Dr hab. in\
. Michał LISOWSKI, prof. P.Wr.
[e-mail]
Uwaga: poni\
sze materiały maja charakter autorski na prawach rękopisu. Ich udostępnianie
bez zgody autora, a tak\
e rozpowszechnianie jest prawnie zabronione.
Wykład 4a
PRZYRZ
DY POMIAROWE
Przyrządy pomiarowe mo\
na podzielić na:
" wskazujące i
" rejestrujące (rejestratory).
Przyrządy wskazujące pokazują aktualnie mierzoną wielkość i nie pamiętają poprzednich
wskazań. Przyrządy rejestrujące pamiętają poprzednie mierzone wartości i je rejestrują.
Wyniki tych rejestracji przedstawiane są w postaci wykresu.
Przyrządy wskazujące dzieli się na:
" analogowe i
" cyfrowe.
W przyrządach analogowych zmianie mierzonej wielkości towarzyszy ciągła zmiana
wskazania, a w przyrządach cyfrowych obserwujemy dyskretną zmianę wskazań, wynikającą
z dyskredytacji miernika cyfrowego (jedna ostatnia cyfra). Odczyt z przyrządów analogowy
te\
jest ograniczony w skutek rozdzielczości oka ludzkiego i stąd często mniej dokładny ni\
w
przyrządach cyfrowych.
Przyrządy analogowe mają podziałkę, wzdłu\
której porusza się wskazówka lub
słupek, np. cieczy w termometrze (rys. 4.1a).
\
Rys. 4.1. Przykłady przyrządów wskazujących: a) analogowego (termometr cieczowy),
b) cyfrowego (miernik wilgotności)
1
PRZYRZ
DY ANALOGOWE
Charakterystyczną cechą przyrządów analogowych jest posiadanie przez nie podziałki
i wskazówki, której poło\
enie zmienia się mechanicznie wraz ze zmianą wielkości mierzonej.
Przykładami mogą tu być: zegarek, przymiar liniowy, suwmiarka, śruba mikrometryczna,
mikromierz (rys. 4.2), manometr, mierniki elektryczne itd.
Rys. 4.2. Mikromierz analogowy: a) zasada działania; b) budowa (1  tuleja chwytna, 2 
trzpień pomiarowy, 3) końcówka pomiarowa, 4  podziałka główna, 5  wskazówka główna,
6  wskazówka mała; c) zamocowanie mikromierza do pomiaru metodą wychyłową;
d) zamocowanie mikromierza do pomiaru metodą ró\
nicową
ANALOGOWE PRZYRZ
DY ELEKTRYCZNE
Ogólny schemat analogowego przyrządu elektrycznego pokazano na rys. 4.3.
Rys. 4.3. Schemat ogólny analogowego uniwersalnego przyrządu elektrycznego
W analogowych przyrządach uniwersalnych miernikiem (wskaz
nikiem), z którego dokonuje
się odczytu, jest najczęściej przyrząd magnetoelektryczny. Obwodami wejściowymi
(przetwornikami) są: dzielniki napięcia przy pomiarach du\
ych napięć, wzmacniacze małych
napięć, boczniki do pomiarów prądów, prostowniki napięcia zmiennego na stałe, przetworniki
rezystancji na prąd, itp.
2
 Charakterystyczną cechą mierników analogowych jest posiadanie wskazówki, która
przemieszcza się wzdłu\
podziałki miernika (rys.4.4a). Budowę urządzenia odczytowego
pokazano na rys. 4.4.
Rys. 4.4. Urządzenia odczytowe w miernikach analogowych: a) ze wskazówką materialną:
1  podzielnia, 3  lusterko, 3  wskazówka
Podziałki mogą być liniowe (rys. 4.4) lub nieliniowy (rys.4.5). Kreski na podziałce nazywa
się wskazami, a odległość między sąsiednimi wskazami  działką. Nale\
y zauwa\
yć, \
e nie
wszystkie wskazy są ocyfrowane.
Rys. 4.5. Podziałki mierników analogowych: a) laboratoryjnego, b) tablicowego z podziałką
rozciągniętą na końcu wskazań, c) tablicowego z podziałką rozciągniętą na początku
wskazań, wskaz
nika do wskazań orientacyjnych
Budowa mierników zale\
y od ich zastosowania. Na rys. 4.6 pokazano miernik w
wykonaniu przeciwwybuchowym, na rys. 4.7 miernik tablicowy szerokokątny, na rys. 4.8.
miernik tablicowy płaski.
3
Rys. 4.6. Miernik w wykonaniu przeciwwybuchowym
Rys. 4.7. Miernik tablicowy
Rys. 4.8. Miernik tablicowy płaski
4