Motywy biblijne w znanych Ci utworach literatury polskiej.

"Biblia" i kultura oraz literatura antyczna są głównym źródłem kultury
europejskiej, a więc i polskiej. Nazwa "Biblia" pochodzi od greckiego słowa i
oznacza dosłownie: księgi. W dziele tym wyróżnia się "Stary Testament" i "Nowy
Testament". "Stary Testament" powstawał na przestrzeni wieków: XIII p.n.e. - I
n.e., a więc w ciągu około 1400 lat i miał wielu autorów, często anonimowych.
"Nowy Testament" powstawał od 51 do 96 roku n.e., czyli w okresie 45 lat i
autorzy byli współcześni sobie, często słowa Chrystusa przekazali Jego
uczniowie. Wszystkie księgi obejmujące różne gatunki biblijne dzieli się
tematycznie na: historyczne, mądrościowe i prorockie. "Biblia" kształtuje
duchowe oblicze człowieka, który jest świadomy swej słabości, ale też i boskiej
mocy, czuje się odpowiedzialny za siebie i innych. To wychowanie w wierze stało
się podstawą światopoglądu twórców i często bywa inspiracją ich twórczości.
W literaturze średniowiecznej odnajdujemy wiele motywów biblijnych. Epoka ta
kształtowała się pod olbrzymim wpływem Kościoła i rozprzestrzeniającej się
religii chrześcijańskiej. Twórcami utworów literackich byli przeważnie
duchowni. Popularnym gatunkiem stały się apokryfy nawiązujące do trzech motywów
biblijnych: żywotu Matki Boskiej, dzieciństwa Chrystusa i ofiary krzyżowej na
Golgocie. Średniowieczna literatura polska posiada bardzo obszerny zasób pieśni
maryjnych - niezwykle wówczas popularnych. Propaguje też chrześcijańskie wzorce
osobowe: ascety, rycerza walczącego z poganami oraz dobrego władcy wzorującego
się na pasterzu Bożej owczarni. Model ascety zawarty jest w popularnych wówczas
żywotach świętych, do których zalicza się anonimową "Legendę o św. Aleksym".
Postać świętego posiada cechy godne naśladowania: miłowanie Boga, zdolność do
poświęceń, wyrzekanie się dóbr materialnych. Również rycerz Roland z "Pieśni o
Rolandzie" posiada cechy, które powinien kształcić w sobie każdy mężczyzna
noszący miecz: odwagę, siłę, gotowość do poniesienia śmierci w imię słusznej
sprawy. Portret dobrego i bogobojnego władcy przekazał nam Gall Anonim w
"Kronice", w której zawarł charakterystykę Bolesława Chrobrego i dalszego jego
następcy - Bolesława Krzywoustego.

Epoka odrodzenia "odkryła" kulturę i literaturę antyczną i zachłysnęła się ich
pięknem. Twórcy tej epoki dali jednak wyraz także treściom biblijnym. Głęboka
wiara tchnie z dziękczynnej pieśni Jana Kochanowskiego "Czego chcesz od nas
Panie za Twe hojne dary". W innej pieśni ten sam poeta poucza, że "A jeśli komu
droga otwarta do nieba - Tym, co służą Ojczyźnie". Sens tych słów jest odbiciem
spojrzenia na świat i los ludzki przez pryzmat wiary, która każe człowiekowi
troszczyć się o los drugiego człowieka - brata, bo wszyscy są dziećmi jednego
Boga - Ojca.
Literatura polska okresu Baroku chętnie wracała do tematyki biblijnej i stąd
tak częsty w niej motyw śmierci, przemijania. W biblijnej "Księdze Koheleta"
autor snuje rozważania nad sensem życia ludzkiego. Refren "marność nad
marnościami" jest odpowiedzią na pytanie o szczęście; nie zapewnia go ani
bogactwo, ani rozkosz, ani mądrość. Człowiek poddany jest prawu przemijania.
Motyw ten odnajdujemy w wierszach Daniela Naborowskiego: "Marność" oraz
"Krótkość żywota".
"Dziady" A. Mickiewicza wyrosły także z głębokiej wiary poety. Ukochaną i
umęczoną ojczyznę porównuje on do Chrystusa. Odpowiednikiem Heroda staje się
car, lata prześladowań Polaków zestawione są z męką Jezusa, krzyżem są trzy
państwa zaborcze. Zmartwychwstanie Chrystusa jest dla poety zapowiedzią
zmartwychwstania Polski. Również "Hymn" J. Słowackiego rozpoczynający się od
słów "Bogarodzico, Dziewico! Słuchaj nas, Matko Boża..." nawiązuje do pierwszej
pieśni polskiej, która stała się hymnem narodowym. W utworze odnajdujemy wiarę
poety w miłość Matki Bożej do walczących o wolność Polaków i gorącą prośbę, aby
wyjednała Ona Boże błogosławieństwo dla powstańców.
Jezus, Maryja i Józef oraz wiele innych postaci biblijnych stanowią w naszej
literaturze wzory pracowitości. Pochwałę pracowitości i naganę lenistwa
znajdujemy w wielu utworach różnych epok i autorów. Pracę sławią: Mikołaj Rej,
Jan Kochanowski, Ignacy Krasicki, Adam Mickiewicz, Maria Konopnicka i wielu
innych twórców literatury. Wzorami pracowitości stają się postacie bohaterów
powieści: "Nad Niemnem", "Chłopów", "Nocy i dni".

Częsty w naszej literaturze jest także motyw Sądu Ostatecznego, do którego
nawiązuje Jan Kasprowicz w katastroficznych hymnach. Zygmunt Krasiński w "Nie -
Boskiej komedii" nawiązuje do "Apokalipsy" stwierdzając, że ostatnie słowo
historii ludzkiej należy do Chrystusa. Pankracy po odniesionym zwycięstwie
wyznaje: "Galilae , vicisti!" (Chryste, zwyciężyłeś!). Do motywów biblijnych i
wiary chrześcijańskiej odwołuje się bardzo często powstańczy poeta Krzysztof
Kamil Baczyński, który z pokorą i ufnością gotów jest ponieść śmierć dla
ojczyzny, choć tak bardzo kocha życie. Władysław Broniewski w wierszu
"Romantyczność" nawiązuje do motywu Męki Pańskiej zestawiając ten tragiczny
obraz z życiem i śmiercią Ryfki - żydowskiej dziewczynki.
Podobnie jak z literatury antycznej, tak i z "Biblii" wiele określeń weszło do
języka potocznego:
· nosić swój krzyż - przenoÅ›nie: cierpieć,
· pocaÅ‚unek Judasza - podstÄ™pne skazanie kogoÅ› na cierpienia,
· apostoÅ‚ - gÅ‚osiciel.