10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO
www.gazetapodatkowa.pl
Jak mogą uprościć swoją księgowość małe firmy?
Sposób prowadzenia ksiąg i rozwiązania wybrane spośród dopuszczonych ustawą o ra- towary i materiały mogą być ujmowane w księgach na dzień nabycia w cenach zakupu lub
chunkowości, powinny zostać określone w dokumentacji zasad (polityki) rachunkowości w cenach przyjętych do ewidencji  zamiast w cenach nabycia. Nieruchomości oraz war-
jednostki. Dokumentacja ta podlega zatwierdzeniu przez kierownika jednostki (art. 10 ust. 1 tości niematerialne i prawne zaliczane do inwestycji mogą być wyceniane według zasad
i 2 ustawy o rachunkowości  Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.). Jednostka może stosowanych do środków trwałych, a nie w cenach wynikowych itd.
w ramach przyjętych zasad (polityki) rachunkowości stosować uproszczenia, jeżeli nie 7. Małe jednostki, które nie podlegają obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewi-
wywiera to istotnie ujemnego wpływu na rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji ma- denta, w myśl art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości, mogą odstąpić od ustalania aktywów
jątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego (art. 4 ust. 4 ustawy o rachunkowości). i tworzenia rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego (art. 37 ust. 10 ustawy).
Ustawa o rachunkowości dopuszcza więc stosowanie uproszczeń przy prowadzeniu Jednostki, których sprawozdanie finansowe nie podlega obowiązkowemu badaniu, mogą
ksiąg rachunkowych. Trzeba jednak zaniechać uproszczeń, jeśli zniekształcają one obraz także kwalifikować umowy leasingu według zasad określonych w przepisach podatkowych
sytuacji jednostki i narażają osoby odpowiedzialne za prowadzenie rachunkowości na zarzut (art. 3 ust. 6 ustawy).
nierzetelnego wykazywania danych w księgach rachunkowych. 8. Sprawozdanie finansowe jednostki spełniające warunki określone w art. 50 ust. 2
Każda jednostka we własnym zakresie ustala, jakie uproszczenia w prowadzeniu ksiąg ustawy o rachunkowości, mogą sporządzić w uproszczonej formie. Uproszczenie polega
rachunkowych może stosować. Zależy to w dużej mierze od rozmiarów i specyfiki jej na tym, że wykazuje się informacje w zakresie ustalonym w załączniku nr 1 do ustawy
działalności. W jakim zakresie małe jednostki najczęściej stosują uproszczenia? o rachunkowości literami i cyframi rzymskimi, a także sporządza się odpowiednio uprosz-
1. Dokumentacja zasad (polityki) rachunkowości powinna uwzględniać rozmiar czoną informację dodatkową.
i specyfikę działalności, a co za tym idzie instrukcja obiegu dokumentów, instrukcja inwen-
Dorota Przybyszewska
taryzacyjna i inne elementy wchodzące w skład dokumentacji mogą zawierać uproszczone
zasady. Także będący elementem dokumentacji zasad rachunkowości zakładowy plan
kont małych jednostek zazwyczaj ograniczony jest do niezbędnych kont syntetycznych
Porady eksperta
i analitycznych. W zasadach rachunkowości małe jednostki mogą zapisać np., że nie będą
prowadziły konta  Kasa . Wówczas wszelkie rozrachunki z tytułu rozliczeń gotówkowych
odnoszone są na konto 24  Pozostałe rozrachunki (w analityce: Rozrachunki z właścicie-
Skutki storna różnic kursowych z wyceny
lem/wspólnikami).
2. Przyjęty rachunek kosztów może być ograniczony wyłącznie do ewidencji na bilansowej
kontach zespołu 4 (koszty według rodzajów). Takie rozwiązanie mogą jednak stosować
Różnice kursowe z wyceny bilansowej stornuję pod datą 1 stycznia
jednostki prowadzące jednorodną działalność w niewielkich rozmiarach. W przypadku
następnego roku. Na skutek storna różnic kursowych ustalonych na dzień
zróżnicowanej działalności, wytwarzania szerokiego asortymentu wyrobów, jednostka
bilansowy 31 grudnia 2007 r., saldo Ma konta 75-0 przedstawia wartość
powinna przyjąć ewidencję kosztów w zespole 5 (koszty według typów działalności) lub
ujemną. Czy jest to prawidłowe? Nadmieniam, iż różnice kursowe dla
ewidencję kosztów w zespole 4 i 5 (pełny rachunek kosztów).
celów podatkowych rozliczam według metody podatkowej.
3. Ewidencja magazynowa zapasów w małych jednostkach nie musi być prowadzona,
a materiały i towary na dzień zakupu (produkty gotowe na dzień ich wytworzenia) mogą Na dzień bilansowy należy wycenić składniki aktywów i pasywów wyrażone
być odpisywane w koszty. Nie póz
niej niż na dzień bilansowy trzeba wówczas ustalać stan w walutach obcych po obowiązującym na ten dzień średnim kursie NBP (zgodnie
tych składników w drodze spisu z natury i wyceniać go oraz dokonywać korekty kosztów z art. 30 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości). Różnice kursowe, które przy tej wycenie
o wartość tego stanu (art. 17 ust. 2 pkt 4 ustawy o rachunkowości). To uproszczenie można powstaną, zalicza się do przychodów finansowych (dodatnie) lub kosztów finansowych
stosować pod warunkiem, że działalność jest prowadzona w niewielkim zakresie, a za (ujemne). Dokonuje się tego, aby rozrachunki wykazać w bilansie na realnym poziomie
zapasy składników majątku odpowiada np. właściciel firmy lub członkowie jego rodziny. (wycena według kursu z dnia powstania posiada jedynie wartość historyczną, a nie
Nie powinno się stosować tego uproszczenia, w przypadku gdy wartość zapasów jest informacyjną).
znacząca i odpisywanie tych składników bezpośrednio w koszty zniekształca w istotnym Różnice kursowe z wyceny bilansowej należy rozliczyć w księgach następnego
stopniu wynik finansowy. roku obrotowego. Ustawa o rachunkowości nie określa sposobu rozliczenia tych różnic.
4. Rozliczenie kosztów w czasie, gdy dotyczą one przyszłych okresów, a zostały po- Natomiast w praktyce stosuje się do tego jedną z trzech metod:
niesione w bieżącym okresie, jest obowiązkiem wszystkich jednostek (art. 39 ust. 1 ustawy 1) storno różnic pod datą 1 stycznia następnego roku,
o rachunkowości). Jednak w przypadku gdy w ocenie jednostki koszty te są nieistotne, nie 2) storno różnic w dniu faktycznej zapłaty należności lub zobowiązania,
trzeba ich rozliczać co miesiąc. Przykładowo, koszty ubezpieczeń majątkowych, prenume- 3) pozostawienie różnic kursowych z wyceny bilansowej, przy czym w momencie
rata, zapłacone z góry czynsze mogą zostać odniesione jednorazowo w koszty działalności uregulowania rozrachunku ujmuje się w księgach rachunkowych różnice kursowe
operacyjnej. Należy jednak wskazać, że jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego między kursem z wyceny bilansowej a kursem z dnia zapłaty.
rok podatkowy trzeba, uwzględniając przepisy o podatku dochodowym, rozliczyć je i ująć Z pytania wynika, że jednostka stosuje metodę wskazaną w pkt 1. Zatem pod datą
odpowiednio w kosztach roku, którego dotyczą. 1 stycznia następnego roku obrotowego stornuje różnice kursowe ustalone na dzień
5. Ewidencja i amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych bilansowy z kont rozrachunków w korespondencji z kontem przychodów lub kosz-
i prawnych może być dokonywana w zależności od granicznej, ustalonej przez jednostkę, tów finansowych. W ten sposób stan rozrachunków powraca na dzień 1 stycznia do
wartości początkowej tych rzeczowych aktywów trwałych. Jeśli wartość nabytego składnika stanu sprzed wyceny bilansowej. Dopiero w momencie zapłaty jednostka ujmuje
majątku będzie niższa niż graniczna wartość  składnik nie będzie ujmowany w ewidencji w księgach rachunkowych różnice kursowe faktycznie zrealizowane. Te faktycznie
środków trwałych tylko zaliczany bezpośrednio w koszty. Stosuje się przy tym powszechnie zrealizowane różnice jednostka uwzględnia w rachunku podatkowym (jak wynika
kwotę 3.500 zł (jak dla celów podatku dochodowego). Jednostka może również ustalić, że z pytania).
niskocenne składniki majątku zaliczy do środków trwałych i zamortyzuje jednorazowym Storno różnic kursowych z wyceny bilansowej w korespondencji z kontem przy-
odpisem. Natomiast w przypadku dokonywania amortyzacji na ogólnych zasadach można chodów lub kosztów finansowych zniekształca wynik finansowy bieżącego okresu.
stosować stawki podatkowe, jeśli zapewniają one odpisanie środka trwałego przez okres jego W skrajnych sytuacjach, tj. przy braku obrotów w danym okresie, na koncie przycho-
przewidywanej ekonomicznej użyteczności. Jednak trzeba pamiętać, że istnieją rozbieżności dów lub kosztów finansowych może wystąpić ujemne saldo. Taka właśnie sytuacja ma
między ustawą o rachunkowości a ustawami o podatku dochodowym. Rozbieżności te do- miejsce w stanie faktycznym przedstawionym w pytaniu. Nie jest to błąd, a skutek
tyczą m.in. amortyzacji prawa wieczystego użytkowania gruntów  odpisy amortyzacyjne przyjętej metody rozliczania różnic kursowych.
od takiego środka trwałego nie stanowią kosztów uzyskania przychodów.
6. Wycena składników majątku może być dokonywana w dogodny dla jednostki spo- Przykład
sób  wybrany spośród rozwiązań dopuszczonych ustawą o rachunkowości. Przykładowo, Założenia
1. W księgach rachunkowych jednostki na koniec roku 2007 figurowała należność
od kontrahenta zagranicznego w wysokości 35.500 zł (10.000 euro wycenione
po kursie 3,55 zł/euro).
2. Kurs średni NBP na dzień bilansowy 31 grudnia 2007 r. wyniósł: 3,5820 zł/euro.
PowstaÅ‚a dodatnia różnica kursowa: 10.000 euro × (3,5820 zÅ‚/euro  3,55 zÅ‚/
euro)= 320 zł. Jednostka ujęła ją w przychodach finansowych.
3. Pod datą 1 stycznia 2008 r. jednostka  zgodnie z przyjętą zasadą rozliczania
różnic kursowych z wyceny bilansowej  wystornowała tę dodatnią różnicę.
Zapłata należności wpłynęła na rachunek walutowy jednostki w lutym 2008 r.
w kwocie 35.000 zÅ‚ (10.000 euro × 3,50 zÅ‚/euro).
4. Jednostka dla celów podatku dochodowego rozlicza różnice kursowe według
metody podatkowej.
Zapisy w księgach 2007 roku
1. PK  różnice kursowe z wyceny należności na dzień bilansowy: 320 zł
 Wn konto 20  Rozrachunki z odbiorcami
(w analityce: Konto imienne kontrahenta),
 Ma konto 75-0  Przychody finansowe .
Księgowania
Konto 20  Rozrachunki
z odbiorcami (w analityce: Konto 75-0  Przychody finan-
Konto imienne kontrahenta) sowe
320 (1
S.p.) 35.500
1) 320
S.k.) 35.820
ciÄ…g dalszy na str. 11
Gazeta Podatkowa nr 40 " 19.05.2008 r.