Proste i dyskontowe metody oceny efektywności inwestycji
Ocenę opłacalności inwestycji rozpoczyna się zazwyczaj wykorzystując tzw. proste metody oceny
finansowej. Wielkości roczne wykorzystywane do obliczeń są wielkościami nominalnymi, nie
zdyskontowanymi na moment przeprowadzenia oceny. Innym uproszczeniem jest oparcie oceny na
danych rocznych lub średniorocznych oraz nieuwzględnienie pełnego okresu funkcjonowania
przedsięwzięcia. Uzyskane wyniki pozwalają na eliminację z dalszych badań najmniej obiecujących
projektów inwestycyjnych. Do najczęściej stosowanych prostych metod zalicza się:
Okres zwrotu początkowych nakładów inwestycyjnych  czas który musi upłynąć od momentu
rozpoczęcia inwestycji do momentu odzyskania nakładów
Przykład:
Nakłady poniesione jednorazowo na inwestycję wynoszą 120 tys zł.
Dochody i salda kształtują się następująco w poszczególnych latach:
lata Nadwyżka (tys zł) saldo na koniec roku
1 -120000
2 28380 -91620
3 32820 -58800
4 32670 -26130
5 32530 6400
Prosty okres zwrotu inwestycji wynosi 4 lata + 26130 / 32530 x 12 m-cy = 4 lata i 10 m-cy
Prosta stopa zwrotu - określa stosunek rocznego zysku osiąganego w trakcie eksploatacji inwestycji do
wartości kapitału służącego sfinansowaniu początkowych nakładów.
Zn Zn + Ods Zn
Re = �ł�ł�ł "100% Ro = �ł�ł�ł�ł�ł "100% Rp = �ł�ł "100%
Kw Ko Ko
Gdzie:
Zn  zysk netto
Zn  średni roczny zysk netto
Ods  odsetki od kapitału obcego
Kw  kapitał własny
Ko  kapitał ogółem
Najbardziej precyzyjnym narzędziem oceny inwestycji są metody dyskontowe. Uwzględniają one, w
przeciwieństwie do prostych metod oceny, rozłożenie w czasie przewidywanych wpływów i wydatków
związanych z inwestycją. Dyskontowanie nakładów i efektów realizowanych w różnym czasie pozwala
na sprowadzenie do porównywalności tych wartości, czyli określenie ich aktualnej wartości. Stąd,
mówimy o wartości zaktualizowanej inwestycji lub o wartości zaktualizowanej nadwyżek finansowych.
W rachunku opłacalności inwestycji najczęściej stosuje się dwa mierniki oceny inwestycji:
�KFE 1
Wartość zaktualizowana netto NPV  suma zdyskontowanych oddzielnie dla każdego roku przepływów
pieniężnych netto (CFn ) zrealizowanych w całym okresie objętym rachunkiem przy stałym poziomie
stopy dyskontowej. Jest to zatem zaktualizowana wartość przyszłych osiąganych korzyści.
NPV CF1 CF2 CF3 CFn
ę!___________ę!___________ę!__________ę!... ___________ę!
t1, i t2, i t3, i tn, i
1 1 1 1
NPV = CF1 " �ł�ł�ł + CF2 " �ł�ł + CF3 " �ł�ł�ł+ ... + CFn " �ł�ł�ł
(1 + i)1 (1 + i)2 (1 + i)3 (1 + i)n
1
t
NPV = Ł CFn �ł�ł�ł
n=0
(1 + i)n
przedsięwzięcie jest opłacalne jeżeli NPV > 0
Jeżeli porównywane przedsięwzięcia charakteryzują identyczne co do wartości i rozłożenia w czasie
nakłady kapitałowe o wyborze inwestycji decyduje maksymalizacja NPV.
Jeżeli porównywane przedsięwzięcia wymagają nakładów kapitałowych o różnej wartości lub
niejednakowo rozłożonych w czasie, wówczas o wyborze inwestycji decyduje maksymalny
wskaz
nik wartości zaktualizowanej netto NPVR.
NPV
NPVR = �ł�ł�ł
PVI
Gdzie:
PVI  zaktualizowana wartość wymaganego nakładu inwestycyjnego
Wewnętrzna stopa zwrotu IRR  jest stopą przy której zaktualizowana wartość strumieni wydatków
pieniężnych jest równa zaktualizowanej wartości strumienia wpływów pieniężnych.
Jeżeli NPV = 0 to i = IRR
Inwestycja jest opłacalna wówczas gdy jej IRR  jest wyższa od stopy granicznej, będącą najniższą
możliwą do zainwestowania stopą zwrotu. Wyboru najbardziej opłacalnej inwestycji dokonuje się
poprzez maksymalizację wewnętrznej stopy zwrotu alternatywnych projektów.
Ustalając wartości przepływów pieniężnych netto w kolejnych latach możemy określić IRR metodą
kolejnych przybliżeń.
PV " (i1 + i2)
IRR = i1 + ---------------------------
PV + | NV|
Gdzie
i1  poziom stopy procentowej przy którym NPV > 0
i2  poziom stopy procentowej przy którym NPV < 0
PV  poziom NPV obliczony przy podstawie i1
NV - poziom NPV obliczony przy podstawie i2
�KFE 2
ANALIZA EFEKTYWNOŚCI KOSZTÓW
Na podstawie przeglądu alternatywnych technik ekonomizujących koszty należy wykazać, że wybrana
opcja jest najlepszym rozwiązaniem w stosunku do celów jakie mają być osiągnięte (najczęściej opcja ta
jest najłatwiejsza do wykonania). Analizę efektywności kosztów stosuje się głównie do oceny projektów
środowiskowych, dla których sporządzenie analizy kosztów i korzyści jest trudne z powodu szacowania
kosztów niewymiernych.
PRZYKA
AD TABELI DO OSI
GANIA CELÓW DLA PROJEKTÓW ŚRODOWISKOWYCH
Parametr Sytuacja aktualna Sytuacja po wdrożeniu projektu
Normy jakościowe UE 0 +
Zdrowie 0 +
Aspekty środowiskowe 0 +
Wydajność 0 +
Rzetelność usług 0 +
Rozwój gospodarki lokalnej 0 +
Eksploatacja i utrzymanie 0 -
Efektywność kosztów 0 +
Zewnętrzne warunki budowlane 0 -
Zatrudnienie 0 +
Makroekonomiczne 0 +
ANALIZY FINANSOWE
Sporządza się w przypadku, jeżeli od projektu oczekuje się generowania przychodów w wyniku opłat
uiszczanych przez użytkowników.
Analiza finansowa powinna obejmować min 20 lat nie więcej jednak niż okres eksploatacji projektu .
Należy określić koszty inwestycji, koszty operacyjne, koszty utrzymania, przychodów, wskaz
niki
finansowe oraz rentowność i przepływy gotówki, jak również IRR, NPV i okres zwrotu inwestycji z
pomocą funduszy strukturalnych i bez nich.
Konieczne jest sporządzenie analizy spłaty kredytu
Dla projektów środowiskowych dołącza się propozycje opłat (rodzaj poziom, zasady ustalania).
Na podstawie przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego lokalnej ludności, przeciętnej liczby członków
gospodarstwa domowego, przewidywanego realnego wzrostu płac należy przygotować analizę
dostępności finansowej i porównać ze stawkami w odpowiednich miejscowościach. Nowe stawki
obliczyć jako procent przeciętnego wynagrodzenia i określić grupę osób o najniższych dochodach, które
wymagać będą wsparcia samorządowego.
Kontrolna lista działań ANALIZY FINANSOWE
" Plan inwestycyjny.
" Opis metodologii i przyjętych założeń.
" Ujęcie wszystkich z
ródeł finansowania.
" 20 lub 10 letni horyzont badania projektu.
" Ujęcie roczne kosztów i przychodów.
" Koszty inwestycji, koszty operacyjne i koszty utrzymania.
" Opis instytucji zarządzającej i inwestora.
" Przychody w okresie funkcjonowania projektu.
" Pokrycie kosztów operacyjnych i amortyzacji projektu przez generowane przychody.
" Zróżnicowanie opłat w zależności od użytkowników.
" Analiza przepływów finansowych.
" Analiza płynności.
" Analiza dostępności.
�KFE 3
ANALIZA POZYCJI FINANSOWEJ KREDYTOBIORCY
Analiza służy ocenie możliwości spłaty kredytu przez kredytobiorcę i powinna zawierać:
a) Zestawienie z
ródeł i wydatków wraz z harmonogramem wpływów i wypływów.
b) Opis Sytuacji kredytowej klienta.
c) Ocena finansowa; rachunki wyników, bilanse (analizy wydatków budżetowych).
d) Wskaz
niki płynności, zadłużenia i rentowności.
e) Przegląd wszystkich projektów realizowanych przez daną jednostkę.
NIEKTÓRE WSKAy
NIKI ANALIZY FINANSOWEJ
WSKAy
NIKI ZADA
UŻENIA
wskaz
nik zobowiązania ogółem
ogólnego = --------------------------
zadłużenia aktywa ogółem
wskaz
nik zobowiązania długoterminowe
zadłużenia = -------------------------------------
długoterminowego kapitał własny
wskaz
nik pokrycia środki trwałe netto
długu w środkach = -------------------------------------
trwałych zobowiązania długoterminowe
WSKAy
NIKI ZDOLNOŚCI DO OBSA
UGI DA
UGU
wskaz
nik zysk netto
pokrycia = -------------------------------
obsługi długu raty kapitałowe + odsetki
wskaz
nik zysk brutto + odsetki
pokrycia = --------------------------
odsetek odsetki
wskaz
nik zysk netto + amortyzacja
pokrycia obsługi = -------------------------------
długu z cash flow raty kapitałowe + odsetki
WSKAy
NIKI PA
YNNOŚCI FINANSOWEJ
wskaz
nik majątek obrotowy
bieżącej płynności = ---------------------------
finansowej zobowiązania bieżące
wskaz
nik majątek obrotowy - zapasy
szybki płynności = ---------------------------------
finansowej zobowiązania bieżące
wskaz
nik środki pieniężne
zdolności = --------------------------
płatniczej zobowiązania bieżące
WSKAy
NIKI RENTOWNOŚCI
�KFE 4
wskaz
nik zysk operacyjny
rentowności = -------------------- OPM
operacyjnej sprzedaż netto
wskaz
nik zysk brutto
rentowności = ----------------- GPM
brutto sprzedaż netto
wskaz
nik zysk netto
rentowności = ----------------- NPM
netto sprzedaż netto
wskaz
nik zysk netto
rentowności = ----------------- ROE
kapitału wł. kapitał własny
wskaz
nik zysk netto
rentowności = ----------------- ROA
aktywów og. aktywa og
ANALIZA RYZYKA I WRAŻLIWOŚCI
Każda zmienna niezależna, której zmiana skutkuje zmianą IRR lub NPV o 1% lub więcej jest zmienną
krytyczną i należy ją rzetelnie oszacować. Analiza wrażliwości uwzględnia zarówno główne koszty jak i
główne korzyści.
Dla projektów infrastrukturalnych ocenie należy poddać co najmniej następujące parametry :
- Dynamika zmian opłat za przejazd.
- Tempo zmian ruchu drogowego w danym czasie.
- Liczba pasażerów w pojazdach lekkich i ładunki pojazdów ciężkich.
- Koszty inwestycji.
- Koszty operacyjne
Dla projektów środowiskowych
- Dynamika zmian dochodów mieszkańców korzystających z usług.
- Dynamika zmian różnych opłat.
- Dynamika zmian liczby różnych użytkowników.
- Koszty inwestycji.
- Koszty operacyjne.
Kontrolna lista działań ANALIZA RYZYKA I WRAŻLIWOŚCI
" Rozważenie różnych parametrów dotyczących kosztów i korzyści.
" Szacowanie stopnia zagrożenia (wpływu na korzyści i koszty) wywołanego przez wrażliwe
parametry.
�KFE 5