącznik będzie pracował trwania impulsu generowanego przez ti-
jście zerujące timera NE555 zostało dołą- w ekstremalnie trudnych warunkach, na- mer IC1, czyli długości czasu zapalenia
czone do plusa zasilania za pośrednict- rażony na działanie skrajnych temperatur
wem rezystora R7, co umożliwia genera- i wstrząsy. Jeżeli więc chcemy zastoso-
cję impulsów przez IC1. Jeżeli jednak wać podstawki, to muszą one być na-
włączymy stacyjkę, to baza tranzystora prawdę bardzo wysokiej jakości (pod-
T2 zostanie spolaryzowana i tranzystor stawki precyzyjne). Lepiej jednak nie na-
ten zewrze wejście zerujące timera do rażać się na dodatkowe koszty i po
masy, co spowoduje natychmiastowe sprawdzeniu obydwóch układów scalo-
nych wlutować je bezpośrednio
w płytkę. Dyskusyjna jest także
sprawa stosowania potencjometru
montażowego PR1. Ten delikatny
element może łatwo ulec uszko-
dzeniu a ponadto utrudnia pokrycie
płytki lakierem izolacyjnym. Dlate-
go też można go, po wyregulowa-
niu czasu trwania impulsu wymon-
tować z układu, zmierzyć jego opor-
ność i zastąpić rezystorem stałym
Rys. 2. Schemat montażowy
o odpowiedniej wartości.
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 8/97 67
światła. Po zakończeniu wszystkich czyn- camy do złącza oznaczonego literą  C .
Wykaz elementów
W
y
k
a
z
e
l
e
m
e
n
t
ó
w
ności montażowych i regulacyjnych mu- Drugi koniec przeciętego przewodu podłą-
Rezystory
R
e
z
y
s
t
o
r
y
simy koniecznie pokryć płytkę warstwą czamy do punktu  A . Następnie wykonu-
PR1: 100k
lakieru elektroizolacyjnego. Lakier taki, jemy trzy diodatkowe przewody: dwa zasi-
R1, R5, R6, R8: 10k
dostępny w ofercie handlowej AVT, dos- lające, które dołączymy do masy pojazdu
R2, R3: 5,6k
konale zabezpieczy nasz układ przed i do punktu w instalacji samochodu, na któ- R4: 2,2k
R7: 1k
wpływami wilgoci i agresywnych związ- rym zawsze występuje napięcie (np. za
Kondensatory
K
o
n
d
e
n
s
a
t
o
r
y
ków chemicznych (sól!). drugim bezpiecznikiem, patrząc od przodu)
C1, C7: 100nF
Warto jeszcze wspomnieć o sposobie . Trzecim przewodem łączymy punkt  C
C2, C6: 100uF/16
dołączenia wykonanego urządzenia do in- z fragmentem instalacji, na którym napię- C3: 470nF
C4, C5: 1nF
stalacji samochodu. Omówimy go na cie występuje dopiero po włączeniu stacyj-
Półprzewodniki
P
ó
ł
p
r
z
e
w
o
d
n
i
k
i
przykładzie  samochodu FIAT126, ki (np. za pierwszym bezpiecznikiem).
IC1: NE555
Z
b
i
g
n
i
e
w
R
a
a
b
e
w którym układ był testowany. Zbigniew Raabe
IC2: 4093
Najpierw musimy odnalez
ć przewód
T1: BUZ10
prowadzący od włącznika drzwiowego do
T2: BC548 lub podobny
lampki sufitowej. Przechodzi on przez ba-
Pozostały
P
o
z
o
s
t
a
ł
y
Komplet podzespołów z płytką jest
K
o
m
p
l
e
t
p
o
d
z
e
s
p
o
ł
ó
w
z
p
ł
y
t
k
ą
j
e
s
t
Z1: ARK3
gażnik, nieopodal silnika wycieraczek i jest
dostępny w sieci handlowej AVT jako
d
o
s
t
ę
p
n
y
w
s
i
e
c
i
h
a
n
d
l
o
w
e
j
A
V
T
j
a
k
o
Z2: ARK2
koloru czarnego. Przewód ten przecinamy
 kit szkolny AVT-2026.

k
i
t
s
z
k
o
l
n
y

A
V
T
-
2
0
2
6
.
Obudowa typu KM 25B
i koniec prowadzący do włącznika przykrę-
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 8/97 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 68