NARZ
DZIA DLA CONTROLLERA I ANALITYKA
INDEKS 354333 ISSN 1428-8117 nr 11 (122) listopad 2009 cena 43 zł (w tym VAT 0%)
CONTROLLING
CONTROLLING
I RACHUNKOWOŚĆ
I RACHUNKOWOŚĆ
ZARZ
DCZA
ZARZ
DCZA
www.controlling.infor.pl
Jak usystema-
tyzować
rachunki
efektywności
inwestycji
w całej
organizacji
Balanced
Scorecard
jako instrument
controllingu
marketingu
Wykorzystanie
TOC
w controllingu
logistyki
Porady:
% kokpit
menedżerski
Zasobowy
Zasobowy
% przegląd
rachunek kosztów
i raportowanie rachunek kosztów
wyników
w przedsiębiorstwie MK
w przedsiębiorstwie MK
% zwrot
z kapitału
Kontakt z redakcją: [e-mail]
Narzędzia dla planowania inwestycji Narzędzia informatyczne
Studium przypadku
Jak usystematyzować
rachunki efektywności
inwestycji w całej organizacji
Zespół Inwestycji
KGHM Polska Miedz
S.A. to organizacja o znaczeniu
KGHM Polska Miedz
S.A.;
strategicznym dla gospodarki państwa. Według wypo-
wiedzi wiceprezesa zarządu spółki Macieja Tybry,
w całym 2009 r. KGHM planuje osiągnąć zysk netto
na poziomie 1,9 mld zł, przy przychodach przekraczają-
cych 9 mld zł. To dziewiąty producent miedzi i drugi
srebra na świecie, firma o wielkich tradycjach, bogatym
Pytania: [e-mail] doświadczeniu i doniosłych osiągnięciach.
ajwiększy pracodawca na Dolnym Śląsku ną, w której skład wchodzą trzy kopalnie, trzy
 Grupa Kapitałowa zatrudnia ponad huty miedzi oraz oddziały wspomagające działal-
N28 tys. osób. Działalność podstawowa ność podstawową. Planowanie inwestycyjne
KGHM to w głównej mierze kopalnictwo rud w firmie stanowi podstawę wszelkich decyzji
miedzi, produkcja miedzi, produkcja metali szla- strategicznych.
chetnych i pozostałych metali nieżelaznych. Aby odwrócić trend rosnących kosztów, nale-
Wizją KGHM jest dołączenie do grupy dużych ży nieustannie poszukiwać rozwiązań wspierają-
globalnych producentów miedzi i zwiększenie pro- cych poprawę efektywności produkcji. Zadaniem
dukcji z ponad 500 tys. ton do około 700 tys. ton służb inwestycyjnych spółki jest m.in. przygoto-
rocznie. Firma zakłada, że łączne nakłady na re- wanie rachunków efektywności inwestycji w no-
alizację nowych projektów wyniosą ok. 19,8 mld we technologie, m.in. kombajny do mechaniczne-
złotych w ciągu 10 lat. Filarami, na których opie- go urabiania złóż, modernizacji istniejącej infra-
ra się strategia spółki, są m.in. poprawa efektyw- struktury  wymiany maszyn oraz optymizacji
ności, której celem jest zatrzymanie wzrostu jed- procesów i organizacji produkcji oraz robót
nostkowych kosztów produkcji, rozwój bazy za- przygotowawczych. W jaki sposób usystematyzo-
sobowej, dywersyfikacja z
ródeł przychodu i stop- wać tak szeroki zakres zadań inwestycyjnych
niowe uniezależnianie się od cen energii, wspar- i ich oceny efektywności?
cie regionu oraz rozwój umiejętności i sprawno-
Arkusz kalkulacyjny
ści organizacyjnej.
nie był idealnym rozwiązaniem
W tym opracowaniu przybliżymy tematykę ra-
chunków efektywności inwestycyjnych w KGHM. Przez wiele lat w firmie kalkulacje wykonywa-
Odpowiemy również na pytanie, w jaki sposób no w arkuszu kalkulacyjnym metodą UNIDO.
usprawniono ten obszar zarządzania firmą. Nie było obowiązującego wzoru zatwierdzonego
procedurą, ale opierano się na zwyczajowych
Typowe projekty inwestycyjne
praktykach wypracowanych w organizacji latami.
KGHM dysponuje własnym złożem rud mie- Arkusze kalkulacyjne pozwalały na dowolną
dzi i własną zintegrowaną strukturą produkcyj- twórczość autora, co utrudniało i spowalniało
Controlling nr 11 1 30 listopada 2009 25
Narzędzia informatyczne Narzędzia dla planowania inwestycji
analizy rachunku inwestycji przez biuro zarzą-
Jakie są efekty wdrożenia
du. Projekty rozrastały się i coraz trudniej było
śledzić wariant podstawowy i scenariusze, Rachunki efektywności inwestycji są wykony-
zwłaszcza że obliczenia były przygotowywane wane w standardowym formacie programu i jest
przez wielu użytkowników. Mimo uzgodnionego to wzór wprowadzony ustaleniem organizacyj-
wzorca pojawiały się komentarze, dodatkowe nym. Część decyzji na poziomie oddziału spółki
symulacje projektów, rozbudowane analizy, może być podjęta w oparciu o zwyczajne kalku-
co sprawiało, że arkusze były czytelne tylko dla lacje w Microsoft Excel, ale wszystkie większe
ekspertów i autorów. inwestycje wymagają zachowania standardowe-
go sposobu wyliczenia, przeprowadzenia analizy
Procedury organizacyjne
wrażliwości i raportowania wyników.
muszą być przejrzyste
Aby korzystać z narzędzia, trzeba posiadać
Poszukiwanie narzędzia wspierającego pracę pewną wiedzę ekonomiczną, ale program prowa-
służb inwestycyjnych zbiegło się z innymi dzia- dzi użytkownika krok po kroku. Zaletą jest rów-
łaniami zmierzającymi do ujednolicenia proce- nież to, że jest zaprogramowany w popularnym
sów zarządzania w firmie. KGHM jest spółką środowisku Microsoft Excel, co umożliwia łącze-
giełdową i bardzo ważne jest, aby procedury or- nie plików programu z własnymi arkuszami
ganizacyjne były przejrzyste oraz dostępne dla w Excelu.
akcjonariuszy. Obecne narzędzie nie pozwala na wykorzy-
Potrzebne było narzędzie, które pozwoliłoby stanie własnej inwencji w sposobie wyliczeń
narzucić oraz konsekwentnie przestrzegać wy- rentowności. Czytelność jest zdecydowanie
tycznych przy planowaniu inwestycji. Poszuki- większa w porównaniu do rachunków wykony-
wano aplikacji, która umożliwiałaby opracowa- wanych wcześniej w arkuszach kalkulacyjnych
nie skomplikowanych technologicznie przedsię- Excel, wiemy, na co zwrócić uwagę podczas
wzięć w ujęciu szczegółowym, ale która też da- sprawdzania wniosków inwestycyjnych napły-
wałaby szybką odpowiedz
na temat opłacalności wających z oddziałów spółki. Identyczna struk-
projektu i ułatwiała analizy wrażliwości. tura plików oraz pewność, że dane są wyliczo-
ne w ten sam sposób (formuły wyliczeniowe są
Wybór rozwiązania
nieedytowalne), znacznie przyspieszają weryfi-
Usystematyzowanie rachunków inwestycyj- kację projektów i ułatwiają ich porównywanie.
nych nastąpiło dzięki wprowadzeniu w organiza- Użytkownicy programu polubili pracę ze stan-
cji oprogramowania fińskiej firmy Datapartner dardową aplikacją i potrzeba było niewiele cza-
Oy  Invest for Excel. Narzędzie zostało wdro- su na zmianę praktyk i aktywne wykorzystanie
żone we wszystkich oddziałach w III kwartale nowego narzędzia.
2007 r. i jest wykorzystywane przez ponad Do programu należy wprowadzić tylko pod-
100 użytkowników. Od września do początku lu- stawowe założenia dotyczące nakładów inwesty-
tego następnego roku napływały do biura zarzą- cyjnych i przychodów oraz kosztów. W efekcie
du wnioski inwestycyjne wraz ze szczegółową otrzymujemy rachunek przepływów pieniężnych,
analizą finansową wykonaną w tym programie. bilans, pełną analizę rentowności, gotową anali-
Na podstawie ich dokumentacji zatwierdzane zę wrażliwości na nakłady, przychody, koszty
były wszelkie projekty do realizacji. zmienne, koszty stałe i inne parametry. Często
Konstrukcja planu inwestycyjnego w KGHM korzystamy z funkcji porównań projektów oraz
obejmuje okres 5-letni, ale nakłady w najbliż- wyliczenia efektów krańcowych inwestycji
szym roku są najważniejsze i najbardziej szcze-  tzn. oceny rentowności samej inwestycji po re-
gółowo analizowane. Często planowane zadania alizacji w porównaniu do sytuacji wyjściowej.
inwestycyjne przekraczają okres 5 lat. Rachu- Porównanie plików, konsolidacja obliczeń, wyli-
nek efektywności stanowi element składowy czenie marginesów bezpieczeństwa inwestycji,
dokumentacji całego projektu  porównywany analiza wrażliwości, próg rentowności są zestan-
jest stan obecny z pełną analizą finansową in- daryzowane  użytkownicy korzystają z funkcji
westycji. Analiza stanowi jasne potwierdzenie narzędzia na kliknięcie i nie muszą tworzyć wła-
przesłanek prowadzących do decyzji inwesty- snych formuł, co wpływa na bezpieczeństwo
cyjnej. obliczeń i szybkość pracy.
26 www.controlling.infor.pl
Narzędzia dla planowania inwestycji Narzędzia informatyczne
kusza kalkulacyjnego, jego elastyczność i umie-
Kryteria wyboru rozwiązania
jętności użytkowników.
W KGHM rozważano kilka rozwiązań. Wybra- W końcu wybór padł na produkt, który speł-
na oferta przekonała nas propozycją gotowego nił listę naszych wymagań funkcjonalnych i był
programu funkcjonującego w podobnych bran- łatwy do wdrożenia nie tylko od strony informa-
żach już wiele lat oraz mającego kilkaset do- tycznej, ale też od strony wsparcia i szkolenia
brych referencji w ponad 25 krajach. Zanim użytkownika. Dostawca w ramach wdrożenia
podjęliśmy finalną decyzję zakupu, naszymi kry- przeprowadził serię szkoleń i było to wystarcza-
teriami oceny były funkcjonalność, referencje, jące, aby zacząć używać programu samodzielnie.
łatwość i szybkość wdrożenia oraz cena.
Sukces z wdrożenia
Plusem było to, że mogliśmy zobaczyć i prze-
testować program, gdyż była to zestandaryzowa- Po dwóch latach od implementacji narzędzia
na aplikacja. Rozważaliśmy również opcje wyko- oceniamy, że był to strzał w dziesiątkę, jeśli cho-
nania narzędzia wewnętrznie według naszych dzi o ujednolicenie sposobu liczenia inwestycji
szczegółowych wytycznych, ale oznaczałoby to w całej organizacji. Mamy narzędzie, które spe-
długotrwały projekt. cjalistom ds. inwestycji, produkcji i technologii
Jeszcze inną możliwością było wykorzystanie pozwala na dużą elastyczność w modelowaniu
modułów inwestycyjnych w systemie ERP, ale i jednocześnie jest czytelne dla osób pełniących
w porównaniu do arkuszy kalkulacyjnych nie funkcje kierownicze. Program ten stanowi po-
spełniały one kryterium elastyczności i analiz most między specjalistami i zarządem spółki
wrażliwości. Preferowaliśmy środowisko Micro- w ocenie rachunków efektywności inwestycji.
soft Excel ze względu na powszechność tego ar- %
Controlling nr 11 1 30 listopada 2009 27