Wyobra\
eniowe i werbalne
reprezentacje poznawcze.
Natura reprezentacji poznawczych.
Zajęcia 2
Psychologia Poznawcza
Ewa Magier
Human beings translate external events
into internal models and reason by
manipulating these symbolic
representations.
Kenneth Craik 1943
Ludzie tłumaczą zewnętrzne wydarzenia
na wewnętrzne modele i rozumują
poprzez manipulowanie tymi
symbolicznymi reprezentacjami.
Kenneth Craik 1943
1
Jakie pytanie? O Naturę Reprezentacji
" Jak nasza wiedza jest zgromadzona w
naszych zasobach pamięciowych?
" Jakie formy przyjmuje?
" W jakiej postaci zakodowana jest nasza
wiedza? Jakie kody?
Np.: w jakiej formie przechowujemy:
- czerwoność - reprezentację koloru czerwonego (co to jest
reprezentacja koloru mo\
na probować definiowac poprzez
odwołanie się od braku takiej reprezentacji u osób niewidomych)
- jabłko - reprezentację jabłka, reprezentacja karamboli
-reprezentację sprawiedliwości
-reprezentację studiowania
-reprezentacje wysiłku
Reprezentacje obiektów
reprezentację jabłka reprezentację karamboli
Konkretny obiekt Konkretny obiekt
Reprezentacja uzale\
niona od statystyki doświadczenia (od
częstości spotykania się z obiektem)
2
Reprezentacja: Sprawiedliwość
Uzale\
niona od nastawień, wychowania, kultury, przekonań
Mentalna Reprezentacja Wysiłku
Fizyczny:
mentalny
Zarówno jedna i druga reprezentacja jest reprezentacją zło\
oną.
Reprezentacja wysiłku fizycznego o wy\
szym poziomie wyobra\
alności
3
Mo\
emy wyró\
nić nisko i wysoce
wyobra\
eniowe reprezentacje
-relacje, stany
-obiekty
Reprezentacja poznawcza
" Umysłowy odpowiednik obiektów,
stanów, relacji przestrzennych,
przedmiotów,
" Obiektów realnych, fikcyjnych,
hipotetycznych,
" Obiektów
konkretnych/abstrakcyjnych
" Nikt z nas nie ma dostępu do
procesów powstawania reprezentacji
wiedzy
" Natomiast niektóre reprezentacje są
dostępne naszej introspekcji
" Reprezentacje mogą mieć charakter:
obrazowy, werbalny, sądu
4
Koncepcje dotyczące rodzajów
REPREZENTACJI
Umysł jest narzędziem konstruowania
reprezentacji poznawczej otaczającego
świata w postaci:
1. wyobra\
eń (teoria1)
2. konstrukcji pojęciowych (teoria2),
3. sądów (teoria3)
Podejścia teoretyczne do reprezentacji
poznawczych
Reprezentacje jako:
" Koncepcja 1: Wyobra\
enia- teoria reprezentacji
obrazowych
" Koncepcja 2: Słowa i wyobra\
enia- teoria podwójnego
kodowania
" Koncepcja 3: Sądy - teoria propozycjonalna
" Koncepcja 4:  Miszmasz wszystkich powy\
szych-
teoria eklektyczna
5
KONCEPCJA 1: WYOBRAśENIOWA
Mo\
na podać przykłady mentalnego
wyobra\
enia w ka\
dej z mo\
liwych
modalności sensorycznej
" Wizualnego
" Słuchowego
" Smakowego
" Dotykowego
" Kinestetycznego
KONCEPCJA 1: WYOBRAśENIOWA
Wyobra\
enia: Reprezentacje obrazowe
" Jeden z typów reprezentacji poznawczej
" Dotyczą wszystkich modalności
" Ludzie ró\
nią się pod względem preferencji
kanałów sensorycznych/wyobra\
eniowych
" Zawiera wszystkie cechy spostrze\
enia
" Wykorzystuje materiał percepcyjny i pamięciowy
6
KONCEPCJA 1: WYOBRAśENIOWA
" Umysłowe przedstawienie przedmiotu (ale równie\
miejsc,
relacji, zdarzeń), który przestał działać na nasze zmysły.
Wyobra\
enia Spostrze\
enia
" Dotyczy dowolnej modalności zmysłowej
" Wykorzystywane w zło\
onych procesach poznawczych
" Mogą dotyczyć rzeczy " Dotyczą rzeczy realnych
nierealnych
" Powstają przy obecności
" Powstają bez obecności bodz
ca bodz
ca
" Impulsem do powstawania jest " Impulsem do powstawania jest
intencja (droga odgórna) bodziec(droga oddolna, analiza
sensoryczna)
" Pochodzą od podmiotu
" Pochodzą z zewnątrz
KONCEPCJA 1: WYOBRAśENIOWA
WYOBRAśENIA: Umysłowe przedstawienie przedmiotu (ale równie\

miejsc, relacji, zdarzeń), który przestał działać na nasze zmysły.
7
KONCEPCJA 1: WYOBRAśENIOWA
Teoria obrazowych reprezentacji
Zało\
enia:
" Forma obrazu:
Reprezentacje mają
charakter obrazu i
posiadają właściwości
fizyczne
Przedstawiciel:
" Typ kodu: Obraz jest
Stephen Kosslyn,
kodowany analogowo i
przestrzennie
Harvard University
" Mo\
liwe operacje:
dokonywanie podobnych
operacji jak na
prawdziwych obrazach
Hipoteza funkcjonalnej ekwiwalencji
Badania: rotacje umysłowe , skaning mentalny
KONCEPCJA 1: WYOBRAśENIOWA
Teoria obrazowych reprezentacji
Hipoteza Funkcjonalnej Ekwiwalencji
" Wizualne wyobra\
anie, nie jest identyczne z
percepcją ale funkcjonuje tak samo jak percepcja.
" Wyobra\
enie jest izomorficzne względem
odpowiedniego obiektu, co oznacza \
e relacje
przestrzenne są analogiczne.
" Wyobra\
enie jest analogowa reprezentacją obiektu
co wykazują mentalne rotacje i mentalny
skanning.
8
KONCEPCJA 1: WYOBRAśENIOWA
Teoria obrazowych reprezentacji
Badania: Rotacje mentalne
" Czy te dwa obiekty są takie same czy ró\
ne?
KONCEPCJA 1: WYOBRAśENIOWA
Teoria obrazowych reprezentacji
Badania: Rotacje mentalne
" Czy te dwa obiekty są takie same czy ró\
ne?
9
KONCEPCJA 1: WYOBRAśENIOWA
Teoria obrazowych reprezentacji
Badania: Rotacje mentalne
" Czy te dwa obiekty są takie same czy ró\
ne?
KONCEPCJA 1: WYOBRAśENIOWA
Teoria obrazowych reprezentacji
Badania: rotacje mentalne
" Te pary obiektów ró\
nią się tym jak du\
a musi zostać dokonana
rotacja aby jedną z figur zrotować na tyle aby była w tej samej
pozycji co pozostała.
20 stopni:
200 stopni:
10
KONCEPCJA 1: WYOBRAśENIOWA
Teoria obrazowych reprezentacji
Badania: rotacje mentalne
KONCEPCJA 1: WYOBRAśENIOWA
Teoria obrazowych reprezentacji
Badania: rotacje mentalne
Rotacje Mentalne: Badanie Sheparda
11
KONCEPCJA 1: WYOBRAśENIOWA
Teoria obrazowych reprezentacji
Badania: Skaning mentalny Kosslyn, Ball &
Reiser (1978):
KONCEPCJA 1: WYOBRAśENIOWA
Teoria obrazowych reprezentacji
Badania: Skannig mentalny
" Elementy mapy ulokowane były w ró\
nych odległościach od siebie (
2 do 18 cm).
" Badani zostali poproszenie o wyobra\
enie sobie czarnej kropki
wyszczególnionym miejscu zapamiętanej mapy. Następnie zostali
poinstruowani aby wyobrazić sobie jak kropka wędruje z pierwszego
oznaczonego pkt do kolejnego.
" Mierzono czas: zanotowywano
" Rezultaty: czas mentalnego przejścia był liniowo skorelowany z
dystansem pomiędzy wyobra\
anymi obiektami
" Wskazuje to na to, \
e wyobra\
enia zachowują przestrzenną
informację (podobnie z wielkością i cię\
arem/eksperyment z
noszeniem piłki o ró\
nym cię\
arze.
12
Koncepcja2: Teoria podwójnego
kodowania
Zało\
enia:
" Rzeczywistość reprezentowana jest w dwóch systemach :
niewerbalnym (sensorycznym) i werbalnym (językowym)
Przedstawicie:
" Modalność zmysłowa nadaje swoistość reprezentacjom
Allan Paivio
" Imageny (kod wyobra\
eniowy) przetwarzane szybko,
równolegle, są dynamiczne, elastyczne, ale zorganizowane
analogowo (większy element zawiera mniejszy: oko zawiera
tęczówkę, (imagen: pewnego rodzaju wzór, układ który
identyfikuje obrazy, magazynuje)
" Twarz jest holistycznym imagenem!
" Logogeny (kod werbalny) przetwarzane sekwencyjnie, są
zorganizowane symbolicznie i powiązane na zasadzie
konwencji
Koncepcja2: Teoria podwójnego
kodowania
13
Koncepcja 2: Hipoteza podwójnego kodowania Paivio
pies
chow chow
Koncepcja 2: Teoria podwójnego kodowania
Trzy poziomy relacji miedzy obydwoma systemami:
(1) Reprezentacyjny:
podwójny typ reprezentacji: logogeny, imageny
(2) Referencjalny
Relacja miedzy dwoma systemami kodowania: reprezentacje w
jednym systemie aktywizują reprezentacje w drugim systemie:
reprezentacjom obrazowym odpowiadają werbalne i odwrotnie
(choć rzadziej w przypadku bardzo abstrakcyjnych pojęć)
(3) Asocjacyjny
Oba systemy niezale\
nie od siebie rozszerzają swoje wzajemne
powiązania dzięki asocjacjom (doświadczeniu, indywidualnym
wydarzeniom)
14
Koncepcja 3: Teoria propozycjonalna
Przedstawiciel: Anderson, Bower; Pylyshyn (skrajny
propozycjonalista)
Zało\
enia
" Istnieje trzeci, twierdzeniowy język kodowania. Jest to
Zenon Pylyshyn
amodalny język myśli, sądów reprezentujący relacje między
obiektami, przechowujący głębokie znaczenie informacji
" W pamięci semantycznej zakodowane są informacje w postaci
sądów, które są amodalne, abstrakcyjne, uniwersalne i które
mo\
na uzewnętrzniać za pomocą kodu werbalnego i
wyobra\
eniowego
" Pylyshyn skrajnie: Reprezentacje propozycjonalne są
pierwotne. Reprezentacja umysłowa jest abstrakcyjną
strukturą poznawczą, jest częścią twierdzenia o relacji
Kod propozycjonalny=kod twierdzeniowy
Np.. Proposition attitude: nastawienie sadzeniowe: myślę, \
e Piotr
lubi lody
Koncepcja 3: Teoria propozycjonalna
Wyobra\
eniowy i propozycjonalny kod dla
reprezentacji  drozd
15
Koncepcja 3: Teoria propozycjonalna cd.
 Nie przechowujemy mentalnych reprezentacji w postaci
wyobra\
eń. Raczej nasze reprezentacje bardziej
przypominają abstrakcyjne formy
propozycjonalne/sądu.
S
D (proposition)
 To znaczenie le\
ące u podstawy szczególnej relacji
pomiędzy pojęciami
 Mo\
e zostać u\
yty do opisu ka\
dego rodzaju relacji:
działania, atrybucji, pozycji, przynale\
ności
kategorialnej.
Koncepcja 3: Teoria propozycjonalna cd.
Sąd versus Wyobra\
enie
" Abstrakcyjne znaczenie " Percepcyjne znaczenie
mentalnej reprezentacji. mentalnej reprezentacji..
" Schematyczny i werbalny " Konkretne i niewerbalne
" Ka\
dy sąd jest " Jedno wyobra\
enie
twierdzeniem które mo\
e przekazuje/wyra\
a wiele
być fałszywe lub cech i relacji.
prawdziwe.
" Czy wyobra\
enie mo\
e
" Kodowany w postaci być przekształcone w sąd?
relacji (np. Piotr jest
wysoki).
16
Teoria modeli umysłowych
" Przedstawiciel: Johnson-Laird
" Zało\
enia:
" Istnieją reprezentacje w postaci modeli umysłowych, te powstają w
wyniku rozumowania. Powstają one ze spostrze\
eń, wyobra\
eń i
wiedzy.
" Model umysłowy : struktura poznawcza, która w uproszczony
sposób reprezentuje ró\
ne fragmenty rzeczywistości, inaczej:
algorytmiczna reprezentacja sytuacji problemowej
Podejście eklektyczne.....
1. SPOSÓB REPREZENTACJI ZALEśY OD RODZAJU ODZWIERCIEDLANEGO
MATERIAA
U
A. materiał niewerbalny reprezentowany w postaci obrazów (Kosslyn)
B. materiał werbalny reprezentowany z wykorzystaniem etykiet słownych (Paivio) i
głębszych reprezentacji w postaci abstrakcyjnych sądów (Pylyshyn)
C. Przy rozumowaniu wykorzystujemy wiedze reprezentowaną w modelach
umysłowych (Johnson-Laird)
2. ISTNIEJ
RÓśNE FORMY REPREZENTACJI UMYSA
OWYCH TEGO
SAMEGO OBIEKTU
3. CZA
OWIEK KORZYSTA Z RÓśNYCH FORM REPREZENTACJI W
ZALEśNOŚCI OD SYTUACJI, ETAPU PRZETWARZANIA INFORMACJI
CZY PREFERENCJI
17
Trening Pojęć związanych z koncepcjami
reprezentacji:
Podstawowe pojęcia i definicje:
" Reprezentacja poznawcza/umysłowa
" Realizm
" Konstruktywizm
" Wyobra\
enia
" Powierzchniowy składnik reprezentacji
" Głęboki składnik reprezentacji
" Efekt wielkości
" Efekt odległości
" Efekt zło\
oności (ziarnistości)
" Logogeny
" Imageny
" Efekt przewagi obrazu nad słowem
" Efekt dystansu numerycznego
18