ZALECANE WARTOÅšCI
ZALECANE WARTOÅšCI
FIZYCZNYCH
FIZYCZNYCH
PARAMETRÓW TECHNICZNYCH
PARAMETRÓW TECHNICZNYCH
dr nauk biol. Jolanta Pawlus
Wartości fizycznych parametrów technicznych zawarte są
w załączniku nr 7
ROZPORZ
DZENIA
MINISTRA ZDROWIA
z dnia 18 lutego 2011 r.
w sprawie warunków bezpiecznego stosowania
promieniowania jonizujÄ…cego dla wszystkich
rodzajów ekspozycji medycznej
(Dz. U. nr 51/11, poz. 265)
Parametry techniczne badań
rentgenodiagnostycznych określają dla
różnych badań:
wielkość ogniska lampy rtg [mm],
całkowita filtracja [równoważnik mm Al],
nominalna klasa czułości zestawu błona-folia,
napięcie lampy rtg [kV],
czas ekspozycji [ms],
wymagania dotyczące dodatkowych osłon,
wymagane urzÄ…dzenia pomocnicze.
Ponadto w radiologii pediatrycznej
definiujÄ…:
ułożenie pacjenta,
parametry kratki przeciwrozproszeniowej,
wymagane osłony specjalne.
Parametry techniczne badań w CT
obejmujÄ…:
pozycja pacjenta,
badany obszar,
grubość warstwy [mm],
odległość między warstwami,
FOV,
nachylenie okola,
szerokość okna [j.H],
poziom okna [j.H].
Rodzaj urządzenia wielkość całkowita nominalna odległość napięcie zalecana czas dodatkowe
badania pomocnicze ogniska filtracja klasa ognisko lampy komora ekspozycji osłony
lampy [równo- czułości lampy- rtg automatycznej [ms]
Rtg ważnik mm zestawu kaseta [kV] kontroli
[mm] Al] błona-folia [cm] ekspozycji (dla
mammografii
pozycja
komory)
Radiografia statyw
d" 1,3 e" 3,0 400 180 125 prawa boczna < 20 standardowe
klatki pionowy
(140-200)
piersiowej ze stałą
- projekcja AP lub ruchomÄ…
kratkÄ…
- projekcja LAT
środkowa < 40
Radiografia stół z kratką,
0,6 e" 2,5 400 115 70-85 środkowa < 100 standardowe
czaszki specjalny
(100-150)
- projekcja AP - aparat do zdjęć
projekcja LAT czaszki lub
statyw pionowy
ze stałą lub
ruchomÄ… kratkÄ…
Rodzaj urządzenia wielkość całkowita nominalna odległość napięcie zalecana czas dodatkowe
badania pomocnicze ogniska filtracja klasa ognisko lampy komora ekspozycji osłony
lampy [równo- czułości lampy- rtg automatycznej [ms]
rtg ważnik zestawu kaseta [kV] kontroli
[mm] mm Al] błona-folia [cm] ekspozycji (dla
mammografii
pozycja
komory)
Radiografia stół z kratką d" 1,3 e" 3,0 400 115 75-90 środkowa < 400 osłony na
kręgosłupa lub statyw (100-150) gonady dla
lędz
wiowego pionowy ze mężczyzn i
- projekcja stałą lub kobiet
AP/PA ruchomÄ…
kratkÄ…
- projekcja LAT 80-95 < 1.000 osłony na
gonady dla
mężczyzn
- projekcja LAT 800 80-100
stawu
lędz
wiowo-
krzyżowego
Rodzaj urządzenia wielkość całkowita nominalna odległość napięcie zalecana czas dodatkowe
badania pomocnicze ogniska filtracja klasa ognisko lampy komora ekspozycji osłony
lampy rtg [równo- czułości lampy- rtg [kV] automa- [ms]
[mm] ważnik zestawu kaseta [cm] tycznej
mm Al] błona-folia kontroli
ekspozycji
(dla
mammografii
pozycja
komory)
Radiografia stół z kratką d" 1,3 e" 3,0 400 115 75-90 środkowa lub < 400 osłony na
miednicy (100-150) obie boczne gonady dla
- projekcja AP mężczyzn i
kobiet
Radiografia stół z kratką d" 1,3 3,0 400 115 75-90 środkowa lub < 200 osłony na
układu (100-150) obie boczne gonady dla
moczowego mężczyzn
-projekcja AP
zwykłe zdjęcie
-lub przed
podaniem
środka
kontrastowego
- po podaniu
środka
kontrastowego
standardowe
Rodzaj urządzenia wielkość całkowita nominalna odległość napięcie zalecana komora czas dodatkowe
badania pomocnicze ogniska filtracja Klasa ognisko lampy automatycznej ekspozycji osłony
lampy [równo- czułości zestawu lampy- rtg kontroli [ms]
rtg [mm] ważnik mm błona-folia kaseta [kV] ekspozycji (dla
Al] [cm] mammografii
pozycja komory)
Mammografi mammograficzny 0,3 0,03 mm Mo wysokorozdzielczy e" 60 28 jak najbliżej < 2.000 standardowe
a aparat lub zestaw błona-folia brodawki, w
- projekcja z anodÄ… 0,5 mm Al przeznaczony do wiÄ…zce
MLO Mo mammografii, przechodzÄ…cej
- projekcja CC proces przez miąższ
wywoływania gruczołu
przeznaczony do piersiowego
mammografii
Rodzaj ułożenie urządzenia wielkość kratka nominalna odległość napięcie Zalecana czas osłony
badania pacjenta pomocnicze ogniska przeciwrozp klasa ognisko lampy rtg komora ekspozycji specjalne
lampy rtg roszeniowa czułości lampy [kV] automatycznej [ms]
[mm] zestawu -kaseta [cm] kontroli
błona-folia ekspozycji
Radiografia na wznak stół lub statyw 0,6 r=8; 40/cma) 400-800 100-150 60-80 boczna; bez < 10 osłona
klatki lub pionowy w (d" 1,3) (100-150 z automatyki dla brzucha gumÄ…
piersiowej pionowo zależności kratką dla niemowląt i ołowiową w
(poza od wieku starszych młodszych dzieci pobliżu
noworodkami) dzieci) krawędzi
- projekcja wiÄ…zki
PA/AP
- projekcja LAT < 20
Radiografia na wznak stół, stół z 0,6 r=8; 40/cma) 400-800 115 65-85 środkowa < 50 osłona ciała
czaszki lub kratkÄ…, (d" 1,3) (200) (100-150) gumÄ…
- projekcja pionowo specjalny ołowiową w
PA/AP aparat do zdjęć pobliżu
czaszki lub krawędzi
statyw pionowy wiÄ…zki
ze stałą lub
ruchomÄ…
kratkÄ…
- projekcja LAT < 20
Rodzaj ułożenie urządzenia wielkość kratka nominalna odległość napięcie zalecana czas osłony specjalne
badania pacjenta pomocnicz ogniska przeciwroz klasa ognisko lampy rtg komora ekspozycji
e lampy rtg proszeniow czułości lampy [kV] automatycz [ms]
[mm] a zestawu -kaseta nej kontroli
błona-folia [cm] ekspozycji
Radiografia na wznak stół 0,6 r=8; 40/cma) 400-800 100 60-70 bez < 10 osłony na gonady,
miednicy (d" 1,3) automatyki jeśli możliwe ze
- niemowlęta względów
diagnostycznych
- starsze dzieci stół z kratką r=8; 40/cm 115 70-80 środkowa lub < 50
(100-150) obie boczne
Radiografia na wznak lub stół, stół z d" 1,3 r=8; 40/cmb) 600-800 150-200 65-90 bez < 800 osłony na gonady
całego pionowo kratką lub lub specjalne automatyki dla chłopców
kręgosłupa statyw kasety
- projekcja pionowy ze
PA/AP stałą lub
(wykonywana ruchomÄ…
tylko na kratkÄ… albo
podstawie ze
ścisłych specjalnymi
wskazań kasetami lub
klinicznych) specjalizowa
ny aparat
Rodzaj ułożenie urządzenia wielkość kratka nominalna odległość napięcie zalecana czas osłony specjalne
badania pacjenta pomocnicz ogniska przeciwroz klasa ognisko lampy rtg komora ekspozycji
e lampy rtg proszeniow czułości lampy [kV] automatycz [ms]
[mm] a zestawu -kaseta nej kontroli
błona-folia [cm] ekspozycji
Radiografia na wznak lub stół, stół z 0,6 r=8; 40/cmb) 400-800 115 60-85 środkowa < 50 osłona na gonady
odcinka pionowo kratką lub (d" 1,3) lub specjalne (100-150) dla chłopców
kręgosłupa statyw kasety
- projekcja pionowy ze
PA/AP stałą lub
ruchomÄ…
kratkÄ…, w
zależności od
wieku
- projekcja LAT r=8; 40/cmb) 65-90 < 100
Radiografia na wznak, na stół, stół z 0,6 r=8; 40/cmb) 400-800 100-115 65-85 środkowa lub < 20 osłony na gonady
brzucha brzuchu lub kratką (d" 1,3) kaseta z obie boczne; dla chłopców;
- projekcja na boku kratką dla bez osłony z gumy
AP/PA z pozycji na automatyki ołowiowej na
użyciem wiązki boku dla tarczycę w pobliżu
poziomej lub niemowląt i krawędzi wiązki
pionowej młodszych
dzieci
a)
Tylko dla wskazań specjalnych i dla młodzieży.
b)
Bez kratki dla niemowląt < 6 miesiąca życia.
Rodzaj badania ułożenie urządzenia wielkość kratka nominalna odległość napięcie zalecana czas osłony
pacjenta pomocnicz ogniska przeciwroz klasa ognisko lampy rtg komora ekspozycji specjalne
e lampy rtg proszeniow czułości lampy [kV] automatycznej [ms]
[mm] a zestawu -kaseta kontroli
błona-folia [cm] ekspozycji
Radiografia na wznak lub stół, stół z 0,6 r=8; 40/cmb) 400-800 100-115 65-85 środkowa lub < 20 osłony na
układu na brzuchu kratką (d" 1,3) (100-120 obie boczne gonady dla
moczowego dla chłopców; osłony
- projekcja AP/PA starszych z gumy
(bez środka dzieci) ołowiowej na
kontrastowego lub tarczycÄ™ w
przed jego pobliżu krawędzi
podaniem) wiÄ…zki
- projekcja AP/PA 65-80
(po podaniu
środka
kontrastowego)
Radiografia w zależności uchylny stół 0,6 r=8; 40/cmb) 400-800 lub najmniejsza 65-90 nieprzesłonięta < 20 osłony na jądra u
pęcherza od fazy fluoroskopow (d" 1,3) wzmacniacz możliwa (120 dla przez napełniany chłopców
moczowego i badania y obrazu starszych kontrastem
moczowodów dzieci) pęcherz
w trakcie
i po mikcji
a)
Tylko dla wskazań specjalnych i dla młodzieży.
b)
Bez kratki dla niemowląt < 6 miesiąca życia.
poziom
Rodzaj pozycja badany grubość odległość FOV nachylenie obraz szerokość
tkanka
okna [j.H]
badania pacjenta obszar warstwy między okola okna [j.H]
[mm] warstwami
Mózg na wznak od otworu 2-5 (w sÄ…siadujÄ…ce lub wymiary 10-12° tkanka miÄ™kka 0-90 40-45 mózg mózg
ogólne wielkiego do tylnym dole skok=1,0 głowy (ok. powyżej linii 140-160 30-40 w tylnym
wierzchołka czaszki) 5-10 24 cm) oczodołowej 2.000-3.000 200-400 dole czaszki
czaszki (w półkulach kości
mózgowych)
Podstawa od C1 do 2-5 sąsiadujące lub wymiary linia OM wysoka 2.000-3.000 30-40 kości część
czaszki regionu skok=1,0 głowy (ok. rozdzielczość 70-90 200-400 ponadna-
nadsiodłowego 24 cm) lub tkanka 100-160 40-45 miotowa
miękka mózgu mózg
w tylnym
dole czaszki
Twarz i na wznak dla od podniebienia 3-5, dla sÄ…siadujÄ…ce lub wymiary 0-10° wysoka 1.500-3.000 200-400 koÅ›ci tkanka
zatoki skanów osiowych do szczytu badań twarzy skok=1,0 (1-2 głowy (ok. względem rozdzielczość 30-100 30-100 miękka
na wznak lub na zatok czołowych zalecana mm lub 24 cm) linii OM dla lub standard
brzuchu dla technika skok=1,2-1,5 skanów
skanów spiralna może być osiowych(2)
czołowych zastosowany do
badań zatok)
poziom okna
Rodzaj pozycja badany obszar grubość odległość FOV nachylenie okola obraz szerokość
tkanka
[j.H]
badania pacjenta warstwy między okna [j.H]
[mm] warstwami
Kość od 0,5 cm 1-3 sąsiadujące lub wymiary linia OM lub wysoka 2.000-3.000 200-400 kości tkanka
skalista poniżej do 0,5 skok=1,0 głowy(3) nachylenie rozdzielczość 140-160 30-40 miękka
cm powyżej powyżej linii OM lub standard 1.500-2.500 150-250 ustawienie
kości skalistej dla skanów pośrednie
czołowych(2)
OczodoÅ‚y od 0,5 cm 2-5 sÄ…siadujÄ…ce lub wymiary -6° do -10° od linii wysoka 140-300 30-40 tkanka
poniżej do 0,5 skok=1,0 głowy (ok. OM lub równolegle rozdzielczość 2.000-3.000 200-400 miękka kości
cm powyżej 24 cm)(3) do nerwu lub standard <"4000 <"0 okolice
jamy wzrokowego dla oczodołów
oczodołowej skanów osiowych(2)
Siodełka od 0,5 cm 2-3 sąsiadujące lub wymiary linia OM dla tkanka 140-300 30-40 tkanka
i poniżej do 0,5 skok=1,0 głowy (ok. skanów osiowych(2) miękka lub 2.000-3.000 200-400 miękka kości
przysadki cm powyżej 24 cm)(2) wysoka
obszaru rozdzielczość
przysadki
poziom
Rodzaj pozycja badany obszar grubość odległość FOV Nachy- obraz szerokość
tkanka
okna [j.H]
badania pacjenta warstwy między lenie okna [j.H]
[mm] warstwami okola
Ślinianki na wznak uszne; od ucha 3-5 sąsiadujące, dostosowany tkanka miękka/ 250-500 0-30 bez
uszne i pod- zewnętrznego do kąta dla dużych do minimum standard lub jeśli 30-60 kontrastu
żuchwowe żuchwy; zmian < 3-5 wymaganego konieczna wysoka z kontrastem
podżuchwowe: od mm lub skok dla rozdzielczość
grzbietu języka do aż do 1,5-2,0 przedstawienia
kości gnykowej; dla całkowitego
badania powiększenia przekroju
węzłów chłonnych dla twarzy(3)
ucha zewnętrznego do
głośni
Gardło w zależności od części 3-5(4) 300-500
narzÄ…du
Krtań od grzbietu języka do 3-5(4) 250-500
podstawy karku
poziom
Rodzaj badania pozycja badany grubość odległość FOV nachylenie okola obraz szerokość
tkanka
okna [j.H]
pacjenta obszar warstwy między okna [j.H]
[mm] warstwami
Kręgi i struktury od 1 cm 2-5 sąsiadujące odpowiadający bez nachylenia lub tkanka 140-350 30-40 tkanka miękka
okołokręgowe powyżej do 1 lub skok=1,0 obszarowi równolegle do miękka lub 2.000-3.000 200-400 kości
cm poniżej badania dysków wysoka 300-400 25-35 kręgosłup
obszaru międzykręgowych rozdzielczość szyjny
podejrzewany
ch zmian
Kręgosłup na wznak; od szypułki do wymiar równolegle do tkanka 140-400 30-40 tkanka miękka
lędz
wiowy i nogi w szypułki z kręgosłupa płaszczyzny miękka/ 2.000-3.000 200-400 kości
przepuklina zgięciu centrum w dysków; różne standard lub 250-300 25-35 kręgosłup
krążka obszarze nachylenie może wysoka lędz
wiowy
międzykręgowego zmiany być wymagane dla rozdzielczość
chorobowej poszczególnych
przestrzeni
międzykręgowych
Rdzeń od 1 cm - 140-400 30-40 tkanka miękka
kręgowy powyżej 2.000-3.000 200-400 kości
do 1 cm 250-300 25-35 kręgosłup
poniżej 3.000-4.000 400-600 szyjny CT-
podejrzewany mielografia
ch zmian
poziom
Rodzaj pozycja badany obszar grubość odległość między FOV nachylen obraz szerokość
tkanka
okna [j.H]
badania pacjenta warstwy warstwami ie okola okna [j.H]
[mm]
Klatka na wznak; od szczytu do 7-10(4) sąsiadujące lub dostosowany tkanka miękka/ 300-600 0-30 tkanka
piersiowa - ręce podstawy płuc skok=1,0;4-5 mm lub do największej standard 800-1.600 30-60 miękka
ogólne powyżej skok aż do 1,5 może średnicy klatki 500-700 miąższ
głowy być stosowany do piersiowej płucny
wykrywania dużych
zmian
Klatka obszar 4-5(4) sÄ…siadujÄ…ce lub obszar serca 100-400 0-50 tkanka
piersiowa - nieprawidłowej skok=1,0; dla dużych i głównych 150-500 20-150 miękka
naczynia radiografii lub zmian 2-4 mm lub naczyń tkanka
śródpiersia klinicznie skok=1,2>1,5 miękka
podejrzanych (kontrast)
zmian
Klatka 1-2 10-20 mm Dostosowany wysoka 1.000-1.600 400-700
piersiowa do minimum rozdzielczość
wysokorozd koniecznego dla
zielcza przedstawienia
całych płatów
płuc
poziom okna
Rodzaj pozycja badany grubość odległość FOV nachyleni obraz szerokość
tkanka
[j.H]
badania pacjenta obszar warstwy między e okola okna [j.H]
[mm] warstwami
Brzuch - na wznak; od sklepienia 7-10 mm; 4-5 sÄ…siadujÄ…ce lub dostosowany do standard lub 150-600 30-60 z kontrastem
ogólne ramiona wątroby do mm dla skok=1,0; dla największej tkanka 2.000-3.000 0-30 bez kontrastu
wzdłuż klatki rozdwojenia konkretnych badań średnicy miękka 400-600 kości, jeśli
piersiowej lub aorty wskazań(4) przesiewowych brzucha wymagane
na poziomie d"10 mm lub
głowy skok=1,2-2,0
WÄ…troba i od przepony 7-10 mm; 4-5 tkanka 150-300 40-80 z kontrastem
śledziona do 1 cm mm, jeśli małe miękka/ 0-30 bez kontrastu
poniżej do zmiany są standard
ogonowego podejrzane
końca
wÄ…troby i
śledziony
Nerki od 1 cm 4-5 mm dla sÄ…siadujÄ…ce lub dostosowany do 200-400 30-150 z kontrastem
powyżej do 1 nieznanych lub skok=1,0 największej 0-30 bez kontrastu
cm poniżej małych zmian; średnicy
biegunów 7-10 mm dla brzucha(3)
nerek szukania
dużych zmian
poziom
Rodzaj pozy badany obszar grubość odległość FOV nachylenie obraz szerokość
tkanka
okna [j.H]
badania cja warstwy [mm] między okola okna [j.H]
pacje warstwami
nta
Trzustka 1-2 cm powyżej 3-5 mm; sąsiadująco lub tkanka miękka 150-400 30-50 z kontrastem
ogona trzustki do 7-10 mm skok=1,0; 0-30 bez kontrastu
1-2 cm poniżej w znanych 5-10 mm lub
wyrostka dużych skok=1,2-2,0 w
hakowego zmianach(4) badaniach wysięku
Nadnercza od 1-2 cm 2-5 mm, sÄ…siadujÄ…co lub 150-400 30-50 z kontrastem
powyżej do 1-2 może być skok=1,0 w 0-30 bez kontrastu
cm poniżej grubszy, jeżeli przypadku małych
nadnerczy zmiana jest zmian zachodzÄ…ce
znana(4) warstwy
Miednica - od grzebienia 7-10 mm; sąsiadująco lub dostosowany tkanka 200-600 30-60 tkanka miękka
ogólne biodrowego do 4-5 mm, jeżeli skok=1,0;4-5 mm do miękka/ (kontrast)
przepony małe zmiany są lub skok=1,2-1,5 w największej standard lub 0-30 tkanka miękka
miednicznej podejrzewane(4) badaniach średnicy wysoka (kontrast)
przesiewowych miednicy rozdzielczość kości
dla badania 2.000-3.000 400-600
kości
poziom
Rodzaj pozycja badany grubość odległość FOV nachylenie obraz szerokość
tkanka
okna
badania pacjenta obszar warstwy między okola okna [j.H]
[j.H]
[mm] warstwami
Kości guz/złamania: 3-5 mm w sąsiadująco lub wymiar zazwyczaj tkanka miękka/ 1.000-1.500 150-200 stawy, kości
miednicy od 1 cm obszarze skok=1,0 w Å‚Ä…czny bez standard lub 200-600 30-50 tkanki
powyżej do 1 biodra 3-10 obszarze biodra miednicy nachyleń wysoka miękkie
cm poniżej mm poza < 5 mm lub biodrowej i rozdzielczość
obszaru obszarem skok=1,2-1,5 poza stawów
chorobowego biodra(4) obszarem biodra (zazwyczaj
15-40 cm)
Kości na wznak; obszar 3-5(4) sąsiadująco lub wymiar -
ramienia zmiana złamania lub skok=1,0 w barku
chorobowa w guza kości obszarze stawów (zazwyczaj
centrum okola; ramiennej lub 2-5 mm lub 15-20 cm)
chore ramiÄ™ Å‚opatkowej skok=1,2-1,5 poza
wzdłuż ciała, tym obszarem
drugie ramiÄ™
za głową
(1) Standardowe napięcie lampy; mAs tak niski, jak to możliwe dla zapewnienia
wymaganej jakości obrazu.
(2) Dla skanów czołowych zgodnie z pozycją pacjenta.
(3) Wtórna redukcja FOV jest konieczna dla oceny subtelnych zmian.
(4) Zalecana technika spiralna.