Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich, projekt  Opracowanie i upowszechnienie krajowych
standardów kwalifikacji zawodowych .
KRAJOWY STANDARD KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH
Mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych (731102)
Autorzy
 mgr inż. Paweł Krawczak
A
ódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego
 mgr inż. Ryszard Zankowski
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 10, A
ódz

Konsultant ds. metodologii
 mgr Małgorzata Sienna
A
ódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego
Recenzenci
 prof. dr hab. inż. Krzysztof Pacholski
Politechnika A
ódzka
 dr inż. Andrzej Majocha
Politechnika A
ódzka
Ewaluatorzy zewnętrzni
 mgr inż. Anna Sierba
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 17, A
ódz

 mgr inż. Andrzej A
aziński
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 7, A
ódz

 Piotr Krakus
ASCO/Joucomatic,A
ódz

Komisja zatwierdzająca
 dr inż. Witold Opasewicz
Ośrodek Doskonalenia Kadr Stowarzyszenia Inżynierów Mechaników Polskich, A
ódz

- inż. mech. Mirosław Wilk
Pruszyński-Kałużny Sp. z o.o., Rzgów
- dr inż. Jan Karczmarek
Common S.A. A
ódz

- dr inż. Dariusz Wrąbel
TW Mechatronik, TBM Politechnika A
ódzka
- dr inż. Jan Wajand
TRAX Opel Sp. z o. o., A
ódz

� Copyright by Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, 2007
ISBN 978-83-7204-503-4 [115]
Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji  PIB
26-600 Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel. [phone], fax [phone]
e-mail: [e-mail] http://www.itee.radom.pl
2
SPIS TREŚCI
Wstęp ................................................................................................................ 4
1. Podstawy prawne wykonywania zawodu .................................................. 9
2. Syntetyczny opis zawodu ............................................................................ 9
3. Stanowiska pracy ...................................................................................... 10
4. Zadania zawodowe .................................................................................... 11
5. Składowe kwalifikacji zawodowych......................................................... 11
6. Korelacja między zadaniami zawodowymi
a składowymi kwalifikacji zawodowych.................................................. 12
7. Kwalifikacje ponadzawodowe .................................................................. 12
8. Specyfikacja kwalifikacji ogólnozawodowych, podstawowych
i specjalistycznych dla zawodu ................................................................. 14
3
Wstęp
Gospodarka oparta na wiedzy i współczesny rynek pracy potrzebują instru-
mentów wspierających rozwój zasobów ludzkich. W związku z tym duże nadzieje
wiąże się z ustanowieniem norm kwalifikacyjnych, które pozwoliłyby z jednej
strony zwiększyć przejrzystość kwalifikacji zawodowych potrzebnych gospodarce,
a z drugiej strony mogłyby być wykorzystywane do poprawy jakości kształcenia
i doskonalenia zawodowego w systemie szkolnym i pozaszkolnym.
Podstawę prawną tworzenia w Polsce systemu krajowych standardów kwali-
fikacji zawodowych stanowi Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrud-
nienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2004 r. Nr 99, poz. 1001 z póz
n. zm.),
w której określono m.in. (Art. 4), że:
 & Minister właściwy do spraw pracy realizuje zadania na rzecz rynku pracy
przez dążenie do uzyskania wysokiego poziomu i rozwoju zasobów ludzkich,
w szczególności przez:
 prowadzenie badań i analiz rynku pracy,
 ustalanie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy,
 koordynowanie opracowywania standardów kwalifikacji zawodowych dla za-
wodów występujących w klasyfikacji zawodów i specjalności oraz prowadzenie
baz danych o standardach kwalifikacji&  .
W Polsce nadzorem i koordynacją opracowywania standardów kwalifikacji
zawodowych o randze krajowej zajmuje się Departament Rynku Pracy Minister-
stwa Pracy i Polityki Społecznej. Będą one uaktualniane okresowo w miarę potrzeb
i zmian w wykonywaniu zawodu.
Zbiór sukcesywnie opracowywanych krajowych standardów kwalifikacji zawo-
dowych jest udostępniany w internetowej bazie danych, założonej na serwerze Mini-
sterstwa Pracy i Polityki Społecznej http://www.standardyiszkolenia.praca.gov.pl.
Opis standardu zawiera następujące elementy:
1. Podstawy prawne wykonywania zawodu (zawierają przepisy związane ściśle
z wykonywaniem zawodu).
2. Syntetyczny opis zawodu.
3. Wykaz stanowisk pracy z przyporządkowaniem do pięciu poziomów kwalifikacji.
4. Wykaz zadań zawodowych.
5. Wykaz składowych kwalifikacji zawodowych.
6. Zbiory umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych pracownika przy-
porządkowane do:
 pięciu poziomów kwalifikacji zawodowych,
 grup kwalifikacji: ponadzawodowych, ogólnozawodowych, podstawo-
wych i specjalistycznych.
W obecnym stanie prawnym standardy kwalifikacji zawodowych nie są obli-
gatoryjnym dokumentem. Aktualnie opracowane standardy funkcjonują na zasa-
dzie dokumentu rekomendowanego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
i mogą być wykorzystywane przez zainteresowane osoby i instytucje do różnych
celów, np. poradnictwa zawodowego, dostosowania ofert pracy do kwalifikacji
4
osób poszukujących pracy, oceny  luki kwalifikacyjnej osób bezrobotnych i po-
szukujących pracy, opracowania programów staży i praktyk zawodowych w ra-
mach przygotowania zawodowego, przygotowania podstaw programowych kształ-
cenia w zawodzie, programów kształcenia i doskonalenia zawodowego.
Model krajowych standardów kwalifikacji zawodowych przedstawia rys. 1.
Nazwa zawodu zgodnie z klasyfikacją
Standard
Słownik pojęć
kwalifikacji
Podstawy prawne wykonywania zawodu
dla zawodu 1
Syntetyczny opis zawodu
Stanowiska pracy
Zadania zawodowe
Składowe kwalifikacji zawodowych
Specyfikacja kwalifikacji zawodowych według grup
i poziomów:
Standard
kwalifikacji
dla zawodu 2
KLASYFIKACJA
ZAWODÓW
POZIOM 1
I SPECJALNOŚCI
ponadzawodowe
Standard
kwalifikacji
ogólnozawodowe  umiejętności
dla zawodu 3
 wiadomości
 cechy
podstawowe
psychofizyczne
Standard
specjalistyczne
kwalifikacji
dla zawodu 4
POZIOM 2
ponadzawodowe
kolejne zawody ....
ogólnozawodowe  umiejętności
 wiadomości
 cechy
podstawowe
psychofizyczne
specjalistyczne
(itd. ...)
POZIOM 5
ponadzawodowe
ogólnozawodowe  umiejętności
 wiadomości
 cechy
podstawowe
psychofizyczne
specjalistyczne
Rys. 1. Model krajowych standardów kwalifikacji zawodowych
5
* * *
Krajowy standard kwalifikacji zawodowych powstaje w oparciu o analizę za-
wodu, która polega na wyodrębnieniu zakresów pracy w zawodzie oraz typowych
zadań zawodowych Z-n (n = 1, 2, 3& ). Przyjęto, że zakres pracy ma odpowiadać
potrzebom rynku pracy, tzn. powinna istnieć możliwość zatrudnienia pracownika
w danym zakresie pracy, na jednym lub kilku stanowiskach. Zakresom prac przy-
porządkowano tzw. składowe kwalifikacji zawodowych K-i (i = 1, 2, 3& ). Każ-
dej składowej kwalifikacji zawodowych przyporządkowano co najmniej jedno
(najczęściej kilka) zadań zawodowych. Korelację między zadaniami zawodowymi
a składowymi kwalifikacji zawodowych przedstawia tabela 2 opisu standardu.
W kolejnym kroku analizy każde zadanie zawodowe rozpisane zostało na
zbiory: umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych. W grupie kwalifikacji
podstawowych dla zawodu i specjalistycznych poszczególnym umiejętnościom,
wiadomościom i cechom psychofizycznym przyporządkowano oznaczenia tych
składowych kwalifikacji zawodowych K-i, w których dana umiejętność, wiado-
mość i cecha jest wykorzystywana. W grupie kwalifikacji ogólnozawodowych
i ponadzawodowych nie indeksuje się umiejętności, wiadomości i cech psychofi-
zycznych symbolami K-i, gdyż z definicji są one przypisane do wszystkich skła-
dowych kwalifikacji zawodowych K-i.
Rysunek 2 przedstawia etapy analizy zawodu.
ZAWÓD
ZAKRES PRACY
(SKA
ADOWA KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH)
ZADANIE ZAWODOWE
UMIEJ
TNOŚCI  WIADOMOŚCI
 CECHY PSYCHOFIZYCZNE
Rys. 2. Etapy analizy zawodu
Zbiory umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych przypisane zostały
do czterech grup kwalifikacji: ponadzawodowych, ogólnozawodowych, podsta-
wowych dla zawodu i specjalistycznych, które różnią się zasięgiem i stopniem
ogólności.
Kwalifikacje ponadzawodowe opisane są zbiorami umiejętności, wiadomo-
ści i cech psychofizycznych wspólnych dla branży lub sektora gospodarki, w której
zawód funkcjonuje (np. branża budowlana, informatyczna). Kwalifikacje po-
nadzawodowe obejmują także kwalifikacje kluczowe, które definiuje się jako
wspólne dla wszystkich zawodów. Kwalifikacje ogólnozawodowe są wspólne dla
wszystkich zakresów pracy w zawodzie, czyli dla tzw. składowych kwalifikacji
6
zawodowych K-i. Kwalifikacje podstawowe dla zawodu są charakterystyczne dla
jednej lub kilku (ale nie wszystkich) składowych kwalifikacji zawodowych. Kwali-
fikacje specjalistyczne także są charakterystyczne dla jednej lub kilku (ale nie
wszystkich) składowych kwalifikacji zawodowych, ale ponadto są to umiejętności,
wiadomości i cechy psychofizyczne rzadziej występujące w zawodzie, które wy-
konuje stosunkowo mała grupa pracowników wyspecjalizowanych w dość wąskiej
działalności w ramach zawodu. Rysunek 3 przedstawia zasięg poszczególnych
rodzajów kwalifikacji zawodowych.
W Krajowym Standardzie Kwalifikacji Zawodowych zdefiniowano pięć po-
ziomów kwalifikacji. Uporządkowanie kwalifikacji zawodowych według pozio-
mów ma na celu ukazanie złożoności pracy, stopnia trudności i ponoszonej odpo-
wiedzialności. Zasadą było niemieszanie ze sobą dwóch kwestii: wykształcenia
towarzyszącego zdobywaniu kwalifikacji zawodowych oraz umiejętności wyma-
ganych do wykonywania pracy na typowych stanowiskach pracy w zakładach pra-
cy. Przyjęto nadrzędność wymagań stawianych pracownikom na stanowiskach
pracy nad wymaganiami określonymi w podstawach programowych kształcenia
w zawodzie i wynikającymi z nich wymaganiami programów nauczania oraz wy-
maganiami zewnętrznych egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe.
GOSPODARKA
(Klasyfikacja zawodów i specjalności)
BRANŻA (SEKTOR GOSPODARKI)
ZAWÓD
ZAKRES PRACY
(SKA
ADOWA KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH)
ZADANIE ZAWODOWE
Kwalifikacje podstawowe i specjalistyczne
Kwalifikacje podstawowe i specjalistyczne
Kwalifikacje ogólnozawodowe
Kwalifikacje ponadzawodowe
Kwalifikacje kluczowe (np. porozumiewanie się w języku obcym, umiejętność wyszukiwania
i przetwarzania informacji, przedsiębiorczość, umiejętność pracy zespołowej itp.)
Rys. 3. Zasięg rodzajów kwalifikacji zawodowych
Na poziomie pierwszym umieszcza się umiejętności towarzyszące pracom
prostym, rutynowym, wykonywanym pod kierunkiem i pod kontrolą przełożonego.
Najczęściej jest to praca wykonywana indywidualnie. Do wykonywania pracy na
poziomie pierwszym wystarcza przyuczenie. Osoba wykonująca pracę ponosi za
nią indywidualną odpowiedzialność za działania zawinione.
7
Poziom drugi wymaga samodzielności i samokontroli przy wykonywaniu ty-
powych zadań zawodowych. Pracownik potrafi pracować w zespole pod nadzorem
kierownika zespołu. Ponosi indywidualną odpowiedzialność za działania zawinione.
Na poziomie trzecim kwalifikacji zawodowych pracuje pracownik, który wy-
konuje złożone zadania zawodowe. Złożoność zadań generuje konieczność posia-
dania umiejętności rozwiązywania nietypowych problemów towarzyszących pracy.
Pracownik potrafi kierować małym, kilku- lub kilkunastoosobowym zespołem
pracowników. Ponosi odpowiedzialność zarówno za skutki własnych działań, jak
i za działania kierowanego przez siebie zespołu.
Poziom czwarty wymaga od pracownika umiejętności wykonywania wielu
różnorodnych, często skomplikowanych i problemowych zadań zawodowych. Za-
dania te mają charakter techniczny, organizacyjny i specjalistyczny oraz wymagają
samodzielności powiązanej z poczuciem ponoszenia wysokiej osobistej odpowie-
dzialności. Pracownik musi potrafić kierować zespołami średniej i dużej liczebno-
ści, od kilkunastu do kilkudziesięciu osób, podzielonymi na podzespoły.
Poziom piąty reprezentują pracownicy, którzy kierują organizacjami i podej-
mują decyzje o znaczeniu strategicznym. Potrafią diagnozować, analizować i pro-
gnozować złożoną sytuację gospodarczą i ekonomiczną oraz wdrażać swoje pomy-
sły do praktyki organizacyjnej i gospodarczej. Są w pełni samodzielni, działający
w sytuacjach przeważnie problemowych, ponoszący odpowiedzialność i ryzyko
wynikające z podejmowanych decyzji i działań. Pracownicy ci ponoszą także od-
powiedzialność za bezpieczeństwo i rozwój zawodowy podległych im osób i całej
organizacji.
8
1. Podstawy prawne wykonywania zawodu1
- Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r.  Prawo Energetyczne (Dz. U. z 1997 r.
Nr 54, poz. 348 z póz
n. zm.).
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 lipca 2001 r. w sprawie wymagań
zasadniczych dla sprzętu elektrycznego, warunków i trybu dokonywania oceny
zgodności oraz sposobu oznakowania sprzętu elektrycznego (Dz. U. Nr 120,
poz. 1276).
- Rozporządzenie Rady Ministrów z 23 grudnia 2002 r. zmieniające rozporzą-
dzenie w sprawie warunków i trybu dokonywania oceny zgodności aparatury
z zasadniczymi wymaganiami dotyczącymi kompatybilności elektromagnetycz-
nej oraz sposobu oznakowania aparatury (Dz. U. Nr 238, poz. 2023).
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 paz
dziernika 2002 r.
w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy
w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U.
Nr 191, poz. 1596).
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 lipca 2001 r. w sprawie wymagań
zasadniczych dla maszyn i elementów bezpieczeństwa podlegających ocenie
zgodności, warunków i trybu dokonywania oceny zgodności oraz sposobu
oznakowania tych maszyn i elementów bezpieczeństwa (Dz. U. Nr 127,
poz. 1391).
2. Syntetyczny opis zawodu
Do typowych zadań mechanika automatyki przemysłowej i urządzeń precy-
zyjnych należą czynności związane z montowaniem i uruchamianiem urządzeń
technicznych automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych. Obejmują one
również obsługę i naprawę tych urządzeń. Urządzeniami automatyki przemysłowej
są między innymi zawory pneumatyczne i hydrauliczne, regulatory, sterowniki
programowalne, siłowniki, silniki, manipulatory oraz roboty przemysłowe. Znajdu-
ją one zastosowanie przy budowie linii produkcyjnych, montujących takie urzą-
dzenia jak np. pralki czy samochody. Urządzeniami precyzyjnymi są natomiast:
drukarki, kasy fiskalne, wagi. Montowanie i uruchamianie urządzeń technicznych
polega na rozmieszczaniu urządzeń we właściwym miejscu linii produkcyjnych,
a następnie zsynchronizowaniu działania elementów wykonawczych tych urzą-
dzeń. Obsługa urządzeń automatyki przemysłowej polega na nadzorowaniu ich
działania, regulacji (zmiana parametrów pracy) oraz konserwacji (np. czyszczenie,
dokręcanie, wymiana płynów eksploatacyjnych). Czynności związane z naprawą
polegają na zlokalizowaniu uszkodzonych elementów mechanicznych oraz wymia-
nie uszkodzonych lub zużytych części tych urządzeń.
Mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych powinien cha-
rakteryzować się uzdolnieniami technicznymi oraz umiejętnością podejmowania
szybkich i trafnych decyzji. Montowanie i uruchamianie urządzeń automatyki
1
Stan prawny na dzień 31 marca 2007 r.
9
przemysłowej wymaga dużej sprawności manualnej oraz dokładności i odpowie-
dzialności podczas wykonywania zadań zawodowych. Pracownicy powinni być
również przekonani o potrzebie ciągłego i systematycznego samokształcenia na
skutek szybkiego rozwoju tej gałęzi przemysłu.
Mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych wykonuje naj-
częściej swoją pracę w zamkniętych pomieszczeniach produkcyjnych, gdzie może
być narażony na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia takich, jak hałas,
wibracje i zapylenie. Na stanowisku pracy mogą występować również zagrożenia
mechaniczne, pochodzące od ruchomych elementów maszyn i urządzeń, jak rów-
nież zagrożenia elektryczne, pochodzące od urządzeń zasilanych energią elek-
tryczną. Prace w hali produkcyjnej mogą być związane z wykonywaniem czynno-
ści manualnych w niewygodnych, mało ergonomicznych pozycjach.
Powyższe niedogodności i zagrożenia w mniejszym stopniu występują
w przypadku prac warsztatowych wykonywanych w małych pomieszczeniach,
oddzielonych od hal produkcyjnych, gdzie przeprowadzany jest sam montaż urzą-
dzeń automatyki przemysłowej lub urządzeń precyzyjnych oraz ich naprawa.
Mechanicy automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych mogą wykony-
wać prace na stanowiskach monterów i konserwatorów układów automatyki przemy-
słowej. Mogą także zostać zatrudnieni na stanowiskach monterów i konserwatorów
urządzeń precyzyjnych. Rozwój automatyzacji produkcji stwarza również szanse na
zatrudnienie na stanowisku pracowników technicznej obsługi i serwisu zautomaty-
zowanych linii przemysłowych oraz brygadzistów zespołów montażowych.
3. Stanowiska pracy
Tabela 1. Przyporządkowanie stanowisk pracy do poziomów kwalifikacji zawodowych
Poziom
kwalifikacji Typowe stanowiska pracy UWAGI
zawodowych
1 *)
 Monter układów mechanicznych automatyki przemy-
słowej.
 Monter urządzeń precyzyjnych.
 Monter układów hydraulicznych i pneumatycznych.
 Serwisant urządzeń automatyki przemysłowej.
 Serwisant urządzeń mechaniki precyzyjnej.
 Konserwator układów sterowania automatyki prze-
2
mysłowej.
 Konserwator urządzeń precyzyjnych.
 Konserwator urządzeń automatyki przemysłowej.
 Brygadzista do spraw montażu i uruchamiania ukła-
dów automatyki.
 Brygadzista do spraw obsługi i konserwacji układów
automatyki.
 Kontroler jakości montażu układów automatyki
3 przemysłowej.
 Kontroler jakości montażu urządzeń precyzyjnych.
4 *)
5 *)
*) Nie zidentyfikowano w badaniach.
10
4. Zadania zawodowe
Z-1. Organizowanie własnego miejsca pracy zgodnie z zasadami bhp, ergonomii
oraz ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.
Z-2. Czytanie i sporządzanie dokumentacji technicznej urządzeń automatyki
przemysłowej i urządzeń precyzyjnych.
Z-3. Montowanie i demontowanie zespołów i elementów automatyki przemysło-
wej oraz urządzeń precyzyjnych.
Z-4. Instalowanie oraz uruchamianie na stanowisku pracy nowych urządzeń au-
tomatyki przemysłowej.
Z-5. Diagnozowanie stanu technicznego urządzeń automatyki przemysłowej
oraz urządzeń precyzyjnych.
Z-6. Naprawianie elementów mechanicznych systemu sterowania.
Z-7. Lokalizacja uszkodzeń i naprawianie urządzeń wykonawczych automatyki
przemysłowej i urządzeń precyzyjnych.
Z-8. Wykonywanie elementów mechanicznych do urządzeń automatyki przemy-
słowej i urządzeń precyzyjnych.
Z-9. Wykonywanie pomiarów wielkości elektrycznych i mechanicznych, kory-
gowanie nastaw i ustawień urządzeń automatyki przemysłowej oraz urzą-
dzeń precyzyjnych.
Z-10. Przeprowadzanie prób działania mechanizmów precyzyjnych po naprawie,
regulacji lub konserwacji.
Z-11. Obsługiwanie i nadzorowanie pracy urządzeń automatyki przemysłowej
i urządzeń precyzyjnych.
Z-12. Współdziałanie w zespole pracowniczym powołanym do wykonania ukła-
dów automatyki przemysłowej.
Z-13. Nadzorowanie przebiegu prac montażowych, demontażowych i konserwa-
cyjnych urządzeń automatyki przemysłowej.
Z-14. Przeprowadzanie kontroli jakości wykonanych przez siebie prac z zakresu
instalowania, regulowania i naprawiania urządzeń automatyki przemysłowej
i urządzeń precyzyjnych.
Z-15. Przeprowadzanie kontroli jakości wykonywanych elementów mechanicz-
nych do urządzeń automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych.
5. Składowe kwalifikacji zawodowych
K-1. Montowanie i uruchamianie układów automatyki przemysłowej.
K-2. Montowanie i uruchamianie urządzeń precyzyjnych.
K-3. Eksploatacja układów automatyki przemysłowej.
K-4. Eksploatacja mechanizmów urządzeń precyzyjnych.
K-5. Diagnozowanie i naprawianie mechanicznych układów automatyki przemy-
słowej i urządzeń precyzyjnych.
11
6. Korelacja między zadaniami zawodowymi a składowymi
kwalifikacji zawodowych
Tabela 2. Korelacja między zadaniami zawodowymi a składowymi kwalifikacji zawodowych
Składowe kwalifikacji zawodowych
Zadania
zawodowe
K-1 K-2 K-3 K-4 K-5
Z-1 X X X X X
Z-2 X X X X X
Z-3 X X
Z-4 X
Z-5 X X X
Z-6 X X X
Z-7 X
Z-8 X X X
Z-9 X X X X
Z-10 X X
Z-11 X X
Z-12 X X X X X
Z-13 X X
Z-14 X X X X X
Z-15 X X X
7. Kwalifikacje ponadzawodowe
UWAGA: Kwalifikacje na poziomie wyższym zawierają kwalifikacje z poziomów
niższych
Tabela 3. Przyporządkowanie kwalifikacji ponadzawodowych do poziomów kwalifikacji
Poziom
kwalifikacji Kwalifikacje ponadzawodowe
zawodowych
UMIEJ
TNOŚCI
1 *)
- Organizuje własne stanowisko pracy.
- Stosuje zasady, przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpo-
żarowej i ochrony środowiska na swoim stanowisku pracy.
- Udziela pomocy przedmedycznej.
- Zachowuje ład i porządek na stanowisku pracy.
2
- Wykonuje zadania zawodowe zgodnie z zasadami ergonomii.
- Posługuje się dokumentacją związaną z wykonywanym zadaniem zawodowym,
instrukcjami obsługi, poradnikami, normami itp.
- Bezpośrednio komunikuje się z przełożonymi i współpracownikami.
- Przestrzega zasad współżycia społecznego.
12
Poziom
kwalifikacji Kwalifikacje ponadzawodowe
zawodowych
- Stosuje przepisy prawne niezbędne do realizacji zadań zawodowych (prawo pracy,
prawo cywilne, prawo autorskie itp.).
- Motywuje siebie i pracowników zespołu do efektywnej, odpowiedzialnej i bezpiecznej pracy.
3 - Dzieli się doświadczeniem zawodowym z innymi członkami zespołu pracowniczego.
- Dokonuje oceny pracy członków nadzorowanego zespołu pracowniczego.
- Sporządza podstawową dokumentację warsztatową.
- Kształtuje poprawne stosunki międzyludzkie w zespole.
4 *)
5 *)
WIADOMOŚCI
1 *)
- Zasady organizacji stanowiska pracy.
- Przepisy, zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska naturalnego na zajmowanym stanowisku.
- Zasady i metody udzielania pomocy przedmedycznej.
2
- Podstawowe wiadomości z zakresu ergonomii.
- Typowe dokumentacje techniczne i instrukcje dotyczące użytkowania sprzętu.
- Elementarne podstawy komunikacji społecznej.
- Zasady współżycia społecznego.
- Elementy prawa.
 Podstawy psychologii pracy.
3  Praca w zespole.
 Zasady sporządzania i przechowywania dokumentacji warsztatowej.
- Techniki komunikowania się.
4 *)
5 *)
CECHY PSYCHOFIZYCZNE
1 *)
- Spostrzegawczość.
- Ostrość wzroku.
- Refleks.
2
- Koncentracja uwagi.
- Samokontrola.
- Dokładność.
- Zdolność współpracy w zespole.
- Zdolność nawiązywania kontaktów.
3 - Uczciwość.
- Ciekawość.
- Gotowość do wprowadzania zmian.
4 *)
5 *)
*) Nie zidentyfikowano w badaniach.
13
8. Specyfikacja kwalifikacji ogólnozawodowych,
podstawowych i specjalistycznych dla zawodu
UWAGA: Kwalifikacje na poziomie wyższym zawierają kwalifikacje z poziomów
niższych
POZIOM 1
- Nie zidentyfikowano.
POZIOM 2
Kwalifikacje ogólnozawodowe
Umiejętności
 Korzysta z norm technicznych dotyczących wykonywania zadań zawodowych.
 Rozróżnia elementy i podzespoły mechaniczne w urządzeniach automatyki
przemysłowej i urządzeniach precyzyjnych.
 Rozróżnia podstawowe metody spajania.
 Wykonuje szkice i rysunki części maszyn, mechanizmów precyzyjnych oraz
schematy układów automatyki przemysłowej.
 Wykonuje pomiary podstawowych wielkości elektrycznych i nieelektrycznych
występujących w urządzeniach automatyki przemysłowej i urządzeniach precy-
zyjnych.
Wiadomości
 Normy techniczne.
 Elementy i podzespoły mechaniczne w urządzeniach automatyki przemysłowej
i urządzeniach precyzyjnych.
 A
ączenie elementów metalowych i niemetalowych.
 Zasady tworzenia rysunku technicznego.
 Zasady wykonywania pomiarów.
Cechy psychofizyczne
 Sprawność manualna.
 Uzdolnienia techniczne.
 Systematyczność.
14
Kwalifikacje podstawowe dla zawodu
Umiejętności
 Stosuje podstawowe połączenia rozłączne i nierozłączne w montażu elementów
urządzeń mechanicznych, pneumatycznych i hydraulicznych (K-1, K-2).
 Dobiera i posługuje się sprzętem oraz narzędziami do montażu i demontażu
urządzeń precyzyjnych i elementów automatyki przemysłowej (K-1, K-2).
 Dobiera podzespoły i elementy automatyki przemysłowej do montażu na pod-
stawie schematów (K-1, K-2).
 Stosuje zasady łączenia elementów automatyki przemysłowej: siłowników,
zaworów, przetworników pomiarowych, regulatorów oraz urządzeń precyzyj-
nych np.: manipulatorów, robotów, mechanizmów zegarowych (K-1, K-2).
 Określa zasady montażu i demontażu zespołów oraz mechanizmów w urządze-
niach precyzyjnych (K-1, K-2).
 Rozróżnia elementy i urządzenia automatyki przemysłowej oraz ich parametry
(K-1).
 Określa funkcje i sposób działania zespołów, podzespołów i części stosowa-
nych w konstrukcji układów automatyki: siłowników, zaworów, regulatorów,
rejestratorów (K-1).
 Określa funkcje i sposób działania zespołów, podzespołów i części stosowa-
nych w konstrukcji urządzeń precyzyjnych: mechanizmach zegarowych, dru-
karkach, ploterach, napędach dyskowych, maszynach do pisania, kasach fiskal-
nych (K-1).
 Analizuje działanie urządzeń mechanicznych, pneumatycznych, hydraulicznych
automatyki przemysłowej i mechaniki precyzyjnej (K-3, K-4, K-5).
 Ocenia stan techniczny urządzeń i ich zespołów (K-3, K-4, K-5).
 Sprawdza poprawność przepływu informacji i sygnałów w urządzeniach auto-
matyki przemysłowej (K-3, K-4, K-5).
 Analizuje działanie obwodów pneumatycznych i hydraulicznych układów ste-
rowania (K-1, K-3, K-5).
 Sprawdza przygotowanie zabezpieczeń urządzeń i układów wykonawczych
automatyki przemysłowej (K-3, K-4, K-5).
 Sprawdza przygotowanie zabezpieczeń urządzeń i układów systemu sterowania
(K-1, K-3, K-5).
 Rozróżnia właściwości metali i ich stopów (K-1, K-2, K-5).
 Dobiera materiały do wykonywanych części maszyn (K-1, K-2, K-5).
 Wykonuje podstawowe operacje z zakresu obróbki ręcznej i mechanicznej
(K-1, K-2, K-5).
 Rozpoznaje i charakteryzuje podstawowe materiały eksploatacyjne (K-3, K-4).
 Określa zakres czynności konserwacyjno-naprawczych mechanizmów precy-
zyjnych i urządzeń automatyki przemysłowej (K-3, K-4).
 Obsługuje urządzenia automatyki przemysłowej (K-3, K-4).
 Wymienia uszkodzone elementy zespołów układu sterowania automatyki prze-
mysłowej (K-1, K-3, K-5).
15
 Wymienia uszkodzone elementy urządzeń wykonawczych układów automatyki
przemysłowej i urządzeń precyzyjnych (K-3, K-4, K-5).
 Przygotowuje do pracy maszyny i urządzenia precyzyjne (K-2, K-4).
 Sprawdza zgodność zmierzonych parametrów maszyn i urządzeń precyzyjnych
po naprawie z danymi zawartymi w dokumentacji techniczno-ruchowej (K-2,
K-4).
 Posługuje się narzędziami do pomiaru wielkości geometrycznych i fizycznych
(K-1, K-2, K-4, K-5).
 Ustawia właściwe zakresy aparatury kontrolno-pomiarowej (K-1, K-2, K-4, K-5).
 Wykonuje pomiary wielkości nieelektrycznych (K-1, K-2, K-4, K-5).
 Ocenia i planuje ilość oraz rodzaj potrzebnych elementów, materiałów
i narzędzi podczas montażu i konserwacji urządzeń automatyki przemysłowej
(K-1, K-3).
 Nadzoruje pracę osób wykonujących prace montażowe i konserwacyjne (K-1,
K-3).
 Dokumentuje przebieg prac montażowych, demontażowych i konserwacyjnych
(K-1, K-3).
 Przeprowadza kontrole międzyoperacyjne podczas wykonywania potrzebnych
elementów (K-3, K-4, K5).
Wiadomości
 Technologia montażu połączeń rozłącznych i nierozłącznych (K-1, K-2).
 Narzędzia i przyrządy stosowane przy montażu i demontażu urządzeń precyzyj-
nych i elementów automatyki przemysłowej (K-1, K-2).
 Technologia montażu i demontażu układów automatyki przemysłowej (K-1, K-2).
 Podstawowe elementy i urządzenia automatyki przemysłowej (K-1).
 Zasada działania urządzeń mechanicznych, pneumatycznych, hydraulicznych
automatyki przemysłowej i mechaniki precyzyjnej (K-1).
 Mechanizmy zegarowe, drukarki, plotery, napędy dyskowe, maszyny do pisa-
nia, kasy fiskalne (K-1).
 Siłowniki, zawory, regulatory, rejestratory (K-1).
 Diagnostyka urządzeń automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych
(K-3, K-4, K-5).
 Przepływ i przetwarzanie sygnałów w urządzeniach automatyki przemysłowej
(K-3, K-4, K-5).
 Budowa i działanie obwodów pneumatycznych i hydraulicznych układów ste-
rowania (K-1, K-3, K-5).
 Sposoby zabezpieczeń urządzeń i układów wykonawczych automatyki przemy-
słowej (K-3, K-4, K-5).
 Blokady i zabezpieczenia w różnych systemach sterowania (K-1, K-3, K-5).
 Metaloznawstwo (K-1, K-2, K-5).
 Metody wytwarzania elementów maszyn, urządzeń i mechanizmów (K-1, K-2,
K-5).
16
 Podstawowe prace i narzędzia obróbki ręcznej (K-1, K-2, K-5).
 Materiały eksploatacyjne stosowane w urządzeniach precyzyjnych i automatyki
przemysłowej (K-3, K-4).
 Czynności konserwacyjno-naprawcze mechanizmów precyzyjnych i urządzeń
automatyki przemysłowej (K-3, K-4).
 Dokumentacja techniczno-ruchowa urządzeń automatyki przemysłowej (K-3,
K-4).
 Narzędzia pomiarowe, montażowe i naprawcze układów sterowania (K-1, K-3,
K-5).
 Narzędzia pomiarowe, montażowe i naprawcze zespołów i urządzeń wykonaw-
czych (K-3, K-4, K-5).
 Warunki techniczne uruchamiania po naprawie maszyn i urządzeń precyzyjnych
(K-2, K-4).
 Parametry mechaniczne i elektryczne maszyn i urządzeń precyzyjnych (K-2, K-4).
 Planowanie prac montażowych i konserwacyjnych (K-1, K-3).
 Funkcje dozoru technicznego (K-1, K-3).
 Dokumentacja montażu, demontażu i konserwacji urządzeń automatyki prze-
mysłowej (K-1, K-3).
 Instrukcje posługiwania się narzędziami pomiarowymi oraz aparaturą kontrol-
no-pomiarową (K-2, K-4).
 Kontrola maszyn i urządzeń precyzyjnych po montażu (K-2, K-4).
 Zasady prawidłowego ustawiania zakresów pomiarowych aparatury kontrolno-
-pomiarowej (K-1, K-2, K-4, K-5).
 Metody pomiarowe wielkości nieelektrycznych (K-1, K-2, K-4, K-5).
 Podstawowe pomiary warsztatowe (K-3, K-4, K-5).
 Przyrządy do pomiaru kąta i długości (K-3, K-4, K-5).
Cechy psychofizyczne
 Koordynacja wzrokowo-ruchowa (K-1, K-2).
 Zamiłowanie do ładu i porządku (K-1, K-2, K-5).
 Rozumowanie logiczne (K-1, K-3, K-5).
 Komunikatywność (K-1, K-2, K-5).
 Zaangażowanie (K-3, K-4, K-5).
Kwalifikacje specjalistyczne dla zawodu
 Nie zidentyfikowano.
17
POZIOM 3
Kwalifikacje ogólnozawodowe
Umiejętności
 Czyta i interpretuje schematy i układy automatyki analogowej i cyfrowej.
 Czyta i interpretuje rysunki złożeniowe urządzeń precyzyjnych oraz elementów
automatyki.
 Posługuje się instrukcjami obsługi urządzeń technicznych.
 Posługuje się dokumentacją konstrukcyjną i technologiczną wyrobu potrzebną
do wykonania części maszyn.
 Korzysta z dokumentacji techniczno-ruchowej (DTR) oraz instrukcji serwiso-
wych urządzeń automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych.
 Kontroluje jakość wykorzystywanych elementów i podzespołów urządzeń au-
tomatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych.
 Kontroluje na bieżąco jakość prac montażowych i eksploatacyjnych urządzeń
automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych.
 Sprawdza zgodność wykonania prac z dokumentacją techniczną.
 Posługuje się dokumentacją konstrukcyjną i technologiczną wyrobu potrzebną
do wykonania części maszyn.
 Dokonuje odbioru technicznego montażu elementów i podzespołów urządzeń
automatyki przemysłowej.
 Dokonuje odbioru technicznego prostych urządzeń automatyki przemysłowej
i urządzeń precyzyjnych.
Wiadomości
 Rzutowanie prostokątne i aksonometryczne.
 Zasady wymiarowania.
 Zasady wykonywania widoków i przekrojów części maszyn.
 Uproszczenia rysunkowe części maszyn.
 Rysunki wykonawcze i złożeniowe części maszyn i podzespołów.
 Tolerancje, pasowania i chropowatość powierzchni.
 Sposoby oznaczania odchyłek kształtu i chropowatości powierzchni.
 Symbole automatyki.
 Instrukcje obsługi urządzeń technicznych.
 Dokumentacja techniczno-ruchowa.
 Schematy układów automatyki przemysłowej.
 Dokumentacja montażu i demontażu.
 Dokumentacja techniczno-ruchowa urządzeń automatyki.
 Zasady oceniania stanu technicznego elementów i podzespołów urządzeń auto-
matyki przemysłowej oraz urządzeń precyzyjnych.
 Funkcje dozoru technicznego.
18
 Kryteria oceny prawidłowości wykonywanych prac.
 Dokumentacja konstrukcyjna i technologiczna elementów mechanicznych ma-
szyn i urządzeń.
 Dokumentacja techniczna dotycząca urządzeń automatyki przemysłowej
i urządzeń precyzyjnych.
 Odbiór techniczny montażu, naprawy i uruchamiania urządzeń automatyki
przemysłowej i urządzeń precyzyjnych.
Cechy psychofizyczne
 Dobra pamięć.
 Uzdolnienia organizacyjne.
 A
atwość wypowiadania się w mowie i piśmie.
 Odpowiedzialność za innych.
Kwalifikacje podstawowe dla zawodu
Umiejętności
 Montuje elementy i mechanizmy w urządzeniach precyzyjnych (K-1, K-2).
 Montuje szafy i pulpity sterownicze oraz wyposaża je w aparaturę kontrolno-
-pomiarową i elementy automatyki (K-1, K-2).
 Montuje zespoły napędowe robota przemysłowego (K-1, K-2).
 Ocenia sposób rozmieszczenia elementów i urządzeń automatyki przemysłowej
(K-1).
 Określa funkcje i sposób działania zespołów, podzespołów i części stosowa-
nych w konstrukcji robotów przemysłowych i maszyn manipulacyjnych (K-1).
 Uruchamia urządzenia oraz sprawdza parametry zmontowanego układu automa-
tyki (K-1).
 Sprawdza i analizuje poprawność działania elementów i urządzeń automatyki
przemysłowej (K-3, K-4, K-5).
 Sprawdza i analizuje poprawność działania mechanizmów urządzeń precyzyj-
nych (K-3, K-4, K-5).
 Sprawdza i analizuje poprawność działania robotów przemysłowych i maszyn
manipulacyjnych (K-3, K-4, K-5).
 Naprawia proste uszkodzenia zespołów układu sterowania (K-1, K-3, K-5).
 Rozpoznaje uszkodzone elementy oraz zespoły układów wykonawczych i urzą-
dzeń precyzyjnych (K-3, K-4, K-5).
 Stwierdza przyczyny zużycia lub uszkodzenia elementów urządzeń wykonaw-
czych i urządzeń precyzyjnych (K-3, K-4, K-5).
 Naprawia proste uszkodzenia urządzeń wykonawczych (K-3, K-4, K-5).
 Rozróżnia i charakteryzuje podstawowe operacje obróbki skrawaniem (K-1,
K-2, K-5).
19
 Sprawuje bezpośredni dozór urządzeń automatyki przemysłowej podczas ich
eksploatacji (K-3, K-4).
 Dobiera narzędzia i aparaturę kontrolno-pomiarową do pomiaru określonych
wielkości fizycznych (K-1, K-2, K-4, K-5).
 Interpretuje wskazania przyrządów pomiarowych i aparatury kontrolno-pomia-
rowej (K-1, K-2, K-4, K-5).
Wiadomości
 Mechanizmy i elementy urządzeń precyzyjnych (K-1, K-2).
 Technologia montażu i demontażu mechanizmów precyzyjnych (K-1, K-2).
 Elementy i podzespoły układów sterowania (K-1, K-2).
 Elementy napędowe manipulatorów i robotów (K-1, K-2).
 Organizacja procesu montażu i demontażu (K-1, K-2).
 Zasady rozmieszczania elementów i urządzeń automatyki przemysłowej (K-1).
 Konstrukcje robotów przemysłowych i maszyn manipulacyjnych (K-1).
 Podstawowe parametry urządzeń automatyki przemysłowej (K-1).
 Zasady uruchamiania urządzeń automatyki przemysłowej (K-1).
 Analiza działania urządzeń sterujących automatyki: regulatorów i sterowników
(K-3, K-4, K-5).
 Analiza działania sensorów (K-3, K-4, K-5).
 Analiza działania mechanizmów urządzeń precyzyjnych (K-3, K-4, K-5).
 Analiza działania robotów przemysłowych i maszyn manipulacyjnych (K-3,
K-4, K-5).
 Sposoby naprawy prostych uszkodzeń zespołów układu sterowania (K-1, K-3,
K-5).
 Objawy zużycia lub uszkodzeń urządzeń wykonawczych automatyki przemy-
słowej i urządzeń precyzyjnych (K-3, K-4, K-5).
 Metody naprawcze prostych uszkodzeń zespołów i urządzeń wykonawczych
(K-3, K-4, K-5).
 Mechaniczna obróbka skrawaniem (K-1, K-2, K-5).
 Zasady nadzorowania pracy urządzeń automatyki przemysłowej (K-3, K-4).
 Zasady doboru narzędzi i aparatury kontrolno-pomiarowej do pomiaru określo-
nych wielkości fizycznych (K-1, K-2, K-4, K-5).
 Zasady odczytywania wskazań przyrządów pomiarowych (K-1, K-2, K-4, K-5).
Cechy psychofizyczne
 Wyobraz
nia przestrzenna (K-1, K-2, K-5).
 Zdolności analityczne (K-1, K-3, K-5).
 Zdolność podejmowania szybkich i trafnych decyzji (K-3, K-4).
 Kreatywność, pomysłowość (K-1, K-2, K-5).
20
Kwalifikacje specjalistyczne dla zawodu
 Nie zidentyfikowano.
POZIOM 4
 Nie zidentyfikowano.
POZIOM 5
- Nie zidentyfikowano.
21