Polskie malarstwo historyczne II poł XIX wieku  podaj nazwiska
najwybitniejszych przedstawicieli i ich dzieła, i formalnej, określ znaczenie
malarstwa historycznego w ówczesnej sytuacji politycznej.
Najwybitniejsi przedstawiciele malarstwa historycznego II połowy XIX wieku oraz
wybrane dzieła:
Henryk Siemiradzki :
"  Amor i psyche
"  Chrystus i Samarytanka
"  Chrystus w Domu Marii i Marty
Artur Grottge:
"  Portret dziewczynki
"  Tatarzy w ucieczce
"  Ucieczka Henryka Walezego z Polski
Jan Matejko:
" "Stańczyk"
" "Kazanie Skargi"
" "Rejtan"
" "Kopernik"
" "Bitwa pod Grunwaldem"
" "Hołd pruski"
" "Kościuszko pod Racławicami"
Henryk Rodakowski:
"  Autoportret
"  Chłopka międląca konopie
"  Portret generała Henryka Dembińskiego
Józef Brandt:
"  Chwytanie konia na arkan
"  Czarniecki pod Koldyngą
"  Fantazja (Strzelanie z łuku)
"  Gajowy
Juliusz Kossak:
" "Wyjazd księcia Poniatowskiego na polowanie"
" "Stadnina na Podolu"
Maksymilian Gierymski :
"  Alarm w obozie powstańczym
"  Pikieta powstańcza
W pracach pionierów polskiego malarstwa znajdujemy często odbicie nastrojów
panujących w tych warstwach społeczeństwa, których przedstawiciele byli nabywcami
obrazów. Twórcy ówcześni traktowali swoją pracę jako pewnego rodzaju obowiązek
wobec społeczeństwa. Polska sztuka XIX wieku była uwikłana w politykę. Uważany przez
współczesnych za największego polskiego malarza Jan Matejko powiedział, że sztuka
była dla artystów polskich  pewnego rodzaju orężem w ręku: oddzielać sztuki od miłości
ojczyzny nie wolno .
Jan Matejko, będąc profesorem krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych traktował
malarstwo jako służbę narodowi.
Aleksander, młodszy z braci Gierymskich (starszy Maksymilian był już znanym
malarzem, gdy Aleksander zaczynał karierę) często ilustrował życie warszawskiej
biedoty i warstw niższych.
Malarstwo Józefa Chełmońskiego bardzo silnie związane było z polską wsią. Jego obrazki
wiejskie, mimo realistycznej konwencji, przywodzą często na myśl pastoralne sceny z
Arkadii. Po śmierci Matejki obwołany został największym malarzem polskim.