Motywy biblijne w znanych Ci utworach literatury polskiej
Motywy biblijne w znanych Ci utworach
literatury polskiej.
"Biblia" i kultura oraz literatura
antyczna są głównym źródłem kultury europejskiej, a więc i polskiej. Nazwa
"Biblia" pochodzi od greckiego słowa i oznacza dosłownie: księgi. W
dziele tym wyróżnia się "Stary Testament" i "Nowy
Testament". "Stary Testament" powstawał na przestrzeni wieków:
XIII p.n.e. - I n.e., a więc w ciągu około 1400 lat i miał wielu autorów,
często anonimowych. "Nowy Testament" powstawał od 51 do 96 roku n.e.,
czyli w okresie 45 lat i autorzy byli współcześni sobie, często słowa Chrystusa
przekazali Jego uczniowie. Wszystkie księgi obejmujące różne gatunki biblijne
dzieli się tematycznie na: historyczne, mądrościowe i prorockie.
"Biblia" kształtuje duchowe oblicze człowieka, który jest świadomy
swej słabości, ale też i boskiej mocy, czuje się odpowiedzialny za siebie i
innych. To wychowanie w wierze stało się podstawą światopoglądu twórców i
często bywa inspiracją ich twórczości.
W literaturze średniowiecznej odnajdujemy wiele motywów
biblijnych. Epoka ta kształtowała się pod olbrzymim wpływem Kościoła i
rozprzestrzeniającej się religii chrześcijańskiej. Twórcami utworów literackich
byli przeważnie duchowni. Popularnym gatunkiem stały się apokryfy nawiązujące
do trzech motywów biblijnych: żywotu Matki Boskiej, dzieciństwa Chrystusa i
ofiary krzyżowej na Golgocie. Średniowieczna literatura polska posiada bardzo
obszerny zasób pieśni maryjnych - niezwykle wówczas popularnych. Propaguje też
chrześcijańskie wzorce osobowe: ascety, rycerza walczącego z poganami oraz
dobrego władcy wzorującego się na pasterzu Bożej owczarni. Model ascety zawarty
jest w popularnych wówczas żywotach świętych, do których zalicza się anonimową
"Legendę o św. Aleksym". Postać świętego posiada cechy godne naśladowania:
miłowanie Boga, zdolność do poświęceń, wyrzekanie się dóbr materialnych.
Również rycerz Roland z "Pieśni o Rolandzie" posiada cechy, które
powinien kształcić w sobie każdy mężczyzna noszący miecz: odwagę, siłę,
gotowość do poniesienia śmierci w imię słusznej sprawy. Portret dobrego i
bogobojnego władcy przekazał nam Gall Anonim w "Kronice", w której
zawarł charakterystykę Bolesława Chrobrego i dalszego jego następcy - Bolesława
Krzywoustego.
Epoka odrodzenia "odkryła" kulturę i literaturę
antyczną i zachłysnęła się ich pięknem. Twórcy tej epoki dali jednak wyraz
także treściom biblijnym. Głęboka wiara tchnie z dziękczynnej pieśni Jana
Kochanowskiego "Czego chcesz od nas Panie za Twe hojne dary". W innej
pieśni ten sam poeta poucza, że "A jeśli komu droga otwarta do nieba -
Tym, co służą Ojczyźnie". Sens tych słów jest odbiciem spojrzenia na świat
i los ludzki przez pryzmat wiary, która każe człowiekowi troszczyć się o los
drugiego człowieka - brata, bo wszyscy są dziećmi jednego Boga - Ojca.
Literatura
polska okresu Baroku chętnie wracała do tematyki biblijnej i stąd tak częsty w
niej motyw śmierci, przemijania. W biblijnej "Księdze Koheleta" autor
snuje rozważania nad sensem życia ludzkiego. Refren "marność nad
marnościami" jest odpowiedzią na pytanie o szczęście; nie zapewnia go ani
bogactwo, ani rozkosz, ani mądrość. Człowiek poddany jest prawu przemijania.
Motyw ten odnajdujemy w wierszach Daniela Naborowskiego: "Marność"
oraz "Krótkość żywota".
"Dziady"
A. Mickiewicza wyrosły także z głębokiej wiary poety. Ukochaną i umęczoną
ojczyznę porównuje on do Chrystusa. Odpowiednikiem Heroda staje się car, lata
prześladowań Polaków zestawione są z męką Jezusa, krzyżem są trzy państwa
zaborcze. Zmartwychwstanie Chrystusa jest dla poety zapowiedzią zmartwychwstania
Polski. Również "Hymn" J. Słowackiego rozpoczynający się od słów
"Bogarodzico, Dziewico! Słuchaj nas, Matko Boża..." nawiązuje do
pierwszej pieśni polskiej, która stała się hymnem narodowym. W utworze
odnajdujemy wiarę poety w miłość Matki Bożej do walczących o wolność Polaków i
gorącą prośbę, aby wyjednała Ona Boże błogosławieństwo dla powstańców.
Jezus,
Maryja i Józef oraz wiele innych postaci biblijnych stanowią w naszej
literaturze wzory pracowitości. Pochwałę pracowitości i naganę lenistwa znajdujemy
w wielu utworach różnych epok i autorów. Pracę sławią: Mikołaj Rej, Jan
Kochanowski, Ignacy Krasicki, Adam Mickiewicz, Maria Konopnicka i wielu innych
twórców literatury. Wzorami pracowitości stają się postacie bohaterów powieści:
"Nad Niemnem", "Chłopów", "Nocy i dni".
Częsty w
naszej literaturze jest także motyw Sądu Ostatecznego, do którego nawiązuje Jan
Kasprowicz w katastroficznych hymnach.
Zygmunt Krasiński w "Nie - Boskiej komedii" nawiązuje do
"Apokalipsy" stwierdzając, że ostatnie słowo historii ludzkiej należy
do Chrystusa. Pankracy po odniesionym zwycięstwie wyznaje: "Galilae ,
vicisti!" (Chryste, zwyciężyłeś!). Do motywów biblijnych i wiary
chrześcijańskiej odwołuje się bardzo często powstańczy poeta Krzysztof Kamil
Baczyński, który z pokorą i ufnością gotów jest ponieść śmierć dla ojczyzny,
choć tak bardzo kocha życie. Władysław Broniewski w wierszu
"Romantyczność" nawiązuje do motywu Męki Pańskiej zestawiając ten
tragiczny obraz z życiem i śmiercią Ryfki - żydowskiej dziewczynki.
Podobnie
jak z literatury antycznej, tak i z "Biblii" wiele określeń weszło do
języka potocznego:
· nosić
swój krzyż - przenośnie: cierpieć,
· pocałunek
Judasza - podstępne skazanie kogoś na cierpienia,
· apostoł - głosiciel.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Motywy biblijne w znanych Ci utworach literatury polskiejMotyw cierpienia i buntu w znanych Ci utworach literackich (od Biblii i greckich mitów po czasy wProblem winy, kary i odpowiedzialności człowieka ukazany w balladach, Dziadach cz II i IV A MickieDialog z Bogiem w utworach literatury polskiejDialog z Bogiem w utworach literatury polskiejMotywy i symbole biblijne w różnych utworach literackichMotywy romantyczne w literaturze polskiego pozytywizmuMotywy biblijne w literaturze późniejszych epokmotywy biblijne i ich funkcje w literaturze późniejszych epomotywy biblijne w literaturze p NieznanyMotywy romantyczne w literaturze polskiego pozytywizmumotywy romantyczne w literaturze polskiego pozytywizmuwięcej podobnych podstron