ZASADY PRAWA KARNEGO
Zasady prawa karnego
Zasada praworządności
¨ð Dyrektywa wymagajÄ…ca od wszystkich Å›cisÅ‚ego
przestrzegania nakazów prawa, a od organów
państwa także działania na podstawie prawa
¨ð ZASADA RYGORYSTYCZNEGO LEGALIZMU
DZIAA
AC
NA NIEKORZYŚĆ OSKARŻONEGO -
wszelkie działania organów procesowych na
niekorzyść oskarżonego musza mieć podstawę w
przepisach ustawy i nie mogą wykraczać poza
granice zakreślone w tych przepisach
¨ð nullum crimen, nulle poena sine lege
Zasady wynikajÄ…ce z zasady
legalizmu
¨ð ZASADA WYA

CZNOÅšCI USTAWY W SFERZE
PRAWA KARNEGO
¨ð ZASADA USTAWOWEJ OKREÅšLONOÅšCI 
przesłanki i treść odpowiedzialności karnej muszą
być określone w ustawie ściśle:
Å„ð Typy czynów zabronionych
Å„ð PrzesÅ‚anki odpowiedzialnoÅ›ci karnej
Å„ð Warunki zaostrzenia odpowiedzialnoÅ›ci
Å„ð Rodzaje sankcji
Å„ð IloÅ›ciowe granice sankcji
Zasada legalizmu c.d.
¨ð ZAKAZ REAKCJI KARNEJ POZA GRANICAMI
PRZEWIDZIANYMI W USTAWIE
¨ð ZASADA ÅšCISA
EGO OKREÅšLENIA PODSTAW TREÅšCI
I ZAKRESU ODPOWIEDZIALNOSCI W DECYZJI
PROCESOWEJ
¨ð ZAKAZ ANALOGII NA NIEKORZYŚĆ
OSKARŻONEGO
Zasada humanizmu
¨ð  Organy procesowe powinny mieć na oku dobro
człowieka, działać w sposób ludzki i życzliwy,
uznając nienaruszalne prawo człowieka do życia,
uwzgledniajÄ…c szacunek dla jego osoby i jego
ludzkiej godności oraz unikając zwiększania
dolegliwości i ograniczeń ponad miarę niezbędną
dla realizacji celów prawa
Zasada humanizmu
Skierowana jest pod adresem:
¨ð Ustawodawcy - aby tworzyÅ‚ rozwiÄ…zania zgodne z
tÄ… zasadÄ…
¨ð Organów postÄ™powania karnego, aby realizujÄ…c
zadania prawa karnego wybierały środki
odpowiadajÄ…ce tej zasadzie ( wymiar kary,
wykonanie kary, stosowanie środków przymusu,
wykładnia przepisów; stosowanie analogii na
korzyść oskarżonego)
Zasada humanizmu
¨ð Wymaganie, aby organy procesowe miaÅ‚y na oku
dobro człowieka
¨ð Wymaganie niezwiekszania dolegliwoÅ›ci i
ograniczeń człowieka ponad miarę niezbędna do
realizacji celów prawa karnego
¨ð Zasada subsydiarnosci  prawo karne jako
ostateczność  ultima ratio
¨ð Wymaganie postawy ludzkiej zarówno wobec
oskarzonego jak i pokrzywdzonego
Zasada sprawiedliwości
¨ð Dyrektywa w myÅ›l której należy postepować
sprawiedliwie, t.j. Zgodnie ze społęcznym
poczuciem sprawiedliwości
¨ð WartoÅ›ciowanie dotyczy zachowan ludzkich i
reakcji prawnej na nie
¨ð Raakcja na czyn zabroniony powinna byc
proporcjonalna, t.j. OdpowiadajÄ…ca ujemnej
wartości czynu zabronionego
Zasada czynu
¨ð KoniecznÄ… przesÅ‚anka wszelkich form odpowiedzialnoÅ›ci
jest czyn w rozumieniu prawa karnego
¨ð (odstepstwo stanowi możliwość stosowania wobec
nieletnich, którzy wykazują przejawy demoralizacji
środków wychowawczych)
Zasada społecznej szkodliwości
¨ð Przestepstwem może być tylko czyn, który bez wzglÄ™du
na zawinienie sprawcy grozi w jakiekolwiek dobro
prawne (nie samo przekroczenie zakazu)
Zasada winy
¨ð Tylko czyn zawiniony w rozumieniu prawa karnego
może być uznany za przestępstwo i stanowić
podstawę odpowiedzialności karnej
¨ð Odpowiedzialność karna nie ma charakteru
obiektywnego
¨ð (w przypadku sprawców niepoczytalnych stosuje siÄ™
środki zabezpiczające lub wychowawcze)
Zasada odpowiedzialności
indywidualnej
¨ð Dyrektywa w mylÅ›l której każdy odpowiada za
swój czyn
¨ð UdziaÅ‚ w bójce lub pobiciu  art 158 ż2 i 3 k.k.
¨ð AkcesoryjnoÅ›c odpowiedzialnoÅ›ci podżegacza i
pomocnika (art. 22)
¨ð OkolicznoÅ›ci osobiste sprawcy ( art. 21 k.k.)
¨ð Indywidualizacja reakcji karnej ( art. 55)
Zasada in dubio pro reo
¨ð W razie wÄ…tpliwoÅ›ci należy rozstrzygać na
korzyść oskarżonego (art. 5ż2 k.p.k.)
Zasada sÄ…dowego wymiaru
sprawiedliwosci karnej
¨ð nulla sanctio sine iudicio
¨ð Wymiar sprawiedliwoÅ›ci w sprawach karnych
należy wyłącznie do sądów
Zasada stałości i pewnosci prawnej
¨ð Niezmienność zasad odpowiedzialnoÅ›ci karnej i
kanonu przestepstw i wykroczeń