Analiza efektywności ekonomicznej
inwestycji
1
 podstawowe warunki zapewnienia dobrej pozycji
i ekspansji firmy:
sprawność bieżącego zarządzania
trafne/optymalne decyzje dot. rozwoju i z
ródeł jego
finansowania
rozwój firmy �! (głównie) realizacja przedsięwzięć
inwestycyjnych(rozwojowych)
2
 przedsięwzięcia rozwojowe mogą dotyczyć:
zmiany wielkości produkcji
zmiany jakości produkcji
zmiany asortymentu
obniżki kosztów
zmiany z
ródeł zaopatrzenia/kierunków zbytu
powiązań z innymi firmami
lokowania nadwyżek kapitału
3
klasyfikacja inwestycji
inwestycje odtworzeniowe  zastępowanie
zużytych/przestarzałych urządzeń nowymi, odtwarzanie
zużywającego się majątku (przeciwdziałanie rosnącym koszty
utrzymania)
inwestycje modernizacyjne  nastawione na zmniejszenie
kosztów produkcji (zwykle razem z odtworzeniowymi)
inwestycje innowacyjne  modyfikacja wytwarzanych
dotychczas produktów
4
klasyfikacja inwestycji  cd.
inwestycje rozwojowe  dwa rodzaje:
zwiększające potencjał firmy  wzrost wydajności parku
maszynowego, rozwój sieci sprzedaży/dystrybucji
produkcja nowych wyrobów/usług
inwestycje strategiczne
defensywne  ochrona przed konkurencją i polityką
dostawców
ofensywne  umocnienie pozycji na rynku (filie, kooperacja,
fuzje)
5
decyzje rozwojowe
1. decyzje służące akceptacji lub odrzuceniu konkretnego
projektu inwestycyjnego  jest to tzw. bezwzględna
ocena opłacalności inwestycji, informująca czy
inwestycja będzie dla firmy opłacalna
2. decyzje dot. klasyfikacji  względna ocena
opłacalności  wybór najbardziej opłacalnego
wariantu inwestycji
6
efektywność/opłacalność inwestycji
kiedy inwestycja jest efektywna/opłacalna?
gdy efekty/zyski przewyższają nakłady
inwestycyjne
7
efektywność inwestycji
ocena efektywności:
kiedy zwrócą się nakłady inwestycyjne?
Rok 0 Rok 1 Rok 2 Rok 3
Projekt 1 -300 +100 +100 +100
Projekt 2 -300 +200 +200 +200
Projekt 3 -300 +300 +300 +300
8
efektywność inwestycji
okres zwrotu (payback period):
PP=I/Z,
gdzie: I  nakłady inwestycyjne,
Z - roczne zyski
Rok 0 Rok 1 Rok 2 Rok 3 PP
Projekt 1 -300 +100 +100 +100 300/100=3 lata
Projekt 2 -300 +200 +200 +200 300/200=1,5 roku
Projekt 3 -300 +300 +300 +300 300/300=1 rok
9
efektywność inwestycji
okres zwrotu (payback period), w przypadku zmiennych
zysków rocznych:
PP= t + No(t) / Z(t+1)
gdzie: t - ostatni rok, na koniec którego nakłady pozostają nie
zwrócone
No(t) - nakłady niezwrócone na koniec roku t
Z(t+1) - zysk w roku następnym
Rok 0 Rok 1 Rok 2 Rok 3 PP
Projekt -300 +120 +140 +200 2+40/200H"
2 lata i 2,5 mies.
No -300 -180 -40 +160
10
ocena efektywności inwestycji wg okresu
zwrotu
Długi okres zwrotu dostarcza istotnych informacji:
przedsięwzięcie jest mało płynne, gdyż
zaangażowane środki będą zamrożone na długi okres,
korzyści netto generowane w długim okresie niosą za
sobą większe ryzyko niż te osiągane w okresie
krótszym, stąd podwyższone ryzyko przedsięwzięć o
dłuższym okresie zwrotu.
11
Wady i zalety okresu zwrotu
Zalety: nie uwzględnia zmiany
pieniądza w czasie
łatwość dokonywania obliczeń
przy zmiennych zyskach
przydatność do wstępnej
rocznych może promować
oceny projektów
inwestycje o początkowych
porównanie alternatyw i
wysokich zyskach
charakterystyk dla branży
trudny w zastosowaniu przy
możliwość oceny płynności
rozłożonych nakładach
inwestycji
inwestycyjnych
Wady:
12
wady wsk. okresu zwrotu
problem nieuwzględniania przepływów poza okresem
zwrotu
Rok 0 Rok 1 Rok 2 Rok 3 Rok 4 Rok 5 Rok 6
Projekt 1 -300 +100 +200 +300 +300 +300 +300
Projekt 2 -300 +200 +200 +200 +200 +200 +200
Projekt 1  okres zwrotu: 2 lata
Projekt 2  okres zwrotu: 1,5 roku
Projekt 1  sumaryczne korzyści netto: 1200
Projekt 2  sumaryczne korzyści netto: 900
13
zastosowanie okresu zwrotu
Prosty okres zwrotu może mieć zastosowanie:
porównania alternatywnych projektów,
oceny ryzykowności przedsięwzięcia,
wstępnej oceny efektywności ekonomicznej inwestycji,
oceny efektywności mało istotnych/kosztownych projektów
14
efektywność inwestycji
ocena efektywności:
w jaki sposób zwrócą się nakłady inwestycyjne?
Rok 0 Rok 1 Rok 2 Rok 3
Projekt 1 -300 +30 +30 +30
Projekt 2 -300 +100 +100 +100
Projekt 3 -300 +150 +150 +150
15
efektywność inwestycji
prosta stopa zwrotu (rate of return):
RR = 1/PP = Zśr/I
gdzie: I  nakłady inwestycyjne,
Zśr - średnioroczne zyski
Rok 0 Rok 1 Rok 2 Rok 3 RR
Projekt 1 -300 +100 +100 +100 1/3 lata=33%
100/300=33%
Projekt 2 -300 +200 +200 +200 1/1,5=67%
200/300=67%
Projekt 3 -300 +300 +300 +300 300/300=100%
16
efektywność inwestycji
stopa zwrotu przy zmiennych zyskach i dłuższym okresie
analizy
Rok 0 Rok 1 Rok 2 Rok 3 Rok 4 Rok 5 Rok 6
Projekt 1 -300 +10 +10 +10 +50 +50 +50
Projekt 2 -300 +20 +40 +40 +40 +40 +40
Projekt 3 -300 +30 +30 +30 +30 +30 +30
17
efektywność inwestycji
prosta stopa zwrotu (rate of return):
RR = Zśr/I
gdzie: I  nakłady inwestycyjne,
Zśr - średnioroczne zyski
IZ RR
lata 1-3: Z=10; lata
Projekt 1 -300 30/300=10%
4-6: Z=50; Zśr=30
rok 1: Z=20; lata 2-
Projekt 2 -300 37/300=12%
6: Z=40; Zśr=37
Projekt 3 -300 Z=30 30/300=10%
18
Stopa zwrotu  inne ujęcia
stopa zwrotu (return on investment):
ROI = Z/I
gdzie: Z  roczne zyski
I  nakłady inwestycyjne
19
efektywność inwestycji
stopa zwrotu (return on equity):
ROE = Z/IE
gdzie: IE  nakłady inwestycyjne sfinansowane
kapitałem własnym
I ZROI IE ROE
Projekt 1 -300 Zśr=30 30/300=10% -150 30/150=20%
Projekt 2 -300 Zśr=37 37/300=12% -150 37/150=24%
Projekt 3 -300 Z=30 30/300=10% -150 30/150=20%
20
Wady i zalety stopy zwrotu
Zalety: Wady:
prostota, zrozumiałość, pomijanie zmiany pieniądza w
czasie,
łatwość dokonywania
obliczeń, ocena na podstawie zysku a
nie przepływów pieniężnych,
przydatność do wstępnej
oceny projektów, niejednoznaczność metody
(różne sposoby określania
porównanie alternatyw i
zysku, amortyzacji itd.),
charakterystyk dla branży,
21
zastosowanie stopy zwrotu
stopa zwrotu (prosta, księgowa) ma zastosowanie do:
obliczenia opłacalności inwestycji  porównanie do
stopy granicznej, oczekiwanej, rynkowej stopy zwrotu,
kosztu kapitału, zwrotu charakterystycznego dla
branży lub zwrotu możliwej do uzyskania na innej
drodze
porównania i wyboru bardziej opłacalnego wariantu
inwestycji
22
efektywność inwestycji
ocena efektywności:
czy czas nie gra roli?
Rok 0 Rok 1 Rok 2 Rok 3
Projekt 1 -300 +100 +100 +100
Projekt 2 -300 +300 0 0
Projekt 3 -300 0 0 +300
23
Zmiana wartości pieniądza w czasie
Rok 0 Rok 1 Rok 2 Suma
Projekt 1 -100 +115 +10 25
Projekt 2 -100 0 +130 30
Projekt 3 -100 +120 0 20
Który projekt jest najlepszy?
24
Główna zasada oceny inwestycji
Pieniądz posiadany dziś jest warty więcej
niż pieniądz spodziewany jutro:
inflacja
ryzyko
preferowanie bieżącej konsumpcji
alternatywne korzyści - możliwość inwestowania.
25
Wartość obecna i przyszła
Ile będzie wart kapitał 100 000 zł za 3 lata ?
Lokata kapitału na koncie o rocznym oprocentowaniu 5%:
Za 1 rok: 100 000(1+0,05)=105 000 zł
Za 2 lata: 105 000(1+0,05)=110 250 zł
Za 3 lata: 110 250(1+0,05)=115 763 zł
26
Wartość obecna i przyszła
Za 1 rok: FV1 = PV(1+r)
Za 2 lata: FV2 = FV1 (1+r)=PV(1+r)(1+r) = PV(1+r)2
Za 3 lata: FV3 = PV(1+r)3
FVn = PV (1 + r)n
FV (future value)  wartość przyszła
PV (present value)  wartość obecna
n  liczba lat
r  roczna stopa procentowa
(1+r)n  czynnik wartości przyszłej
27
Wartość obecna i przyszła
Ile warta jest dziś suma pieniędzy, którą otrzymamy po n latach,
przy inwestowaniu według stopy procentowej r i rocznej
kapitalizacji dochodów?
PV = FVn / (1 + r)n
Wartość obecna: zdyskontowana, bieżąca, zaktualizowana
100 000/(1+5%)3 = 86 384 zł
28
Ocena inwestycji
Rok 0 Rok 1 Rok 2
NPV
Suma
1,0000 0,9524 0,9070
at (i=5%)
-100 115 10
25
Projekt 1
-100 110 9
19
-100 0 130
30
Projekt 2
-100 0 118
18
-100 120 0
20
Projekt 3
-100 114 0
14
29
Wartość bieżąca netto
Bieżąca wartość inwestycji (net present value) w wysokości I0,
jeśli na koniec kolejnych lat otrzymuje się dochody CF1, CF2, ...,
CFn:
n
CFt
NPV = - I0,
"
t
(1+ r)
t=1
gdy nakłady są ponoszone przez kilka lat, a wpływy od roku 0:
n
t
NPV =
"CF+- It
(1 r)t
t=0
Kluczowa zmienna m.in. stopa dyskontowa r
30
Stopa dyskontowa
Nazewnictwo: stopa dyskontowa, stopa procentowa, stopa
zwrotu, koszt kapitału
Sens: nagroda za wyrzeczenie się bieżącej konsumpcji na
rzecz niepewnych przyszłych korzyści
Suma:
realnej stopy procentowej (ceny pieniądza)
premii płynności (dla długich inwestycji)
premii za ryzyko (dla długich/ryzykownych inwestycji)
31
Stopa dyskontowa
Stopa dla inwestycji publicznych - społeczna stopa
dyskontowa
Stopa dyskontowa sektora publicznego
stopa wolna od ryzyka (np. obligacji skarbowych)
powiększona o premię odzwierciedlającą ryzyko projektu
(ryzyka dla sektorów)
stopa zalecana przez instytucje finansujące
Stopa dla inwestycji prywatnych, komercyjnych
koszt kapitału (średni ważony koszt kapitału WACC)
stopa wolna od ryzyka (np. obligacji skarbowych)
powiększona o premię odzwierciedlającą ryzyko projektu
32
Ocena inwestycji
Rok 0 Rok 1 Rok 2 Suma
Projekt 1 -100 +115 +10 25
Projekt 2 -100 0 +130 30
Projekt 3 -100 +120 0 20
NPV r = 5% r = 10% r = 15%
Projekt 1 18,6 12,8 7,6
Projekt 2 17.9 7.4 -1.7
Projekt 3 14.3 9.1 4.3
33
Ocena inwestycji
projekt należy
projekt należy przyjąć, gdy
odrzucić, gdy
NPV>0 NPV=0 NPV<0
nadwyżka
dochody nie
dochodów
pokrywają
zrównanie
pieniężnych z
poniesionych
przyszłych
inwestycji nad
nakładów
dochodów z
nakładem
nakładem
inwestycja
inwestycja
inwestycyjnym
nieefektywna
efektywna
ekonomicznie
ekonomicznie
34
Wady i zalety NPV
Zalety: Wady:
prostota, brak informacji na temat ryzyka
ilościowe wyrażenie wartości
inwestycji,
jednoznaczne określenie
efektywności,
poziom stopy dyskontowej
odzwierciedla wymagane zyski
oczekiwane przez z
ródła
finansowania,
uwzględnia zmianę wartości
pieniądza w czasie,
powszechnie stosowane kryterium
oceny,
35
wewnętrzna stopa zwrotu
Stopa zwrotu, stopa dyskontowa, przy której inwestycja nie
przynosi zysków (nakłady są równoważne zyskom)
r = IRR "! NPV = 0
n
t
0 = [
CFt /(1+ IRR) ]- I0
"
t=1
36
Ocena inwestycji poprzez IRR
Rok 0 Rok 1 Rok 2 Suma
Projekt 1 -100 +115 +10 25
Projekt 2 -100 0 +130 30
Projekt 3 -100 +120 0 20
NPV r = 10% r = 15% r = 25% IRR
Projekt 1 12.81 7.56 -1.60 23%
Projekt 2 7.44 -1.70 -16.80 14%
Projekt 3 9.09 4.35 -4.00 20%
37
NPV=f(r)
30
20
10
Projekt 1
0 Projekt 2
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%
Projekt 3
-10
-20
-30
38