Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii
Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych
Ergonomia i ochrona pracy - Projektowanie
PROJEKT  ETAP 2.
Ocena ucią\
liwości wysiłku fizycznego metodą chronometra\
owo-
tabelaryczną wg Lehmanna.
1. Wstęp
Do oceny ucią\
liwości wysiłku fizycznego metodą szacunkowo-tabelaryczną wg
Lehmanna brane są pod uwagę następujące składniki:
a) wydatek energetyczny [kJ/8h], wyra\
ający pracę mechaniczną (wysiłek dynamiczny)
wykonaną podczas czynności roboczych,
b) wysiłek statyczny, związany ze stałym napięciem mięśni podczas pracy w wymuszonej
pozycji ciała,
c) powtarzalność ruchów, określającą ucią\
liwość pracy wywołaną jednostronnym
obcią\
eniem układu mięśniowego w wyniku wykonywania jednostajnych, monotonnych
ruchów roboczych (np. na taśmie monta\
owej).
Sposób posługiwania się metodą jest następujący:
a) opracować tabelę  fotografia dnia roboczego wg wzoru podanego w tabeli A na str. 6,
b) obliczyć wielkość wydatku energetycznego z tabel 1 i 2,
c) ocenić kolejne składniki ucią\
liwości w skali punktowej wg tabel 4-6,
d) podsumować oceny punktowe wg tabeli 3., w pisac je do tabeli B na str. 6.
e) odczytać łączną ucią\
liwość danej pracy fizycznej z tabeli 6
Wydatek energetyczny metodą Lehmanna mo\
na oszacować dla prac średnio cię\
kich
i cię\
kich z dokładnością rzędu 10%, co jest wystarczające dla potrzeb przemysłowych.
Uwagi do posługiwania się metodą Lehmanna:
a) dopuszczalne są niewielkie interpolacje wartości z tabel,
b) przerwy w pracy winny być wliczone, z uwzględnieniem jedynie pozycji ciała, w jakiej
pracownik te przerwy spędza,
c) dokładność szacowania wydatku energetycznego spada, gdy okresy pracy przedzielone są
długimi przerwami.
2. Fotografia dnia roboczego
Przed przystąpieniem do oceny nale\
y sporządzić zestawienie wszystkich czynności
roboczych wykonywanych przez pracownika w ciągu 8 godz. zmiany roboczej. Zestawienie
takie zwane jest fotografią dnia roboczego (tab.8.).
Oznaczenia do tab.8.:
t - czas trwania danej czynności roboczej [min],
wa - wydatek energetyczny z uwagi na pozycję tułowia [kJ/min],
WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia 1/6
Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii
Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych
wb - wydatek energetyczny z uwagi na pracę kończyn [kJ/min],
wc - wydatek energetyczny na daną czynność roboczą [kJ], obliczony jako
wc = (wa+wb)* t
Wartości wa i wb do wzoru odczytujemy z tab.1. i tab.2.
Wielkość całkowitego wydatku energetycznego we [kJ/8h] obliczamy sumując
wydatki energetyczne wc dla wszystkich czynności w ciągu 8-godzinnej zmiany roboczej.
Obliczona wielkość wydatku energetycznego powinna mieścić się w zakresie:
do 3500 kJ/8h - dla prac lekkich,
od 3500 do 6500 kJ/8h - dla prac średnio cię\
kich,
od 6500 do 10000 kJ/8h - dla prac cię\
kich.
Dla osób o przeciętnej sile fizycznej za granicę dopuszczalną wydatku przyjmuje się
ok. 8400 kJ/8h dla mę\
czyzn, ok. 7100 kJ/8h dla kobiet, natomiast za zakres optymalny dla
obu płci 3300-6500 kJ/8h.
Tab. 1. Wydatek energetyczny wa z uwagi na pozycję tułowia.
Pozycja ciała wa [kJ/min]
Siedząca 1,2
Klęcząca 2,1
Stojąca 2,5
Stojąca pochylona 4,2
Chodzenie 7,2-14,8
Chodzenie bez obcią\
enia po pochyłości 10o 3,5/metr wzniesienia
Tab. 2. Wydatek energetyczny wb z uwagi na pracę kończyn.
Rodzaj pracy wb [kJ/min]
Prace palców dłoni i przedramienia lekka 1,2 - 2,5
średnia 2,5 - 3,8
cię\
ka 3,8 - 5,2
Prace jednego ramienia lekka 3,0 - 5,0
średnia 5,0 - 7,2
cię\
ka 7,2 - 9,3
Prace obu ramion lekka 6,3 - 8,4
średnia 8,4 -10,5
cię\
ka 10,5-12,6
Praca całego ciała lekka 10,5-16,8
średnia 16,8-25,1
cię\
ka 25,1-35,6
b.cię\
ka 35,6-48,2
WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia 2/6
Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii
Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych
3. Ocena punktowa ucią\
liwości
Po obliczeniu wielkości wydatku energetycznego kolejne składniki wysiłku fizycznego
nale\
y oszacować w skali punktowej:
Tab. 3. Ocena łączna ucią\
liwości.
Składnik wysiłku Ocena
punktowa słowna
Wydatek energetyczny ................. kJ/8h z tab.4.
Obcią\
enia statyczne z tab.5.
Powtarzalność ruchów z tab.6.
Ł ........pkt. Wysiłek...................
(ocena słowna z Tab.7.)
Tab. 4. Ocena wydatku energetycznego przy pracy fizycznej.
Wydatek Ocena wydatku energetycznego
energetyczny
[kJ/8h]
słowna punktowa
do 1260 bardzo mały 0
1260 - 3350 mały 1 - 25
3350 - 6300 średni 25 - 50
6300 - 8400 du\
y 51 - 75
ponad 8400 bardzo du\
y 76 - 100
WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia 3/6
Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii
Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych
Tab. 5. Ocena stopnia obcią\
enia statycznego.
Ocena stopnia Pozycja ciała przy pracy Przykłady
obcią\
enia statycznego
słownie punkty
1-10 siedząca niewymuszona większość prac biurowych
stojąca niewymuszona z
mały 11-20 mo\
liwością okresowej ślusarz, stolarz
1-30 zmiany na siedzącą
21-30 siedząca lub stojąca na nadzór techniczny,
przemian z chodzeniem bibliotekarz
31-40 siedząca wymuszona, pisanie na maszynie,
niepochylona bądz
obsługa pras
nieznacznie pochylona mechanicznych
41-50 stojąca niewymuszona, bez obsługa niektórych
średni mo\
liwości okresowej obrabiarek, malowanie,
31-60 zmiany pozycji na siedzącą lakierowanie, praca
ekspedienta
51-60 stojąca wymuszona, motorniczy, suwnicowy
niepochylona z mo\
liwością
okresowej zmiany pozycji
na siedzącą
61-70 siedząca, wymuszona, szwaczka,
bardzo pochylona zegarmistrz
du\
y 71-80 stojąca wymuszona, piaskowanie, obsługa
61-90 niepochylona bez niektórych obrabiarek
mo\
liwości okresowej
zmiany pozycji na siedzącą
81-90 stojąca wymuszona, górnictwo, obróbka drewna
pochylona, niezale\
nie od
mo\
liwości zmieniania
pozycji
bardzo 91-100 klęcząca, w przysiadzie i formowanie ręczne,
du\
y inne nienaturalne pozycje górnictwo, posadzki,
91-100 ślusarz samochodowy
WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia 4/6
Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii
Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych
Tab. 6. Ocena stopnia ucią\
liwości pracy fizycznej wskutek powtarzalności
ruchów.
Liczba powtórzeń ruchów
stereotypowych na zmianę roboczą Stopień ucią\
liwości
Wywierana siła
do 100 N ponad 100 N słownie w punktach
do 800 do 300 mały 1 - 30
800-1600 300 - 800 średni 31 - 60
ponad 1600 ponad 800 du\
y 61 - 100
Tab. 7. Ocena sumaryczna obcią\
enia pracą fizyczną w skali punktowej.
Ocena wysiłku
Ogólna W punktach
Bardzo lekki 1 - 30
Lekki 31 - 70
Średni 71 - 120
Cię\
ki 121 - 190
Bardzo cię\
ki 191 - 300
4. Analiza składników ucią\
liwości wysiłku fizycznego
Po zakończeniu obliczeń nale\
y określić:
a) który ze składników obcią\
enia pracą fizyczną najbardziej przyczynia się do jej
ucią\
liwości,
b) wskazać, które czynności robocze są najbardziej energochłonne i ucią\
liwe.
Nale\
y zaproponować metody pracy i usprawnienia techniczno-organizacyjne zmierzające
do:
a) zmniejszenia wydatku energetycznego,
b) ogólnego zmniejszenia ucią\
liwości pracy fizycznej na badanym stanowisku.
LITERATURA:
1. A.Hansen. Ergonomiczna analiza ucią\
liwości pracy. Wyd. ZW. W-wa 1977.
2. Praca zbiorowa. Medycyna Pracy. PZWL W-wa 1985.
3. J.V.G. Durnin, R.Passmore. Energetyka pracy i wypoczynku. PWN, W-wa 1969.
4. G.Lehmann. Praktyczna fizjologia pracy. PWT, W-wa 1960.
WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia 5/6
Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii
Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych
WZÓR OPRACOWANIA
Skład grupy:
Imię, nazwisko
Wydział, rok, grupa
Badanie ucią\
liwości wysiłku fizycznego metodą Lehmanna.
1. Nazwa stanowiska pracy:....................................................................................
2. Fotografia dnia roboczego
A
Pracownik: mę\
czyzna / kobieta t wa wb wc
L.p. Czynność [min] [kJ/min] [kJ/min] [kJ]
1. Przygotowanie stanowiska roboczego 15
2. ...........................................................
3. ...........................................................
... ...........................................................
SUMA:
Wydatek energetyczny We=
3. Ocena punktowa składników wysiłku fizycznego (z tabel 3-5):
B Składnik wysiłku OCENA
Punktowa Słowna
Wydatek energetyczny ................kJ/8h
Obcią\
enie statyczne
Powtarzalność ruchów
Ocena łączna: " ........................ punktów
Ocena słowna z tab. 7: wysiłek: ..........................
4. Analiza składników ucią\
liwości wysiłku fizycznego:
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
5. Propozycje zmian techniczno-organizacyjnych na stanowisku pracy
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia 6/6