Autor: Bolesław Leśmian
Tytuł: Wiersze (wybór)
Forma: liryka
Czas powstania: lata życia poety to 1877-1937
W malinowym chruśniaku
Jest to erotyk, w którym poeta przedstawia w bardzo subtelny sposób uczucie dwojga bliskich sobie
ludzi. Spotykają się oni w tytułowym malinowym chruśniaku przy zbieraniu malin i to właśnie
maliny stają się ich  narzędziem pieszczoty . Zastosowane przez poetę niedomówienia podkreślają
intymność uczuć. Temu spotkaniu towarzyszy spokojna i cicha przyroda.
Dusiołek
Jest to utwór stylizowany na wiejską balladę. Narrator opowiada o wędrującym chłopie - Bajdale,
który ze swoimi zwierzętami zatrzymał się na odpoczynek, a gdy zasnął, z rowu wyszedł Dusiołek,
maszkara, która zaczęła dusić i dręczyć we śnie chłopa. Gdy się obudził, z wyrzutem zwrócił się do
swoich zwierząt, że nie pomogły mu pozbyć się tej zmory, zwrócił się także do Boga z pytaniem, po
co stworzył takiego Dusiołka? To pytanie wyraża filozoficzną pretensję do Boga o to, że stworzył
świat, na którym poza pięknymi i dobrymi rzeczami jest także zło i nieszczęście, na które człowiek
jest stale narażony i z którymi musi stale walczyć. Dusiołek (szkaradna postać męcząca ludzi,
zaczerpnięta z podań ludowych) to symbol problemów, kłopotów i niepokojów, które dręczą
człowieka nawet we śnie. Narrator jest ludowym gawędziarzem opowiadającym historyjkę o Bajdale
z humorem, używając języka stylizowanego na gwarę ludową. Mimo pogodnego nastroju wiersz
skłania do refleksji nad istniejącym w świecie złem. To ballada filozoficzna traktująca o problemach
egzystencjalnych, a nie jak np. ballada romantyczna  moralnych.
Dziewczyna
To wiersz symboliczny, stylizowany na baśń, opowiadający historię dwunastu braci, którzy rozbijają
mur, chcąc uwolnić uwięzioną za nim siostrę. Nie udało im się tego dokonać i wszyscy zginęli, ale
ich pracę podjęły duchy zmarłych, które chwyciły młoty i skruszyły mur. Lecz za nim nie było
nikogo. Poeta w prostej historyjce zawarł głębsze przesłanie dotyczące wszystkich ludzi. Rozbijanie
muru symbolizuje dążenie do celu, realizowanie celów, konkretne działanie, wcielanie w życie idei.
Dziewczyna jest uosobieniem takiej idei, symbolem ostatecznego szczęścia, którego osiągnięcie jest
marzeniem każdego człowieka. Mur symbolizuje utrudnienia i przeszkody, jakie na swojej drodze
napotyka człowiek.
Szewczyk
W wierszu tym Bolesław Leśmian ukazuje bohatera lirycznego, tytułowego szewczyka, który
rozmawia z Bogiem. Przedstawiony jest obraz miasteczka w nocy, gdzie w małej uliczce  obłędny
szewczyk  kuternoga szyje (...) buty na miarę stopy Boga , które są jedynym darem dla Boga od
tego ubogiego człowieka. Szewczyk prowadzi pozorowany dialog z Bogiem, w którym tłumaczy
sens swojego daru  idealnych butów. Wiersz ten ma charakter symboliczny. Porusza problematykę
egzystencjalno  filozoficzną, dotyczy bytu, sensu istnienia. Szewczyk jest ułomnym człowiekiem,
który widzi, jaka jest rola Boga w ludzkim życiu. Praca Szewczyka nadaje sens indywidualnej
egzystencji. Szewczyk jest dumny ze swojej roli sługi  nieobjętego Boga . W myśl intuicjonizmu
nie można poznać świata ani przez doświadczenie, ani przez racjonalne myślenie, lecz jedynie za
pomocą intuicji. Bolesław Leśmian podzielał pogląd Bergsona, że intuicja jest jedyną drogą wiodącą
ku prawdzie, ku poznaniu rzeczywistości, a wyrażenie tych dążeń jest istotą artyzmu. Utwór ten
ukazuje sytuację kalekiego szewca, poświęcającego swoją pracę Bogu, będącego mu wdzięcznym za
możliwość życia i błagającego o przebaczenie, gdyż nie potrafi więcej z siebie dać Bogu, tylko buty.
Budowa wiersza wskazuje na pieśniowy charakter utworu (powtarzający się po każdej zwrotce
pochwalny refren).
Trupięgi
1 z 2
Buty są symbolem godności, trupięgi (tekturowe buty zakładane zmarłemu w  ostatnią podróż ) -
symbolem ludzkiej nędzy. Podmiot liryczny, mimo że jest bogaty, przywdziewa trupięgi, żeby
zaprotestować przeciwko obojętności Boga na los biednych. Ta postawa nosi w sobie cechy
prometeizmu.
Urszula Kochanowska
Ten utwór nawiązuje do Trenów Jana Kochanowskiego, a przede wszystkim do trenu XIX.
Dziewczynka jest już w niebie i prosi Boga, aby odtworzył tam dla niej czarnoleski domek, w
którym będzie czekać na swoich rodziców. Po całonocnym czekaniu Urszulka spotyka  tylko Boga,
rodzice nie przyszli. Leśmian pokazuje czytelnikowi, że Bóg nie jest doskonały, bo np. nie jest w
stanie zastąpić Urszulce rodziców. Jest to utwór nie o pocieszeniu, ale o rozczarowaniu, a także o
przywiązaniu człowieka do ziemskiej rzeczywistości.
Bolesław Leśmian był jednym z najoryginalniejszych poetów swoich czasów. Jego twórczość
przypada na okres Młodej Polski i XX-lecia międzywojennego. Poeta zadebiutował w 1895 r.
wierszem Sekstyny zamieszczonym w tygodniku  Wędrowiec . Potem opublikował tomiki  A
ąka ,
 Napój cienisty ,  Dziejba Leśna . Leśmian od początku przełamywał konwencje młodopolskie i
manifestował własną postawę poetycką. Jego poezja inspirowana była filozofią Bergsona.
Wykreował w niej własną wizję człowieka i Boga, a także relacji między nimi. W jego programie
poetycko  filozoficznym na plan pierwszy wysuwają się problemy egzystencjalne, zagadnienie
nicości i śmierci rozpatrywane przez poetę w duchu tragicznego humanizmu oraz erotyka.
Specyficzną cechą poezji Leśmiana jest oryginalny język, w którym znalez
ć można mnóstwo
neologizmów (tzw. leśmianizmów) i rozbudowaną symbolikę. Koncepcja Boga i człowieka w poezji
Leśmiana jest całkiem nowa, kontrowersyjna, nie dla wszystkich akceptowalna, ale oryginalna i
świeża. Leśmian kazał patrzeć człowiekowi w oczy Boga i mówić, że świat stworzony przez niego
nie jest doskonały.
Najsłynniejsze cytaty:
1.  Nie dość ci, żeś potworzył mnie, szkapę i wołka,
Jeszcześ musiał takiego zmajstrować Dusiołka? (Dusiołek)
2.  W szyciu nic nie ma, oprócz szycia, Więc szyjmy, póki starczy siły! (Szewczyk)
3.  W życiu nic nie ma, oprócz życia, Więc żyjmy aż po kres mogiły! (Szewczyk)
4.  I będę się chełpliwie przechadzał w zaświecie (...)
nie szczędząc oczom Boga stóp moich pokazu!
A jeśli Bóg, cudaczną urażony pychą,
wzgardzi mną, jak nicością obutą zbyt licho,
ja -gniewny, nim się duch mój z prochem utożsami,
będę tupał na Niego tymi trupięgami . (Trupięgi)
2 z 2