Metrologia z podstawami specyfikacji geometrii wyrobów
S. Białas, Z. Humienny, K. Kiszka
Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej; s. 306; Warszawa 2014
Przedstawiono problematykę wielkości
podstawowych i pochodnych układu SI
oraz jednostek ich miar.
Wyjaśniono podstawowe pojęcia doty-
czące błędów pomiarów. Szczegółowo
pokazano sposoby szacowania
niepewności pomiarów bezpośrednich
i niepewności pomiarów pośrednich.
Omówiono pojęcia wymiar, pasowanie
oraz zagadnienie tolerowania wymia-
rów, w tym układ kodowania ISO
wymiarów liniowych i dobór odchyłek
granicznych w celu uzyskania żąda-
nych pasowań.
Zdefiniowano zadania analizy i syntezy
łańcuchów wymiarowych, wyjaśniono
zasady działań matematycznych na
wymiarach tolerowanych oraz podano
metodę rachunku różniczkowego
umożliwiającą skuteczne obliczenie
szukanych odchyłek granicznych.
Pokazano cel i istotę zmienności
całkowitej i częściowej oraz konstruk-
cyjnej, technologicznej i selekcyjnej.
Wskazano na konieczność stosowania tolerancji geometrycznych przy definiowaniu geometrii
wyrobów. Na licznych przykładach pokazano zasady specyfikacji oraz interpretacje tolerancji
kształtu, kierunku, położenia oraz bicia  zwizualizowano odpowiednie pola tolerancji oraz linie
/powierzchnie zaobserwowane, które powinny być zawarte w tych polach. Wskazano, iż tolerancje
kształtu wyznaczonego zarysu i tolerancje kształtu wyznaczonej powierzchni kompleksowo
ograniczają odchyłki wymiaru, kształtu, kierunku i położenia w stosunku do zarysu (powierzchni)
teoretycznie dokładnej. Zwrócono uwagę na potrzebę i zalety stosowania modyfikatorów wartości
tolerancji, w szczególności modyfikatora maksimum materiału, którego użycie jest uzasadnione
funkcjonalnie i ekonomicznie oraz pozwala na zastosowanie sprawdzianów funkcjonalnych.
W sposób syntetyczny pokazano koncepcje pomiarów i sprawdzania długości, kąta oraz odchyłek
geometrycznych. Omówiono wzorce długości i kąta oraz budowę i pomiary przyrządami
pomiarowymi stosowanymi w przemyśle samochodowym (przyrządy suwmiarkowe, mikrometryczne i
czujnikowe, sprawdziany, mikroskopy i projektory pomiarowe, okrągłościomierze, współrzędnościowe
maszyny pomiarowe).
Zwrócono uwagę, iż zaobserwowany profil powierzchni składa się z profili kształtu, falistości oraz
chropowatości. Omówiono definicje parametrów chropowatości i oznaczanie tych wymagań na
rysunku konstrukcyjnym.
Przedstawiono metody i plany kontroli statystycznej odbiorczej oraz bieżącej.
Syntetycznie pokazano problematykę tolerowania i pomiarów gwintów oraz kół zębatych.
[e-mail]