Od czego zależy czy dojdzie do rozwoju
choroby?
Jeśli patogen
" Wirulencja - zdolność drobnoustroju
nie zostanie szybko wyeliminowany
do wywołania zakażenia
przez mechanizmy nieswoiste, zostaje
Podstawy immunologii.
" zdolność do przyleganie
uruchomiona swoista odpowiedz

" Inwazyjność - zdolność do wnikania immunologiczną - następuje
Odporność przeciwzakaz
na.
do organizmu gospodarza, namnożenie drobnoustroju i jest on w
rozprzestrzenianie się i namnażanie w końcu pochłaniany przez makrofagi
Profilaktyka zakażeń bakteryjnych i
jego tkankach tkankowe w miejscowych tkankach
limfatycznych.
" wytwarzanie endo- i egzo - toksyn
wirusowych (swoista, nieswoista, czynna,
Następstwem jest synteza swoistych
" stan układu immunologicznego
przeciwciał  jako pierwsze
bierna, szczepionki, surowice)
wydzielane są IgM, a następnie IgG i
/ lub IgA.
Obronna rola przeciwciał ograniczona
jest przez czas potrzebny na ich
syntezÄ™, poczÄ…wszy od kontaktu
z czynnikiem zakaz
nym (około 7
dni).
Jeżeli odpowiednie przeciwciała są już
obecne w krążeniu (szczepienie,
reakcja krzyżowa), to odpowiedz
jest
natychmiastowa i zakażenie pozostaje
w stadium subklinicznym/
bezobjawowym.
Odpowiedz
immunologiczna
Typ komórkowy
Odpowiedz
immunologicznÄ…
Typ humoralny
" antygen - limfocyt T lub komórka
" antygen - Limfocyty B rozpoznajÄ…
" Uruchomienie przez organizm mechanizmów ochronnych, prezentujące antygen prezentuje go
antygen - proliferacja i
Li T - proliferacja i różnicowanie -
różnicowanie Li B - komórki
polegających na rozpoznaniu, eliminacji i niszczeniu czynników
cytokiny - makrofag - komórka
efektorowe - produkcja
docelowa - efekt cytotoksyczny
inwazyjnych (bakterie, grzyby, wirusy, komórki nowotworowe,
przeciwciał
" bezpośrednia reakcja komórek
pyłki roślin, leki, kosmetyki).
wywierajÄ…cych efekty cytotoksyczny
" biorą udział przeciwciała
" Czynniki modulujÄ…ce odpowiedz
immunologicznÄ…:
wytwarzane przez limfocyty B i
komórki plazmatyczne, obecne
" defekt genetyczny (zaburzenia procesów dojrzewania
we krwi i płynach ustrojowych
limfocytów i komórek żernych, synteza składników
dopełniacza - niedobory pierwotne
" AIDS, nowotwory, niedożywienie, podawanie leków
cytostatycznych - wtórne niedobory
" adiuwant - zwiększa odpowiedz
immunologicznÄ… (dodatek do
niektórych szczepionek)
Przeciwciała chronią organizm przed zakażeniem za pomocą
wielu różnorodnych mechanizmów
Mechanizmy zabijania drobnoustrojów przez
" blokowanie adhezji do komórek błony śluzowej  IgA, co zapobiega kolonizacji
drobnoustrojów przez blokowanie interakcji pomiędzy cząstkami adhezyjnymi lub
komórki żerne
powierzchniowymi glikoproteinami drobnoustrojów a ich receptorami na
komórkach,
Fagocytoza - pochłanianie przez komórki żerne mikroorganizmów
" neutralizacja toksyn  swoiste przeciwciała zapobiegają wiązaniu się toksyn z ich
" Komórki żerne: neutrofile, monocyty i makrofagi
komórkowymi receptorami, tworząc z nimi kompleksy immunologiczne,
degradowane przez fagocyty,
" Ulega nasileniu pod wpływem opsonin
" neutralizacja wirusa  wirusy mogą być powstrzymywane przed zakażeniem
" Neutrofile są zdolne do pochłaniania cząstek
komórek docelowych przez już obecne przeciwciała, które reagują z
glikoproteinami powierzchniowymi, np. wypustkami kapsydu lub glikoproteinami niezopsonizowanych
osłonki
" Neutrofile posiadają na błonie receptory mannozowe, dzięki
" bezpośrednie uszkodzenie ściany komórkowej z udziałem dopełniacza (kompleks
czemu rozpoznają i fagocytują organizmu o ścianie komórkowej
MAC)  istotny przeciwko bakteriom Neisseria meningitidis, i częściowo wirusom,
nie działa na pasożyty,
bogatej w mannozÄ™ (np. Candida)
" fagocytozy (opsonizacji)  IgG sÄ… najbardziej skutecznymi opsoninami,
" Naturalne komórki bójcze (NK) eliminują komórki zakażone
ułatwiającymi fagocytozę w obecności dopełniacza lub jego braku, zaś IgM
przez wirusy lub bakterie wewnątrzkomórkowe
ułatwiają tylko przez receptor C3b po aktywacji C  skuteczne przeciwko
bakteriom, wirusom i grzybom, brak działania na pasożyty,
" cytotoksyczność zależna od przeciwciał (ADCC)  IgG1, 3 i IgE wiążą czynniki
zakaz
ne lub zainfekowane komórki, ułatwiając ich niszczenie przez komórki
posiadające receptor Fc (komórki K  wirusy, eozynofile, pasożyty)
1
Fagocytoza
Odporność komórkowa
" Fagocytozą nazywamy proces pochłaniania i niszczenia bakterii, pierwotniaków oraz
innych komórek i obiektów przez wyspecjalizowane komórki zwane fagocytami
(makrofagi, neutrofile).
" Cytotoksyczne limfocyty T są głównymi komórkami efektorowymi
" odgrywa ważną rolę w obronie ustroju przed infekcjami.
zaangażowanymi w eliminację komórek zakażonych wirusem.
" proces fagocytozy jest poprzedzony ruchem fagocytu w kierunku czÄ…steczki
" Komórki zakażone wirusami wykazują ekspresję peptydów wirusowych w
przeznaczonej do zniszczenia.
połączeniu z MHC, co rozpoznają limfocyty Tc, po czym różnicują się i
" Następnie cząsteczka jest przyłączana do powierzchni komórkowej fagocyta, który
niszczą zakażone komórki.
otacza jÄ… wypustkami cytoplazmatycznymi.
" W zakażeniach wewnątrzkomórkowych komórkami najbardziej
" Następuje właściwa fagocytoza. Istnieją dwa mechanizmy wewnątrzkomórkowego
dotkniętymi są makrofagi.
zabijania drobnoustrojów: niezależny od tlenu i zależny.
" Kiedy limfocyty Th rozpoznają obce peptydy połączone z MHC-II, ulegają
W mechanizmie niezależnym od tlenu cząsteczka zostaje trawiona enzymami
aktywacji i wydzielają IFN-ł, aktywujący makrofagi, które zwiększają
zawartymi w lizosomach fagocytów.
stężenia proteaz, NO i wolnych rodników.
" Działanie bakteriobójcze zależne od tlenu jest uważane za główny mechanizm
" Uogólniona stymulacja reakcji związanych z wewnątrzkomórkowym
niszczenia bakterii przez neutrofile i w mniejszym stopniu przez makrofagi.
systemem zabijania jest uważana za mechanizm prowadzący do eliminacji
" Słaba luminescencja była wykorzystywana do określenia tlenowych mechanizmów
wewnątrzkomórkowych bakterii i pasożytów.
zabijania drobnoustrojów w procesie fagocytozy.
.
" odgrywają ważną rolę w początkowej obronie gospodarza przed
Odporność nieswoista
Układ dopełniacza zakażeniem.
" w ich skład wchodzą mechanizmy miejscowe oraz układowe.
Do mechanizmów miejscowych należą:
" aktywacja drogą klasyczną - następuje po utworzeniu
" fizyczna integralność skóry i błony śluzowej
kompleksu antygen-przeciwciało, zmieniona konformacyjnie
" lizozym we łzach, ślinie, pocie i innych wydzielinach
cząsteczka immunoglobuliny jest sygnałem zapoczątkowującym
" kwaśność soku żołądkowego
kaskadę białek
" przepływ wydzieliny błon śluzowych układu oddechowego
" aktywacja drogą alternatywną - bez udziału przeciwciał: inicjuje
" pasaż jelitowy
polisacharyd (wielocukier) zawarty w ścianie bakterii, niektórych " przepływ moczu
wirusach, grzybach, droga ta ma znaczenie w poczÄ…tkowych fazach
" chemiczne (cytokiny, dopełniacz, lizozym, laktoferyna, tranferyny, białko C-
zakażenie, zanim rozwinie się swoista odpowiedz
immunologiczna i
reaktywne, interferony, modulatory
pojawia się przeciwciała
" mikrobiologiczne (obecność fizjologicznej flory bakteryjnej, niskie pH)
" komórki żerne (makrofagi, granulocyty (obojętnochłonne, kwasochłonne),
" Powiązanie obydwu dróg aktywacji - białko C3b powstaje w
komórki NK
wyniku aktywacji na drodze klasycznej, po zwiÄ…zaniu z receptorem
" Co ma wpływ: czynniki genetyczne, wiek, hormony
na powierzchnia błon komórkowych może inicjować alternatywną
drogÄ™ aktywacji
MECHANIZMY ODPORNOŚĆ
Odporność
" Hamowanie inwazji bakterii poprzez
Odporność nieswoista (2)
MIEJSCOWEJ przeciwzakaz
na w zakażeniach bakteryjnych
blokowanie enzymów ułatwiających
" Bariery mechaniczne (złuszczanie nabłonków, wydzielanie śluzu, (ruch rzęsek, " wydzieliny błon śluzowo-surowiczych penetrację tkanek (hialuronidaza,
i płyny tkankowe zawierają białka
kolagenaza)
spłukiwanie powierzchni przez łzy, ślinę, układ dopełniacza, wydzieliny gruczołów
zdolne do wiązania związków
surowiczych i śluzowych: " BAKTERIOSTATYCZNY EFEKT
bakteryjnych i eliminowania ich, np..:
PRZECIWCIAA
- przeciwciało wiążące
" SALT (skin associated lymphatic tissue) - naskórek, skóra, keratynocyty, komórki fibronektyna wiąże się z gronkowcem
receptor dla transferyny
złocistym, białko C-reaktywne wiąże
Largerhansa, limfocyty, makrofagi) uniemożliwia pobieranie jonów
fosfolipidy bakterii Gram-dodatnich,
żelaza dla bakterii
" MALT (mucosa associated lymphoid tissue) - tkanka limfatyczna związana z błonami
białko wiążące LPS bakterii Gram-
" UA
ATWIANIE FAGOCYTOZY 0PRZEZ
ujemnych, kolektyna wiąże mannozę
śluzowymi:
OPSONIZACJ
- opłaszczenie bakterii
na bakteriach, grzybach, niektórych
" GALT (gut associated lymphoid tissue) - tkanka limfatyczna związana z układem posiadających otoczkę wielocukrową
wirusach
przeciwciałem przeciwko temu
pokarmowym, bierze udział w obronie przed mikroorganizmami oraz reguluje
" tkanka limfatyczna zwiÄ…zana z
antygenowi przyspiesza eliminacjÄ™
odpowiedz
na niepatogenne drobnoustroje; niespecyficzne mechanizmy obronne: błonami śluzowymi (MALT) - z
ródło
bakterii
IgA sekrecyjnych, z
ródło IgE
niskie pH żołądka, śluz, prawidłowa mikroflora, nabłonek cylindryczny z leukocytami,
" uaktywnienie dopełniacza i
" aktywacja układu dopełniacza drogą
defensyny, lizozym, fosfolipaza.
dołączenie C3b
klasycznÄ… lub alternatywna,
" BALT (bronchus associated lymphoid tissue) - tkanka limfatyczna związana z układem " Neutralizacja toksyn bakteryjnych
fagocytoza przez komórki żerne
oddechowym (makrofagi, granulocyty)
" W górnej części wydzielane są przeciwciała IgA, a w pęcherzykach płucnych dominują
IgG. Obecne są kolektyny, które wiążą oligosacharydy bakteryjne, co powoduje
aktywację makrofagów i
2
Odporność przeciwko zakażeniom powodowanych przez wirusy
NIESWOISTA komórkowa - fagocytoza SWOISTAkomórkowa - antygen +
Odporność przeciwzakaz
na w zakażeniach bakteryjnych
Odporność nieswoista 0dporność swoista
i interakcja drobnoustroju z komórka fagocytująca, wniknięcie
receptorami komórki żernej antygenu do komórki " humoralna
" interferon
powoduje wydzielanie wielu fagocytujÄ…cej, destrukcja
" blokowanie receptorów wirusa
" komórki NK
cytokin prozapalnych i aktywację drobnoustroju pod wpływem niezbędnych do penetracji błony
" aktywacja układu dopełniacza
makrofaga enzymów fagocytu LUB komórko gospodarza
" makrofagi
namnażanie drobnoustroju
" przeciwciała na powierzchni wirusa
NIESWOISTA humoralna - wiÄ…zanie
wewnątrz makrofaga zwiększają efektywność fagocytozy
struktur bakteryjnych, które
" przeciwciała hamują uwalnianie
powodujÄ… przyleganie SWOISTA humoralna - powstawanie
nowych czÄ…stek wirusa
drobnoustrojów do komórek przeciwciał przeciwko
gospodarza, np..: IgG reagujące z drobnoustrojom, stwierdzenie " aktywacja układu dopełniacza
powoduje śmierć komórek
oligocukrami rzęsek bakterii, przeciwciał in vitro w płynach
Białko CRP  w ostrych stanach
aktywacja dopełniacza drogą ustrojowych jest podstawą " modulacja ekspresji antygenu na
klasyczna diagnostyki serologicznej Wzrasta nawet 1000x powierzchni zakażonej komórki,
aktywacja LiTh i LiTc
" po opłaszczeniu, niektóre wirusy nie
ulegajÄ… destrukcji wewnÄ…trz
Białko CRP  w ostrych stanach
makrofagów
Wzrasta nawet 1000x
prokalcytonina
" komórkowa - zabijanie komórek
zakażonych przez LiTc
Mechanizmy obrony drobnoustrojów
Odporność w zakażeniach grzybiczych
przed układem odpornościowym
nieswoista swoista
" biofilm - np..: Pseudomonas aeruginosa, Candida spp., Staphylococcus
" neutrofile, cytokiny, aktywacja " mają niewielki udział
spp., Enterococcus spp.
LiTh
" wspomagajÄ… fagocytozÄ™
" mimikra antygenowa drobnoustrój wytwarza antygeny podobne do
" makrofagi, np..: wiążą beta-
" hamują adhezję grzyba do występujących u gospodarza ( np.. białko M Streptococcus pyogenes)
glukan komórek Candida albicans,
komórek gospodarza
" wytwarzanie białka imitującego IL-10 (EBV)
mannozylofukozyl Aspergillus
" wytwarzanie czynnika hamujÄ…cego aktywacjÄ™ neutrofili (Candida sp.)
fumigatus
" wysokie miano przeciwciał nie
" indukcja uwalniania TGF-beta - hamujÄ…cego proliferacje LiT (Streptococcus
" udział receptorów dla Fc IgG i C3b
wiążą się z nabyciem odporności
pyogenes)
" współudział cytokin IFN-gamma,
" ma znaczenie w diagnostyce
" hamowanie aktywacji limfocytów T przez wytwarzanie
IL-3, i in.
serologicznej
wewnątrzkomórkowych przekaz
ników pobudzenia, np..(Vibrio cholerae,
" Komórki NK
retrowirusy)
" Li T CD4+ i Li t CD8+
" hamowanie syntezy interferonów (EBV, adenowirusy)
" hamowanie IL-12 (wirus odry)
" wytwarzanie białek blokujących apoptozę
" wytwarzanie przez drobnoustroje składników o charakterze mitogenów dla
LiT i LiB (np..: mykoplazmy, pałeczka krztuśca, EBV, Mycobacterium sp.),
LPS bakterii Gram-ujemnych
Mechanizmy obrony drobnoustrojów Gorączka w przebiegu zakażenia (1)
przed układem odpornościowym (cd.)
" Wynik prawidłowo działających mechanizmów odpornościowych i zależy od
" Inaktywacja przeciwciał: wytwarzanie enzymów prawidłowego stanu odżywienia oraz równowagi metabolicznej organizmu.
Organizmy wyczerpane, wyniszczone, w stanie katabolizmu białkowego, lub z
preteolitycznych rozkładających IgA1, np..: Neisseria sp.,
upośledzonymi mechanizmami odpornościowymi (w anergii) nie są w stanie
Haemophilus sp., Streptococcus sp., Pseudomonas sp.)
reagować gorączką.
" białko A blokujące fragment Fc IgG (gronkowiec złocisty)
" Jest oznaką prawidłowo działających mechanizmów odpornościowych i cennym
sygnałem, że rozpoczyna się proces chorobowy, sama nie wywiera korzystnego
wpływu, ani na metabolizm ustroju, ani na układ odpornościowy.
" Inaktywacja składników dopełniacza: trawienie enzymami
" Podwyższona temperatura ciała sprzyja procesom fagocytozy i hamuje proliferacje
(Pseudomonas sp.), wytwarzanie podobnego białka (wirus
niektórych bakterii.
krowianki), wielocukry bakterii otoczkowych i LPS mogÄ…
" Sprzyja procesom katabolizującym białka strukturalne i czynnościowe ustroju co
wiązać składnik C3b dopełniacza, białko M (Streptococcus upośledza odporność humoralną i komórkową wzmaga zużycie tlenu co sprzyja
niedotlenieniu tkanek
pyogenes) ma powinowactwo do czynnika H, inhibitora C3b
" Podwyższona temperatura ciała sprzyja procesom fagocytozy i hamuje proliferacje
niektórych bakterii, to w rezultacie brak jest jednoznacznych dowodów na
korzystny jej wpływ.
ZMIENNOŚĆ ANTYGENOWA
" Gorączka sprzyja procesom katabolizującym białka strukturalne i czynnościowe
" wirus grypy: mutacje punktowe genu kodujÄ…cego
ustroju co w rezultacie pośrednio upośledza odporność humoralną i komórkową,
hemaglutyninę wzmaga zużycie tlenu co sprzyja niedotlenieniu tkanek.
" Gorączce towarzyszy cały szereg objawów, takich jak ból głowy, ból mięśni,
" wymiana większych odcinków genomu
mdłości.
" U niemowląt i małych dzieci gorączka może wywoływać tzw. drgawki gorączkowe.
3
Mechanizm powstawania gorączki towarzyszącej zakażeniom
Mechanizm powstawania gorączki towarzyszącej zakażeniom 1. Pirogeny pierwotne
Na wysokość gorączki wpływa
Egzogenne (zewnÄ…trzpochodne)
" intensywność infekcyjnego procesu
" pochodzenia bakteryjnego:
zapalnego
Endotoksyny błonowe bakterii Gram
" Pirogeny (cytokiny) wywierają wpływ na termoreceptory w przedniej
(-): lipid A (LPS)
" ilość uwalnianych cytokin fazy ostrej
nadwzrokowej części podwzgórza, co powoduje pobudzenie cykloksygenazy kwasu
" Produkty rozpadu bakterii Gram (+)
(IL1, IL6 i TNF i produkowanych pod
arachidonowego (COX).
" wirusowe
ich wpływem przez komórki wątroby i
" Dochodzi do wzmożonej syntezy prostaglandyn PGE.
" Grzybicze
mózgu tzw. białek pirogennych
" Wzmożona synteza prostaglandyn powoduje przestawienie termostatu
Endogenne (wewnÄ…trzpochodne)
bezpośrednio stymulujących
podwzgórzowego na wyższy gorączkowy poziom.
produkty rozpadu własnych komórek
podwzgórzową COX i podnoszących
" W stosunku do tego przestawionego na wyższy poziom termostatu temperatura " produkty rozpadu tkanki
poziom prostaglandyn w
krwi jest za chłodna, dlatego pobudzone zostają receptory w tylnej części nowotworowej
podwzgórzu)
podwzgórza (tak jak przy oziębieniu, co doprowadza do oszczędzania ciepła przez
" kompleksy immunologiczne
organizm  dochodzi do skurczu naczyń).
" !!! Pirogeny nie przechodzÄ… przez " substancje powstajÄ…ce w reakcjach
" Nasilone uwalnianie cytokin fazy ostrej pobudza ośrodki ruchowe w korze mózgu barierę krew  mózg, dlatego też immunologicznych
co powoduje dreszcze i wzmaga produkcję ciepła. pobudzają wytwarzanie " metabolit androgenów 
etiocholanolon
prostaglandyn PGE1 i PGE2, które
" W efekcie powstaje gorÄ…czka.
działają na ośrodek termoregulacji w 2. Pirogeny wtórne (endogenne) -
" Z patomechanizmu gorączki wynika strategia jej obniżania polegająca na
wytwarzane przez makrofagi i
podwzgórzu wywołując gorączkę.
zahamowaniu syntezy prostaglandyn w podwzgórzu poprzez zablokowanie COX
monocyty
podwzgórzowego (za pomocą paracetamolu i/lub niektórych niesteroidowych
" interleukiny: IL-1, IL-6, IL-8, IL11
leków przeciwzapalnych), co powoduje przestawienie termostatu
" czynniki martwicy nowotworów
podwzgórzowego na pierwotny niegorączkowy poziom.
(kachektyny)
" interferony: IFN-Ä…2 , IFN-y
Charakterystyka klas
wg http://www.e-biotechnologia.pl/Artykuly/Przeciwciala---budowa-i-podzial
Charakterystyka klas
wg http://www.e-biotechnologia.pl/Artykuly/Przeciwciala---budowa-i-podzial/
IgM
"
Są to pierwsze wytwarzane przeciwciała w rozwoju osobniczym i pierwsze uwalniane w IgA
trakcie odpowiedzi immunologicznej. Są pierwszą linią obrony błon surowiczych i śluzowych przed inwazją i kolonizacją
mikroorganizmów.
" Ich powinowactwo do antygenu jest niskie, ale forma pentametru pozwala na wiÄ…zanie
" W układach tych występują w formie dimeru i zwierają tak zwany fragment wydzielniczy.
epitopu z dużą awidnością.
" W surowicy przeciwciała te są monomerami.
" Wolna cząsteczka IgM będąca pentametrem przypomina kształt płatka śniegu, natomiast
" Większość immunoglobulin IgA wytwarzana jest miejscowo i wydalana z wydzielinami,
wiążąc się wszystkimi podjednostkami z determinantami antygenowymi przybiera kształt
dlatego szacuje się, że organizm wytwarza ich więcej niż wszystkich innych klas.
tzw. kraba.
" IstniejÄ… dwie podklasy: IgA1 i IgA2.
" Taka zmiana położenia uwidacznia fragmenty Fc, co sprzyja aktywowaniu się
dopełniacza. IgE
Stężenie tych immunoglobulin jest w surowicy najmniejsze, ale odgrywają one znaczną
" Formy pojedynczych cząsteczek IgM występują na powierzchni limfocytów B i pełnią
rolę, głównie w reakcjach alergicznych organizmu.
funkcję receptorów.
" Po stymulacji antygenem łączą się z receptorami dla fragmentu Fc na komórkach
tucznych i przy ponownym ataku tego antygenu powodują uwolnienie zawartości ziaren
tych komórek.
IgG
Najwięcej immunoglobulin IgG występuje w surowicy, gdzie w stosunku do innych klas " W swojej budowie nie posiadają regionu zawiasowego i odcinków ogonowych, co
odróżnia je od IgM.
mają najwyższe stężenie.
" Są główną linią obrony przed mikroorganizmami w tkankach.
" Wyróżnia się cztery podklasy: IgG1, IgG2, IgG3, IgG4. Przeciwciała te (oprócz IgG4)
inicjują klasyczną drogę aktywacji dopełniacza, co pozwala na zabicie rozpoznanych przez
" IgD
nie zakażonych komórek i mikroorganizmów. Występują głównie na powierzchni limfocytów i pełnią tam funkcję receptorów dla
antygenu.
" Wyróżniającą tę klasę immunoglobulin cechą jest to, że jako jedyna jest transportowana
" Posiadają bardzo długi region zawiasowy, dzięki czemu wykazują dużą ruchliwość
przez łożysko z organizmu matki do płodu.
fragmentów Fab względem siebie.
" Zapewnia to odporność zarówno płodowi jak i niemowlęciu do około 3 miesiąca życia.
Odporność swoista Szczepionka - definicja
" Czynna
Wprowadzenie do ustroju
" naturalna - przechorowanie
preparatu biologicznego
lub przebycie zakażenia bezobjawowego
" sztuczna - szczepienie
zawierajÄ…cego antygen
w formie żywych, lecz
" Bierna
" naturalna - matka - płód, karmienie pokarmem matki
osłabionych (atenuowanych)
" sztuczna - surowica, immunoglobuliny
lub zabitych drobnoustrojów
" Determinanty : po pierwszym kontakcie z antygenem
lub ich produktów w celu
pozostaje pamięć immunologiczna
" czynniki humoralne: przeciwciała wytworzenia odporności
" komórki: Li T
humoralnej/komórkowej
4
Szczepionki (cd.)
Antygen Hapten
" Zabite pełnokomórkowe -
np..: przeciwko krztuścowi,
" Zabite zawierajÄ…ce
" Antygen niepełnowartościowy
durowi brzusznemu, durowi
Białko oczyszczone frakcje
" Wielocukier
plamistemu i innym
" immunogenność - zdolność do antygenu -
riketsjozom
wytwarzania przeciwko sobie
" immunogenność - dopiero po
swoistej odpowiedzi
połączeniu z nośnikiem, np..:
immunologicznej
" np..: przeciw grypie -
cząsteczka białka
podjednostkowa
"
" antygenowość - zdolność swoistego
rozszczepiona
Å‚Ä…czenia z Ig G i receptorami Li T
" przeciw HBV - antygen
powierzchniowy HBs
Adiuwant
Składniki szczepionek
" Szczepionki atenuowane zawierają osłabione (chemicznie) drobnoustroje
" Powoduje to słabszą odpowiedz
immunologicznÄ… po szczepieniu
Drobnoustroje żywe atenuowane, drobnoustroje zabite,
" Dlatego dodaje siÄ™ do szczepionek adiuwanty  substancje przyspieszajÄ…ce i
wielocukier otoczkowe, toksoid
wzmacniajÄ…ce odpowiedz
immunologiczną poprzez wpływ na prezentację
antygenu limfocytom oraz produkcje cytokin i dopełniacza oraz tworzenia depot w
Dodatkowe
miejscu podania szczepionki
" Adjuwanty: głównie wodorotlenek glinu, fosforan glinu
Dodanie adiuwanta poprawia immunogenność szczepionek, np..:
" Konserwanty: tiomersal, fenol, 2-fenoxyetanol
zastosowanie lipidu A (o b silnych właściwościach aktywacji makrofagów) w
" Stabilizatory: sacharoza, chlorek magnezu, żelatyna
szczepionkach rekombinowanych przeciwko wzw typu B spowodowało zwiększenie
" Antybiotyki: neomycyna, gentamycyna, polimyksyna B
skuteczności u osób słano odpowiadających na standardowe preparaty.
" nośniki białkowe:
W szczepionkach polisacharydowych (p/pneumokokom, p/meningokokom)
polisacharyd nie jest wystarczający do indukcji odpowiedzi T-zależnej, co
Inne składniki powoduje, że preparaty te nie są skuteczne u dzieci poniżej drugiego roku życia,
" Hodowla na zarodkach kurzych: szczepionki przeciwko grypie, odrze, nie dają długotrwałej odpowiedzi immunologicznej.
śwince, żółtej gorączce
Dopiero skoniugowanie z białkowym nośnikiem, np.. toksyną błoniczą  powoduje
" Ludzka albumina
poprawę wyników.
Porównanie szczepionek polisacharydowych ze skoniugowanymi z białkiem nośnikowym
Szczepionki
" polisacharydowe skoniugowane z białkiem nośnikowym
" Indukcja odpowiedzi
T-zalez
nej brak jest
" Anatoksyna (toksoid) 
Immunogennosc u dzieci do 2 rż
unieczynniona toksyna
brak jest
" np..: błonicza, tężcowa,
" DNA - gen kodujący białko
Długotrwała pamięc immunologiczna
botulinowa
drobnoustroju zostaje
brak jest
umieszczony na plazmidzie,
Wzmocnienie odpowiedzi immunologicznej
który zostaje podany do
tkanki. Gen przedostaje siÄ™
(dawka przypominajÄ…ca) brak jest
do jądra komórkowego,
Wpływ na nosicielstwo
następuje ekspresja w
brak jest
komórkach gospodarza;
duża immunogenność
5
Zjawisko pamięci immunologicznej
Po wprowadzeniu do organizmu antygenu szczepionkowego dochodzi do rozwoju pierwotnej
reakcji immunologicznej wyniku której powstaje pamięć immunologiczna.
W wypadku zakażenia danym patogenem występuje wtórna reakcja immunologiczna, bardziej
Ochronny poziom przeciwciał !!!
intensywna, szybsza, która zapobiega chorobie
Poziom przeciwciał utrzymujący się kilka lat (5-8 lat?
" Zapoczątkowana jest przez komórki prezentujące antygen (APC, głównie komórki
dendrytyczne) 10-12?? Dłużej? Czy badać?)
" Komórki te prezentują antygen szczepionkowy limfocytom, co prowadzi do aktywacji,
Ochrona przed zachorowaniem spowodowanym
proliferacji i różnicowania
przez drobnoustroje o identycznej budowie
" pierwszy kontakt z danym drobnoustroj może prowadzić do zachorowania, mimo rozwoju
ze
Jeżeli Limfocyty różnych typów współdziałają em sobą, w wyniku czego komórki B przekształcają się
w plazmocyty ogicznej, to przeciwcikontakt z tyedz
humoralna) oustroje,
antygenowej jak szczep szczepionkowy (??)
odpowiedzi immunolprodukujące ponowny ała (odpowim samym drobn nawet po wielu latach,
" Jednocześnie eszonej, gwałtownej i
prowadzi do przyspidochodzi do wytworzenia kywniejszej odpowi T i Li B (odpowiwnikomórkowa)
efektomórek pamięci Li edzi niszczącej edz
kajÄ…ce
A
agodniejszy przebieg, gdy dojdzie do zakażenia
drobnoustroje, często chroni przed zachorowaniem
Podczas pierwszego kontaktu liczebność klonu limfocytów odpowiadających na dany antygen jest
Zapobieganie najcięższym postaciom: zapalenie
niewielka, ale w trakcie pierwotnej odpowiedzi ulegają proliferacji i w zwiększonej liczbie mogą
opon mózgowo-rdzeniowych, posocznica
dotrwać do ponownego kontaktu.
Zapobieganie powikłaniom u osób z grup ryzyka,
np.: starszy wiek, osoby z innymi chorobami
współwystępującymi, itp.
Noworodek
W ciąży
" Noworodek chroniony jest przed infekcjami głównie w sposób bierny.
" Immunologia noworodka zależy przede wszystkim od prawidłowego funkcjonowania
" Do płodu przechodzą przez łożysko tylko przeciwciała klasy IgG, uczestniczą w tym
układu odpornościowego rodziców, a w szczególności matki.
receptory dla fragmentu Fc IgG na komórkach trofoblastu.
" Szczególnie narażone na zakażenia więc będą noworodki urodzone przez matki z
" Transport łożyskowy tych przeciwciał rozpoczyna się w 2-3 miesiącu życia
zaburzeniami odporności.
płodowego, nasila się w czasie ciąży, najaktywniejszy jest po 32 tygodniu ciąży,
" W trakcie ciąży w organizmie matki do płodu transportowane są czynnie przez łożysko
zależy od aktualnego poziomu przeciwciał u matki, przepuszczalności łożyska i
przeciwciała klasy IgG.
długości trwania ciąży.
" Noworodek posiada wszystkie przeciwciała tej klasy powstające w rezultacie odpowiedzi
" Odpowiedz
humoralna w czasie ciąży nie ulega upośledzeniu. immunologicznej matki.
" Tym biernie nabytym immunolglobulinom noworodek zawdzięcza odporność
" W przebiegu ciąży nie występuje defekt odpowiedzi komórkowej lecz przesunięcia
przeciwzakaz
ną do około 12 tygodnia życia.
w obrębie subpopulacji limfocytów na korzyść komórek supresorowych.
" W okresie płodowym zaczynają się także pojawiać przeciwciała klasy IgM, wytwarzanie
przez płód przeciwciał klasy IgG rozpoczyna się dopiero po porodzie.
" Matka przekazuje potomstwu również wydzielnicze przeciwciała klasyIgA, których
wytwarzanie u płodu rozpoczyna się dopiero po urodzeniu.
" Limfocyty noworodkowe również praktycznie nie produkują IgA. Przekazywanie tej klasy
przeciwciał zachodzi przez mleko matki.
" Szczególnie bogata w IgA jest siara (colostrum), tj. mleko wydzielane w pierwszych
godzinach i dniach po porodzie.
" IgA zawarte w mleku matki tworzą warstwę ochronną pokrywającą śluzówki przewodu
pokarmowego noworodka, wspierając w ten sposób bierną odporność związaną z błonami
śluzowymi.
" Barierę immunologiczną noworodka wspierają również leukocyty obecne w mleku matki.
Spośród nich najwięcej jest makrofagów.
Noworodek
Noworodek
" Przedwczesne odejście wód płodowych, zakażenia wód płodowych, czynne objawy
" Barierę immunologiczną noworodka wspierają również leukocyty obecne w mleku matki.
zakażenia matki w czasie porodu zagrażają wczesnym zakażeniem noworodka.
" Spośród nich najwięcej jest makrofagów, neutrofili oraz limfocytów.
" Odporność przeciwzakaz
na noworodka, a zwłaszcza wcześniaka, jest
" Dodatkowo w mleku kobiecym zawarte są również czynniki niespecyficzne wykazujące
niedostateczna.
właściwości przeciwzakaz
ne. Należą do nich m.in.: lizozym, laktoferyna, nukleotydy,
" Dlatego okres noworodkowy jest okresem szczególnego zagrożenia chorobami o
kwasy tłuszczowe oraz cukry złożone.
etiologii zakaz
nej.
" Pokarm kobiecy ma również ogromne znaczenie w rozwoju tolerancji pokarmowej.
" CzÄ™stymi przyczynami zakażeÅ„ skórnych, zapalenia pÅ‚uc, biegunki, zapale­nia opon
" Dzieci karmione piersiÄ… rzadziej chorujÄ… na choroby alergiczne.
mózgowo-rdzeniowych i uogólnionej posocznicy sÄ… u no­worodków takie bakterie,
" Zaleca się, aby niemowlęta były karmione wyłącznie pokarmem kobiecym przez pierwsze
jak: gronkowiec, E. coli, Klebsiella.
6 miesięcy życia. Minimalny zalecany okres karmienia piersią wynosi 4 miesiące.
" Ciężkie uogólnione zakażenie z zapaleniem móz­gu wywoÅ‚uje u noworodków wirus
" Na skutek skomplikowanego mechanizmu immunologicznego można
opryszczki.
obserwować zwiększoną produkcję przeciwciał klasy IgG oraz cytotoksyczne działanie
" Stany zapalne oka, choroby wieku dziecięcego mogą występować u noworodków
niektórych produktów spożywczych.
matek chorych na rzeżączkę.
" We krwi matki następuje proces niszczenia leukocytów, wskutek czego w organizmie
" Już w okresie noworodkowym może rozwinąć się zakaz
ne zapalenie wÄ…troby.
obserwujemy powstawanie kompleksów immunologicznych oraz przewlekłego stanu
W stosunku do niektórych chorób zakaz
nych (np. odry) noworodek ma jednak
zapalnego.
odporność nabytÄ… biernie dziÄ™ki przeciwcia­Å‚om zawartym we krwi matki,
" Wszystkie zmiany jakie zachodzą w układzie immunologicznym matki (poprzez zmianę
przechodzącym przez łożysko do krążenia płodu.
składu czynników odpornościowych w mleku oraz przekazywanie przeciwciał klasy IgG
" Przechodzenie przez barierę łożyskową przeciwciał nie zawsze jest zjawiskiem
przez łożysko) mają wpływ na rozwój i prawidłowe funkcje immunologii zarówno płodu
korzystnym. Niezgodność czynnika Rh lub niezgodność grup głównych krwi między
jak i niemowlęcia.
matką a dzieckiem staje się przyczyną konfliktu serologicznego z ciężką żółtaczką i
" Dlatego tak ważne jest by przyszła matka mogła prawidłowo zdiagnozować produkty i
niedokrwistością noworodka.
substancje, które wywołują w jej organizmie nietolerancję pokarmową, a tym samym
przyczyniają się do zwiększonego ryzyka wystąpienia reakcji alergicznych również u
dziecka.
" Wyeliminowanie z diety wszystkich produktów wywołujących nietolerancję pokarmową oraz
wprowadzenie tzw. diety fenotypowej dostosowanej do układu immunologicznego matki pozwala w
znaczącym stopniu ograniczyć ryzyko wystąpienia nietolerancji oraz alergii u nowo narodzonego
dziecka.
6
http://www.dobreprogramyzdrowotne.pl/uploaded/file/MPZ_Neonatologiczny_og%C3%B3lny.pdf
Odporność przeciwzakaz
na noworodka, a zwłaszcza wcześniaka, jest
Szczepionki
niedostateczna
Noworodek urodzony przedwcześnie nie otrzymuje bowiem kompletu
żywe atenuowane
przeciwciał, które trafiają do dziecka poprzez łożysko matki między 28 a 34
tygodniem ciąży. " Atenuacja  jedna dawka, bez
adiuwantu, Odpowiedz
- IgG, Ig Zabite
Ich zadaniem jest ochrona niemowlęcia w pierwszym roku życia, dopóki jego
A, komórkowa, Powodują łagodną
własny układ immunologiczny nie dojrzeje, dlatego też okres " Inaktywacja
infekcję, stymulują komórki T i B
noworodkowy jest okresem szczególnego zagrożenia chorobami zakaz
nymi
" iniekcja
wywołanymi zarówno przez bakterie jak i przez wirusy.
" kilka dawek
Podstawowym czynnikiem odpowiedzialnym za rozwój ostrych chorób układu
" Np.: BCG, OPV, szczepionka
" zwykle wymagany adiuwant
oddechowego są wirusy, najczęściej RS, adenowirusy, enterowirusy czy
przeciwko odrze różyczce, śwince,
" odpowiedz
- głównie Ig G
wirus paragrypy.
żółtej febrze
" Stymulują komórki B i T,
wymagajÄ… kilku iniekcji
" Np..: szczepionka przeciwkrztuścowi,
przeciw H. influenzae typ B, IPV,
WZW typu B, wściekliz
nie
" DNA - gen kodujący białko
Szczepionki
drobnoustroju zostaje
umieszczony na plazmidzie, który
" Anatoksyna (toksoid) 
zostaje podany do tkanki. Gen
unieczynniona toksyna
Raport AAP potwierdza bezpieczeństwo szczepień
przedostaje siÄ™ do jÄ…dra
" np..: błonicza, tężcowa,
komórkowego, następuje
botulinowa ekspresja w komórkach " Zgodnie z tym programem szczepionych jest około 90% amerykańskich
gospodarza; duża immunogenność
dzieci przed osiągnięciem wieku przedszkolnego.
" Jednak niektórzy rodzice decydują się na wykonanie zalecanych szczepień
" Zabite pełnokomórkowe - np..:
w dłuższych odstępach czasowych, ponieważ obawiają się, że dzieci
przeciwko krztuścowi, durowi
w ciągu pierwszych 2 lat życia otrzymują zbyt dużą liczbę szczepionek.
brzusznemu, durowi plamistemu i
Zabite zawierajÄ…ce oczyszczone
innym riketsjozom " Niewielki odsetek rodziców nie wyraża zgody na żadne szczepienia.
frakcje antygenu -
" Na podstawie analizy dostępnych wiarygodnych danych stwierdzono, że
np..: przeciw grypie 
realizacja programu szczepień wiąże się z mniejszą zapadalnością na
podjednostkowa
choroby, którym można zapobiegać poprzez szczepienia, mniejszą liczbą
rozszczepiona
zgonów i mniejszymi wskaz
nikami hospitalizacji.
" Szczepienia należą do najskuteczniejszych i najbezpieczniejszych metod
" rekombinowana przeciw HBV - zapobiegania ciężkim chorobom i zgonom.
antygen powierzchniowy HBs
" W raporcie zwrócono również uwagę na konieczność rzetelnego
informowania rodziców o korzyściach szczepień dzieci oraz ryzyku
zwiÄ…zanym z rezygnacjÄ… z takiej profilaktyki.
Epidemia odry w Holandii www.rivm.nl
Szczepionki przeciw odrze, różyczce, śwince
" Chorują głównie osoby nieszczepione przeciwko odrze
" Zwiększona zachorowalność na odrę w Holandii jest kolejnym przykładem, że
" Monowalentne - żywe atenuowane
zaszczepienie zbyt małego odsetka populacji (<90%) skutkuje pojawieniem się
" przeciw odrze - monowalentna szczepionka zawierajÄ…ca wirus odry. Wirus
ognisk epidemicznych
jest żywy, atenuowany, szczep Schwarz.
" Brak odporności zbiorowiskowej stwarza szczególne zagrożenie dla
" przeciw różyczce - monowalentna szczepionka zawierająca żywe, osłabione
nieuodpornionych osób z grupy ryzyka ciężkiego przebiegu odry, u których
wirusy różyczki (szczep Wistar RA 27/3)
istniejÄ… przeciwwskazania do szczepienia MMR.
" przeciw śwince  monowalentna szczepionka zawierająca żywe, atenuowane
wirusy (szczep Jeryl Lynn)
" poliwalentna: MMR (measles, mumps, rubella) - przeciwko
odrze+różyczce+śwince
" wirus odry (szczep Enders  Edmonton)
" wirus świnki (szczep Jeryl Lynn)
" wirus różyczki (szczep Wistar RA 27/3)
7
Cocooning: a concept to protect young children from infectious diseases. Grizas AP, Camenga D, Vázquez M.
Current Opinion in Pediatrics, 2012; 24: 92 97
Kokonowa strategia szczepień  sposób na ochronę najmłodszych dzieci
przed chorobami zakaz
nymi (1)
Szczepionka DTP (Di-Te-Per)
Strategia kokonowa służy przerwaniu transmisji zakażenia przez stworzenie wokół osoby
podatnej na zachorowanie bariery ochronnej w postaci otoczenia złożonego z osób czynnie
" Pełnokomórkowa: zawiera toksoid błoniczy, toksoid uodpornionych.
Przerwanie transmisji jest szczególnie ważne, gdy istnieją przeciwwskazania do szczepienia
tężcowy, zabite pałeczki krztuśca
pacjenta zagrożonego zachorowaniem (z racji wieku  noworodki, młode niemowlęta  lub
stanu zdrowia).
" Acelularna: zawiera toksoid błoniczy,
Oceniając efektywność (skuteczność rzeczywistą) szczepień, coraz większe znaczenie przypisuje
siÄ™ przerwaniu transmisji i ochronie populacyjnej, a mniejsze indywidualnemu uodpornieniu.
toksoid tężcowy
Dzięki powszechnym szczepieniom niemowląt przeciwko pneumokokom szczepionkami
skoniugowanymi uzyskano istotne zmniejszenie zapadalności na zakażenia pneumokokowe
w całej populacji.
komponenta przeciwkrztuścowa :
Wynika to ze zmniejszenia odsetka nosicielstwa i przerwania transmisji, a w mniejszym stopniu
z indywidualnego uodpornienia.
toksoid,
Populacyjna skuteczność szczepień zależy od dużego odsetka zaszczepionych.
Dobry przykład stanowi odra, bardzo zaraz
liwa choroba, która jest skutecznie kontrolowana
włókienkowa hemaglutynina,
w Polsce, a w krajach, w których odsetek zaszczepionych się zmniejszył (np. w Niemczech,
Wielkiej Brytanii), obserwuje się nawrót zachorowań.
pertaktyna,
Ochronę populacyjną (odporność zbiorowiskową) poprzez przerwanie transmisji wykazano dla
krztuścowe aglutynogeny
szczepień przeciwko rotawirusom i ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV) w Australii oraz
szczepień przeciwko Haemophilus influenzae typu b i meningokokom grupy C w Wielkiej
Brytanii.
Cocooning: a concept to protect young children from infectious diseases. Grizas AP, Camenga D, Vázquez M.
Current Opinion in Pediatrics, 2012; 24: 92 97 Kokonowa strategia szczepień  sposób na ochronę
Przeciw Haemophilus
Przeciw Neisseria meningitidis
najmłodszych dzieci przed chorobami zakaz
nymi (5)
influenzae typ B (Hib)
" N. meningitidis - znanych jest 13
serotypów
" Oczyszczony antygen
Eliminacja krztuśca jest bardzo trudna z wielu powodów.
" w Polsce dominuje serotyp B (ok..
otoczkowy połączony z
Najlepszy sposób kontroli krztuśca to powszechne szczepienia niemowląt, młodzieży i dorosłych
65% przypadków)m serotyp C
nośnikiem białkowym np..:
oraz realizacja strategii kokonowej.
(ok.. 30% przypadków)
Realizacja kompleksowych działań jest mało prawdopodobna w najbliższym czasie, choćby ze toksoidem błoniczym,
" Szczepionka skoniugowana
względów ekonomicznych i logistycznych.
tężcowym (szczepionka
zawiera oczyszczony polisacharyd
Skuteczność strategii kokonowej zależy od wielu czynników  może być zmniejszona na przykład
skoniugowana)
otoczkowy + białko np.. toksyna
w przypadku zaszczepienia zbyt małego odsetka niemowląt lub niezaszczepienia wszystkich
domowników. tężcowa
Skoncentrowanie się wyłącznie na szczepieniach po porodzie lub kobiet ciężarnych też nie
" szczepionki dostępne w
rozwiąże problemu krztuśca.
Polsce i na świecie zawierają
Najlepszym rozwiązaniem wydaje się połączenie różnych możliwych do zrealizowania strategii.
następujące grupy
Co zatem można zrobić już teraz?
serologiczne:
" Dbać o terminowe szczepienia niemowląt od 6. tygodnia życia (ochrona pojawia się po
drugiej dawce) i nie odwlekać szczepień bez ważnej przyczyny.
" A+C
" Zachęcać młode matki do wykonania szczepień przeciwko krztuścowi i grypie zaraz po
" A+C+W-135+Y
porodzie lub jeszcze pod koniec ciąży.
" Szczepienia przeciwko krztuścowi pracowników oddziałów noworodkowych i dziecięcych " B  nowa szczepionka
oraz propagować szczepienia przeciwko grypie wśród pracowników ochrony zdrowia.
Szczepionka przeciwko meningokom grupy B
" Szczepionkę oceniono w dwóch
Szczepionki przeciwko pneumokokom
Zapobiegają zapaleniu opon mózgowych i innym chorobom wywoływanym przez
" Zarejestrowana 14 stycznia 2013 r. w Unii
badaniach
Europejskiej
S.pneumoniae.
" W pierwszym wzięło udział 2627 dzieci,
" Zawiera 4 rekombinowane antygeny
które w chwili rozpoczęcia badania 1) Wielocukier otoczkowy każdego z wymienionych 23 serotypów Streptococcus
białkowe: NadA, fHbp, NHBA, PorA P1.4.
miały 2 miesiące. Porównano skutki
pneumoniae:
podawania 3 dawek szczepionki w
" szczepionka rekombinowana: antygeny
ostępach dwumiesięcznym wraz z " 1, 2, 3, 4, 5, 6B, 7F, 8, 9N, 9V, 10A, 11A, 12F, 14, 15B, 17F, 18C, 19F, 19A, 20, 22F, 23F,
produkowane przez inną bakterię, której
innymi rutynowymi szczepieniami
33F.
wprowadzono gen (FNA) umożliwiający
niemowlÄ…t ze skutkami podania
produkcję tych składników
wyłącznie szczepień rutynowych " 2) Skoniugowana (białko nośnikowe - toksoid błoniczy)
" Można stosować u dzieci po ukończeniu 2
" W drugim badaniu wzięło udział1631
" 7 walentna (serotypy 4, 6B, 9V, 14, 18C, 19F i 23)
m.ż. Dla dzieci, młodzieży i dorosłym nastolatków w wieku 11-17 lat, skutki
podania jednej, dwóch, trzech dawek
" Brak dotychczas danych co do " 3) Skoniugowana (białko nosnikowe - białko D H. influenzae, szczepy bezotoczkowe,
szczepionki podawanej w odstępach co
bezpieczeństwa i skuteczności u osób >50
toksoid tężcowy, toksoid błoniczy) -
najmniej miesięcznym porównano ze
rż
skutkami podania placebo (leczenia
" 10 walentna (serotypy: 1, 5, 7F, 4, 6B, 9V, 14, 18C, 19F i 23)
" W badaniach klinicznych nie oceniono pozorowanego)
" 4) Skoniugowana (białko nośnikowe  toksoid błoniczy)
skuteczności w zapobieganiu " Przeprowadzono też mniejsze badania z
zachorowaniom na inwazyjną chorobę udziałem dorosłym
" 13 walentna (serotypy: 1, 3, 4, 5, 6A, 6B, 7F, 9V, 14, 18C, 19A, 19F, 23F).
meningokokową, tylko analizowano " W badaniach oceniono zdolność
immunogenność, oznaczają stężenie szczepionki do pobudzenia odpowiedzi
przeciwciał przeciwko 4 antygenom układu immunologicznego przeciwko N.
Zjadliwość pneumokoków
meningitidis typu B, poprzez ilościową
zawartym w szczepionce
ocenę produkcji przeciwciał
" Otoczka wielocukrowa  hamuje klasycznÄ… drogÄ™ aktywacji komplementu
" U niemowląt i dzieci do 2 rż najczęściej
ochronnych, które były w stanie zabijać
obserwowaną reakcją niepożądaną była
komórki bakterii " A
atwość kolonizacji (adhezyny, proteaza IgA)
tkliwość i rumień w miejscu wstrzyknięcia
" Otoczka zabezpiecza przed fagocytozÄ…
z objawów ogólnoustrojowych gorączka i
rozdrażnienie.
" Toksycznie działająca pneumolizyna
8
Szczepienie niemowląt przeciwko rotawirusom chroni również starsze dzieci i
osoby dorosłe. JAMA 2013, 310, 851-853
Szczepionka przeciwko rotawirusom
" Po wprowadzeniu szczepień przeciwko RV zmniejszyły się wskaz
niki hospitalizacji
dzieci w wieku 0-4 lata, 5-14 oraz dorosłych
" Chroni niemowlęta i małe dzieci przed zapaleniem żołądka
" Wg autorów zaobserwowane zmiany trendów hospitalizacji sugerują wytworzenie
i jelit (biegunką i wymiotami) wywołanym zakażeniem
odporności zbiorowiskowej wskaz
ników hospitalizacji z powodu ostrej biegunki o
rotawirusem.
nieznanej etiologii
Substancje czynne zawarte w szczepionce
to 5 szczepów reasortantów ludzko-bydlęcych rotawirusa:
Wniosek:
" G1 2,2 X 106 Jedn. Infekc.
Zmniejszenie częstości hospitalizacji z powodu biegunki RV
Widoczny efekt odporności zbiorowiskowej
" G2 2,8 X 106 Jedn. Infekc.
" G3 2,2 X 106 Jedn. Infekc.
" G4 2,0 X 106 Jedn. Infekc.
" P1[8] 2,3 X 106 Jedn. Infekc.
MJA 2012. 197,453-457
W okresie realizacji szczepień przeciwko HPV istotnie zmniejszyła się częstość hospitalizacji
z powodu brodawek narządów płciowych u młodych kobiet.
Szczepionka przeciwko chorobom wywoływanym przez
Ali H. i wsp, BMC Infect. Dis., 2013; 13: 140
HPV
U kobiet w wieku 15 24 lat roczna liczba hospitalizacji w latach 2000 2007
1) Szczepionka ma celu zabezpieczenie przed chorobami wywoływanymi przez wirusy brodawczaka
nie zmieniała się istotnie, natomiast w okresie realizacji programu szczepień
ludzkiego (HPV) typu 6, 11, 16 i 18
zaobserwowano zmniejszenie liczby hospitalizacji o 85,3% oraz istotne
" Substancja czynna: nie posiadające zdolności zakażania, wysoko oczyszczone białko dla każdego
zmniejszenie wskaz
nika hospitalizacji
z typów (6, 11, 16 i 18) wirusa brodawczaka ludzkiego.
U kobiet w wieku 25 34 lat liczba hospitalizacji umiarkowanie zmniejszyła się zarówno
" Białko L1 wirusa brodawczaka ludzkiego1 typu 6
przed realizacją, jak i w trakcie realizacji programu (24,3 vs 33%), był silniej
" Białko L1 wirusa brodawczaka ludzkiego1 typu 11
zaznaczony już po wprowadzeniu programu. W grupie wiekowej 35 44 lat nie
" Białko L1 wirusa brodawczaka ludzkiego1 typu 16 stwierdzono istotnych zmian w liczbie i wskaz
niku hospitalizacji
" Białko L1 wirusa brodawczaka ludzkiego1 typu 18
Umiarkowane zmiany w trendach hospitalizacji zaobserwowano również u mężczyzn
" wirus brodawczaka ludzkiego (ang. Human Papillomavirus) = HPV + białko L1 w postaci w wieku <35 lat.
wirusopodobnych cząsteczek wytwarzanych w komórkach drożdży (Saccharomyces
W grupie wiekowej 15 24 lat liczba hospitalizacji z powodu brodawek prÄ…cia jeszcze
cerevisiae CANADE 3C-5 (Szczep 1895)) w technologii rekombinowanego DNA.
przed wprowadzeniem programu zwiększyła się o 200%, a w grupie 25 34 lat nie
" adsorbowane na adiuwancie amorficznego siarczanu wodorofosforanu glinu
stwierdzano istotnych zmian.
Natomiast w trakcie realizacji szczepień wartości te zmniejszyły się odpowiednio o 70,6
2) białka L1 dla dwóch typów wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV, typy 16 i 18) i 59%
" przeznaczona do profilaktyki śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy wysokiego stopnia (CIN 
nieprawidłowy przedrakowy rozrost komórek stopnia 2 i 3) oraz raka szyjki macicy związanych Wniosek - znamienne zmniejszenie wskaz
ników hospitalizacji z powodu brodawek
płciowych u kobiet w wieku 15 24 lat może wynikać z wprowadzenia programu
przyczynowo z wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) typu 16 i 18.
szczepień przeciwko HPV. Mniejsza liczba hospitalizacji u mężczyzn w okresie
realizacji programu sugeruje wytworzenie odporności zbiorowiskowej.
Załącznik do Komunikatu GA
ÓWNEGO INSPEKTORA SANITARNEGO z dnia 31
paz
dziernika 2013 r. (Dz. U. M.Z.2013,43)
Uodpornienie bierne
Program Szczepień Ochronnych na rok 2014
" Podanie surowicy lub frakcji
" Profilaktyka wzw A " Program Szczepień Ochronnych na rok 2014, zwany dalej  PSO , składa się
immunoglobulin - wprowadzenie do
" U dzieci i młodzieży w wieku do 14 z następujących części:
organizmu gotowych przeciwciał
lat na terenach objętych epidemią
I. Szczepienia obowiązkowe  kalendarz szczepień.
" stosuje się u osób już zakażonych, u
(podać jak najwcześniej)
których trzeba uzyskać odporność w A. Szczepienia obowiązkowe dzieci i młodzieży według wieku.
" U osób z agammaglobulinemią ze
bardzo krótkim czasie lub u takich, u
B. Szczepienia obowiązkowe osób narażonych w sposób szczególny na
styczności z chorym
których układ immunologiczny nie jest
zakażenie.
" Profilaktyka różyczki
wstanie wytworzyć przeciwciał
II. Szczepienia zalecane  niefinansowane ze środków znajdujących się w
" U kobiet wrażliwych w pierwszym
" Profilaktyka odry: u dzieci nie
trymestrze ciąży w celu budżecie ministra właściwego do spraw zdrowia.
szczepionych, między 6 a 13 miesiącem
prawdopodobnej ochrony płodu
III. Informacje uzupełniające.
życia eksponowanych (dom, szpital) na
przed wadami wrodzonymi
zakażenie wirusem odry Na podstawie art. 17 ust. 11 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu
" U osób z niedoborami
oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaz
nych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz.
" U dzieci z przeciwwskazaniem do
odpornościowymi celem złagodzenia
szczepienie 1570, z póz
n. zm.
choroby, np..:
" U dzieci eksponowanych na zakażenie Wzw typu B, tężec, ospa wietrzna
wirusem odry, z chorobÄ… nowotworowÄ…
lub poddanych leczeniu
immunosupresyjnemu
" U dorosłych wrażliwych na zakażenie,
eksponowanych na infekcje wirusem
odry
" Podany jak najwcześniej, nie póz
niej niż
do 6 dnia od daty styczności
9
Szczepienia obowiÄ…zkowe 2014
Kalendarz szczepień 2014
" wśród szczepień obowiązkowych:
- wprowadzenia w grupie dzieci urodzonych przed
" Gruz
lica  1. doba życia
ukończeniem 37 tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową ciała
" WZW typu B  1. doba życia, 2. miesiąc,
poniżej 2500 g szczepień przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi
szczepionką bezkomórkową DTPa, 7. Miesiąc
- wprowadzenia szczepionki bezkomórkowej DTaP w 16-18 m.
" Błonica, tężec, krztusiec  2. m., 3-4.m., 5-6., 16-18.m., 6.r.ż.
ż. dzieciom, które w pierwszym roku życia zamiast szczepionki
" Błonica, tężec  14r.ż., 19.r.ż.
pełnokomórkowej DTwP otrzymały szczepionkę
bezkomórkową DTaP
" Haemophilus influenzae typ b 2.m., 3-4.m.,
" wśród szczepień zalecanych:
5-6.m., 16-18.m.
- dzieciom w 14-tym roku życia oraz osobom zatrudnionym na
" Poliomyelitis  3-4.m. (IPV), 5-6.m. (IPV), 16-18.m.(IPV), 6.r.z.
oddziałach neonatologicznych i pediatrycznych zalecane jest
(OPV)
szczepienie przypominające przeciw krztuścowi (tzw.
szczepionkÄ… dTap)
" Odra, świnka, różyczka  13-14.m., 10.r.ż.
- osobom w wieku 50 lat i starszym zalecane jest szczepienie
skoniugowanÄ… 13-walentnÄ… szczepionkÄ… przeciw
pneumokokom (PCV-13)
Szczepionka przeciwko Inwazyjnym Zakażeniom
Szczepienia w Unii Europejskiej
Neisseria meningitidis zalecana 2014 r. w Polsce
" każde z państw członkowskich powołało odrębne grupy lub instytucje doradcze do spraw szczepień
ochronnych
1. Szczepionka skoniugowana monowalentna przeciwko serogrupie C  od
" Gremia te opracowują dla własnych rządów zalecenia, których zakres i sposób realizacji zależą od
organizacji ochrony zdrowia, systemu administracji wewnętrznej i poziomu zamożności państwa.
ukończenia 2 miesiąca życia.
" Zakres zaleceń dotyczących szczepień ochronnych uzależniony jest także od nakładów finansowych
2. Szczepionka (rDNA), monowalentna złożona, adsorbowana, przeciwko serogrupie B
przeznaczanych na ten cel w budżetach centralnych lub regionalnych, a także od przyjętego w danym
 od ukończenia 2 miesiąca życia
państwie sposobu refinansowania kosztów zrealizowanych świadczeń lub współfinansowania tych
wydatków przez firmy ubezpieczeniowe.
3. Szczepionka skoniugowana, czterowalentna przeciwko serogrupom A,C,W-135, Y 
" Sposób rekomendowania szczepionek w poszczególnych krajach także się różni.
od 12 lub 24 miesiąca życia.
" Np.. Szwedzki Komitet Doradczy zaleca jedynie rodzaj szczepionki, a wybór konkretnego preparatu
4. Szczepionka skoniugowana monowalentna i czterowalentna zalecana dzieciom w
handlowego pozostawia w gestii lekarzy.
wieku od 2 miesiąca życia z grup ryzyka zaburzeń odporności wymienionych w
" Większość krajów UE prowadzi scentralizowaną politykę w zakresie szczepień ochronnych opartą na
części I. A. oraz szczególnie narażonym na zachorowanie nastolatkom i osobom systemie publicznej opieki zdrowotnej, finansowanej ze środków rządowych.
" UE nie wypracowała dotąd wspólnej polityki w zakresie szczepień ochronnych.
powyżej 65 roku życia.
" Opracowano i wdrożono natomiast ujednolicony proces rejestracji szczepionek, zgodnie z którym
5. Szczepionka nieskoniugowana (polisacharydowa), przeciwko serogrupom A, C
dopuszczenie danego produktu do stosowania na obszarze jednego z krajów UE zwalnia producenta
tej szczepionki z obowiązku przeprowadzania badań przedrejestracyjnych w pozostałych krajach
dzieciom powyżej 2 lat i dorosłym
Wspólnoty.
" Sposób rekomendowania szczepionek w poszczególnych krajach także się różni.
" Np.. Szwedzki Komitet Doradczy zaleca jedynie rodzaj szczepionki, a wybór konkretnego preparatu
handlowego pozostawia w gestii lekarzy.
" Większość krajów UE prowadzi scentralizowaną politykę w zakresie szczepień ochronnych opartą na
systemie publicznej opieki zdrowotnej, finansowanej ze środków rządowych.
" UE nie wypracowała dotąd wspólnej polityki w zakresie szczepień ochronnych.
" Opracowano i wdrożono natomiast ujednolicony proces rejestracji szczepionek, zgodnie z którym
dopuszczenie danego produktu do stosowania na obszarze jednego z krajów UE zwalnia producenta
tej szczepionki z obowiązku przeprowadzania badań przedrejestracyjnych w pozostałych krajach
Wspólnoty.
10