Cukry proste i złożone
WyciÄ…g z kart charakterystyki substancji niebezpiecznych
- odczynniki Fehlinga II  C
- Ä…-naftol  T+
- odczynnik Nylandera  C
- etanol 96%  F
- rezorcyna  Xn, N
- kwas siarkowy  C
- odczynnik Benedicta  Xn
- benzydyna  T, N, R/M1
- kwas siarkowy  C
- kwas octowy  C
- kwas solny  C
- kwas solny  C
- odczynniki Fehlinga I  N
Cukry proste (monosacharydy, jednocukry) to najprostsze węglowodany. Są one syntetyzowane w
organizmach samożywnych w procesie fotosyntezy i chemosyntezy. Ich nazewnictwo chemiczne opiera się
na ilości atomów węgla w cząsteczce, których może być od 3 do 7. Stąd mówimy o triozach posiadających
3 atomy węgla i konsekwentnie o tetrozach, pentozach (zwyczajowe nazwy: arabinoza, ksyloza, ryboza),
heksozach (zwyczajowo: glukoza, fruktoza, galaktoza, mannoza) i heptozach, które mają odpowiednio 4, 5,
6 i 7 atomów węgla. Ogólny, sumaryczny wzór cząsteczki monosacharydu to CnH2nOn. Ze względu na
klasyfikacje chemiczną monocukry należą do polihydroksyketonów lub polihydroksyaldehydów, w
zależności od występującej w cząsteczce grupy ketonowej lub aldehydowej. Charakterystyczna jest także
obecność w cząsteczce cukru asymetrycznych atomów węgla, które połączone z 4 rożnymi podstawnikami,
tworzą tzw. centra chiralności. Efektem tego jest występowanie cząsteczek cukrów w formach
stereoizomerów.
Charakterystyka fizykochemiczna: monosacharydy sÄ… substancjami krystalicznymi, bez zapachu, o
słodkim smaku. Dobrze rozpuszczają się w wodzie a słabo w alkoholu etylowym. Dają reakcje właściwe
aldehydom i ketonom, np. redukują odczynniki Tollensa i Fehlinga, utleniając się do kwasów aldonowych
(D-glukoza do kwasu D-glukonowego), redukowane tworzÄ… alditole (np. D-glukoza  sorbitol), z alkoholami
lub fenolami tworzą glikozydy, a z innymi cząsteczkami sacharydów  di-, oligo- lub polisacharydy;
monosacharydy ulegają także reakcjom właściwym alkoholom  tworzą estry z kwasami (np. glukozo-6-
fosforan), utleniają się do kwasu uronowego (np. kwas glukuronowy). Wchodzą także w skład glikolipidów,
glikoprotein oraz kwasów nukleinowych.
Cząsteczki cukrów złożonych są budowane z 2 lub więcej cząsteczek monosacharydów połączonych
wiązaniami glikozydowymi. W zależności od ilości budujących je jednostek cukrowych mówi się o:
oligosacharydach  zbudowane z 2-10 monosacharydów (pośród nich wyróżnia się disacharydy 
zbudowane z dwóch monosacharydów) oraz polisacharydach  zbudowane z ponad 10 monosacharydów.
Cząsteczki polisacharydów mogą być proste lub rozgałęzione. Poszczególne jednostki cukrowe połączone
sÄ… w Å‚aÅ„cuchu głównym wiÄ…zaniami typu Ä…(1-4)- lub ²(1-4)-glikozydowego a rozgaÅ‚Ä™zienia powstajÄ… przez
tworzenie wiązań ą(1-6)-glikozydowych. Podczas hydrolizy wielocukry rozpadają się na prostsze jednostki
cukrowe np. dekstryny (rozpad skrobi) lub celobiozÄ™ (hydroliza celulozy) a ostatecznie na cukry proste.
Skrobia jest powszechnym materiałem zapasowym w komórkach roślinnych i dobrym z
ródłem energii dla
organizmów zwierzęcych. Jest polisacharydem nie rozpuszczalnym w wodzie. Skrobia zawieszona w
wodzie po podgrzaniu pęcznieje a jej ziarna ulegają rozpadowi na rozpuszczalną w wodzie amylozę i
nierozpuszczalną amylopektynę, która w tych warunkach pęcznieje, co decyduje o kleistej konsystencji
roztworu. Skrobia ulega hydrolizie pod wpływem stężonych kwasów natomiast w organizmach żywych za
rozpad ten prowadzą amylazy  enzymy z klasy hydrolaz. Rozróżnia się 2 typy amylaz: endo- i
egzoamylazy. Do endoamylaz należy ą-amylaza (4-glukohydrolaza ą1,4-glukanu), która rozcina cząsteczkę
skrobi wewnątrz łańcucha tworząc cząsteczki o krótszych łańcuchach, tzw. dekstryny. Jedną z egzoamylaz
jest ²-amylaza, odcinajÄ…ca od nieredukujÄ…cego koÅ„ca Å‚aÅ„cucha skrobi czÄ…steczki maltozy.
Literatura:
 Biochemia J. Berg, J. Tymoczko, L. Stryer, PWN, 2005
 Biochemia Harpera R.K. Murray i in., Wydanictwo Lekarskie PZWL, 2006
Analiza jakościowa monosacharydów
1. Reakcje kondensacji
Pod wpływem stężonych kwasów nieorganicznych cukry ulegają dehydratacji z utworzeniem pochodnych
furfuralowych, przy czym heksozy tworzą 5-hydroksymetylenofurfural, a pentozy  furfural. Powstałe
związki kondensują z fenolami, chinonami czy aminami aromatycznymi tworząc połączenia
1
triarylometanowe o charakterystycznym zabarwieniu. Reakcje te sÄ… wykorzystywane do identyfikacji,
różnicowania i oznaczeń ilościowych cukrów.
Dehydratacja
H (lub
CH2OH)
OH H (lub CH2OH)
OH
HC CH H +
HC C
O
- 3 H2O C
HC
CH OH HC
O O
OH C C
H H
pentoza (lub heksoza) furfural (lub 5-hydroksymetylenofurfural)
1.1 Reakcja Molischa (kondensacja z fenolem)
Jest to najbardziej ogólna reakcja wykrywająca cukry i to zarówno te wolne jak i związane. Jest jednak mało
specyficzna, gdyż jej dodatni wynik może również świadczyć o obecności aldehydów i ketonów.
odczynniki: 1% glukoza, 20% ą-naftol w 95% etanolu (przechowywać w ciemności w temp.
pokojowej), stęż. H2SO4
sprzęt: 1 probówka szklana długa, pipeta szklana, pipety automatyczne, worteks
wykonanie: do 1 ml roztworu glukozy dodać 0,5 ml świeżo przygotowanego roztworu ą-naftolu i
wymieszać. Następnie podwarstwić 1 ml stężonego H2SO4, nie mieszać (do pipetowania
stężonego H2SO4 używać szklanej pipety Pasteur a). Na granicy faz pojawia się fiołkowo-
malinowe zabarwienie.
1.2 Reakcja Taubera (kondensacja z benzydynÄ…  aminÄ… aromatycznÄ…)
odczynniki: 0,5% arabinoza, 1% glukoza, 4% benzydyna w lodowatym kwasie octowym
sprzęt: 2 probówki szklane długie, pipety automatyczne, worteks
wykonanie: do dwóch probówek odpipetować po 0,5 ml roztworu benzydyny. Do jednej probówki
dodać 1 ml roztworu arabinozy, a do drugiej 1 ml roztworu glukozy, wymieszać i ogrzewać do
wrzenia. Pentozy w tych warunkach dają zabarwienie czerwone, a heksozy żółte lub brunatne.
1.3 Reakcja Seliwanowa (kondensacja z rezorcynÄ…  fenodiol)
Pozwala na odróżnienie aldoz od ketoz. Ważne jest zachowanie odpowiednich warunków reakcji, tzn.:
stężenie użytego kwasu solnego powinno wynosić 12% a czas ogrzewania - 30 sekund. W tych warunkach
ketozy przechodzą w hydroksymetylenofurfural, natomiast aldozy pozostają niezmienione. Jeżeli użyje się
bardziej stężonego kwasu lub wydłuży czas ogrzewania, to wówczas aldozy również ulegają dehydratacji i
dają odczyn dodatni  pojawia się czerwono-wiśniowe zabarwienie.
odczynniki: 0,5% fruktoza, 1% glukoza, stężony HCl, rezorcyna kryst
sprzęt: 3 probówki szklane długie, pipety automatyczne, łaz
nia wodna, szpatułka, stoper, worteks
wykonanie: do pierwszej probówki odpipetowć 1 ml roztworu fruktozy, a do drugiej i trzeciej
probówki po 1 ml roztworu glukozy. Do wszystkich probówek dodać po 0,5 ml stężonego HCl
(otrzymuje się roztwór o stężeniu 12%), ogrzać do wrzenia w łaz
ni wodnej, a następnie probówki
pierwszą i drugą utrzymywać we wrzeniu przez 30 sekund, natomiast probówkę trzecią
utrzymywać we wrzeniu przez 3 min. Mieszaniny ostudzić, dodać kilka kryształków rezorcyny i
ogrzać do wrzenia w łaz
ni wodnej. Porównać wyniki dla obu roztworów cukrów.
O
C H
O
O
HO
HO OH
O
+
2
H lub ( O
CH2OH)
rezorcyna
furfural lub H lub (
CH2OH)
hydroksymetylenofurfural
czerwonowisniowy
2
2. Właściwości redukcyjne cukrów
2.1 Próba Trommera
W próbie Trommera, w środowisku alkalizowanym NaOH i w obecności CuSO4 glukoza ulega utlenieniu do
kwasu glukonowego, a jony miedzi ulegajÄ… redukcji z Cu2+ do Cu+ i powstaje brunatno zabarwiony osad
tlenku miedzi.
odczynniki: 1% glukoza, 0,5% fruktoza, 2M NaOH, 0,25M CuSO4
sprzęt: 2 długie probówki, łaz
nia wodna, pipety automatyczne
wykonanie: do jednej probówki odmierzyć 1 ml 1% roztworu glukozy a do drugiej - 1 ml 0,5%
roztworu fruktozy. Do obu probówek dodać po 1 ml 2M NaOH, a następnie kroplami dodawać
0,25M CuSO4 jednocześnie ostrożnie mieszając zawartość obu probówek. Zakończyć dodawanie
CuSO4 w momencie pojawienia się osadu w probówce. Obie probówki ogrzewać do wrzenia.
Zaobserwować powstający na dnie probówki brunatnoczerwony osad.
2.2 Odczyn Fehlinga
W odczynie Fehlinga redukcji ulegają jony miedzi z Cu2+ do Cu+. Używa się odczynnika Fehlinga I, który
zawiera CuSO4 oraz odczynnika Fehlinga II, który zawiera NaOH i winian sodowo-potasowy. Winian
sodowo-potasowy zapobiega wytrącaniu się osadu Cu(OH)2, co może mieć miejsce przy małym stężeniu
cukru. Sól ta wiąże jony Cu2+ tworząc kompleksową sól kwasu winowego.
odczynniki: 1% glukoza, odczynnik Fehlinga I i II
sprzęt: 2 długie probówki, palnik, worteks, pipety automatyczne
wykonanie: w jednej probówce zmieszać 0,5 ml odczynnika Fehlinga I i 0,5 ml odczynnika
Fehlinga II. Do drugiej probówki nalać 1 ml roztworu glukozy. Zawartość obu probówek ogrzewać
do wrzenia. Oba roztwory zlać razem. Występuje zabarwienie lub brunatnoczerwony osad
wydzielonego Cu2O.
CuSO4 + 2NaOH Cu(OH)2 + Na 2SO4
C O O N a
C O O N a
H O
H C O H
H C O
2 H O
+ C u C u + 2
O
H C O H H O
H C
C O O K
C O O K
O O C O O N a
C O O N a
C H
C O H H C O H
H C O
+ H O
2
C u + C u O
+ +
2
C H O H
O C H O H
H C
H C O H
c z e rw o n y o
R C O O K o s a d
C O O K R
2.3 Odczyn Nylandera
Odczynnik Nylandera zawiera zasadowy azotan bizmutu, KOH i winian sodowo-potasowy, który spełnia tu
tę samą rolę, co w odczynie Felinga i co cytrynian w odczynie Benedicta. Pod wpływem cukrów redukcji
ulega Bi3+ do Bi0.
odczynniki: 1% glukoza, odczynnik Nylandera
sprzęt: probówka szklana długa, łaz
nia wodna, worteks, pipety automatyczne
wykonanie: do 5 ml 1% roztworu glukozy dodać kilka kropel odczynnika Nylandera, wymieszać i
wstawić do wrzącej łaz
ni wodnej na 5 min. WytrÄ…ca siÄ™ czarny osad metalicznego bizmutu
Bi(OH)2NO3 + KOH Bi(OH)3 + KNO3
Bi 3+
Bi(OH)3 3 OH -
+
3
O O
+ 2 Bi(OH)3
3 C H + 3 C
OH + 2 Bi 0 + 3 H2O
+ +
winian
Na-K
R R
czarny osad
glukoza
kwas glukonowy
Oznaczanie ilościowe monocukrów
Metoda antronowa
Jest to kolorymetryczna metoda oznaczania zawartości cukru w roztworze wykorzystująca powstawanie
kompleksów pomiędzy furfuralowymi i hydroksymetylenofurfuralowymi pochodnymi cukrów a antronem.
Powstający kompleks o barwie niebiesko-zielonej ma maksimum absorpcji przy długości fali 600 nm. Jest to
metoda niestechiometryczna więc wymaga sporządzenia krzywej kalibracyjnej.
O
C H
H
H
C O
O O
+
2 O
H
O
H lu b ( C H O H )
2
fu rfu ra l lu b H lu b (
C H O H )
2
h yd ro ksy m ety le n o fu rfu ra l
a n tro n
zielo n o n ieb ieski
Di- i polisacharydy - analiza jakościowa
1. Odczyn Benedicta
W odczynie Benedicta redukcji ulegajÄ… jony miedzi z Cu2+ do Cu+. Odczynnik Benedicta zawiera CuSO4,
cytrynian trisodowy i Na2CO3. Cytrynian zapobiega wytrącaniu się osadu Cu(OH)2, co może mieć miejsce
przy małym stężeniu cukru. Zalkalizowanie za pomocą Na2CO3, a nie za pomocą NaOH powoduje, że
reakcja przebiega w pH nieco niższym niż w próbie Fehlinga, w związku z tym jony Cu2+ nie są w tych
warunkach redukowane przez szereg związków dających dodatni odczyn Fehlinga (kreatynina, kwas
moczowy). Reakcja Benedicta jest więc bardziej specyficzna dla cukrów niż odczyn Fehlinga.
odczynniki: 0,5% glukoza, 0,5% maltoza, 0,5% laktoza, 0,5% sacharoza, odczynnik Benedicta.
sprzęt: 4 probówki szklane długie, łaz
nia wodna, worteks, stoper, pipety automatyczne
wykonanie: do czterech probówek odpipetować po 0,25 ml odczynnika Benedicta. Do każdej z
nich dodać po kilka kropli odpowiedniego roztworu cukru, wymieszać i wstawić do wrzącej łaz
ni
wodnej na 3-5 min. Po oziębieniu wytrąca się pomarańczowoczerwony osad Cu2O.
2. Hydroliza sacharozy
Sacharoza jest disacharydem skÅ‚ada siÄ™ z czÄ…steczki Ä…-glukopiranozy i czÄ…steczki ²-fruktofuranozy. Pod
wpływem kationów H+ i podwyższonej temperatury sacharoza rozpada się na monosacharydy (glukozę
i fruktozÄ™)
odczynniki: 0,5% sacharoza, 2 M HCl, 2 M NaOH
sprzęt: 3 probówki szklane, łaz
nia wodna, worteks, stoper, pipety automatyczne
wykonanie: w probówce umieścić 2 ml roztworu sacharozy, dodać 0,6 ml 2M roztworu HCl,
wstawić do wrzącej łaz
ni wodnej na 10 min. Po ochłodzeniu zobojętnić dodając 0,8 ml 2 M
roztworu NaOH.
Na zobojętnionym hydrolizacie przeprowadzić reakcje Benedicta i Seliwanowa.
4
3. Analiza jakościowa polisacharydów (reakcja z jodem)
Skrobia składa się z dwóch wielocukrów: amylozy i amylopektyny, które są zbudowane z połączonych reszt
ą-D-glukopiranozy. Amyloza tworzy łańcuchy proste, w których cząsteczki glukozy połączone są ze sobą
wiązaniem ą(1-4)-glikozydowym. Natomiast amylopektyna charakteryzuje się budową rozgałęzioną; oprócz
wiązania ą(1-4) co 25-30 reszt glukozowych w głównym lańcuchu występują wiązania ą(1-6), tworzące
punkty rozgałęzienia. W tych miejscach formują się łańcuchy boczne zbudowane z 30-50 reszt
glukozowych. Z budowy wynikają odmienne właściwości fizyczne obu wielocukrów. Amyloza barwi się
jodem na kolor niebieski, a amylopektyna na fioletowy. Amyloza o konfiguracji liniowej nie jest zdolna do
tworzenia kompleksów z jodem. Aby cząsteczki jodu mogły się wiązać z cząsteczką wielocukru musi ona
przyjąć konfigurację helisy, w której cząsteczki jodu regularnie się rozłożą. Jedna cząsteczka jodu przypada
wówczas na sześć reszt glukozowych, czyli na jeden skręt helisy.
Glikogen podobnie jak skrobia zbudowany jest z ą-D-glukopiranozy. W porównaniu ze skrobią składa się
on z większej liczby monomerów i tworzy bardziej rozgałęzioną helisę. Rozgałęzienia występują w łańcuchu
przeciętnie, co dziesięć reszt glukozowych i zbudowane są z 10  20 monomerów glukozy.
Skrobia tworzy z jodem połączenie fioletowo-niebieskie, zaś w przypadku glikogenu barwa pozostaje
brunatna.
odczynniki: 1% kleik skrobiowy, 1% glikogen, płyn Lugola
sprzęt: 2 probówki długie, pipety automatyczne
wykonanie: do jednej probówki wlać 1 ml roztworu skrobi, a do drugiej 1 ml roztworu glikogenu.
Do obu probówek dodać po 1 kropli silnie rozcieńczonego roztworu jodu w jodku potasu (płyn
Lugola  barwa słomkowa)
4. Wpływ temperatury na reakcję skrobi i glikogenu z jodem
Barwa skrobi i glikogenu z jodem jest trwała w temperaturze pokojowej. Ogrzewanie powoduje rozkręcenie
się heliksu, adsorpcja jodu nie jest możliwa, w efekcie zabarwienie znika. Jest to zjawisko odwracane.
sprzęt: łaz
nia wodna
wykonanie: probówki z poprzedniego ćwiczenia zawierające skrobię i glikogen, zabarwione
jodem, ogrzać do wrzenia. Barwa zanika. Powraca ona po oziębieniu probówek w strumieniu
zimnej wody.
5. Kwaśna hydroliza skrobi
Podczas hydrolizy skrobia ulega rozpadowi na prostsze cukrowce, wśród których można wyróżnić
następujące stadia pośrednie:
a) stadium dekstryn (polisacharydy), wśród których wyróżnia się kolejno: amylodekstryny barwiace
siÄ™ jodem na kolor niebiesko-fioletowy, erytrodekstryny barwiÄ…ce siÄ™ jodem na kolor brunatno-
czerwony, achrodekstryny nie dajÄ…ce z jodem zabarwienia
b) stadium maltozy i izomaltozy (disacharydy)
c) stadium glukozy (monosacharyd)
odczynniki: płyn Lugola, odczynnik Benedicta, 2 M NaOH, 1% kleik skrobiowy, 1 M H2SO4,
sprzęt: 20 probówek szklanych długich, statyw, erlenmayerka, cylinder miarowy, łaz
nia wodna,
pipety, stoper
wykonanie: przygotować 20 probówek, ustawiając je w statywie w dwóch szeregach. Do jednego
szeregu probówek dodać do każdej po 5 kropli rozcieńczonego roztworu jodu w jodku potasu
(płyn Lugola), a do drugiego szeregu po 0,75 ml 2 M roztworu NaOH. Do erlenmayerki odmierzyć
30 ml 1% roztworu kleiku skrobiowego i dodać 20 ml 1 M H2SO4; wymieszać i pobrać 2 ml płynu
do pierwszej probówki z płynem Lugola i 2 ml płynu do pierwszej probówki z roztworem NaOH.
Zawartość erlenmayerki ogrzewać we wrzącej łaz
ni wodnej; co 2 minuty pobierać po 2 ml płynu
i rozlewać do uprzednio przygotowanych probówek, zawierających płyn Lugola i roztwór NaOH.
Hydrolizę prowadzić do czasu aż barwa z jodem zaniknie. Do szeregu probówek z roztworem
NaOH dodać po 0,5 ml odczynnika Benedicta i gotować przez 3-5 min w łaz
ni wodnej.
Obserwując zmiany barwy wyróżnić stadia hydrolizy skrobi. Określić etap, w którym pojawiają się
cukry redukujÄ…ce.
5
6. Badanie aktywności ą-amylazy śliny
ą-Amylaza śliny prowadzi reakcję rozpadu skrobi na dekstryny, podobnie jak ma to miejsce w przypadku
kwaśnej hydrolizy. W efekcie tego w roztworze nie powstają niebiesko zabarwione kompleksy skrobi z
jodem.
6.1 Wpływ temperatury
odczynniki: płyn Lugola, 1% kleik skrobiowy
sprzęt: 4 probówki szklane krótkie, 3 probówki wirownicze na 2 ml, statyw, zlewka, mieszadło
magnetyczne, Å‚az
nia wodna, pipety, stoper
wykonanie:
Roztwór amylazy Å›liny: wodÄ™ podgrzać do temperatury 40°C w Å‚az
ni wodnej. Tak przygotowanÄ…
wodą wstępnie przepłukać usta, a następnie pobrać kilka mililitrów wody do ust i płukać nimi usta
przez kilka minut. Roztwór śliny wypluć do zlewki.
Oznaczanie aktywności: do probówki odebrać 3 ml uprzednio przygotowanego roztworu amylazy
śliny i ogrzewać przez 10 min we wrzącej łaz
ni wodnej. Następnie do trzech probówek odmierzyć
po 1 ml 1% zawiesiny skrobi (stale mieszajÄ…cej siÄ™ na mieszadle magnetycznym). Do pierwszej
probówki dodać 1 ml wyjściowego roztworu amylazy, do drugiej  1 ml ogrzewanego roztwór
amylazy, a do trzeciej kilka kropel wody. Prowadzić inkubacjÄ™ przez 15 min w temperaturze 38°C,
w Å‚az
ni wodnej. Następnie probówki ostudzić w zlewce z zimną wodą i do wszystkich dodać po
kropli roztworu jodu w postaci płynu Lugola. Zawartość probówek przenieść do probówek
wirowniczych na 2 ml i zwirować przez 3 min. Porównać ilość otrzymanego osadu i wyciągnąć
wnioski o aktywności amylazy w poszczególnych próbkach.
6.2 Specyficzność substratowa
odczynniki: 1% kleik skrobiowy, 1% sacharoza
sprzęt: 3 probówki szklane krótkie, statyw, zlewka, mieszadło magnetyczne, łaz
nia wodna,
pipety, stoper
wykonanie: do dwóch probówek odmierzyć po 1ml roztworu amylazy śliny. Do jednej dodać 1 ml
1% zawiesiny skrobi (stale mieszajÄ…cej siÄ™ na mieszadle magnetycznym), do drugiej  1 ml 1%
roztworu sacharozy. CaÅ‚ość inkubować przez 15 min w temperaturze 38°C, w Å‚az
ni wodnej.
Następnie probówki ostudzić i na obu roztworach przeprowadzić reakcję Trommera (patrz instr.
Cukry proste).
7. Reakcja celulozy z jodem
Zwarta struktura włókien celulozowych uniemożliwia trwałą adsorpcję jodu. Pod wpływem jodu
pierwiastkowego włókna celulozowe barwią się na kolor żółtobrunatny, natomiast silnie pęcznieją
w obecności kwasu siarkowego, co umożliwia wnikanie drobin jodu do wnętrza micelli i jego adsorpcję na
cząsteczkach celulozy. Powstaje wówczas intensywna barwa niebieska.
odczynniki: H2O dest., 60% H2SO4, płyn Lugola, lignina
sprzęt: 2 szkiełka zegarkowe, pipety automatyczne, stoper
wykonanie: na dwóch szkiełkach zegarkowych umieścić skrawki ligniny. Jeden z nich zwilżyć 1,5
ml wody destylowanej, a drugi 1,5 ml 60% roztworu H2SO4. Po upływie 2 minut oba skrawki
zabarwić płynem Lugola.
Odczynniki:
0,5% arabinoza, 0,5% fruktoza, 1% glukoza, 0,25M CuSO4, 2M NaOH, 4% benzydyna w lodowatym kwasie
octowym, 20% ą-naftol w 95% etanolu, stężony H2SO4, stężony HCl, rezorcyna kryst., odczynnik Fehlinga I
i II, odczynnik Nylandera, odczynnik antronowy  40 mg antronu w 25 ml stężonego H2SO4, 0,5% glukoza,
0,5% maltoza, 0,5% laktoza, 0,5% sacharoza, 1% sacharoza, 1% glikogen, 1% kleik skrobiowy, 2 M HCl, 2
M NaOH, 0,25 M CuSO4, 1 M H2SO4, 60% H2SO4, płyn Lugola, odczynnik Benedicta.
6