Dialog z Bogiem w utworach literatury polskiej.











Piątek, 21 Kwietnia Imieniny obchodzą: Anzelm, Feliks, Bartosz
 



















  Sciaga.pl > Prace
> Średniowiecze >
Home | Reklama | Info
| Mail






Gdzie Cz@T ???



Gdzie jestSciaga.pl
?
















Dialog z Bogiem w
utworach literatury polskiej.










kategoria:   J.polski
zakres:   Średniowiecze
dodano:   1999-08-18




- Początki
litereatury polskiej i pierwsze strofy skierowane do Boga -
"Bogurodzica". - Utwory Jana Kochanowskiego: -
postawa zupełnego podporządkowania i akceptacji Boga w pieśni "Czego
chcesz od nas Panie", - "Treny" - zmiana nastawienia z
zachwytu na rezygnację. - Mała Improwizacja Gustawa - jeden
z najpiękniejszych dialogów z Bogiem w literaturze polskiej.
- nawiązanie do filmu "Lawa" Tadeusza Konwickiego. -
Juliusz Słowacki: hymn "Smutno mi Boże". - Podsumowanie,
porównanie poszczególnych postaw wobec Boga. -
Przedstawienie własnego zdania na temat tej formy wypowiedzi.
Początki literatury polskiej, jak wszyscy wiemy, sięgają
początkom epoki średniowiecza. Jednym z pierwszych, a jednocześnie
najlepiej znanym utworem o którym informacja zachowała się do
dzisiejszych czasów jest pieśń (czy może modlitwa) "Bogurodzica".
Już w tym utworze możemy zauważyć próby zwracania się do Boga.
Twórca utworu zwraca się do Matki Boskiej o pośrednictwo między
ludźmi, a jej synem, Chrystusem, a także kieruje prośbę o zbawienie
pośmiertne bezpośrednio do Jezusa. Jest to chyba pierwszy ze znanych
nam utworów, w których występuje pewnego rodzaju dialog między
autorem (podmiotem lirycznym) a Bogiem - w tym przypadku jego synem.
W utworze tym możemy zauważyć ogromny dystans, z jakim
człowiek odnosi się do Boga. Bóg jest istotą praktycznie
nieosiągalną przeciętnemu człowiekowi (jak powiedział Jan Chrzciciel
o Chrystusie: "nie jestem godzien zawiązać mu rzemyka u sandała").
Podobny dystans, a oprócz tego pełne podporządkowanie wyrokom Bożym,
możemy zauważyć w pieśni Jana Kochanowskiego "Czego chcesz od nas
Panie...". W pieśni tej poeta wychwala świat stworzony przez Boga,
zachwyca się pięknem i ogromem wszechświata, wysławia Boga jako
stwórcę i artystę. Postawa Kochanowskiego charakteryzuje się dużym
optymizmem i pełną akceptację porządku rzeczy. Niestety, w niedługim
czasie poetę spotyka ogromne nieszczęście, jakim jest dla niego
śmierć córki. Urszula miała być spadkobierczynią talentu
Kochanowskiego, jej śmierć zostawiła trwałe piętno w duszy poety. W
napisanych po śmierci córki "Trenach", nie spotykamy się już z taką
akceptacją wyroków Opatrzności, i chociaż poeta nie zwraca się
przeciwko Bogu, to jednak bardzo niewiele go od takiej postawy
dzieli. O ile w przedstawionych do tej pory przypadkach
dialogi z Bogiem były praktycznie monologami, w których albo
zwracano się do Boga z prośbą (tak jak w "Bogurodzicy", ale także w
wielu innych utworach religijnych i modlitwach), albo też dziękowano
mu za doznane łaski, tak w III części "Dziadów" Adama Mickiewicza
spotykamy się z czymś zupełnie odmiennym. Chodzi tu oczywiście o
Małą Improwizację Gustawa. Pomijając występujący w niej motyw
mesjanizmu polskiego narodu (jak można pominąć coś, co stanowi
główny sens tej sceny?!), występuje tutaj prawowanie się z Bogiem,
Gustaw żąda pomocy dla narodu, a gdy Bóg milczy, obraca się
przeciwko Niemu porównując Go z carem, i ukazując mu jak wiele zła
panuje na świecie: tu by się przydał jakiś cytat, poszukaj,
proszę... Jest to fragment na temat którego powstało już chyba co
najmniej tyle różnych opracowań, interpretacji, wypowiedzi ludzi
literatury, ile na temat pozostałych dwóch części "Dziadów".
(Szczególnie często był dyskutowany problem powtarzającej się liczby
44, na szczęście ostatnio zaprzestano dyskusji na ten słynny temat
"Co poeta miał na myśli" a jeśli chodzi o 44, to przecież to jest
numer mojego mieszkania). Ostatnio wspaniałą interpretację Małej
Improwizacji (a także pozostałych części "Dziadów") przedstawił
Tadeusz Konwicki w filmie "Lawa - opowieść filmowa o 'Dziadach' A.
Mickiewicza", gdzie w roli Gustawa wystąpił (nomen omen) Gustaw
Holoubek, a w scenę dialogu z Bogiem włączono sceny z obozów
koncentracyjnych, mające ukazać Bogu świat, do jakiego On
(oczywiście zdaniem Gustawa) doprowadził. Kolejnym znanym
utworem w którym podmiot liryczny zwraca się bezpośrednio do Boga,
jest hymn Juliusza Słowackiego "Smutno mi Boże". Utwór ten jest
wyrażeniem tęsknoty za ojczyzną poety, który zmuszony sytuacją
polityczną musiał opuścić swój kraj i osiąść na emigracji. Poeta
kieruje swój smutek do Boga, między innymi dlatego, że jest On
ostatnią bliską mu osobą do jakiej może się zwrócić. Można
by jeszcze długo wymieniać utwory, zarówno te bardzo znane,
zaliczane do klasyki literatury, jaki i te nie znane praktycznie
przez nikogo, w których możemy spotkać się z dialogiem między
podmiotem lirycznym a Bogiem. Nie chodzi tutaj jednak o stworzenie
indeksu takich dzieł literackich. Zastanówmy się raczej, skąd w
ogóle bierze się coś takiego jak dialog z Bogiem. Przecież z
logicznego punktu widzenia, równie dobrze można by rozmawiać ze
ścianą albo obrazem na ścianie (gadał dziad do obrazu...). Warto
jednak zwrócić uwagę na początki literatury. Zarówno w Polsce, jak i
na świecie, pierwszymi utworami były właśnie utwory religijne
(Biblia ma już przecież ile? lat). Jak widać, pytanie zostało źle
sformułowane. To nie w literaturze pojawiły się słowa skierowane do
Boga, to ze słów kierowanych do Boga wywodzi się literatura.
Skąd jednak biorą się u człowieka tego typu skłonności,
dlaczego księgi starego testamentu przetrwały tyle wieków, podczas
gdy na temat historii tamtych czasów nie wiemy praktycznie nic? Moim
zdaniem wynika to z nadprzyrodzoności Boga. Poezja jest sztuką,
która nie zajmuje się rzeczami normalnymi i w sposób normalny (Miron
Białoszewski i inni jemu podobni wcale nie są tutaj wyjątkami - on
co prawda pisze o rzeczach zwyczajnych, ale nie traktuje ich
normalnie). Poeci i pisarze zawsze starali się przekazywać
czytelnikom swoje odczucia, swoje doświadczenie. Nie można jednak
robić tego w zwyczajny sposób (np. wypisując wszystko w puntkach),
bo wtedy powstaje traktat naukowy albo kodeks karny, a nie utwór
literacki. Zwracając się do Boga, możemy popatrzeć na świat z innego
punktu widzenia, oderwać się od ziemi i spojrzeć na nią z pewnego
dystansu. Czasami patrząc na coś z bliska, nie możemy tego zobaczyć,
dlatego oddalenie się i ogarnięcie wzrokiem większego obszaru
ułatwia nam uchwycenie pewnych szczegółów. Podobnie, gdy usiłujemy
nawiązać dialog z Bogiem, jednocześnie możemy sami poczuć się Jemu
równi. Patrzymy na świat z punktu widzenia kogoś, kto nie bierze w
tym bezpośredniego udziału, i dzięki temu możemy dostrzec o wiele
więcej rzeczy niż z punktu widzenia zwykłego człowieka. Oczywiście
taka sytuacja ma miejsce, gdy poeta próbuje nawiązać równorzędny
dialog z Bogiem. W przypadku takich utworów jak pieśń
Kochanowskiego "Czego chcesz od nas Panie..." (no czego!?) takie
spojrzenie nie jest raczej możliwe. Pozostaje nam zatem jeszcze
drugie wyjaśnienie tego typu "Boskich" inspiracji. Jest to po prostu
tkwiąca w każdym człowieku potrzeba posiadania Boga. Jest to cecha
głęboko tkwiąca w naturze ludzkiej i dotycząca wszystkich bez
wyjątków, chociaż nie wszyscy w to wierzą. Faktem jednak jest, że
każdy ma jakiegoś Boga, tylko nie każdy zdaje sobie sprawę z tego
czym on jest. I dlatego próby dialogu z Bogiem pojawiały się w
literaturze od jej samych początków (właściwie to jeszcze przed
początkiem!), i będą się pojawiały jeszcze bardzo, bardzo długo -
zapewne tak długo, jak długo będzie istnieć rasa ludzka.








Autor: Nieznany

Ocena : 0.0 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info
| Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka






Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved  Sciaga.pl
2000