Motywy biblijne w literaturze póŸniejszych epok



- Biblia, jako jedna z podstaw kultury europejskiej, stanowi zbiór tekstów, do których autorzy kolejnych epok odwoÂÅ‚ujÂÄ… siê bardzo czêsto: Å“redniowiecze: wszelkie misteria tego okresu oparte sÂÄ… na motywach biblijnych; "Bogurodzica", która stanowi równieÂż dokument historii naszego jêzyka oparta jest na motywie z Biblii: jest proÅ“bÂÄ… do Matki Boskiej; jest teÂż wiele odwoÂÅ‚aÃÄ… do religijnoÅ“ci wypÂÅ‚ywajÂÄ…cej przecieÂż z Biblii: "PieÅ“ÃÄ… o Rolandzie", a dokÂÅ‚adniej caÂÅ‚y skomplikowany rytuaÂÅ‚ Å“mierci; renesans: Kochanowski odwoÂÅ‚uje siê do Boga, jako wszechstwórcy w swoim "Czego chcesz od nas Panie" oraz w "PsaÂÅ‚terzu Dawidów" parafrazuje biblijne psalmy; w Baroku równieÂż pisano psalmy, a ze wzglêdu na religijnÂÄ… skÂÅ‚onnoÅ“ÃÅš do pokuty za grzechy, rozpowszechniÂÅ‚y siê psalmy pokutne; w oÅ“wieceniu patrzono na Bibliê z punktu widzenia racjonalizmu (poznanie rozumowe, przez doÅ“wiadczenie), deizmu (Bóg stworzyÂÅ‚, ale dalej nie ma wpÂÅ‚ywu) oraz ateizmu (negacji istnienia Boga); natomiast sentymentalizm patrzy na Bibliê jako utwór przekazujÂÄ…cy niezmienne zasady etyczne, na których powinno byÃÅš oparte Âżycie ludzkie; wdziano w niej równieÂż obraz mentalnoÅ“ci czÂÅ‚owieka pierwotnego nieskaÂżonego cywilizacjÂÄ…; romantyzm gruntownie zmienia poglÂÄ…d na Bibliê: pojawiajÂÄ… siê odwoÂÅ‚ania do mesjanizmu narodowego (III cz. "Dziadów" pokazuje obraz walki narodowowyzwoleÃÄ…czej jako walkê dobra ze zÂÅ‚em, "Kordian"); pozytywizm jest kolejnym odejÅ“ciem od Biblii i koncentracji na racjonalizmie, ale odwoÂÅ‚ania sÂÄ…: "Quo vadis" Sienkiewicza modernizm: biblia powraca, jednak pojawia siê koncentracja na zÂÅ‚u zawartemu w niej, co zwiÂÄ…zane jest z poczuciem kryzysu i schyÂÅ‚kowoÅ“ci cywilizacji: motywy katastroficzne: "Dies Irae" Kasprowicza (prezentowany jest dzieÃÄ… sÂÄ…du ostatecznego, a Bóg wystêpuje w roli bezlitosnego, który wymierza karê, choÃÅš ona sam jest przyczynÂÄ… winy);