Motywy biblijne i ich funkcje w literaturze późniejszych epok.











Czwartek, 20 Kwietnia Imieniny obchodzą: Czesław, Agnieszka, Amalia
 



















  Sciaga.pl > Prace
> Antyk i
Biblia >
Home | Reklama | Info
| Mail






Gdzie Cz@T ???



Gdzie jestSciaga.pl
?
















Motywy biblijne i ich
funkcje w literaturze późniejszych epok.










kategoria:   J.polski
zakres:   Antyk i Biblia
dodano:   1999-08-25




Wpływ "Biblii" na
piśmiennictwo polskie wynikał z jego ścisłych związków z
chrześcijańską kulturą europejską, jak i ze stosunków
społeczno-politycznych na przestrzeni stuleci. Stosunki te
decydowały o wyborze pewnych wątków tematycznych czy też korzystaniu
ze stylu biblijnego. Twórcy różnych epok chętnie sięgali do
tradycji biblijnej wykorzystując w swych dziełach pradawne symbole i
postaci. Ze względu na swą uniwersalną wymowę wiele motywów
biblijnych pojawia się w literaturze nowożytnej w formie odniesień i
nawiązań, pełniąc różnorodne funkcje. 1. Najczęściej
wykorzystywanym motywem jest motyw Apokalipsy. Obecność tego motywu
potęguje katastroficzną wymowę dzieła, obrazuje totalne zniszczenie,
chaos, klęskę doczesnego świata i jego odrodzenie, upadek ludzkości
i walkę dobra ze złem. Najbardziej znanymi symbolami Apokalipsy są:
siedem pieczęci, siedem trąb, bestia-Antychryst oraz cztery
zwierzęta (lew, wół, orzeł i zwierzę o ludzkiej twarzy).
ROMANTYZM (całościowe widzenie Apokalipsy: z kataklizmu
wyłania się nowy świat): Juliusz Słowacki "Uspokojenie" -
widzenie Apokalipsy na planie dziejów politycznych narodu, który
zmartwychwstanie do wolności. Adam Mickiewicz "Dziady" cześć
III - w Wielkiej Improwizacji widzenie księdza Piotra jest
stylizowane na apokaliptyczno-profetyczne. Zygmunt Krasiński
"Nie-Boska komedia" - kataklizm jest tylko przejściowym etapem ku
nowemu życiu. MŁODA POLSKA (zawężenie pojmowania Apokalipsy
do wymiaru katastroficznego): Jan Kasprowicz "Dies irae"
(dzień gniewu) - hymn; apokaliptyczna wizja Sądu Ostatecznego
fascynowała poetów modernizmu, co przejawiało się w katastroficznych
wyobrażeniach losów ludzkości. Kasprowicz wyraża bunt przeciw Bogu i
rozpatruje pojęcie dobra i zła. Trzeba w tym miejscu przypomnieć
manicheizm, koncepcję wg której Dobro i Zło są równorzędnymi siłami
stwarzającymi wszechświat, istnieją w odwiecznym konflikcie, lecz
obie są pierwiastkami koniecznymi. XX LECIE MIĘDZYWOJENNE
(wizje Apokalipsy przewidywanej): Czesław Miłosz "Roki" -
świat ulega ostatecznej zagładzie, w wizji Apokalipsy nie zapomina o
edukowaniu czytelnika: człowiek po katastrofie nie może pozostać
obojętny, zawsze pozostaje coś do uratowania. Czesław Miłosz
"Walc" - zapowiedź I wojny światowej, a następnie II wojny
światowej, nadchodzi nowa apokalipsa, wiersz jest pesymistycznym
proroctwem obu wojen, zapowiedź obłąkania i śmierci w tępym
niewolnictwie. Józef Czechowicz "Żal" - apokaliptyczne
widzenie wojny, która będzie dla człowieka sprawdzianem z
człowieczeństwa, koniec świata w sensie fizycznym i moralnym,
apokalipsa będzie spowodowana przez ludzi. Antoni Słonimski
"Niemcom" - pogląd katastroficzny przed II wojną światową.
LITERATURA WSPÓŁCZESNA (Apokalipsa spełniona):
Czesław Miłosz "Piosenka o końcu świata" - ukazanie końca
świata jako czegoś normalnego, nagłego, nadeszłego bez rozgłosu,
koniec świata możemy wywołać swoimi czynami i nieprzemyślanymi
decyzjami. Krzysztof Kamil Baczyński *** (Których nam nikt
nie wynagrodzisz...) - nad czasami wojny przejął władzę Antychryst -
symbol Apokalipsy. Wizje Apokalipsy spełnionej obrazują
również liczne dzieła literatury wojenno-okupacyjnej i powojennej:
Zofia Nałkowska - "Medaliony", Tadeusz Borowski - opowiadania,
Gustaw Herling-Grudziński - "Inny świat", Hanna Krall - "Zdążyć
przed Panem Bogiem", Kazimierz Moczarski - "Rozmowy z katem", Miron
Białoszewski - "Pamiętnik z powstania warszawskiego".
Tadeusz Konwicki "Mała apokalipsa" - przepowiednia upadku
świata pogrążonego w totalitarnym systemie, przedstawiona
rzeczywistość jest światem apokaliptycznym. Tadeusz Konwicki ukazuje
w swoim dziele małą, naszą, polską apokalipsę: realia kraju
zobrazowane są jako chaos, nie ma ludzi cnotliwych (pozostali tylko
zdrajcy, przekupni i przestraszeni), system - powoduje całkowity
upadek wartości i staje się normalnością. "Mała" apokalipsa oznacza
również apokalipsę prywatną, bohater ma zaprotestować aktem
samospalenia, mówi: "mój własny koniec świata", jest to apokalipsa w
prywatnym rozrachunku bohatera. Oto dwa charakterystyczne fragmenty
powieści: a) "Oto nadchodzi koniec świata (...). Koniec
mojego osobistego świata. Ale zanim mój wszechświat rozpadnie się w
gruzy, rozsypie się na atomy, (...) czeka mnie jeszcze ostatni
kilometr mojej Golgoty..." b) "Mam wrażenie jakby ten kraj
naprawdę umierał (...). Nasza nędza współczesna jest przezroczysta
jak szkło i niewidzialna jak powietrze (...). Nasza nędza to łaska
totalnego państwa, łaska, z której żyjemy." 2. Motyw
"marność nad marnościami" z Księgi Koheleta. Człowiek jest
poddany nieustannemu prawu przemijania, które sprawia, że człowiek
nie zaznaje szczęścia, gdyż bogactwo, mądrość i rozum przemijają.
Nieprzemijalna jest ziemia i słońce, a słaby i kruchy człowiek to
marność. Motyw ten często wykorzystywany jest do ukazania
"chwilowości i krótkości" ludzkiej egzystencji.
ŚREDNIOWIECZE: "Rozmowy Mistrza Polikarpa ze
śmiercią" - śmierć nie ma zrozumienia dla nikogo i niczego, zrównuje
ludzi, nie jest ważne pochodzenie ani sprawowane urzędy.
RENESANS: Jan Kochanowski - fraszki: "Na różę", "O
żywocie ludzkim" - niszczące działanie czasu jest nieuniknione, czas
wszystko zmienia i jesteśmy bezradni wobec jego potęgi. Jan
Kochanowski Pieśń IX - nie ma na świecie nic wiecznego, nie ma
wiecznie szczęśliwego życia. BAROK: Daniel
Naborowski "Marność" - żywot ludzki przemija, śmierć ma moc nad
życiem, ludzie hołdujący sprawom doczesnym poddają się złudzeniom,
czas powoduje przemijanie. Daniel Naborowski "Krótkość
żywota", "Do Anny" - fascynacja metafizyką życia, ukazanie potęgi
czasu, który triumfuje, wszystko przemija, ale autor wyznaje miłość
Annie, miłość ta ma oprzeć się czasowi i trwać po wieki.
ROMANTYZM: Juliusz Słowacki "Hymn (Smutno mi Boże)"
- zachód słońca - potężne, nieprzemijalne dzieło Boga - budzi gorzką
refleksję o własnej przemijalności i kruchości. MŁODA
POLSKA: Do motywu "marność nad marnościami" nawiązuje
dekadencki nurt poezji Kazimierza Przerwy-Tetmajera, Jana
Kasprowicza i Leopolda Staffa. 3. Motyw Męki Pańskiej -
cierpienia Chrystusa, który poświęcił się dla zbawienia świata.
ŚREDNIWIECZE: "Żale Matki Boskiej pod krzyżem"
"Lament Świętokrzyski" jest to głos Bolejącej Matki, jej
skarga, płacz pod krzyżem Chrystusa. Jest to przede wszystkim lament
matki płaczącej nad synem, kobiety rozpaczającej nad stratą dziecka,
kobiety, która zwraca się do innych matek, ludziom opowiada swój
ból. MŁODA POLSKA: Jan Kasprowicz "Hymn świętego
Franciszka z Asyżu" - postać ukrzyżowanego Chrystusa, którego
niewinna ofiara życia jest najwyższym objawieniem bożej miłości,
zafascynowała poetę. ROMANTYZM: Motyw Męki Pańskiej
szczególnego znaczenia nabrał w romantyzmie, w której to epoce
charakterystycznym pojęciem ideologicznym był mesjanizm. Pojęcie to
pochodzi od Chrystusa-Zbawiciela-Mesjasza. Oczekiwanie na Zbawiciela
było istotne dla Polski, dla której zbawienie oznaczało wyzwolenie
się spod niewoli. Adam Mickiewicz "Dziady" cześć III -
mesjanizm jednostkowy, gdzie Mesjaszem jest bohater, jednostka
ludzka, którą w "Widzeniu księdza Piotra" określono tajemniczym
mianem "czterdzieści i cztery". Mesjanizm narodowy polegał na
przypisaniu narodowi polskiemu wielkiej roli w kwestii zbawienia
świata, wyzwolenia go spod ucisku, niewoli, tyranii. Polska jawi się
jako 'Chrystus narodów', a jej dzieje przedstawione są na wzór Męki
Pańskiej. Niewola i cierpienia Polski pod zaborami maja odkupić
wolność innych narodów. Adam Mickiewicz "Księgi narodu" i
"Księgi pielgrzymstwa polskiego" - hasło Polski jako Mesjasza i
narodu wybranego. Juliusz Słowacki "Kordian" - poeta podjął
wątek mesjanizmu jednostki wyjątkowej (poety), interpretując
mesjanizm jako obłęd (przedstawia urojenia "mesjaszy" w domu
wariatów). 4. Motyw genezyjski. Motyw stworzenia świata wg
Księgi Genesis był często interpretowany przez wielkich poetów.
RENESANS: Jan Kochanowski Pieśń XIX - nawiązanie do
toposu stworzenia świata ma charakter argumentacyjny i podkreśla
walory artystyczne pieśni. Jan Kochanowski Pieśń XXV - "Hymn
do Boga", poeta szuka argumentów, by przekonać ludzi, że świat jest
tworem Boga. Opis stworzenia świata potraktowany jest całościowo.
ROMANTYZM: Adam Mickiewicz "Oda do młodości" - motyw
biblijnego tworzenia świata służy podniesieniu rangi przemian.
LITERATURA WSPÓŁCZESNA: Czesław Miłosz "Słońce" -
autor wykorzystał motyw stworzenia świata, by zwrócić uwagę na
słońce, które stało się dla poety źródłem refleksji na temat
istnienia. 5. Motyw niezawinionego cierpienia z Księgi
Hioba. ROMANTYZM: - Motyw niezawinionego cierpienia
możemy kojarzyć z cierpieniem narodu polskiego pod zaborami (patrz
pkt. 3 - Romantyzm). - Adam Mickiewicz "Dziady" cześć III -
autor oddaje hołd męczeństwu polskiej młodzieży, przedstawia
wywózki, więzienie, przesłuchania. Cierpienie mogło
przybierać również inne formy: - cierpienie z miłości :
a) Johan Wolfgang Goethe "Cierpienia młodego Wertera" -
Werter jest zakochany w Lottcie, która ma już innego narzeczonego,
nieszczęśliwe perypetie miłosne kończą się samobójstwem pełnego
rozdarcia bohatera (postawa młodego człowieka stała się kultowa dla
epoki romantyzmu). b) Adam Mickiewicz "Dziady" cześć IV -
tragiczna miłość Gustawa i Pasterki, Ona nie może wyjść za niego za
mąż, gdyż On nie jest odpowiednią partią. On - Gustaw - cierpi do
granic obłąkania i usiłuje popełnić samobójstwo. c) Juliusz
Słowacki "Kordian" - zakochany Kordian popełnia samobójstwo, gdy
ukochana (Laura) odpycha go. - cierpienie z powodu tęsknoty
za ojczyzną: a) Juliusz Słowacki "Hymn (Smutno mi Boże)" -
tęsknota przybiera formy różnych obrazów (np. płacz dziecka za
odchodzącą matką), pogłębia ją widok polskich bocianów "sto mil od
brzegu i sto mil przed brzegiem". b) Cyprian Kamil Norwid
"Moja piosenka II" - cierpienie z powodu tęsknoty za krajem: Do
kraju tego, gdzie kruszynę chleba podnoszą z ziemi przez uszanowanie
dla darów nieba, Tęskno mi Panie... 6. Motyw Arki
Przymierza. RENESANS: - Ksiądz Piotr Skarga "Kazania
sejmowe" - w Pierwszym kazaniu sejmowym autor podkreśla u Mojżesza
mądrość "z nieba" w sprawowaniu władzy nad ludem. - Adam
Mickiewicz "Pieśń Wajdeloty" z "Konrada Wallenroda" - obecność
motywu biblijnej Arki Przymierza z czasów Mojżesza, poezja
organizuje więź, łączność pomiędzy starszymi a młodszymi pokoleniami
narodu, a tym samym jest wielką siłą scalającą naród, stanowiącą o
jego istnieniu. I tak właśnie głosi wymowny cytat: O wieści gminna!
Ty arko przymierza Między dawnymi i młodszymi laty. W tobie lud
składa broń swego rycerza, Swych myśli przędzę i swych uczuć kwiaty.








Autor: Nieznany

Ocena : 0.0 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info
| Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka






Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved  Sciaga.pl
2000